آموزش و پرورش در چین و فرانسه
عنوان تحقیق :
آموزش و پرورش در چین و فرانسه
زیر نظر استاد ارجمند :
جناب آقای عابدی
گردآورنده :آموزش و پرورش در چین و فرانسه
--
----
بر اساس ايده کنفسيوس بىن فعاليت سياسى و آموزش و پروش رابطه متقابل وجود داشته و يکى از تزهاى اصلى مى‌باشد. در سال ۱۹۱۲ دولت سون يات سن قوانين حاکم بر آموزش و پروش در دوران امپراطورى را منسوخ کرده و سيستم جديدى که از مدل ژاپنى نشأت گرفته بود توسط وزير آموزش و پرورش تحصيل‌کرده آلمان جايگزين شد.
در اواخر دهه ۱۹۲۰ و اوايل دهه ۱۹۳۰ حزب امکاناتى را جهت تغيير سيستم آموزشى بوجود آورد. در سال ۱۹۳۳ دبير کميته مرکزى شاخه جوانان حزب کمونيست اهداف آموزشى حزب در مناطق شورايى جنوب چين را اعلام نمود. وى خواستار جدايى مذهب از آموزشى و پروش يعنى بعبارتى خواستار نسخ تز کنفسيوس و در عوض استفاده از آموزش و پرورش در جهت بهود وضع ملى گرديد. شوراها براى مبارزه با بيسوادى مدارس لنين را براى بچه‌هاى ۷ تا ۱۴ سال، مدرسه براى نوجوانان و خانم‌ها، مدارس کادرها و مراکز آموزش عالى مانند آکادمى سرخ (Red Acadamy) و دانشگاه شورى (Soviet University) را ايجاد کردند.
بدنبال تشکيل اين دوره‌ها در جنوب، از مدل مذکور در مناطق مرزى شمال غربى نيز استفاده کرد. در اواخر دهه ۱۹۳۰ بعد از راهپيمايى بزرگ اين مراکز بصورت پايگاهى براى آموزش کمونيسم درآمد. علاوه بر آن مدارس آموزش بزرگسالان، مدارس حرفه‌اي، مدارس ابتدايى و متوسطه تأسيس شده و برنامه آموزشى خاصى براى سربازان و کادرها اجرا گرديد. تا سال ۱۹۶۶ خطوط اصل سياست آموزش و پرورش چين نشأت گرفته از شورزى بود. قبل از انقلاب ۸۰ درصد مردم بيسواد بودند که اين نسبت در روستاها به ۹۵% مى‌رسيد. در سال ۱۹۴۹ چين داراى ۲۰۰ مرکز آموزش عالي، ۴۰۰۰ دبيرستان و ۰۰۰، ۲۸۹ دبستان، مجموع ۲۴ ميليون دانشجو و دانش‌آموز بود. از هنگام اعلام جمهورى خلق چين در سال ۱۹۴۹ سيستم آموزش و پرورش کشور چندين مرحله را، از مبارزه جنگل در سال ۵۷-۱۹۵۶ هنگامى که آموزش و پرورش در جو بحث آزاد تشويق مى‌شد تا دوران آشوب و وحشت انقلاب فرهنگى که تمام سطوح آموزش و پرورش دچار اختلال شده و توسعه آن معلق مانده و بيشتر به مدارس حرفهاى پرداخته مى‌شد و امتحان ورودى مراکز آموزشى عالى منسوح و معيار پذيرش دانشجو داشتن عقايد سياسى مناسى و تأييد کامل ايده‌هاى مائو بود را پشت سرگذاشته است. بعد از دوران انقلاب فرهنگى دوران تعديل و بازسازى شروع شد. در اين دوران سعى بر دستيابى به استانداردهاى آکادميک از جمله برقرارى مجدد امتحان ورودى دانشگاه‌ها بود.
در سال ۱۹۸۰ سياست آموزشى جمهور خلق چين در ابتدا براساس فراهم نمودن امکانات جهت مدرنيزاسيون اقتصادى کشور طراحى شد. در اين جهت به آموزش نيروى انسان ماهر و توسعه علوم فنى و علمى اولويت داده شد. بعبارت کوتاه آموزش و پروش بعنوان ستون اصلى چهار مدرنيزاسيون توسط رهبران حزب کمونيست چين خوانده شد.
کيفيت آموزش و پروش در همه اداوار حتى در زمان انقلاب فرهنگى مورد تأکيد بوده است. در فاصله سال‌هاى ۷۶-۱۹۶۶ همگانى کردن آموزش و پرورش در جهت تثبيت سوسياليسم مورد اولويت بود.
يکى از جنبه‌هاى مثبت سياست در سال ۱۹۸۰ که نشاندهنده تغيير قابل توجه نسبت به سال ۱۹۷۶ بوده است، اهميت دادن به آموزشى آکادميک مى‌باشد.
جنبه ديگر آن تداوم توسعه و بهبود آموزشى و هدف بلند مدت آن نيل به همگانى کردن آموزش ابتدايى و دوره اول متوسطه بود. اهميت علوم تکنولوژى در آموزش و و پرورش از نکات اصلى سياست در اوايل دهه هشتاد بوده است. اجراى برنامه‌هاى علمى و تکنولوژيکى نه تنها در توسعه ملى و مدرنيزاسيون کشور از اهميت بسزايى برخوردار است بلکه در افزايش پرستيژ بين‌المللى جامعه علمى چين نيز مهم مى‌باشد. در اين راستا چين به دستاوردها و پيشرفت‌ها علمى درغرب توجه کرده و از سال ۱۹۷۶ سياست استفاده از آنها را در پيش گرفته است. رهبريت حزب در سال ۱۹۸۰ باور نمود که تأکيد فقطبر خود باعث عقب نگه داشته شدن و عدم پيشرفت کشور مى‌باشد.
در مه سال ۱۹۸۵ کميته مرکزى حزب کمونيست چين تصميم به صلاح در کل ساختار آموزشى کشور گرفت. براساس آن در طى چند مرحله ۹ سال تحصيل اجبارى اعلام شد و زمان انجام آن در مناطق پيشرفته، روستايى متفاوت خواهدبود. اين قانون براى مناطق پيشرفته اقتصادى که حدود ۲۵% جمعيت کشور را در خود جا داده است در سال ۱۹۹۰ لازم‌الاجرا مى‌باشد. در مناطق نيمه پيشرفته که ۵۰% جمعيت را دارا مى‌باشد زمان اجراى نهايى سال ۱۹۹۵ و براى بقيه مناطق هنوز زمان خاصى در نظر گرفته نشده است. براساس سياست کلى کشور وزارت آموزش و پرورش ابزار اصلى دولت مرکزى براى به اجرا گذاردن اهداف سياست ملى در زمينه آموزش و پرورش است. وظايف اين وزارتخانه عبارتند از: کنترل اموزش ابتدايي، متوسطه، حرفهاى آموزش عالى و تربيت معلم. در حال حاضر انجام امتحانات ورودى دانشگاه‌ها و برنامه‌هاى درسى نيز بر عهده اين وزارتخانه است. در سال ۱۹۷۷ وظيفه نظارت بر آماده‌سازى کتب درسى استاندارد در تمام کشور جزء وظايف اين وزارتخانه شد.
در شهرهاى متوسط و کوچک در زمينه مسائل آموزش و پرورش به ادارات آموزش و پرورش شهرى اختياراتى داده شده است، گرچه اکثريت قريب به اتفاق مدارس ابتدايى و متوسطه چين را ادارات مذکور تحت نظر دارند؛ اما بعضى از مدارس در سطوح مختلف نيز از سوى کارخانجات، دانشگاه‌ها و ديگر واحدها اداره مى‌شوند ولى تمامى اين مدارس از حيث برنامه‌هاى بودحه آنها بر عهده واحد مربوطه مى‌باشد. بسيارى از اين مدارس متوسط به ويژه آنهايى که توسط دانشگاه‌ها اداره مى‌شوند بعنوان مدارس نمونه انتخاب شده و از نظر علمى از سطح بالاترى قرار دارند.
مدارس ابتدايى و متوسط نمونه تحت نظارت مستقيم بخش آموزش و پرورش دولت مرکزي، استاندارى و يا فرماندارى فعاليت مى‌کنند. هدف از حمايت و توجه خاصى که به ين مدارس مى‌شود تربيت داوطلبينى تحصيل‌کرده براى دانشگاه‌ها در رشته‌هايى مانند علوم مهندسى و زبان‌هاى خارجى مى‌باشد. در سال ۱۹۸۶ چين داراى ۵۲۰۰ مدرسه متوسطه و ۷۰۰ مدرسه ابتدايى نمونه بود که روى هم بيش از ده ميليون دانش‌آموز در آن به تحصيل اشتغال داشتند.
آموزش پيش‌دبستانى
کودکستان‌ها در آشنايى بچّه‌ها با نحوه زندگى آنها در سال‌هاى بعد نقش مهمى ايفا مى‌نمايد. آموزش در اين مراکز در قالب بازي، ورزش و موسيقى مى‌باشد و همچنين از اين نظر که به خانم‌ها امکان فعاليت در بخش‌هاى مختلف را مى‌دهد اين دوره اهميت دارد. در سال ۱۹۹۱، ۱/۲۲ ميليون بچه در بيش از ۴۶۵، ۱۶۴ کودکستان نگهدارى مى‌شوند. در حالت اول تحت نظر مراکز آموزشي، ارگان‌هاى دولتى و يا انستيتوها و شرکت‌ها اداره مى‌شوند و در حالت دوم تحت نظارت کميته‌هاى محلى در شهرها و يا تيم‌ها و بريگادهاى توليدى مى‌باشند. در روستاها نيز تعداد زيادى کودکستان‌هاى فصلى وجود دارد که به هنگام فصل‌هاى پرکار برقرار مى‌باشد.
در حال حاضر در چين ۶۷ مرکز پروش مربى براى کودکستان وجود دارد.
آموزش ابتدايى
در سال ۱۹۸۶ حدود ۹۵ درصد از بچه‌هاى لازم‌التعليم مشغول به تحصيل بودند در حاليکه قبل از سال ۱۹۴۹ اين نسبت فقط ۲۰ درصد بود. در اکثريت روستاها مدرسه وجود دارد و مدارس ابتدايى نمونه در مناطق شهرى دانشآموزان بهتر را انتخاب کرده و اکثريت آنها داراى امتحان ورودى هستند. بخشى از هزينه تحصيل مدارس توسط دانشآموزان تأمين مى‌شود. مبلغى نيز براى کتاب، حمل و نقل، غذا و سوخت گرفته مى‌شود. البته پول دريافتى بسيار کم بوده و فقط براى تشويق والدين به اهيمت دادن به تحصيل کودکان و مرتب به مدرسه رفتن مى‌باشد. زيرا در مناطق روستايى بسيار کم بوده و فقط براى تشويق والدين به اهميت دادن به تحصيل کودکان و مرتب به مدرسه رفتن مى‌باشد. زيرا در مناطق روستايى والدين ترجيح مى‌دهند در فصل کار کودکان آنها به جاى مدرسه رفتن در کارهاى مزرعه شرکت داشته باشند.
