بسم الله الرحمن الرحیم  
 
         
 
 
 
 
 
 
بررسی عوامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی دربین دانشجویان خراسان شمالی
 
 
 
 
 
تقدیم به:
استادگرانقدروارجمندجناب آقای علی جوینی
 
 
 
 
 
 
تقدیروتشکر:
«من لم یشکرالمخلوق لم یشکرالخالق»
سپاس فراوان خدای متعال راکه به او می اندیشدوعقل عطافرمودتابکاود وبداند.ازعلم وآگاهی چراغی رابرافروزد وهستی خویش راروشنی بخشد.ودرود بی پایان به رسول گرایش حضرت ختمی مرتبت محمدمصطفی (ص)بزرگ معلم بشریت که مشعل هدایت را برافروخت.
باتقدیروتشکراز استاد فرهیخته جناب آقای علی جوینی که با نکته های دلاویز وگفته های بلند،صحیفه های سخن راعلم پرور نمودوهمواره راهنماوراه گشای نگارنده دراتمام واکمال پایان نامه بوده است.
                         معلما مقامت زعرش برتر باد                                        همیشه توسن اندیشه ات مظفرباد
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
چکیده:
هدف:بررسی عوامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی دربین دانشجویان خراسان شمالی
روش:ازروش آمارتوصیفی-استنباطی برای آزمون فرضیه استفاده شده است.جامعه آماری پژوهش ، نمونه 200نفر از4053نفردانشجو مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد-پیام نوروعلوم پزشکی اسفراین وپردیس امام جعفرصادق(ع)بجنورد است.برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است وپرسشنامه توسط استاد گرامی مورد بررسی وتأیید قرارگرفت.
یافته ها:
پس ازتجزیه وتحلیل آماری یک فرضیه رد شدوسایر فرضیه ها پذیرفته شدکه یافته های مهم عبارت انداز:
1-گرانی کتاب به عنوان عامل بازدارنده دانشجویان از مطالعه کتب غیر درسی رد گردید.
2-کمبود کتابخانه وعدم دسترسی به کتاب ونامناسب بودن محیط،شرایط فیزیکی و....جزء عوامل بازدارنده شناخته شد.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فهرست مندرجات
-فصل اول(کلیات تحقیق)...................................................................................................................................................................1
مقدمه..................................................................................................................................................................................................2
اهداف تحقیق........................................................................................................................................................................................4
اهمیت و ضرورت تحقیق.....................................................................................................................................................................5
فرضیه های تحقیق..............................................................................................................................................................................5
تعریف متغیرها.....................................................................................................................................................................................6
-فصل دوم(ادبیات وپیشینه تحقیق)...................................................................................................................................................7
بررسی پایه های تحقیق......................................................................................................................................................................8
چکیده تحقیقات دیگران....................................................................................................................................................................24
-فصل سوم(روش اجرای تحقیق)......................................................................................................................................................27
جامعه آماری.....................................................................................................................................................................................28
نمونه آماری.......................................................................................................................................................................................28
ابزارجمع آوری اطلاعات....................................................................................................................................................................28
روش های آماری مورد استفاده...........................................................................................................................................................28
-فصل چهارم(تجزیه وتحلیل داده های تحقیق)...............................................................................................................................29
ارائه داده های تحقیق.......................................................................................................................................................................30
تجزیه وتحلیل داده ها......................................................................................................................................................................41
آزمون فرضیه....................................................................................................................................................................................44
فصل پنجم(خلاصه و نتیجه گیری)................................................................................................................................................52
بحث ونتیجه گیری و خلاصه..........................................................................................................................................................53
محدودیت تحقیق............................................................................................................................................................................54
ارائه پیشنهادات کاربردی.................................................................................................................................................................55
پیوست ها........................................................................................................................................................................................56
فهرست منابع و ماخذ.......................................................................................................................................................................58
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فصل اول
(کلیات تحقیق)
 
 
 
 
 
 
 
