آموزش انشا در پایه سوم
آموزش انشا در پایه سوم
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب مي‌شود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
تعریف علمی انشا:
انشا یعنی درست اندیشیدن درباره ی موضوعی و آن را روی کاغذ پیاده کردن است .
تعریف انشا در اصطلاحِ ادبیّات به چه معنی است؟
در اصطلاح ادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
انشا از نظر لغوی :
انشا در لغت به معنی آفریدن، آغاز کردن و از خود چیزی نوشتن است و در اصطلاح ادب پارسی انشا نویسی عبارت است از :
بیان خاطره ها ـ پندارها ـ خیال ها ـ احساس ها ـ عقیده ها ـ مشاهده ها و اندوخته های فکری و ذهن از راهِ نوشتن .
ـ برای نویسنده ویژگی هایی بر شمرده اند که برخی از آنها فطری و ذاتی و برخی دیگر اکتسابی است .
ـ انشا نویسی تقریباً «همان مقاله نویسی» است.
ـ ساده نویسی یکی از شرایط خوب نویسندگی است.
مراحل آموزش انشا:
1ـ تصویر خوانی
2ـ بصورت شفاهی مثال : برای «بابا» جمله ای بگو و بنویس
شما برای «بابا» جمله ای دیگر بگو .......
// // // // // ........
3ـ بصورت تمرین و تکرار(جهت تثبیت یادگیری پایدار ):
مثال: من/ من مادرم/من مادَرَم را/ من مادرم را دوست = من مادرم را دوست دارم.
4ـ با استفاده از کلمات جمله سازی :
بابا: بابا آب داد.
نان: مادر نان در دست دارد .
5 ـ تبدیل جمله سازی به انشا(با استفاده از کلمات هم خانواده):
مقدمه :در ریاضی اوّل شکلی که مثل بقیه نیست، خطّ بزن.
حالا با بیان کلمات مترادف از لحاظ کاربُردی و مفهوم :
مثال : ماشین ـ خیابان ـ چراغ راهنمایی ـ پلیس ـ تاکسی ـ مردم ـ دوچرخه ـ خط کش
ماشین
خیابان
چراغ راهنمایی
با «و»جملات را به همدیگر وصل و در آخرین جمله نقطه بگذارید.و برای انشای خودتان نامگذاری نمایید.
این روش در کلاس اوّل هم قابل اجراست ، در کلاس دّوم و سوّم جای شکی نیست.
انواع انشا در پايه سوم ابتدايي
1- انشاي توصيفي 2- خاطره نويسي 3- داستان نويسي 4- انشا شفاهي 5- نامه نگاري
روش ارزشيابي درس انشا در کلاس سوم
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد مي‌شود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
مراحل آموزش انشاء:
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1. تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كرده و یا كلمات را مرتّب نمایند . ( به صورت تقلیدی )
2. ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3. تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4. نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5. انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6. كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یا داستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7. نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8. نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1. برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2. تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3. تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4. بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5. ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1. استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2. استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3. اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4. بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزان مطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1. ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2. استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3. ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4. ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5. ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6. پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7. پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8. نوشتن یك متن « انشاء » به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9. متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونی و ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب مي‌شود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
تعریف علمی انشا:
انشا یعنی درست اندیشیدن درباره ی موضوعی و آن را روی کاغذ پیاده کردن است .
تعریف انشا در اصطلاحِ ادبیّات به چه معنی است؟
در اصطلاح ادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
انشا از نظر لغوی :
انشا در لغت به معنی آفریدن، آغاز کردن و از خود چیزی نوشتن است و در اصطلاح ادب پارسی انشا نویسی عبارت است از :
بیان خاطره ها ـ پندارها ـ خیال ها ـ احساس ها ـ عقیده ها ـ مشاهده ها و اندوخته های فکری و ذهن از راهِ نوشتن .
ـ برای نویسنده ویژگی هایی بر شمرده اند که برخی از آنها فطری و ذاتی و برخی دیگر اکتسابی است .
ـ انشا نویسی تقریباً «همان مقاله نویسی» است.
ـ ساده نویسی یکی از شرایط خوب نویسندگی است.
مراحل آموزش انشا:
1ـ تصویر خوانی
2ـ بصورت شفاهی مثال : برای «بابا» جمله ای بگو و بنویس
شما برای «بابا» جمله ای دیگر بگو .......
// // // // // ........
3ـ بصورت تمرین و تکرار(جهت تثبیت یادگیری پایدار ):
مثال: من/ من مادرم/من مادَرَم را/ من مادرم را دوست = من مادرم را دوست دارم.
4ـ با استفاده از کلمات جمله سازی :
بابا: بابا آب داد.
نان: مادر نان در دست دارد .
5 ـ تبدیل جمله سازی به انشا(با استفاده از کلمات هم خانواده):
مقدمه :در ریاضی اوّل شکلی که مثل بقیه نیست، خطّ بزن.
حالا با بیان کلمات مترادف از لحاظ کاربُردی و مفهوم :
مثال : ماشین ـ خیابان ـ چراغ راهنمایی ـ پلیس ـ تاکسی ـ مردم ـ دوچرخه ـ خط کش
ماشین
خیابان
چراغ راهنمایی
با «و»جملات را به همدیگر وصل و در آخرین جمله نقطه بگذارید.و برای انشای خودتان نامگذاری نمایید.
این روش در کلاس اوّل هم قابل اجراست ، در کلاس دّوم و سوّم جای شکی نیست.
انواع انشا در پايه سوم ابتدايي
1- انشاي توصيفي 2- خاطره نويسي 3- داستان نويسي 4- انشا شفاهي 5- نامه نگاري
روش ارزشيابي درس انشا در کلاس سوم
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد مي‌شود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
مراحل آموزش انشاء:
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1. تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كرده و یا كلمات را مرتّب نمایند . ( به صورت تقلیدی )
2. ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3. تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4. نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5. انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6. كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یا داستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7. نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8. نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1. برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2. تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3. تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4. بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5. ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1. استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2. استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3. اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4. بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزان مطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1. ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2. استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3. ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4. ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5. ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6. پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7. پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8. نوشتن یك متن « انشاء » به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9. متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونی و ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
- مشخصات
- دانلود
نظرات خود را اینجا بنویسید
خوب