بيشتر مدارس ابتدايى داراى دوره‌هاى پنج يا شش سال هستند. در اين دوران به آنها زيان چيني، رياضيات، علوم طبيعي، جغرافيا، تاريخ، موسيقى و و هنر آموخته مى‌شود. در تعداد کمى از مدارس زبان خارجى از سال سوم آموزشى داده مى‌شود. دانشآموزان در هر سال نه ماه و نيم درس مى‌خوانند ساعات درسى آنها هشت ساعت در روز و پنج و نيم روز در هفته مى‌باشد. در اين دوران بيشتر تأکيد بر روى خواندن و نوشتن چينى است و بخاطر ويژگى‌هاى زبان آنها دانشآموزان بايستى وقت بيشترى را نسبت به دانشآموزان ديگر کشورها صرف آموزش نمايند.
در سال ۱۹۹۸ حدود ۱۴۰ ميليون دانشآموزان در ۰۰۰، ۶۳۰ دبستان کشور مشغول به تحصيل بوده و ۵،۷۹۰،۰۰۰ معلم به تدريس در اين مقطع اشتغال داشتند. براساس آمار سال ۱۹۹۰ تعداد صاحبان تحصيلات ابتدايى از ۳۵۲۳۷ درصد هزار نفر در سال ۱۹۸۲ به ۳۷۰۵۷ در صدهزار افزايش يافته است.
آموزش متوسطه
دوره آموزش متوسطه شامل دو بخش مى‌باشد. بخش اول دوره سه ساله و بخش دوم، ۲ تا ۳ سال مى‌باشد. مواد درسى شامل چيني، رياضيات، زبان خارجي، سياست، تاريخ جغرافيا، علوم، موسيقى و هنر مى‌باشد. دانشآموزان همراه با دروس تئوريک به کار عملى نيز مى‌پردازند. براساس برنامه دانشآموزان هر سال يک ماه کار عملى کرده و نه ماه به درس مى‌پردازند در دورهٔ متوسطه نيز دانشآموزان هر روز هشت ساعت و هر هفته پنج روز و نيم به مدرسه مى‌روند. همچنين مدارس خاصى جهت تدريس موضوعاتى مانند مهندسي، طب، کشاورزي، قانون و ... وجود دارد. در مناطق روستايى بسيارى از مدارس اجازه مى‌دهند دانش آموزان در فصل کشاروزى به کار در مزارع بپردازند.
در سال ۱۹۹۸ حدود ۶۰ ميليون دانش‌آموز دوره متوسطه در ۷۸۶۰۰ دبيرستان به تحصيل مشغول و ۳،۵۸۷،۰۰۰ دبير تمام وقت به آموزش آنها اشتغال داشتند. براساس سرشمارى سال ۱۹۹۰ تعداد افراد فارغ‌التحصيل دبيرستان در هير صدهزار نفر به ۸۰۳۹ نفر رسيده که در مقايسه با سال ۱۹۸۲ که ۶۷۷۹ نفر بود افزايش خوبى داشته است. براساس آمار سال ۱۹۸۰، ۱۲ درصد از دانشآموزان ابتدايى در دورهٔ اول متوسطه شرکت نکرده و ۵۰ درصد از دانشآموزان دورهٔ اول وارد مرحلهٔ دوم نمى‌شوند. برنامه اصلاحى حزب کمونيست چين بدين قرار است که حدود سال ۱۹۹۰ در بسيارى از مناطق تعداد دانشآموزان مشغول در مدارس حرفهاى بيشتر از دانشآموزان مدارس عادى باشد.
مدارس ويژه
در کنار مدارس عادي، مدارسى براى کودکانى که داراى ناتوانى‌هاى عضوى و يا ذهنى باشند، افتتاح شده است. در حال حاضر ۱۴۲۶ مدرسه مخصوص افراد نابينا، کرولال و يا بچه‌هاى عقب مانده ذهنى وجود دارد. بعلاوه ۵۴،۰۰۰ کلاس نيز براى اينگونه افراد در مدارس معمولى وجود دارد که مجموعاً ۳۲۰،۰۰۰ نفر کودک در اين مراکز مشغول به تحصيل هستند. در حال حاضر ۱۷۰۰ مؤسسه بازآموزى براى کودکان کر وجود دارد که بيش از ۷۰،۰۰۰ کودک در آنها مشغول به آموزش هستند. بعلاوه ۱۰۰۰ مدرسه حرفهاى نيز براى اينگونه افراد وجود دارد
آموزش عالى و توسعه اقتصادى
سياست چين در دهه ۱۹۸۰ مبنى بر چهاز مدرنيزاسيون پيشرفت سريع و وسيع در علوم و تکنولوژى را ايجاب مى‌کرد. آموزش عالى بخصوص در اين سال‌ها مهم شمرده شد. چين اظهار اميدوارى مى‌کرد که تا سال ۱۹۸۵ حدود پنج ميليون نفر دانشجو داشته باشد و همچنين تعداد محققين در رشته‌هاى علمى نيز به ۸۰۰،۰۰۰ نفر بالغ شود.
کوشش‌هاى وزير آموزش و علوم در سال ۱۹۷۵ نيز در جهت افزايش کيفيت آموزشى موفقيت‌آميز نبود. فرزندان کادرها و مقامات به اصطلاح از در پشت وارد دانشگاه‌ها مى‌شدند و بدين ترتيب فرزند يک خانواده از مقامات فقط بعد از دو سال کار بدون هيچگونه توانايى آکادميک و حتى توانايى کارى لازم وارد دانشگاه مى‌شد.
بعد از سال ۱۹۷۶ گام‌هايى در جهت بهبود کيفيت آموزشى برداشته شد. در قدم اول هر گونه فعاليت سياسى در دانشگاه ممنوع شد. سپس ۸۸ دانشگاه و کالج بعنوان دانشگاه‌هاى اصلى و کليدى انتخاب شده و بودجه خاص در اختيار آنها، دانشجويان ممتازشان و اعضاى علمى آن قرار داده شد. در مرحله سوم تربيت دانشجويان با کيفت علمى بيشتر جدا از زمينه خانوادگى يا فعاليت سياسى همت گمارده شده و در انتها سعى بر افزايش ظرفيت دانشگاه‌ها شد.
برقرارى مجدد سيستم امتحان براى انتخاب دانشجو و بمنظور گزينش افراد يا کيفيت علمى بيشتر مى‌باشد. در سال ۱۹۷۷، ۷/۵ ميليون نفر در امتحانات ورودى دانشگاه‌ها شرکت کردند در حاليکه فقط ۲۷۸،۰۰۰ نفر مى‌توانستند وارد مراکز آموزش عالى شوند. امتحان دهندگان بايستى داراى مدرک پايان دورهٔ دبيرستان بوده و حداکثر سن آنها ۲۶ سال باشد. هر استان نيز سهميه‌اى براى دانشگاه‌هاى اصلى دارند. اين دانشگاه‌ها کلاس‌هاى جداگانه‌اى براى اقليت‌ها نيز دارد. علاوه بر امتحان کتبى دانشجويان بايستى در معاينات پزشکى نيز شرکت نمايند. کنتر از ۲ درصد از پذيرفته شدگان امتحان کتبى بخاطر ضعف جسمى رد مى‌شوند.
بدنيال تداوم اصلاحات که از سال ۱۹۷۸ آغاز شد، سيستم آموزش عالى در سطوح مختلف شکل گرفته. تعداد مراکز آموزش عالى عادى از ۵۹۸ واحد در سال ۱۹۷۸ به ۱۰۲۲ مرکز در ساله ۱۹۹۸ افزايش يافته است.
دوره دانشگاه چهار تا پنج سال است. در راستاى اصلاح سيستم آموزشى و پروش دوره‌هاى حرفهاى کوتاه مدت (۲ تا ۳ ساله) نيز وجود دارد، در حاليکه نسبت دانشجويان در زمينه‌هاى مالي، اقتصاد، علوم سياسى و حقوق، مديريت و هنر افزايش يافته است. فارغ‌التحصيلان کالج‌ها ممکن است مدتى نيز به اشغال در کارخانه‌ها بپردازند. دانشجويان براى گرفتن بورس که براساس توانايى‌هاى آکادميک به آنها داده مى‌شود به رقابت مى‌پردازند. از سال ۱۹۸۱ سه نوع مدرک دانشگاهى يعنى ليسانس، فوق ليسانس و دکترا را فارغ‌التحصيلان مى‌توانند کسب نمايند. در سال ۱۹۹۸ حدود ۷۴/۳۱ ميليون دانشجو در ۱۰۲۰ مرکز آموزش عالى به تحصيل مشغول و ۴۰۰،۰۰۰ استاد تمام وقت به آموزش آنها اشتغال داشتند. يکى ديگر از راه‌هاى تربيت افراد با کيفيت آموزشى بالا بخصوص در زمينه علوم، اعزام دانشجو داشتند. يکى ديگر از راه‌هاى تربيت افراد با کيفيت آموزشى بالا بخصوص در زمينه علوم، اعزام دانشجو به خارج مى‌باشد. در دهه پنجاه تعداد زيادى از دانشجويان جهت تحصيل به شوروى اعزام شدند. سپس در دهه‌هاى شصت و هفتاد نسبتاً کمى به اروپا فرستاده شدند.
از سال ۱۹۷۸ نيز تعدادى به آمريکا گسيل شدند. تا اواخر سال ۱۹۸۰ حدود ۲۳۰۰ دانشجوى بورسيه دولت چين در ۲۰۰ دانشگاه آمريکا مشغول بودند. در همين زمان نيز حدود ۲۲۰۰ نفر بصورت شخصى در دانشگاه‌هاى آن کشور به تحصيل مشغول بودند. در طول برنامه پنج ساله (۸۵-۱۹۸۱) بيش از۳۵۵۰۰ دانشجوى چينى با هزينه دولت در بيش از ۶۰ کشور به تحصيل اشتغال داشته‌اند. در کنار اعزام دانشجو به خارج براى گذراندن دوره‌هاى عالى دولت نيز امکان تحصيل در اين دوره‌ها را فراهم آورده است. در سال ۱۹۷۸، ۶۳،۰۰۰ نفر در امتحانات دورهٔ فوق ليانس شرکت کردند که از آن ميان ۱۰،۰۰۰ نفر پذيرفته شدند. در سال ۱۹۹۸، ۹۰۰۰ نفر موفق به اخذ درجهٔ دکترا و ۳۸،۰۰۰ نفر موفق به دريافت درجهٔ فوق ليسانس شدند. چين ضمن اعزام دانشجو به خارج، دانشجوى خارجى نيز مى‌پذيرد. در سال ۱۹۹۸ حدود ۴۳،۰۰۰ دانشجو از ۱۶۴ کشور در دانشگاه‌هاى چين مشغول به تحصيل بودند، در حاليکه تعداد دانشجويان اعزامى به خارج به ۲۳،۰۰۰ مورد رسيد.
تربيت معلم
توسعه سريع آموزش ابتدايى و متوسطه باعث کمبود جدى آموزگاران تربيت شده گرديد. تربيت معلم عمدتاً در مدارس خاص انجام مى‌گرفت. در حاليکه معلمان دورهٔ متوسطه مى‌بايستى فارغ‌التحصيل دانشگاه و يا معادل آن باشند. همچنين فعاليت‌هايى در جهت افزايش کيفيت معلمين موجود از طريق ايجاد دوره‌هاى کوتاه مدت معمول گرديده است. در طول دوران انقلاب فرهنگى دانشکده‌هاى تربيت معلم بسته شد و لذا پس از اين دوران تعداد معملمات تحصيل‌کرده بسيار کم بود. بناچار مسئولين آموزش و پرورش دوره‌هاى کوتاهى را براى تربيت معلم برقرار کردند. براساس آمار در سال ۱۹۸۴، ۱۰۰۸ مدرسه متوسط مخصوص براى تربيت معلم وجود داشت که مجموعاً ۵۱۱،۳۰۰ نفر در آن مشغول به تحصيل بودند. در سال ۱۹۸۴ چين حدود ۹ ميليون معلم داشته است.