 
مقدمه:
مطالعه و تفکر در آثار دانشمندان وهنرمندان و...جزء نیازهای اساسی بشراست.میزان مطالعه و گرایش به خواندن از مهمترین شاخص های رشد و توسعه است.مطالعه یکی از عوامل موثر برای شکوفایی استعداد های بالقوه انسانی برای رسیدن به کمال است.در پرتو مطالعه است که دایره فکر-پرورش خلاقیت ذهنی و آشنایی با عقاید و افکار گذشتگان و تشخیص راه خیر و صلاح حاصل می شود.مطالعه عامل موثری برای جلوگیری از تک بعدی فکر کردن است.و زمینه پرورش استعداد های بشر را در ابعاد مختلف فراهم می کند.
بانگاهی اجمالی به پیشرفت کشور توسعه یافته در می یابیم که تحولات عظیم فرهنگی –اقتصادی وصنعتی مرهون توجه به خانواده و نظام آموزشی به مطالعه و تجهیز کتابخانه ها و ایجاد فرهنگ مطالعه می باشد.اما در کشور ما هنوز مطالعه به عنوان یک نیاز مطرح دائمی نگاه نمی شود.
عادت به مطالعه مستمر و مفید بخصوص برای جوانان یک نیاز اساسی در آموزش و پرورش کشور است و مسئولان و دست اندرکاران نظام تعلیم و تربیت باید با توجه نتایج پژوهش های انجام گرفته باید اقدام نمایند.ویافتن راهی مناسب برای ترغیب دانشجویان به مطالعه کتب غیر درسی امری ضروری به نظر می رسد.
در این راستا ترویج فرهنگ سازی از طریق رسانه های جمعی کتابخانه لازم و ضروری است.
 
 
 
 
 
 
 
 
موضوع تحقیق:
بررسی عوامل بازدارنده مطالعه کتب غیردرسی در بین دانشجویان خراسان شمالی
بیان مسئله:
سوال اصلی:چه عواملی دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی بازمی دارد؟
1)آیا استفاده از اینترنت دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
2)آیاعدم دسترسی به کتاب های مورد علاقه دانشجویان راازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
3)آیا تماشای تلویزیون  دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
4)آیاضعف تبلیغات درزمینه مطالعه دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
5)آیاعادت نداشتن به مطالعه از دوران کودکی دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
6)آیانداشتن فرصت کافی دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
7)آیاتیراژ پایین کتاب ها دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
8)آیا حجم زیاد تکالیف دانشگاه دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
9)آیا مشکلات اقتصادی دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
10)آیابهاندادن مردم به علم ودانش دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
11)آیابرنامه های ورزشی-هنری دانشگاه دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
12)آیاگرانی کتاب دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
 
 
 
 
اهمیت تحقیق:
یکی از شاخص های ارزیابی رشدوتوسعه وپیشرفت فرهنگی هرکشوری در عصر حاضرمیزان مطالعه وکتابخوانی مردم آن مرزوبوم است.(مقام معظم رهبری)
باتوجه به تأکید آیات قرآن مجید وسیره پیشوایان دینی ترویج فرهنگ مطالعه از ارزش های دینی وملی محسوب می شود،وجود برخی مسائل ازقبیل تهاجم فرهنگی ضرورت تحقیق فعلی راآشکارمی کند.دانشجویان به عنوان قشرتحصیل کرده ونخبه بیشترازسایر اقشارجامعه نیازمند کتب غیر درسی هستند.از آنجایی که مطالعه درسی بیشتر از روی اجبار و بدون داشتن انگیزه وعلاقه شخصی است.درپرورش فکروروح وشخصیت افراد تأثیر کمتری دارد.
برای رسیدن به فرهنگ مناسب کتابخوانی وارضاحس کنجکاوی در دسترس بودن منابع خوب وباکیفیت است وباید عوامل بازدارنده مطالعه کتب غیردرسی دربین دانشجویان شناسایی شود و برداشتن این موانع معضل عدم گرایش دانشجویان به مطالعه آزاد ازمیان برداشته شود.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
هدف:
بررسی عوامل بازدارنده مطالعه کتب غیردرسی دربین دانشجویان
فرضیات تحقیق:
1)به نظرمی رسد استفاده از اینترنت دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
2)به نظرمی رسد عدم دسترسی به کتاب های موردعلاقه دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
3)به نظرمی رسد تماشای تلویزیون دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
4)به نظرمی رسد ضعف تبلیغات درزمینه مطالعه دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
5)به نظرمی رسدعادت نداشتن به مطالعه ازدوران کودکی دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
6)به نظرمی رسدنداشتن فرصت کافی برای مطالعه دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
7)به نظرمی رسدمشکلات اقتصادی خانواده دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
8)به نظرمی رسد تیراژپایین کتاب ها دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
9)به نظر می رسد حجم زیادتکالیف دانشگاه دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
10)به نظرمی رسدبهاندادن مردم به علم ودانش درجامعه دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
11)به نظرمی رسدبرنامه های ورزشی-تفریحی .... دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
12)به نظر می رسدگرانی کتاب دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
 
 
متغیرهای تحقیق:
متغیروابسته:بازداشتن دانشجویان از مطالعه کتب غیردرسی
متغیرمستقل:استفاده ازاینترنت-عدم دسترسی به کتاب های موردعلاقه-تماشای تلویزیون-ضعف تبلیغات-عادت نداشتن به مطالعه-نداشتن فرصت کافی-مشکلات اقتصادی-تیراژپایین کتاب ها-حجم زیادتکالیف دانشگاه-بهاندادن مردم به علم و دانش-برنامه های ورزشی-تفریحی-گرانی کتاب
تعریف واژه ها:
مطالعه غیردرسی: كتاب‌هايي هستند كه به منظور فراهم كردن زمينه‌هاي ايجاد انگيزه براي يادگيري و يا مطالعه، آموزش جبراني و يا مكمل ، افزايش دانش و سواد علمي، پرورش مهارت‌هاي ذهني و عملي، رشد روابط اجتماعي و ارتقاي يادگيرنده براساس هدف‌ها و برنامه‌هاي خاصي تهيه و تنظيم مي‌شوند و لزوما به برنامه‌هاي درسي دوره تحصيلي وابسته نيستند .
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فصل دوم
(پیشینه تحقیق)
 
 
 
 
 
 
پیشینه نظری تحقیق:
كتاب‌هاي غيردرسي : كتاب‌هايي هستند كه به منظور فراهم كردن زمينه‌هاي ايجاد انگيزه براي يادگيري و يا مطالعه، آموزش جبراني و يا مكمل ، افزايش دانش و سواد علمي، پرورش مهارت‌هاي ذهني و عملي، رشد روابط اجتماعي و ارتقاي يادگيرنده براساس هدف‌ها و برنامه‌هاي خاصي تهيه و تنظيم مي‌شوند و لزوما به برنامه‌هاي درسي دوره تحصيلي وابسته نيستند ( دفتر انتشارات كمك آموزشي وزارت آموزش و پرورش، 1379).
پاره کردن کتاب های درسی پس از آخرین امتحان خردادماه به سختی از خاطره ها محو می شود.موضوعی که درست عین میراثی کهنه به نسل امروز نیز رسیده است.شاید برای همین است که دیگر برای بسیاری مطالعه هر گونه کتاب غیر درسی جذابیت مورد انتظار را ندارد.گرچه کارشناسان تعلیم و تربیت معتقدند نهادینه شدن کتابخوانی نیز همچون بسیاری از پدیده های اجتماعی به ارایه آموزش های ابتدایی و ترسیم الگوهای پایه بویژه از نهاد خانواده نیاز دارد. فرزندان خانواده ای که زیرساخت های ابتدایی در آن با مطالعه شکل گرفته است در سیستم غلط آموزش رسمی استحاله نشده و رنگ نمیبازند.
اهمیت مطالعه كتاب ‌ ‌
در مورد مطالعه و اهمیت آن بویژه مطالعه كتاب، دیدگاههاى مختلف وجود دارد و با توجه به پیشرفت فناورى اطلاعات و منابع اطلاعاتى، دسترسى به اینترنت و كتابهاى الكترونیكى، اطلاعات گردآورى شده در كاغذهاى صحافى شده و تزئین شده به جلد و پوشش ) كتاب ( هنوز از اهمیت فراوانى برخوردار است. اهمیت كتاب را مى توان از چند دیدگاه بررسى كرد:
دیدگاه اجتماعى: عادت به مطالعه، امرى اكتسابى است و گرایش به آنرا مى توان از دوران كودكى پروراند و تقویت نمود. مطالعه را مى توان یك حس قلمداد كرد، حسى كه باید بر انگیخته شود تا كودك با دنیاى كتاب و كتاب خوانى آشنا گردد. زمانى كه صرف مطالعه مى شود با توجه به سن، نوع حرفه و هدف مطالعه كننده متفاوت خواهد بود. با گسترش ارتباط و رسانه هاى ارتباطى، ارتباط و انتقال اطلاعات از طریق رسانه هاى نوشتارى و غیر نوشتارى صورت مى گیرد. سهولت دسترسى به كتاب و آشنایى بیشتر جامعه با آن از علل اساسى استفاده از كتاب به عنوان یك رسانه نوشتارى است.