آموزش تلويزيونى
مقامات چين تصميم گرفتند و در جهت کاهش بار آموزش عالى از دوش دولت، دانشگاه‌هايى با سيستم باز تأسيس نمايند و آموزش از طريق راديو و تلويزيون را توسعه دهند. از سال ۱۹۷۹ که اولين دانشگاه راديو و تلويزيون کشور توسط دنگ شيائو پينگ افتتاح گرديد تا سال ۹۴ تعداد ۳/۲ ميليون نفر از مردم چين در اين دانشگاه‌ها دوره‌هاى تحصيلى خود را گذرانده‌اند. درحال حاضر تعداد دانشگاه‌هاى تلويزيونى سراسر کشور به بيش از ۲۰۰۰ واحد بالغ مى‌گردد. در اين دانشگاه‌ها، دانشجويان قادر به انتخاب رشته از ميان ۳۰۰ رشته تحصيلي، از جمله مهندسي، ادبيات، اقتصاد، مديريت، کشاورزى و پزشکى مى‌باشند.
در اين روش آموزشي، دانشجويان مى‌توانند در عين اشتغال به کار، تحصيلات خود را نيز ادامه دهند. در صورتى که دانشجويان از عهده امتحانات مربوطه برآيند، دولت به آنها گواهى پايان تحصيلات نيز اعطا خواهد کرد. اما هيچ تعهدى در قبال واگذارى شغل به عهده نخواهد گرفت. هم اکنون تعداد فارغ‌التحصيلان دانشگاه‌هاى تلويزيونى ۳۷ درصد تعداد فارغ‌التحصيل دانشگاه‌هاى عادى مى‌باشد. در سال ۹۳ روزانه ۳۱ ساعت برنامه آموزشى از دوکانال ماهواره‌اى چين پخش مى‌گرديد که مسئولان در صدد افزايش آن از طريق ۴ کانال هستند:
آموزش‌هاى آزاد که بطور کلى منتهى به اخذ مدرک نمى‌شوند بطرق زير صورت مى‌گيرد:
۱. ايستگاه‌هاى تلويزيونى عملى
۲. دانشگاه‌هاى مکاتبه‌اي
۳. دانشگاه‌هاى آزاد (کلاس‌هاى وقت آزاد). در حال حاضر از هر يکصد نفر فارغ‌التحصيل و کالج‌هاى چين ۱۵ نفر فارغ‌التحصيل دانشگاه‌هاى آزاد هستند و با توجه به افزايش نياز چين به افراد متخصصّ جهت تأمين نيروى لازم براى اقتصاد در حال رشد کشور تعداد فارغ‌التحصيل اين مؤسسات آموزش عالى در حال افزايش است.
۴. دانشگاه‌هاى شبانه.
در دانشگاه‌ها مراقبت‌هاى پزشکى مجانى است. دانشجويانى که قبل از ورود به مرکز آموزشى در محلى مشغول به کار بودند بايستى مزد آنها در طول دوره آموزش توسط کارفرماى سابق پرداخت شود. اگر چه وى بعد از اتمام دورهٔ تحصيلات لزوماً به محل کار اوليه بازگشت نمى‌نمايند. دانشجويانى که حقوق ماهيانه نداشته و از طرفى داراى خانواده کم درآمد هستند مى‌توانند از بورس دولتى استفاده نمايند.
مدارس حرفهاى
دولت چين قوانين مدارس حرفهاى را در سال ۱۹۹۶ تنظيم و تصويب کرد. آموزش حرفهاى عمدتاً شامل مدارس حرفهاى پيشرفته، مدرسه فنى در سطح دورهٔ راهنمايي، مدارس آموزش کارگران ماهر، مدارس حرفهاى در سطح متوسطه، مراکز آموزش حرفهاى و ديگر مراکز آموزش فنى براى بزرگسالان و مراکز آموزش خصوصى و يا تحت نظارت سازمان‌ها مى‌باشد.
مدارس حرفهاى در سه سطح پيشرفته، متوسطه و ابتدايى وجود دارد که در ارتباط و هماهنگى با يکديگر هستند.
آموزش حرفهاى پيشرفته بالاترين سطح آموزشى بوده بر پايه آموزش دورهٔ دبيرستانى برنامه‌ريزى شده است.
در حال حاضر ۸۷ کالج فنى و حرفهاى و دانشگاه‌هايى که دوره‌هاى کوتاه مدت آموزش حرفهاى هستند، ۱۳۳ مدرسه آموزش حرفهاى براى بزرگسالان (۱۸۸ رشته آموزش داده مى‌شود)؛ و ۱۸ مدرسه ساختار اقتصاد ملى مى‌باشد، لذا سيستم آموزشى اين مدارس با توجه به نيازهاى اصلاح ساختار کشور تغيير کرده است.
مدارس متوسطه فنى بخش اصلى آموزش حرفهاى است و به سه شکل مدارس متوسطه، فنى مدارس حرفه عالى و مدارس آموزش کارگران ماهر مى‌باشد. در حال حاضر بعد از سال‌ها کوشش حدود ۸۷۰۰ مدرسه متوسطه فنى در سراسر کشور وجود دارد.
توسعه و بهبود سيستم مدارس حرفهاى عالى در اوايل دهه ۱۹۸۰ آغاز شد. از آنجائيکه اين مدارس مى‌بايستى خودشان را با توسعه اقتصادى چين و اصلاح ساختار مدارس متوسطه هماهنگ نمايند، رشد سريعى داشته‌اند. در حال حاضر ۸۵۰۰ گونه از اين مدارس با ۴ ميليون هنرجو در سراسر کشور وجود دارد. اين مدارس عمدتاً به آموزش کارگران و کسانى که داراى ديپلم دورهٔ متوسطه هستند و بعضى از حرفه‌هاى خاص، مشغول هستند. مدارس آموزش کارگران ماهر، مدارس آموزش متوسطه حرفهاى هستند که کارگران فنى تربيت مى‌کنند. اولين مدرسه از اين نمونه در سال ۱۹۴۹ تشکيل شد. در حال حاضر تعداد اين مدارس به ۴۴۷۰ مى‌رسد که ۸۶/۱ ميليون هنرجو در ۴۰۰ رشته مشغول به تحصيل هستند.
اکنون بيش از ۱۷،۰۰۰ مدارس حرفهاى در سطوح مختلف، ۲۱۰۰ مرکز آموزش حرفهاى و ۴۰،۰۰۰ مرکز آموزش کارگران، کارمندان و آموزش بزرگسالان وجود دارد. هر ساله ميليون‌ها نفر در رشته‌هاى مختلف آموزش مى‌بينند.
آموزش بزرگسالان و آموزش در اوقات اضافى
چين در اين زمينه پبيشرفت زيادى کرده و از سال ۱۹۷۶ آموزش نيمه و شبانه نيز به سرعت رشد کرده است. بسيارى از کارخانجات، کمون‌ها، و ديگر سازمان‌هاى و شرکت‌ها کلاس‌هايى در زمينه‌هاى مختلف از زبان تا الکترونيک و از نقاشى تا فيزيک براى کارکنان خود ايجاد کرده‌اند. گزارش شده است که در سال ۱۹۷۶ بيش از نيم ميليون کارگر در کلاس‌هاى نيمه وقت که توسط کارخانه‌ها داير شده شرکت جسته‌اند. همچنين ۶۸ ميليون کارگر، کشاورز و سرباز در دوره‌هاى نيمه وقت ابتدايى و متوسطه ثبت نام کرده‌اند. کارگران با گذراندن امتحانات هر دوره مى‌توانند وارد مرحلهٔ شغلى بهترى شوند. براساس آمار سال ۱۹۹۰ تعداد افراد بيسواد و نيمه بيسواد بالاى ۱۵ سال کشور حدود ۱۸۲ ميليون نفر مى‌باشد. اين نسبت در مقايسه با آمار سال ۱۹۸۲ حدود هفت درصد کاهش داشته است. جدول صحفه بعد تعداد مدارس و دانشگاه‌ها و همچنين شمار دانش‌آموز و دانشجويان را تا سال ۱۹۹۸ مشخص مى‌نمايد.
جدول مراکز آموزشي، پرسنل آموزشى و محصلين در سال ۱۹۹۱
در سال ۱۹۶۸ سال‌هاى آغازين انقلاب فرهنگي، مائو بشدت وزارت بهداشت را مورد انتقاد قرارداد و کارهاى بهداشتى و پزشکى در مناطق روستايى را سفارش نمود.
در سال ۱۹۹۲ تعداد دانشآموزان دبستانى ۱۲۲ ميليون نفر و در سال ۱۹۹۳، ۱۲۴ ميليون نفر و تعداد دانشجويان مراکز آموزش عالى بالغ بر ۲/۲ ميليون نفر و در سال ۱۹۹۳، ۵۳۶/۲ ميليون نفر بوده است.
درکنار مدارس دولتى که در اقصى نقاط کشور وجود دارد از سال ۱۹۹۲ دولت مجوز افتتاح مدارس خصوصى نيز صادر کرده است. اولين مدرسه غير دولتى در منطقه دوجيانگ يان (Du Jiang Yan) استان سيچوان تأسيس گرديد. در آن زمان هزينه تحصيل در ين مدرسه براى هر دانش‌آموز رقمى معادل ۱۸ هزار يوان (۲۱۳۵ دلار) بود. به تدريج مردم ساير مناطق، از جمله استان گواندونگ نيز از اين اقدام پيروى کردند. تعداد زيادى مدارس خصوصى تأسيس نمودند. با افزايش تعداد اينگونه مدارس، شهريه آن نيز بطور سرسام آورى بالا رفت.
در پکن نيز تعداد ۱۷ مدرسه خصوصى (تا اوايل سال ۱۹۹۳) تأسيس شده که اکثر آنها براى هر دانش‌آموز بين ۲۰ تا ۳۰ هزار يوان به عنوان هزينه ورودى دريافت مى‌نمايند. علاوه بر اين دانش‌آموز رقمى معادل ۱۵ هزار يوان به عنوان شهريه پرداخت مى‌نمايد.
با توجه به بالا رفتن سطح درآمد بعضى از مردم چين و به دنبال توسعه اصلاحات اقتصادى و فراگير شدن شرايط اقتصاد بازار، دولت در پى آن است تا بتدريج خود را از زير بار سوبسيدهاى مختلف (از جمله سوبسيد مربوطه به آموزش و پرورش) خلاص نمايد.