دیدگاه اقتصادى: باید به تناسب شغل و وظیفه در كنار تجربه، مطالعه بویژه مطالعه كتاب قرار گیرد. كتاب ابزارى براى معرفى ارزشهاى جامعه و فعال كردن نیروى تخیل و ایجاد تفكر جدید، تقویت نیروى استدلال و استنباط و بالا بردن قدرت تمركز است. ما در عصرى قرار داریم كه با توجه به فنا~ورى‌هاى پیشرفته انسان مولد و متكى بر دانش فنى اهرم تقویت كننده اقتصاد، سیاست و اجتماع است. دانش فنى با تجربه به دست مى آید و با مطالعه تقویت مى شود و چه بسا منجر به تولید جدید مى گردد.
دیدگاه روان شناسى: مطالعه نیاز زندگى روزمره است، فرد با خواندن كتاب اهداف خاصى را دنبال مى كند، افزایش اطلاعات، انگیزه اساسى مطالعه و گذراندن اوقات فراغت، افزایش سرگرمى ها و بالا بردن سطح عزت نفس، نتیجه جانبى مطالعه است. امروزه از كتاب خوانى به عنوان یكى از موثرترین روشها براى پیشگیرى از اختلالات عاطفى، انحرافات اخلاقى، كژرویهاى اجتماعى و درمان ناسازگارى هاى روانى استفاده مى شود. به بیان دیگر كتاب درمانى از ساده ترین و در عین حال پر اثر ترین روشها براى درمان بسیارى از پریشانى هاى روانى، افسردگى، پرخاشگرى و ... مى تواند باشد. بسیارى از روانشناسان از كتاب درمانى براى ایجاد نگرش و انگیزه تازه در میان نوجوانان و تقویت احساس اعتماد به نفس و خود ارزشمندى در آنان بهره مى گیرند. ‌ ‌
دیدگاه فرهنگى: خواننده كتاب یك جستجوگر است، جستجوگرى كه نه تنها به دنبال افزایش مهارت ها و كسب اطلاعات است، بلكه با بر انگیختن حس كنجكاوى، به دنبال پاسخ به سوال است. مطالعه اى كه معلول پرسشهاى مشخص باشد، سودمند تر از كنجكاوى نامشخص است، اما باید افزود كه برابر شواهد موجود موفقیت هاى بزرگ اغلب با گستردگى كنجكاوى هاى مطالعه كننده مربوط است. پى گیرى یك موضوع موجب افزایش اطلاعات فردى و انتقال آن به دیگران و یا استفاده اطلاعات بدست آمده در زندگى روزمره و بالا بردن سطح عزت نفس فردى موثر است.(رئیسی،1381)
نظام آموزشی غلط
شاید درعصر گسترش ابزارهای نوین ارتباطی و در شرایطی که برخی مراجعه به شبکه جهانی اینترنت را نیز گونه ای از «مطالعه» می دانند، تکیه بر این ادعا که دانشجویان رغبت چندانی به مطالعه کتب غیر درسی ندارند را دیگر نمی توان براحتی پذیرفت؛ با این حال با توجه به اختلاف نظری که هنوز در محاسبه رجوع کاربران به سایتهای اینترنتی در سرانه مطالعه وجود دارد ما نیز ترجیح می دهیم همان مفهوم ابتدایی از مطالعه را در این گزارش استیفاد و بر آن تکیه کنیم.
علیرضا شاکری؛ دانشجوی متالورژی دانشگاه شهید رجایی با بیان اینکه انتظار مطالعات غیر درسی آن هم در شرایطی که نظام دانشگاهی تکلیف دانشجو را در حفظ و ارایه محفوظات درسی تعریف کرده غیر منطقی است می گوید: چگونه می توان انتظار داشت دانشجویی که فرآیند غلط و تکراری حفظ کردن متون را در دوره ابتدایی، راهنمایی و متوسطه تجربه کرده است، به یکباره به سوی مطالعه کتابهای غیر درسی سوق داد، آن هم در شرایطی که در واقع بخشی از سیستم دانشگاهی نیز تکمیل کننده این فرآیند غلط است.شاکری می گوید:در اینکه خانواده در تعیین الگوهای رفتاری فرد بویژه تا قبل از سنین دانشجویی نقشی اساسی ایفا می کند تردیدی نیست، اما چگونه می توان از والدینی که هیچ رغبتی به مطالعه از خود نشان نمی دهند، انتظار انتقال این رفتار به فرزندانشان را داشت؟