كودكان رده سني 2سال(حدود 40% ) منحصرا در چارچوب مدارس و ظرفيت كلاسهاي آموزشي موجود و كليه كودكان رده سني3سال مورد پذيرش قرار مي‌گيرند و اين در حاليست كه در سال1960 ميلادي تنها 36% از كودكان فرانسوي مورد پذيرش مراكز آموزش پيش دبستاني قرار گرفتند. هدف غائي وزارت آموزش و پرورش، پژوهش و فن‌آوري فرانسه از ارائه دوره‌هاي آموزش پيش دبستاني، ارتقاء توانمنديهاي كودكان، در جهت شكل دهي به شخصيت اجتماعي آنان ميباشد. از سال 1995 ميلادي، طرح آموزش واقعي پيش دبستاني با اهداف دقيق و كارآموزان متبحر به‌اجرا گذارده شد. درتمام مدت 26 ساعت آموزش در هفته، آموزش زبان از امتياز ويژه اي برخوردار بوده و تسلط شفاهي و آشنايي با نوشتار،تقويت قدرت احساس، تخيل و قدرت خلاقيت دانش آموزان از طريق پرداختن به آموزش هنري توسعه مي‌يابد.گفتني است كه بالغ بر20هزار مركز آموزش پيش دبستاني به ثبت نام از بيش از2ميليون كودك فرانسوي مبادرت مي‌نمايند. در صورت عدم وجود كلاسهاي پيش دبستاني،كودكان رده سني 5 سال به كلاسهاي آمادگي و مدارس ابتدايي پيوسته و به چرخه آموزش ابتدايي ومقدماتي وارد مي‌گردند.از آنجاييكه كشور فرانسه از تجربه فراواني در ارائه آموزش پيش دبستاني به كودكان برخوردار ميباشد، از اين روي بيش از99% كودكان رده سني3 سال در اين مدارس حضور مي‌يابند. رقم مذكور درخصوص كودكان رده سني2سال بر2/ 35 % بالغ ميگردد.تحصيل در مدارس عمومي‌پيش دبستاني رايگان ميباشد واين در حاليست كه مراكز خصوصي به اخذ شهريه تحصيلي مبادرت مي‌نمايند. مدارس عمومي‌پيش دبستاني نيز توسط شهرداري ها احداث و اداره مي‌گردند. طبق قانون اصلاحيه آموزشي مصوب15جولاي1989و قانون مصوب 1975كليه كودكان فرانسوي رده سني3 سال از امكان حضور در مهدهاي كودك برخوردار مي‌باشند.علاوه بر اين قانون مصوب6 سپتامبر 1995 نيز كه در خصوص نمايش ساختار و نحوه عملكرد مهدهاي كودك تصويب گرديده بر تقويت خصيصه‌هاي بالقوه كودكان، به فعل در آوردن آن در جهت شكل گيري شخصيت آنان و فراهم آوردن بهترين امكانات در جهت موفقيت كودكان در مدارس ويادگيري بيشتر تأكيد دارد.
گفتني است درمهدهاي كودك كشور فرانسه از تخصصهاي سرباز معلمان جهت آموزش كودكان استفاده ميگردد چرا كه خدمت سربازي درحال حاضر در كشور فرانسه به حالت تعليق در آمده و با اجراي طرح جامع جذب سرباز معلم JAPD جايگزين گرديده است.از سوي ديگر،جهت جبران به حد نصاب نرسيدن تعداد ثبت نام كنندگان مهدهاي كودك،كه معمولاً در مناطق كم جمعيت وكوهستاني كشور رخ مي‌دهد، كودكستانهاي بين منطقه اي تأسيس گرديده است كه به ارائه خدمات آموزشي به كودكان نواحي مختلف مبادرت مي‌نمايند.در مناطق كم جمعيت نيز كلاسهاي موقتي پاره وقت تشكيل ميگردد.به طور كلي دانش آموزان به سه رده سني كودكان،رده سني نوجوانان ورده سني جوانان تقسيم ميگردد. گفتني است، تقسيم بندي فوق در جهت مد نظر قرار دادن بلوغ فكري و استعداد يادگيري رده‌هاي‌سني از انعطاف پذيري برخوردار ميباشد.تيم تدريس، با مشورت والدين به تعيين جايگاه كودكان در رده‌هاي سني آموزشي مطابق با استعداد ها و نيازهاي آنان مبادرت مي‌نمايند. سه رده سني مذكور با اولين چرخه آموزشي تطابق داشته در حالي كه رده سني جوانان و مقطع آموزش مقدماتي متوسطه با چرخة آموزشي پايه و مقدماتي تطابق دارد. چرخه‌هاي آموزشي چندين ساله نيز با هدف برآورده نمودن نيازهاي كودكان طراحي گرديده است. متوسط آموزش هفتگي26 ساعته به كودكان مقطع پيش دبستاني ارائه ميگردد.
1- بيداري حواس و رشد عاطفي كودكان به ويژه كودكان متعلق به خانواده‌هاي كارگران و مهاجرين
2- پيشگيري از افت تحصيلي كودكان طي سنوات آموزش پايه
3- توسعه كليه امكانات بالقوه كودك درجهت شكل‌پذيري شخصيت و فراهم‌سازي فرصت كسب موفقيت در تحصيل، اشتغال و زندگي وي
4- رشد هوشي، حسي– حركتي و ذهني كودكان
5- رشد ارتباطات غيركلامي (بيدارسازي حس زيبايي‌شناسي و درك هنري) و كلامي (كيفيت كلام و تمرين زبان)
6- آگاهي نسبت به زمان و مكان
7- مشاركت درتشخيص نارسايي‌هاي حسي- حركتي و ذهني و فراهم‌سازي امكان درمان به موقع اين قبيل نارسايي‌ها
8- آموزش مهارت و تمرينات لازم در جهت مشاركت مثبت كودكان در زندگي اجتماعي
پس از اتمام سال دوم آموزش دانشگاهي در مراكز تربيت مدرس، از دانشجويان موفق به عنوان معلمين مدارس دعوت به همكاري مي گردد. معلمين مراكز آموزشي پيش دبستاني، به عنوان مدرسين رسمي نظام آموزش عمومي و يا به عنوان مدرسين قرار دادي مدارس خصوصي، از حقوق،وظايف و مسئوليتهاي مشابه معلمين مدارس ابتدايي برخوردار مي باشند.
آمار وارقام تعداد مراكز و مدرسين مراكز آموزش پيش دبستاني ( طي سال1993/1992)
به نحوي كه افزايش غيرمنتظره نرخ زاد و ولد كودكان از سال2000 به بعد، به انتظار بيش از17 هزار كودك در فهرست ثبت نامي منجر گرديده است. بنابر اعلام وزارت آموزش، طي سال 2002، مراكز آموزش پيش دبستاني با كاهش فضاي آموزشي براي54 هزار كودك مواجه بوده اند كه اين امر خود به ايجاد مباحثاتي درخصوص تغيير امتيازات آموزشي از سنين پيش دبستاني به پايه منجر گرديده است. اين درحالي است كه كشور آلمان، همسايه فرانسه درگير بحث داغي در خصوص اصلاح نظام آموزشي است. در مطالعه بين‌المللي جديدي كه بر روي 32 كشور جهان صورت گرفت، دانشآموزان رده سني15 سال آلماني از نظر سواد، رياضيات و مهارت‌هاي علوم در رده بيست و پنجم قرار گرفتند كه اين امر خود سبب گرديد تا تلنگري به نظام آموزشي آلمان وارد آيد كه همواره به تربيت نيروهاي انساني ماهر مباهات نموده است.كارشناسان معتقدند، علت اصلي نتيجه ضعيف آلمان در اين مطالعه، اين است كه در اين كشور، آموزش رسمي از رده هاي سني7-6 سال آغاز مي گردد. از اين روي مراكز آموزش پيش دبستاني اين كشور، چيزي جز زمين بازي به شمار نمي آيند.كشور فرانسه كه در اين مطالعه به طور متوسط در مكان دوازدهم قرار گرفت، از اين نظر متفاوت است. مراكز آموزش پيش دبستاني اين كشور با زمين بازي تفاوت دارند، چرا كه در اين قبيل مراكز، سواد و مهارت‌هاي اجتماعي از طريق فعاليتهاي گوناگون ارائه شده و كلاسهاي هفتگي26ساعته برگزار مي گردد. علاوه بر اين، با وجودي كه آموزش از رده سني6 سال اجباري ميگردد، بيش از99درصد كودكان فرانسوي از رده سني3 سال رهسپار مدرسه مي گردند. افزون بر اين، بالغ بر 5/35 درصد از كودكان به حضور در مراكز آموزشي،1 سال زودتر از موعد مقرر، مبادرت مي نمايند.
منابع :
سایت اطلاع رسانی دانشنامه رشد :
www.daneshnameh.roshd.ir
سایت اطلاع رسانی آفتاب :
www.aftab.ir
سایت اطلاع رسانی تبیان :
www.tebyan.net
آموزش و پرورش در چین و فرانسه
زیر نظر استاد ارجمند :
جناب آقای عابدی
گردآورنده :آموزش و پرورش در چین و فرانسه
--
----
بر اساس ايده کنفسيوس بىن فعاليت سياسى و آموزش و پروش رابطه متقابل وجود داشته و يکى از تزهاى اصلى مى‌باشد. در سال ۱۹۱۲ دولت سون يات سن قوانين حاکم بر آموزش و پروش در دوران امپراطورى را منسوخ کرده و سيستم جديدى که از مدل ژاپنى نشأت گرفته بود توسط وزير آموزش و پرورش تحصيل‌کرده آلمان جايگزين شد.
در اواخر دهه ۱۹۲۰ و اوايل دهه ۱۹۳۰ حزب امکاناتى را جهت تغيير سيستم آموزشى بوجود آورد. در سال ۱۹۳۳ دبير کميته مرکزى شاخه جوانان حزب کمونيست اهداف آموزشى حزب در مناطق شورايى جنوب چين را اعلام نمود. وى خواستار جدايى مذهب از آموزشى و پروش يعنى بعبارتى خواستار نسخ تز کنفسيوس و در عوض استفاده از آموزش و پرورش در جهت بهود وضع ملى گرديد. شوراها براى مبارزه با بيسوادى مدارس لنين را براى بچه‌هاى ۷ تا ۱۴ سال، مدرسه براى نوجوانان و خانم‌ها، مدارس کادرها و مراکز آموزش عالى مانند آکادمى سرخ (Red Acadamy) و دانشگاه شورى (Soviet University) را ايجاد کردند.
بدنبال تشکيل اين دوره‌ها در جنوب، از مدل مذکور در مناطق مرزى شمال غربى نيز استفاده کرد. در اواخر دهه ۱۹۳۰ بعد از راهپيمايى بزرگ اين مراکز بصورت پايگاهى براى آموزش کمونيسم درآمد. علاوه بر آن مدارس آموزش بزرگسالان، مدارس حرفه‌اي، مدارس ابتدايى و متوسطه تأسيس شده و برنامه آموزشى خاصى براى سربازان و کادرها اجرا گرديد. تا سال ۱۹۶۶ خطوط اصل سياست آموزش و پرورش چين نشأت گرفته از شورزى بود. قبل از انقلاب ۸۰ درصد مردم بيسواد بودند که اين نسبت در روستاها به ۹۵% مى‌رسيد. در سال ۱۹۴۹ چين داراى ۲۰۰ مرکز آموزش عالي، ۴۰۰۰ دبيرستان و ۰۰۰، ۲۸۹ دبستان، مجموع ۲۴ ميليون دانشجو و دانش‌آموز بود. از هنگام اعلام جمهورى خلق چين در سال ۱۹۴۹ سيستم آموزش و پرورش کشور چندين مرحله را، از مبارزه جنگل در سال ۵۷-۱۹۵۶ هنگامى که آموزش و پرورش در جو بحث آزاد تشويق مى‌شد تا دوران آشوب و وحشت انقلاب فرهنگى که تمام سطوح آموزش و پرورش دچار اختلال شده و توسعه آن معلق مانده و بيشتر به مدارس حرفهاى پرداخته مى‌شد و امتحان ورودى مراکز آموزشى عالى منسوح و معيار پذيرش دانشجو داشتن عقايد سياسى مناسى و تأييد کامل ايده‌هاى مائو بود را پشت سرگذاشته است. بعد از دوران انقلاب فرهنگى دوران تعديل و بازسازى شروع شد. در اين دوران سعى بر دستيابى به استانداردهاى آکادميک از جمله برقرارى مجدد امتحان ورودى دانشگاه‌ها بود.
در سال ۱۹۸۰ سياست آموزشى جمهور خلق چين در ابتدا براساس فراهم نمودن امکانات جهت مدرنيزاسيون اقتصادى کشور طراحى شد. در اين جهت به آموزش نيروى انسان ماهر و توسعه علوم فنى و علمى اولويت داده شد. بعبارت کوتاه آموزش و پروش بعنوان ستون اصلى چهار مدرنيزاسيون توسط رهبران حزب کمونيست چين خوانده شد.
کيفيت آموزش و پروش در همه اداوار حتى در زمان انقلاب فرهنگى مورد تأکيد بوده است. در فاصله سال‌هاى ۷۶-۱۹۶۶ همگانى کردن آموزش و پرورش در جهت تثبيت سوسياليسم مورد اولويت بود.
يکى از جنبه‌هاى مثبت سياست در سال ۱۹۸۰ که نشاندهنده تغيير قابل توجه نسبت به سال ۱۹۷۶ بوده است، اهميت دادن به آموزشى آکادميک مى‌باشد.
جنبه ديگر آن تداوم توسعه و بهبود آموزشى و هدف بلند مدت آن نيل به همگانى کردن آموزش ابتدايى و دوره اول متوسطه بود. اهميت علوم تکنولوژى در آموزش و و پرورش از نکات اصلى سياست در اوايل دهه هشتاد بوده است. اجراى برنامه‌هاى علمى و تکنولوژيکى نه تنها در توسعه ملى و مدرنيزاسيون کشور از اهميت بسزايى برخوردار است بلکه در افزايش پرستيژ بين‌المللى جامعه علمى چين نيز مهم مى‌باشد. در اين راستا چين به دستاوردها و پيشرفت‌ها علمى درغرب توجه کرده و از سال ۱۹۷۶ سياست استفاده از آنها را در پيش گرفته است. رهبريت حزب در سال ۱۹۸۰ باور نمود که تأکيد فقطبر خود باعث عقب نگه داشته شدن و عدم پيشرفت کشور مى‌باشد.
در مه سال ۱۹۸۵ کميته مرکزى حزب کمونيست چين تصميم به صلاح در کل ساختار آموزشى کشور گرفت. براساس آن در طى چند مرحله ۹ سال تحصيل اجبارى اعلام شد و زمان انجام آن در مناطق پيشرفته، روستايى متفاوت خواهدبود. اين قانون براى مناطق پيشرفته اقتصادى که حدود ۲۵% جمعيت کشور را در خود جا داده است در سال ۱۹۹۰ لازم‌الاجرا مى‌باشد. در مناطق نيمه پيشرفته که ۵۰% جمعيت را دارا مى‌باشد زمان اجراى نهايى سال ۱۹۹۵ و براى بقيه مناطق هنوز زمان خاصى در نظر گرفته نشده است. براساس سياست کلى کشور وزارت آموزش و پرورش ابزار اصلى دولت مرکزى براى به اجرا گذاردن اهداف سياست ملى در زمينه آموزش و پرورش است. وظايف اين وزارتخانه عبارتند از: کنترل اموزش ابتدايي، متوسطه، حرفهاى آموزش عالى و تربيت معلم. در حال حاضر انجام امتحانات ورودى دانشگاه‌ها و برنامه‌هاى درسى نيز بر عهده اين وزارتخانه است. در سال ۱۹۷۷ وظيفه نظارت بر آماده‌سازى کتب درسى استاندارد در تمام کشور جزء وظايف اين وزارتخانه شد.
در شهرهاى متوسط و کوچک در زمينه مسائل آموزش و پرورش به ادارات آموزش و پرورش شهرى اختياراتى داده شده است، گرچه اکثريت قريب به اتفاق مدارس ابتدايى و متوسطه چين را ادارات مذکور تحت نظر دارند؛ اما بعضى از مدارس در سطوح مختلف نيز از سوى کارخانجات، دانشگاه‌ها و ديگر واحدها اداره مى‌شوند ولى تمامى اين مدارس از حيث برنامه‌هاى بودحه آنها بر عهده واحد مربوطه مى‌باشد. بسيارى از اين مدارس متوسط به ويژه آنهايى که توسط دانشگاه‌ها اداره مى‌شوند بعنوان مدارس نمونه انتخاب شده و از نظر علمى از سطح بالاترى قرار دارند.
مدارس ابتدايى و متوسط نمونه تحت نظارت مستقيم بخش آموزش و پرورش دولت مرکزي، استاندارى و يا فرماندارى فعاليت مى‌کنند. هدف از حمايت و توجه خاصى که به ين مدارس مى‌شود تربيت داوطلبينى تحصيل‌کرده براى دانشگاه‌ها در رشته‌هايى مانند علوم مهندسى و زبان‌هاى خارجى مى‌باشد. در سال ۱۹۸۶ چين داراى ۵۲۰۰ مدرسه متوسطه و ۷۰۰ مدرسه ابتدايى نمونه بود که روى هم بيش از ده ميليون دانش‌آموز در آن به تحصيل اشتغال داشتند.
آموزش پيش‌دبستانى
کودکستان‌ها در آشنايى بچّه‌ها با نحوه زندگى آنها در سال‌هاى بعد نقش مهمى ايفا مى‌نمايد. آموزش در اين مراکز در قالب بازي، ورزش و موسيقى مى‌باشد و همچنين از اين نظر که به خانم‌ها امکان فعاليت در بخش‌هاى مختلف را مى‌دهد اين دوره اهميت دارد. در سال ۱۹۹۱، ۱/۲۲ ميليون بچه در بيش از ۴۶۵، ۱۶۴ کودکستان نگهدارى مى‌شوند. در حالت اول تحت نظر مراکز آموزشي، ارگان‌هاى دولتى و يا انستيتوها و شرکت‌ها اداره مى‌شوند و در حالت دوم تحت نظارت کميته‌هاى محلى در شهرها و يا تيم‌ها و بريگادهاى توليدى مى‌باشند. در روستاها نيز تعداد زيادى کودکستان‌هاى فصلى وجود دارد که به هنگام فصل‌هاى پرکار برقرار مى‌باشد.
در حال حاضر در چين ۶۷ مرکز پروش مربى براى کودکستان وجود دارد.
آموزش ابتدايى
در سال ۱۹۸۶ حدود ۹۵ درصد از بچه‌هاى لازم‌التعليم مشغول به تحصيل بودند در حاليکه قبل از سال ۱۹۴۹ اين نسبت فقط ۲۰ درصد بود. در اکثريت روستاها مدرسه وجود دارد و مدارس ابتدايى نمونه در مناطق شهرى دانشآموزان بهتر را انتخاب کرده و اکثريت آنها داراى امتحان ورودى هستند. بخشى از هزينه تحصيل مدارس توسط دانشآموزان تأمين مى‌شود. مبلغى نيز براى کتاب، حمل و نقل، غذا و سوخت گرفته مى‌شود. البته پول دريافتى بسيار کم بوده و فقط براى تشويق والدين به اهيمت دادن به تحصيل کودکان و مرتب به مدرسه رفتن مى‌باشد. زيرا در مناطق روستايى بسيار کم بوده و فقط براى تشويق والدين به اهميت دادن به تحصيل کودکان و مرتب به مدرسه رفتن مى‌باشد. زيرا در مناطق روستايى والدين ترجيح مى‌دهند در فصل کار کودکان آنها به جاى مدرسه رفتن در کارهاى مزرعه شرکت داشته باشند.
بيشتر مدارس ابتدايى داراى دوره‌هاى پنج يا شش سال هستند. در اين دوران به آنها زيان چيني، رياضيات، علوم طبيعي، جغرافيا، تاريخ، موسيقى و و هنر آموخته مى‌شود. در تعداد کمى از مدارس زبان خارجى از سال سوم آموزشى داده مى‌شود. دانشآموزان در هر سال نه ماه و نيم درس مى‌خوانند ساعات درسى آنها هشت ساعت در روز و پنج و نيم روز در هفته مى‌باشد. در اين دوران بيشتر تأکيد بر روى خواندن و نوشتن چينى است و بخاطر ويژگى‌هاى زبان آنها دانشآموزان بايستى وقت بيشترى را نسبت به دانشآموزان ديگر کشورها صرف آموزش نمايند.
در سال ۱۹۹۸ حدود ۱۴۰ ميليون دانشآموزان در ۰۰۰، ۶۳۰ دبستان کشور مشغول به تحصيل بوده و ۵،۷۹۰،۰۰۰ معلم به تدريس در اين مقطع اشتغال داشتند. براساس آمار سال ۱۹۹۰ تعداد صاحبان تحصيلات ابتدايى از ۳۵۲۳۷ درصد هزار نفر در سال ۱۹۸۲ به ۳۷۰۵۷ در صدهزار افزايش يافته است.
آموزش متوسطه
دوره آموزش متوسطه شامل دو بخش مى‌باشد. بخش اول دوره سه ساله و بخش دوم، ۲ تا ۳ سال مى‌باشد. مواد درسى شامل چيني، رياضيات، زبان خارجي، سياست، تاريخ جغرافيا، علوم، موسيقى و هنر مى‌باشد. دانشآموزان همراه با دروس تئوريک به کار عملى نيز مى‌پردازند. براساس برنامه دانشآموزان هر سال يک ماه کار عملى کرده و نه ماه به درس مى‌پردازند در دورهٔ متوسطه نيز دانشآموزان هر روز هشت ساعت و هر هفته پنج روز و نيم به مدرسه مى‌روند. همچنين مدارس خاصى جهت تدريس موضوعاتى مانند مهندسي، طب، کشاورزي، قانون و ... وجود دارد. در مناطق روستايى بسيارى از مدارس اجازه مى‌دهند دانش آموزان در فصل کشاروزى به کار در مزارع بپردازند.
در سال ۱۹۹۸ حدود ۶۰ ميليون دانش‌آموز دوره متوسطه در ۷۸۶۰۰ دبيرستان به تحصيل مشغول و ۳،۵۸۷،۰۰۰ دبير تمام وقت به آموزش آنها اشتغال داشتند. براساس سرشمارى سال ۱۹۹۰ تعداد افراد فارغ‌التحصيل دبيرستان در هير صدهزار نفر به ۸۰۳۹ نفر رسيده که در مقايسه با سال ۱۹۸۲ که ۶۷۷۹ نفر بود افزايش خوبى داشته است. براساس آمار سال ۱۹۸۰، ۱۲ درصد از دانشآموزان ابتدايى در دورهٔ اول متوسطه شرکت نکرده و ۵۰ درصد از دانشآموزان دورهٔ اول وارد مرحلهٔ دوم نمى‌شوند. برنامه اصلاحى حزب کمونيست چين بدين قرار است که حدود سال ۱۹۹۰ در بسيارى از مناطق تعداد دانشآموزان مشغول در مدارس حرفهاى بيشتر از دانشآموزان مدارس عادى باشد.