نهادهای رسمی و خانواده
در چرایی رغبت و یا نبود انگیزه کتابخوانی نقش نهادهای رسمی به میزان نقش نهاد خانواده تاثیرگذار است . دکتر فدایی، کارشناس علوم اجتماعی با تاکید بر این موضوع می گوید:بسیاری از فرصتهای رفتاری صحیح که بواسطه عوامل مختلف از دست رفته اند را می توان با دستکاری مجدد و آموزش های غیر مستقیم احیا کرد؛ در عین حال مادام که سیطره مدرک گرایی همچنان بر نظام آموزشی ادامه دارد، تضمین این ادعا قدری دشوار است.وی در تبیین چگونگی ترمیم ساختار بی انگیزه دانشجویان به مطالعه کتب غیر درسی می گوید: یافتن نیازها و در پی آن چگونگی رفع آنها نخستین شاه کلیدی است که می تواند قفل بسته هر گونه بی انگیزگی را باز کند.دانشجویی که سهم مطالعه را در حفظ مناسبات خود بامحیط و نیز پیشرفتهای آینده حرفه ای اش تعیین کننده می داند، از هر فرصتی برای افزودن بر اطلاعات و آگاهی هایش استفاده،میکند.
این کارشناس علوم اجتماعی یادآور می شود: مطالعه برای چنین دانشجویی پاسخ منطقی به مجهولات و حتی گاه دفاع از موضعگیری های فکری و اعتقادی اوست.او در چنین شرایطی با حدس و گمان همراه با تشویش و دلواپسی از صحیح و غلط بودن باورهایش به دفاع از نظریات خود نمی پردازد، بلکه همواره برای اثبات آن بر مستنداتی متقن تاکید می کند.
وی می گوید: برای مثال جامعه از دانشجویی که در حوزه دین و معارف اسلامی تحصیل می کند، توقع دفاع منطقی توأم با غیرت دینی از باورهای آنان را دارد.از دانشجویی که اعتقادات مذهبی اش براحتی در برابر طرح شبهات یک وبلاگ نویس رنگ می بازد، چگونه می توان انتظار دفاع از مرزهای اعتقادی جامعه را داشت؟!
برای ایجاد علاقه به کتاب و کتابخوانی، عوامل متعددی نقش دارند که نخستین آنها «خانواده» است. در واقع نقطه آغازین ایجاد عشق و علاقه به کتاب و کتابخوانی از خانواده آغاز می گردد؛ زیرا طبق دیدگاه روان شناسان، شخصیت و هویت کودک در قدم اول در خانواده شکل می گیرد. به طور طبیعی والدین علاقه مند به کتاب فرزندانی دوستدار مطالعه خواهند داشت و عکس آن نیز صادق است. تجربه نشان داده است که فرزندانی که در خانواده های اهل دانش بزرگ می شوند، میزان مطالعه و گرایش به کتابخوانی در آنان نسبت به خانواده هایی که تمایلی به کتاب و مطالعه ندارند بسیار بیشتر است. اکثر علما و دانشمندان در خانواده هایی رشد نموده اند که والدین آنان اهل مطالعه و پژوهش بوده اند. زمانی که فرزندی می بیند که کتابخانه ای در خانه هست و پدر و مادر و همگی اعضای خانواده، ساعاتی را به مطالعه اختصاص می دهند، دیگر، حتی نیاز به گفتن این که «باید مطالعه کنی» وجود ندارد.
 