مدارس ويژه
در کنار مدارس عادي، مدارسى براى کودکانى که داراى ناتوانى‌هاى عضوى و يا ذهنى باشند، افتتاح شده است. در حال حاضر ۱۴۲۶ مدرسه مخصوص افراد نابينا، کرولال و يا بچه‌هاى عقب مانده ذهنى وجود دارد. بعلاوه ۵۴،۰۰۰ کلاس نيز براى اينگونه افراد در مدارس معمولى وجود دارد که مجموعاً ۳۲۰،۰۰۰ نفر کودک در اين مراکز مشغول به تحصيل هستند. در حال حاضر ۱۷۰۰ مؤسسه بازآموزى براى کودکان کر وجود دارد که بيش از ۷۰،۰۰۰ کودک در آنها مشغول به آموزش هستند. بعلاوه ۱۰۰۰ مدرسه حرفهاى نيز براى اينگونه افراد وجود دارد
آموزش عالى و توسعه اقتصادى
سياست چين در دهه ۱۹۸۰ مبنى بر چهاز مدرنيزاسيون پيشرفت سريع و وسيع در علوم و تکنولوژى را ايجاب مى‌کرد. آموزش عالى بخصوص در اين سال‌ها مهم شمرده شد. چين اظهار اميدوارى مى‌کرد که تا سال ۱۹۸۵ حدود پنج ميليون نفر دانشجو داشته باشد و همچنين تعداد محققين در رشته‌هاى علمى نيز به ۸۰۰،۰۰۰ نفر بالغ شود.
کوشش‌هاى وزير آموزش و علوم در سال ۱۹۷۵ نيز در جهت افزايش کيفيت آموزشى موفقيت‌آميز نبود. فرزندان کادرها و مقامات به اصطلاح از در پشت وارد دانشگاه‌ها مى‌شدند و بدين ترتيب فرزند يک خانواده از مقامات فقط بعد از دو سال کار بدون هيچگونه توانايى آکادميک و حتى توانايى کارى لازم وارد دانشگاه مى‌شد.
بعد از سال ۱۹۷۶ گام‌هايى در جهت بهبود کيفيت آموزشى برداشته شد. در قدم اول هر گونه فعاليت سياسى در دانشگاه ممنوع شد. سپس ۸۸ دانشگاه و کالج بعنوان دانشگاه‌هاى اصلى و کليدى انتخاب شده و بودجه خاص در اختيار آنها، دانشجويان ممتازشان و اعضاى علمى آن قرار داده شد. در مرحله سوم تربيت دانشجويان با کيفت علمى بيشتر جدا از زمينه خانوادگى يا فعاليت سياسى همت گمارده شده و در انتها سعى بر افزايش ظرفيت دانشگاه‌ها شد.
برقرارى مجدد سيستم امتحان براى انتخاب دانشجو و بمنظور گزينش افراد يا کيفيت علمى بيشتر مى‌باشد. در سال ۱۹۷۷، ۷/۵ ميليون نفر در امتحانات ورودى دانشگاه‌ها شرکت کردند در حاليکه فقط ۲۷۸،۰۰۰ نفر مى‌توانستند وارد مراکز آموزش عالى شوند. امتحان دهندگان بايستى داراى مدرک پايان دورهٔ دبيرستان بوده و حداکثر سن آنها ۲۶ سال باشد. هر استان نيز سهميه‌اى براى دانشگاه‌هاى اصلى دارند. اين دانشگاه‌ها کلاس‌هاى جداگانه‌اى براى اقليت‌ها نيز دارد. علاوه بر امتحان کتبى دانشجويان بايستى در معاينات پزشکى نيز شرکت نمايند. کنتر از ۲ درصد از پذيرفته شدگان امتحان کتبى بخاطر ضعف جسمى رد مى‌شوند.
بدنيال تداوم اصلاحات که از سال ۱۹۷۸ آغاز شد، سيستم آموزش عالى در سطوح مختلف شکل گرفته. تعداد مراکز آموزش عالى عادى از ۵۹۸ واحد در سال ۱۹۷۸ به ۱۰۲۲ مرکز در ساله ۱۹۹۸ افزايش يافته است.
دوره دانشگاه چهار تا پنج سال است. در راستاى اصلاح سيستم آموزشى و پروش دوره‌هاى حرفهاى کوتاه مدت (۲ تا ۳ ساله) نيز وجود دارد، در حاليکه نسبت دانشجويان در زمينه‌هاى مالي، اقتصاد، علوم سياسى و حقوق، مديريت و هنر افزايش يافته است. فارغ‌التحصيلان کالج‌ها ممکن است مدتى نيز به اشغال در کارخانه‌ها بپردازند. دانشجويان براى گرفتن بورس که براساس توانايى‌هاى آکادميک به آنها داده مى‌شود به رقابت مى‌پردازند. از سال ۱۹۸۱ سه نوع مدرک دانشگاهى يعنى ليسانس، فوق ليسانس و دکترا را فارغ‌التحصيلان مى‌توانند کسب نمايند. در سال ۱۹۹۸ حدود ۷۴/۳۱ ميليون دانشجو در ۱۰۲۰ مرکز آموزش عالى به تحصيل مشغول و ۴۰۰،۰۰۰ استاد تمام وقت به آموزش آنها اشتغال داشتند. يکى ديگر از راه‌هاى تربيت افراد با کيفيت آموزشى بالا بخصوص در زمينه علوم، اعزام دانشجو داشتند. يکى ديگر از راه‌هاى تربيت افراد با کيفيت آموزشى بالا بخصوص در زمينه علوم، اعزام دانشجو به خارج مى‌باشد. در دهه پنجاه تعداد زيادى از دانشجويان جهت تحصيل به شوروى اعزام شدند. سپس در دهه‌هاى شصت و هفتاد نسبتاً کمى به اروپا فرستاده شدند.
از سال ۱۹۷۸ نيز تعدادى به آمريکا گسيل شدند. تا اواخر سال ۱۹۸۰ حدود ۲۳۰۰ دانشجوى بورسيه دولت چين در ۲۰۰ دانشگاه آمريکا مشغول بودند. در همين زمان نيز حدود ۲۲۰۰ نفر بصورت شخصى در دانشگاه‌هاى آن کشور به تحصيل مشغول بودند. در طول برنامه پنج ساله (۸۵-۱۹۸۱) بيش از۳۵۵۰۰ دانشجوى چينى با هزينه دولت در بيش از ۶۰ کشور به تحصيل اشتغال داشته‌اند. در کنار اعزام دانشجو به خارج براى گذراندن دوره‌هاى عالى دولت نيز امکان تحصيل در اين دوره‌ها را فراهم آورده است. در سال ۱۹۷۸، ۶۳،۰۰۰ نفر در امتحانات دورهٔ فوق ليانس شرکت کردند که از آن ميان ۱۰،۰۰۰ نفر پذيرفته شدند. در سال ۱۹۹۸، ۹۰۰۰ نفر موفق به اخذ درجهٔ دکترا و ۳۸،۰۰۰ نفر موفق به دريافت درجهٔ فوق ليسانس شدند. چين ضمن اعزام دانشجو به خارج، دانشجوى خارجى نيز مى‌پذيرد. در سال ۱۹۹۸ حدود ۴۳،۰۰۰ دانشجو از ۱۶۴ کشور در دانشگاه‌هاى چين مشغول به تحصيل بودند، در حاليکه تعداد دانشجويان اعزامى به خارج به ۲۳،۰۰۰ مورد رسيد.
تربيت معلم
توسعه سريع آموزش ابتدايى و متوسطه باعث کمبود جدى آموزگاران تربيت شده گرديد. تربيت معلم عمدتاً در مدارس خاص انجام مى‌گرفت. در حاليکه معلمان دورهٔ متوسطه مى‌بايستى فارغ‌التحصيل دانشگاه و يا معادل آن باشند. همچنين فعاليت‌هايى در جهت افزايش کيفيت معلمين موجود از طريق ايجاد دوره‌هاى کوتاه مدت معمول گرديده است. در طول دوران انقلاب فرهنگى دانشکده‌هاى تربيت معلم بسته شد و لذا پس از اين دوران تعداد معملمات تحصيل‌کرده بسيار کم بود. بناچار مسئولين آموزش و پرورش دوره‌هاى کوتاهى را براى تربيت معلم برقرار کردند. براساس آمار در سال ۱۹۸۴، ۱۰۰۸ مدرسه متوسط مخصوص براى تربيت معلم وجود داشت که مجموعاً ۵۱۱،۳۰۰ نفر در آن مشغول به تحصيل بودند. در سال ۱۹۸۴ چين حدود ۹ ميليون معلم داشته است.
آموزش تلويزيونى
مقامات چين تصميم گرفتند و در جهت کاهش بار آموزش عالى از دوش دولت، دانشگاه‌هايى با سيستم باز تأسيس نمايند و آموزش از طريق راديو و تلويزيون را توسعه دهند. از سال ۱۹۷۹ که اولين دانشگاه راديو و تلويزيون کشور توسط دنگ شيائو پينگ افتتاح گرديد تا سال ۹۴ تعداد ۳/۲ ميليون نفر از مردم چين در اين دانشگاه‌ها دوره‌هاى تحصيلى خود را گذرانده‌اند. درحال حاضر تعداد دانشگاه‌هاى تلويزيونى سراسر کشور به بيش از ۲۰۰۰ واحد بالغ مى‌گردد. در اين دانشگاه‌ها، دانشجويان قادر به انتخاب رشته از ميان ۳۰۰ رشته تحصيلي، از جمله مهندسي، ادبيات، اقتصاد، مديريت، کشاورزى و پزشکى مى‌باشند.
در اين روش آموزشي، دانشجويان مى‌توانند در عين اشتغال به کار، تحصيلات خود را نيز ادامه دهند. در صورتى که دانشجويان از عهده امتحانات مربوطه برآيند، دولت به آنها گواهى پايان تحصيلات نيز اعطا خواهد کرد. اما هيچ تعهدى در قبال واگذارى شغل به عهده نخواهد گرفت. هم اکنون تعداد فارغ‌التحصيلان دانشگاه‌هاى تلويزيونى ۳۷ درصد تعداد فارغ‌التحصيل دانشگاه‌هاى عادى مى‌باشد. در سال ۹۳ روزانه ۳۱ ساعت برنامه آموزشى از دوکانال ماهواره‌اى چين پخش مى‌گرديد که مسئولان در صدد افزايش آن از طريق ۴ کانال هستند:
آموزش‌هاى آزاد که بطور کلى منتهى به اخذ مدرک نمى‌شوند بطرق زير صورت مى‌گيرد:
۱. ايستگاه‌هاى تلويزيونى عملى
۲. دانشگاه‌هاى مکاتبه‌اي
۳. دانشگاه‌هاى آزاد (کلاس‌هاى وقت آزاد). در حال حاضر از هر يکصد نفر فارغ‌التحصيل و کالج‌هاى چين ۱۵ نفر فارغ‌التحصيل دانشگاه‌هاى آزاد هستند و با توجه به افزايش نياز چين به افراد متخصصّ جهت تأمين نيروى لازم براى اقتصاد در حال رشد کشور تعداد فارغ‌التحصيل اين مؤسسات آموزش عالى در حال افزايش است.
۴. دانشگاه‌هاى شبانه.
در دانشگاه‌ها مراقبت‌هاى پزشکى مجانى است. دانشجويانى که قبل از ورود به مرکز آموزشى در محلى مشغول به کار بودند بايستى مزد آنها در طول دوره آموزش توسط کارفرماى سابق پرداخت شود. اگر چه وى بعد از اتمام دورهٔ تحصيلات لزوماً به محل کار اوليه بازگشت نمى‌نمايند. دانشجويانى که حقوق ماهيانه نداشته و از طرفى داراى خانواده کم درآمد هستند مى‌توانند از بورس دولتى استفاده نمايند.
مدارس حرفهاى
دولت چين قوانين مدارس حرفهاى را در سال ۱۹۹۶ تنظيم و تصويب کرد. آموزش حرفهاى عمدتاً شامل مدارس حرفهاى پيشرفته، مدرسه فنى در سطح دورهٔ راهنمايي، مدارس آموزش کارگران ماهر، مدارس حرفهاى در سطح متوسطه، مراکز آموزش حرفهاى و ديگر مراکز آموزش فنى براى بزرگسالان و مراکز آموزش خصوصى و يا تحت نظارت سازمان‌ها مى‌باشد.
مدارس حرفهاى در سه سطح پيشرفته، متوسطه و ابتدايى وجود دارد که در ارتباط و هماهنگى با يکديگر هستند.
آموزش حرفهاى پيشرفته بالاترين سطح آموزشى بوده بر پايه آموزش دورهٔ دبيرستانى برنامه‌ريزى شده است.
در حال حاضر ۸۷ کالج فنى و حرفهاى و دانشگاه‌هايى که دوره‌هاى کوتاه مدت آموزش حرفهاى هستند، ۱۳۳ مدرسه آموزش حرفهاى براى بزرگسالان (۱۸۸ رشته آموزش داده مى‌شود)؛ و ۱۸ مدرسه ساختار اقتصاد ملى مى‌باشد، لذا سيستم آموزشى اين مدارس با توجه به نيازهاى اصلاح ساختار کشور تغيير کرده است.
مدارس متوسطه فنى بخش اصلى آموزش حرفهاى است و به سه شکل مدارس متوسطه، فنى مدارس حرفه عالى و مدارس آموزش کارگران ماهر مى‌باشد. در حال حاضر بعد از سال‌ها کوشش حدود ۸۷۰۰ مدرسه متوسطه فنى در سراسر کشور وجود دارد.
توسعه و بهبود سيستم مدارس حرفهاى عالى در اوايل دهه ۱۹۸۰ آغاز شد. از آنجائيکه اين مدارس مى‌بايستى خودشان را با توسعه اقتصادى چين و اصلاح ساختار مدارس متوسطه هماهنگ نمايند، رشد سريعى داشته‌اند. در حال حاضر ۸۵۰۰ گونه از اين مدارس با ۴ ميليون هنرجو در سراسر کشور وجود دارد. اين مدارس عمدتاً به آموزش کارگران و کسانى که داراى ديپلم دورهٔ متوسطه هستند و بعضى از حرفه‌هاى خاص، مشغول هستند. مدارس آموزش کارگران ماهر، مدارس آموزش متوسطه حرفهاى هستند که کارگران فنى تربيت مى‌کنند. اولين مدرسه از اين نمونه در سال ۱۹۴۹ تشکيل شد. در حال حاضر تعداد اين مدارس به ۴۴۷۰ مى‌رسد که ۸۶/۱ ميليون هنرجو در ۴۰۰ رشته مشغول به تحصيل هستند.
اکنون بيش از ۱۷،۰۰۰ مدارس حرفهاى در سطوح مختلف، ۲۱۰۰ مرکز آموزش حرفهاى و ۴۰،۰۰۰ مرکز آموزش کارگران، کارمندان و آموزش بزرگسالان وجود دارد. هر ساله ميليون‌ها نفر در رشته‌هاى مختلف آموزش مى‌بينند.
آموزش بزرگسالان و آموزش در اوقات اضافى
چين در اين زمينه پبيشرفت زيادى کرده و از سال ۱۹۷۶ آموزش نيمه و شبانه نيز به سرعت رشد کرده است. بسيارى از کارخانجات، کمون‌ها، و ديگر سازمان‌هاى و شرکت‌ها کلاس‌هايى در زمينه‌هاى مختلف از زبان تا الکترونيک و از نقاشى تا فيزيک براى کارکنان خود ايجاد کرده‌اند. گزارش شده است که در سال ۱۹۷۶ بيش از نيم ميليون کارگر در کلاس‌هاى نيمه وقت که توسط کارخانه‌ها داير شده شرکت جسته‌اند. همچنين ۶۸ ميليون کارگر، کشاورز و سرباز در دوره‌هاى نيمه وقت ابتدايى و متوسطه ثبت نام کرده‌اند. کارگران با گذراندن امتحانات هر دوره مى‌توانند وارد مرحلهٔ شغلى بهترى شوند. براساس آمار سال ۱۹۹۰ تعداد افراد بيسواد و نيمه بيسواد بالاى ۱۵ سال کشور حدود ۱۸۲ ميليون نفر مى‌باشد. اين نسبت در مقايسه با آمار سال ۱۹۸۲ حدود هفت درصد کاهش داشته است. جدول صحفه بعد تعداد مدارس و دانشگاه‌ها و همچنين شمار دانش‌آموز و دانشجويان را تا سال ۱۹۹۸ مشخص مى‌نمايد.
جدول مراکز آموزشي، پرسنل آموزشى و محصلين در سال ۱۹۹۱
| سال | مؤسسان آموزش عالى | دبيرستانها | ||||
| تعداد مؤسسات | دانشجويان به۱۰،۰۰۰ نفر | تعداد معلمين به۱۰،۰۰۰ نفر | تعداد دبيرستانها | دانش آموزان به ۱۰،۰۰۰نفر | تعداد معلمين به ۱۰،۰۰۰ نفر | |
| ۱۹۴۹ | ۲۰۵ | ۱۱/۷ | ۱/۶ | ۵۲۱۶ | ۸/۱۲۶ | ۸/۳ |
| ۱۹۷۸ | ۵۹۸ | ۸۵/۶ | ۲۰/۶ | ۱۶۵۱۰۵ | ۶۶۳۷/۲ | ۳۲۸/۱ |
| ۱۹۸۵ | ۱۰۱۶ | ۱۷۰/۳ | ۳۴/۴ | ۱۰۴۸۴۸ | ۵۰۹۲/۶ | ۲۹۶/۷ |
| ۱۹۹۰ | ۱۰۷۵ | ۲۰۶/۳ | ۳۹/۵ | ۱۰۰۷۷۷ | ۵۱۰۵/۴ | ۳۴۹/۲ |
| ۱۹۹۸ | ۱۰۲۰ | ۳۱۷/۴ | ۴۰/۴ | ۷۸۶۴۲ | ۶۰۱۷/۹ | ۳۵۸/۷ |
| سال | مدارس ابتدايى | |||||
| تعداد دبستان‌ها | دانش آموزان به ۱۰،۰۰۰ نفر | تعداد معلمين به ۱۰،۰۰۰ نفر | ||||
| ۱۹۴۹ | ۳۴۶۷۶۹ | ۲۴۳۹/۱ | ۸۳/۶ | |||
| ۱۹۷۸ | ۹۴۹۳۲۳ | ۱۴۶۲۴ | ۵۲۲/۶ | |||
| ۱۹۸۵ | ۸۳۲۳۰۹ | ۱۳۳۷۰/۲ | ۵۳۷/۷ | |||
| ۱۹۹۰ | ۷۶۶۰۷۲ | ۱۲۲۴۱/۴ | ۵۵۸/۲ | |||
| ۱۹۹۸ | ۶۲۸۸۴۰ | ۱۳۹۹۵/۴ | ۵۷۹/۴ | |||
در سال ۱۹۶۸ سال‌هاى آغازين انقلاب فرهنگي، مائو بشدت وزارت بهداشت را مورد انتقاد قرارداد و کارهاى بهداشتى و پزشکى در مناطق روستايى را سفارش نمود.
در سال ۱۹۹۲ تعداد دانشآموزان دبستانى ۱۲۲ ميليون نفر و در سال ۱۹۹۳، ۱۲۴ ميليون نفر و تعداد دانشجويان مراکز آموزش عالى بالغ بر ۲/۲ ميليون نفر و در سال ۱۹۹۳، ۵۳۶/۲ ميليون نفر بوده است.
درکنار مدارس دولتى که در اقصى نقاط کشور وجود دارد از سال ۱۹۹۲ دولت مجوز افتتاح مدارس خصوصى نيز صادر کرده است. اولين مدرسه غير دولتى در منطقه دوجيانگ يان (Du Jiang Yan) استان سيچوان تأسيس گرديد. در آن زمان هزينه تحصيل در ين مدرسه براى هر دانش‌آموز رقمى معادل ۱۸ هزار يوان (۲۱۳۵ دلار) بود. به تدريج مردم ساير مناطق، از جمله استان گواندونگ نيز از اين اقدام پيروى کردند. تعداد زيادى مدارس خصوصى تأسيس نمودند. با افزايش تعداد اينگونه مدارس، شهريه آن نيز بطور سرسام آورى بالا رفت.
در پکن نيز تعداد ۱۷ مدرسه خصوصى (تا اوايل سال ۱۹۹۳) تأسيس شده که اکثر آنها براى هر دانش‌آموز بين ۲۰ تا ۳۰ هزار يوان به عنوان هزينه ورودى دريافت مى‌نمايند. علاوه بر اين دانش‌آموز رقمى معادل ۱۵ هزار يوان به عنوان شهريه پرداخت مى‌نمايد.
با توجه به بالا رفتن سطح درآمد بعضى از مردم چين و به دنبال توسعه اصلاحات اقتصادى و فراگير شدن شرايط اقتصاد بازار، دولت در پى آن است تا بتدريج خود را از زير بار سوبسيدهاى مختلف (از جمله سوبسيد مربوطه به آموزش و پرورش) خلاص نمايد.
ساختار آموزشی فرانسه
ساختار آموزشي
حضور در دوره‌هاي آموزش پيش دبستاني در كشور فرانسه اختياري و رايگان بوده وبه منظور آموزش كودكان رده هاي سني 5-2 سال در نظر گرفته شده است. شايان ذكر است آندسته از كودكاني كه تا روز اول سال تحصيلي مدارس به سن 2 سالگي رسيده باشند، مورد پذيرش واقع مي‌گردند اقداماتي نيز در خصوص اولويت احداث مدارس مذكور در نواحي محروم اجتماعي كشور صورت گرفته است.كودكان رده سني 2سال(حدود 40% ) منحصرا در چارچوب مدارس و ظرفيت كلاسهاي آموزشي موجود و كليه كودكان رده سني3سال مورد پذيرش قرار مي‌گيرند و اين در حاليست كه در سال1960 ميلادي تنها 36% از كودكان فرانسوي مورد پذيرش مراكز آموزش پيش دبستاني قرار گرفتند. هدف غائي وزارت آموزش و پرورش، پژوهش و فن‌آوري فرانسه از ارائه دوره‌هاي آموزش پيش دبستاني، ارتقاء توانمنديهاي كودكان، در جهت شكل دهي به شخصيت اجتماعي آنان ميباشد. از سال 1995 ميلادي، طرح آموزش واقعي پيش دبستاني با اهداف دقيق و كارآموزان متبحر به‌اجرا گذارده شد. درتمام مدت 26 ساعت آموزش در هفته، آموزش زبان از امتياز ويژه اي برخوردار بوده و تسلط شفاهي و آشنايي با نوشتار،تقويت قدرت احساس، تخيل و قدرت خلاقيت دانش آموزان از طريق پرداختن به آموزش هنري توسعه مي‌يابد.گفتني است كه بالغ بر20هزار مركز آموزش پيش دبستاني به ثبت نام از بيش از2ميليون كودك فرانسوي مبادرت مي‌نمايند. در صورت عدم وجود كلاسهاي پيش دبستاني،كودكان رده سني 5 سال به كلاسهاي آمادگي و مدارس ابتدايي پيوسته و به چرخه آموزش ابتدايي ومقدماتي وارد مي‌گردند.از آنجاييكه كشور فرانسه از تجربه فراواني در ارائه آموزش پيش دبستاني به كودكان برخوردار ميباشد، از اين روي بيش از99% كودكان رده سني3 سال در اين مدارس حضور مي‌يابند. رقم مذكور درخصوص كودكان رده سني2سال بر2/ 35 % بالغ ميگردد.تحصيل در مدارس عمومي‌پيش دبستاني رايگان ميباشد واين در حاليست كه مراكز خصوصي به اخذ شهريه تحصيلي مبادرت مي‌نمايند. مدارس عمومي‌پيش دبستاني نيز توسط شهرداري ها احداث و اداره مي‌گردند. طبق قانون اصلاحيه آموزشي مصوب15جولاي1989و قانون مصوب 1975كليه كودكان فرانسوي رده سني3 سال از امكان حضور در مهدهاي كودك برخوردار مي‌باشند.علاوه بر اين قانون مصوب6 سپتامبر 1995 نيز كه در خصوص نمايش ساختار و نحوه عملكرد مهدهاي كودك تصويب گرديده بر تقويت خصيصه‌هاي بالقوه كودكان، به فعل در آوردن آن در جهت شكل گيري شخصيت آنان و فراهم آوردن بهترين امكانات در جهت موفقيت كودكان در مدارس ويادگيري بيشتر تأكيد دارد.