 
 
گرانی کتاب ؛ علت یا بهانه
درست یا غلط، گرانی کتاب دستاویز و بهانه ای تکراری و کلیشه ای برای توجیه کتاب نخواندن خیلی هاست، اینکه آیا قیمت کتاب در مقایسه آن با سایر کالاهای مصرفی از سوی عده ای همچنان بالاست باز هم به تعاریف متعدد افراد ازسطح نیاز آنان بر می گردد.
محمد ضرابی، دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی دانشگاه تهران در این خصوص می گوید : در بسیاری از خانواده ها خرید کالاهای لوکس و برای عده ای دیگر خرید کالاهای مصرفی گران قیمت به یک عادت تبدیل شده است و عده ای هم وقتی به سراغ کتاب می روند که قرار است آن را نشانه تفاخر خود بدانند.این عده کتاب را هم مثل کالایی لوکس آن هم با شرط قطور بودن و زیبایی جلدش در کتابخانه ای فاخر حبس می کنند و تنها سالی یکبار برای پاک کردن گرد و غبار آنها به سراغشان می روند.
وی می گوید: قیمت کتاب نه برای دانشجو و نه برای دیگران نسبت به سایر کالاها و خدمات بالا نیست، بویژه اگر بدانیم برای تولید این اثر در چرخه نشر چه عواملی و در چه شرایطی ذی نفع بوده اند.در بسیاری از اوقات فردی که برای خرید یک فرش هزینه زیادی را متقبل می شود، نسبت به چرایی قیمت بالای آن توجیه شده است و بنابراین ارزش واقعی آن را می داند اما حتی بسیاری از مخاطبان و کتابخوانان حرفه ای کتاب نیز ارزش واقعی کتاب و سهم هریک از عوامل تولید از نویسنده و مولف تا فروشنده آن را نمی دانند.
حمیدرضا سرابی، دانشجوی دیگر شیمی نیز می گوید: برای جای دادن کتاب در سبد مصرفی دانشجویان نیازی به «تکرار» تبلیغات ، آن هم تبلیغات رسمی رسانه ای نیست؛ گاهی چگونگی تشریح یک موضوع درسی از سوی استاد در کلاس درس و استناد آن به کتابها و منابع غیر درسی می تواند جایگاه کتاب و بهای واقعی آن را نزد دانشجویان دو چندان کند.
وی می گوید: گاهی توضیح یک استاد در خصوص یک موضوع بقدری برای من جذاب بوده است که بلافاصله پس از اتمام کلاس سری به کتابفروشی های مقابل دانشگاه زده و هر چه پول همراه داشته ام آن را برای خرید کتاب مورد نظر هزینه کرده ام.
 
 
 
 
فناوری های نوین؛ تهدید نوین؟
خیلی ها معتقدند با آمدن هر فناوری نوین، فناوری دیگر مجبور است بتدریج بساط خود را جمع کرده و از عرصه رقابت خارج شود .مهسا امامی؛ کارشناس حوزه رسانه می گوید: برخلاف تصور خیلی ها برخی از فناوریها تنها تغییر ماهیت داده اند.در مورد کتاب نیز عده ای می گویند با آمدن رسانه های تصویری دیگر جایی برای کتاب نیست، در حالی که این گونه نیست.
میزان رغبت دانشجویان به کتاب و یا بی انگیزگی آنها ربطی به کارکردهای رسانه های دیداری ندارد.کتاب یک نوع رسانه و تلویزیون رسانه ای از نوع دیگر است و هر یک جذابیتها و کارکردهای خود را دارد.
همان گونه که ای بوک ها هیچ گاه نمی توانند بطور کامل جای نسخه های چاپی کتابها را پر کنند، رادیو و تلویزیون و یا هر رسانه دیگری نیز نمی تواند عامل تهدید کننده کتابخوانی باشد، بنابراین کتابخوانی چنانکه به عنوان یک نیاز در ذهن دانشجویان تلقی شود، هیچ گاه رنگ نباخته و از میان نمی رود.
چرایی کاهش مطالعات غیر درسی
. . . . مرد بیمار در واپسین لحظات حیات خود ناگهان به دوستش که برای تسلای خاطر بر بالینش حاضر شده بود، نگریست و گفت: آیا جواب مساله ای که روزهای گذشته درباره اش بحث می کردیم، دریافتی؟ دوست بیمار با تعجب گفت: در این دقایق آخر، دانستن یا نداستن این مساله چه تفاوت دارد؟ الآن مسائل مهم تری هست که جایی برای این بحث باقی نمی گذارد .
بیمار که انتظار چنین پاسخی نداشت، لختی درنگ کرد و جمله ای گفت که در تاریخ علم ماندگار شد: «آیا بدانم و بمیرم بهتر ست یا ندانم و بمیرم؟»
داستان کوتاه فوق را بارها و بارها شنیده ایم، در کتاب های درسی دبستان خوانده ایم و معلمان دلسوز ده ها بار به ما املا گفته اند; و شاید اگر از طرح آن هدفی عمده نداشته باشیم، تکراری و خسته کننده به نظر آید .
این داستان، چه تمثیلی باشد چه حقیقی، نکته ای مهم دارد و آن اهمیت دانستن است . اهمیت مطالعه و دانستن و دلیل های عدم رغبت دانشجویان به مقوله مهم مطالعات غیر درسی را با دانشجویان دانشگاه های صنعتی شریف، ایلام، الزهرا، یاسوج، علوم پزشکی سبزوار و اردبیل بررسی کرده و نمی خواهیم در این مقدمه از قبل قضاوت کنیم; اما آنچه از این بررسی بر می آید آن است که عمده دانشجویان، عوامل بیرونی را سبب ضعف مطالعه خود می دانند و حتی مطالعات فراگیر درسی را نیز دارای ضرورت نمی بینند . اما آیا هیچ گاه از خود پرسیده ایم کمی مطالعه و اهمیت ندادن به دانستن بیش تر در درون ما ریشه دارد یا بیرون؟
اصلا ساختار نظام آموزش دانشگاه ما طوری است که دانشجو فرصت سر خاراندن ندارد، چه رسد به مطالعه غیر درسی .
الآن، با آمدن اینترنت و رسانه های گروهی و انفجار اطلاعات، فکر می کنم جوان های امروز برای کسب اطلاعات وسایلی بهتر و وسیع تر از کتاب به دست آورده اند و کم تر به کتابخانه ها رجوع می کنند .