گفتني است درمهدهاي كودك كشور فرانسه از تخصصهاي سرباز معلمان جهت آموزش كودكان استفاده ميگردد چرا كه خدمت سربازي درحال حاضر در كشور فرانسه به حالت تعليق در آمده و با اجراي طرح جامع جذب سرباز معلم JAPD جايگزين گرديده است.از سوي ديگر،جهت جبران به حد نصاب نرسيدن تعداد ثبت نام كنندگان مهدهاي كودك،كه معمولاً در مناطق كم جمعيت وكوهستاني كشور رخ مي‌دهد، كودكستانهاي بين منطقه اي تأسيس گرديده است كه به ارائه خدمات آموزشي به كودكان نواحي مختلف مبادرت مي‌نمايند.در مناطق كم جمعيت نيز كلاسهاي موقتي پاره وقت تشكيل ميگردد.به طور كلي دانش آموزان به سه رده سني كودكان،رده سني نوجوانان ورده سني جوانان تقسيم ميگردد. گفتني است، تقسيم بندي فوق در جهت مد نظر قرار دادن بلوغ فكري و استعداد يادگيري رده‌هاي‌سني از انعطاف پذيري برخوردار ميباشد.تيم تدريس، با مشورت والدين به تعيين جايگاه كودكان در رده‌هاي سني آموزشي مطابق با استعداد ها و نيازهاي آنان مبادرت مي‌نمايند. سه رده سني مذكور با اولين چرخه آموزشي تطابق داشته در حالي كه رده سني جوانان و مقطع آموزش مقدماتي متوسطه با چرخة آموزشي پايه و مقدماتي تطابق دارد. چرخه‌هاي آموزشي چندين ساله نيز با هدف برآورده نمودن نيازهاي كودكان طراحي گرديده است. متوسط آموزش هفتگي26 ساعته به كودكان مقطع پيش دبستاني ارائه ميگردد.
سياستهاي آموزشي
مهمترين سياست آموزشي مقطع پيش‌دبستاني فرانسه بر اين اصل استوار است كه مراكز پيش‌دبستاني به عنوان ابزاري جهت برخورداري از برابري فرصت محسوب مي‌گردند، چرا كه كودكان از طريق به كارگيري زبان و توسعه اين وسيله ارتباطي، به آماده‌سازي خود در جهت پرداختن به تمرينات ذهني كه لازمه موفقيت در مقاطع آموزش ابتدايي و كالج است، مبادرت مي‌نمايند.اهداف آموزشي
از جمله مهمترين اهداف آموزشي مقطع آموزش پيش دبستاني ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:1- بيداري حواس و رشد عاطفي كودكان به ويژه كودكان متعلق به خانواده‌هاي كارگران و مهاجرين
2- پيشگيري از افت تحصيلي كودكان طي سنوات آموزش پايه
3- توسعه كليه امكانات بالقوه كودك درجهت شكل‌پذيري شخصيت و فراهم‌سازي فرصت كسب موفقيت در تحصيل، اشتغال و زندگي وي
4- رشد هوشي، حسي– حركتي و ذهني كودكان
5- رشد ارتباطات غيركلامي (بيدارسازي حس زيبايي‌شناسي و درك هنري) و كلامي (كيفيت كلام و تمرين زبان)
6- آگاهي نسبت به زمان و مكان
7- مشاركت درتشخيص نارسايي‌هاي حسي- حركتي و ذهني و فراهم‌سازي امكان درمان به موقع اين قبيل نارسايي‌ها
8- آموزش مهارت و تمرينات لازم در جهت مشاركت مثبت كودكان در زندگي اجتماعي
برنامه‌هاي آموزشي و ارزشيابي تحصيلي
اجراي فعاليتهاي مقدماتي آموزشي در مقطع آموزش پيش دبستاني، به رشد اوليه كودكان و آمادگي آنان جهت حضور در مدارس ابتدايي منجر ميگردد.گفتني است كه فعاليت ها ي مذكور بر فعاليتهاي فيزيكي، علمي‌و فني و فعاليتهاي آموزشي ارتقاء دهنده سطح ارتباطات ومهارتهاي شفاهي و نوشتاري كودكان مشتمل ميگردد. در مهدهاي كودك، اجراي بازي‌هاي مختلف از نقش مهمي برخوردار مي‌باشند، اما اين امر بدين معني نيست كه درمراكز مذكور تدريس وجود ندارد.هيات نظارت ملي آموزش كه مسئوليت رسيدگي ونظارت بر آموزش نواحي كشور را بر عهده دارد،برفعاليت‌هاي اداري وآموزشي موسسات نيز نظارت مينمايد.شوراي مدارس نيز به بازديد حداقل يك بار در طول ترم از مدارس كشور مبادرت مي‌نمايند.شوراي مذكور همچنين به ارائه نظراتي درخصوص قوانين داخلي مدارس و تعيين برنامه‌هاي آموزشي هفتگي مدارس كشور مبادرت مينمايد.چرخه آموزشي كشور سبب ميگردد كه تيم تدريس به تطبيق فعاليتهاي تدريس با روند آموزش وپيشرفت كودكان مبادرت نمايند. تيم تدريس همچنين مسئوليت ارزشيابي ميزان پيشرفت تحصيلي كودكان را بر عهده دارد. علاوه بر اين تيم مذكور همچنين تعيين مينمايد كه كودكان ملزم به ثبت نام در مدارس ابتدائي بوده و يا مي‌بايستي در سيستم آموزشي پيش دبستاني باقي بمانند. از آنجايي كه مدارس پيش دبستاني از نقش پييچيده اي در سيستم آموزشي كشور فرانسه برخوردار مي‌باشند، از اين روي مدرسين مراكز مذكور،مشابه مدرسين مدارس ابتدايي، دوره‌هاي آموزشي ويژه اي را گذرانده و پس از گذراندن دوره3 ساله آموزشي (پس از اتمام تحصيلات آموزش متوسطه كه به دريافت ديپلم متوسطه منتهي ميگردد) به گذراندن دوره آموزشي2-1ساله تربيت مدرس در موسسات دانشگاهي تربيت معلم مبادرت مي‌نمايند.پس از اتمام سال دوم آموزش دانشگاهي در مراكز تربيت مدرس، از دانشجويان موفق به عنوان معلمين مدارس دعوت به همكاري مي گردد. معلمين مراكز آموزشي پيش دبستاني، به عنوان مدرسين رسمي نظام آموزش عمومي و يا به عنوان مدرسين قرار دادي مدارس خصوصي، از حقوق،وظايف و مسئوليتهاي مشابه معلمين مدارس ابتدايي برخوردار مي باشند.
آمار وارقام تعداد مراكز و مدرسين مراكز آموزش پيش دبستاني ( طي سال1993/1992)
| تعداد دانش آموزان | عمومي | خصوصي |
| تعداد مهدهاي كودك | 1895547 | 36793 |
| تعداد مدارس آمادگي | 336950 | 280348 |
| تعداد مربيان | 279078 | - |
| نسبت تعداد مربيان به دانش آموزان | 27.5 | 27.3 |
نقاط ضعف و قوت آموزشي
با وجوديكه يك سوم كودكان فرانسوي به آغاز دوران آموزش از رده سني2 سال مبادرت نموده، تمامي كودكان رده سني3 سال رهسپار مراكز آموزش پيش دبستاني شده و مراكز آموزش پيش دبستاني عمومي كه در آن بر آموزش مهارت‌هاي سواد و زبان تاكيد مي گردد، رايگان و براي همگان قابل استفاده مي باشند، اما با اين حال، افزايش نرخ مواليد دركشور فرانسه به وارد آمدن فشار بر پيكره نظام آموزشي كشور منجر گرديده است.به نحوي كه افزايش غيرمنتظره نرخ زاد و ولد كودكان از سال2000 به بعد، به انتظار بيش از17 هزار كودك در فهرست ثبت نامي منجر گرديده است. بنابر اعلام وزارت آموزش، طي سال 2002، مراكز آموزش پيش دبستاني با كاهش فضاي آموزشي براي54 هزار كودك مواجه بوده اند كه اين امر خود به ايجاد مباحثاتي درخصوص تغيير امتيازات آموزشي از سنين پيش دبستاني به پايه منجر گرديده است. اين درحالي است كه كشور آلمان، همسايه فرانسه درگير بحث داغي در خصوص اصلاح نظام آموزشي است. در مطالعه بين‌المللي جديدي كه بر روي 32 كشور جهان صورت گرفت، دانشآموزان رده سني15 سال آلماني از نظر سواد، رياضيات و مهارت‌هاي علوم در رده بيست و پنجم قرار گرفتند كه اين امر خود سبب گرديد تا تلنگري به نظام آموزشي آلمان وارد آيد كه همواره به تربيت نيروهاي انساني ماهر مباهات نموده است.كارشناسان معتقدند، علت اصلي نتيجه ضعيف آلمان در اين مطالعه، اين است كه در اين كشور، آموزش رسمي از رده هاي سني7-6 سال آغاز مي گردد. از اين روي مراكز آموزش پيش دبستاني اين كشور، چيزي جز زمين بازي به شمار نمي آيند.كشور فرانسه كه در اين مطالعه به طور متوسط در مكان دوازدهم قرار گرفت، از اين نظر متفاوت است. مراكز آموزش پيش دبستاني اين كشور با زمين بازي تفاوت دارند، چرا كه در اين قبيل مراكز، سواد و مهارت‌هاي اجتماعي از طريق فعاليتهاي گوناگون ارائه شده و كلاسهاي هفتگي26ساعته برگزار مي گردد. علاوه بر اين، با وجودي كه آموزش از رده سني6 سال اجباري ميگردد، بيش از99درصد كودكان فرانسوي از رده سني3 سال رهسپار مدرسه مي گردند. افزون بر اين، بالغ بر 5/35 درصد از كودكان به حضور در مراكز آموزشي،1 سال زودتر از موعد مقرر، مبادرت مي نمايند.
منابع :
سایت اطلاع رسانی دانشنامه رشد :
www.daneshnameh.roshd.ir
سایت اطلاع رسانی آفتاب :
www.aftab.ir
سایت اطلاع رسانی تبیان :
www.tebyan.net
- مشخصات
- دانلود
نظرات خود را اینجا بنویسید