اگر ما نگاه کنیم به دانشجویانی که شهید شده اند و وصیت نامه این ها را بخوانیم، متوجه می شویم چقدر مطالعه این ها زیاد بوده است; مثلا رشته اش مکانیک بوده، اما این قدر به مسائل اعتقادی، اجتماعی و سیاسی مسلط بوده که گویا سال ها در این مقوله ها مطالعه داشته است .
بی علاقگی ما به دوران کودکی بر می گردد . خانواده ها ما را از کودکی به مطالعه و کتاب علاقه مند نکرده اند و در نتیجه با فرهنگ کتاب خوانی آشنا نیستیم .
یک مشکل اساسی جامعه ما این است که جوان دانشجو سؤال دارد، ولی کسی که بتواند به این سؤال ها جواب قانع کننده بدهد، نیست . همین مساله باعث می شود علاقه دانشجو به تحقیق از بین برود .
نمی توان نقش تربیت خانوادگی را در زمینه مطالعات درسی و غیر درسی نادیده گرفت .
اگر شرایط به گونه ای بود که دانشجویان زودتر با مسائل مربوط به رشته تحصیلی خود آشنا می گشتند، به مطالعه و تحقیق بیش تر تشویق می شدند .
در مورد مطالعات دینی، می توان گفت چون ما از کودکی با عقاید اسلامی و شیعی تربیت شده ایم و با عقیده های دیگر کم تر آشنا هستیم، هنوز این سؤال برای ما ایجاد نشده است که تا چه حد می توانیم از اعتقادات مذهبی خود دفاع کنیم . کسانی که در یک جامعه ای در اقلیت قرار می گیرند، برای اثبات باورهای دینی خود، نیاز بیش تری به مطالعه و کار علمی احساس می کنند .
من هم فکر می کنم که دانشجو امروزه قدری تنبل شده است . دنبال پاسخ آماده می گردد و حال پشت سر گذاشتن مراحل سخت تحقیق و مطالعه را ندارد .
مطالعه، اگر بصورت روشمند انجام نگیرد، نمی تواند سودی برای فرد یا اجتماع داشته باشد و در نهایت شخص را خسته می کند .
یکی از علل این کار همین سد کنکور است . ورود به دانشگاه در حال حاضر در جامعه ما یک هنجار ارزشی است . از طرفی برای بهره گیری از این موقعیت اجتماعی رقابتی سخت وجود دارد . بدیهی است در چنین فضایی انگیزه ای قوی در شخص ایجاد می شود و او را به درس خواندن شدید وادار می کند; اما با معدل بالا از دانشگاه خارج شدن هنوز در جامعه ما به صورت یک ارزش عمومی در نیامده است . کم تر کسی از شما سؤال می کند با چه معدلی دانشگاه را ترک کردی . بعلاوه در دانشگاه غایت سخت وجود ندارد . تمام این ها باعث می شود، حتی افراد قوی در کنکور سراسری، در دانشگاه با افت تحصیلی ناشی از عدم مطالعه روبه رو شوند .
دلیل خیلی مهم آن این است که استادان تنها چیزی که از دانشجو می خواهند همان مطالبی است که خودشان در کلاس می گویند و به جزوه یا کتاب محدود می شود . الآن در دانشگاه جزوه سالاری رواج پیدا کرده . این امر از عوامل مهم بی رغبتی دانشجویان به مطالعه است .
به نظر من، با شرایطی که درجامعه هست، نمی توان دانشجوهای ما را به معنای حقیقی کلمه دانشجو خواند; چون بیش تر آن ها می آیند دانشگاه تا موقعیت یا شغل پیدا کنند . به ما آموخته اند اگر به ما نمره دادند، کتاب بخوانیم . فکر می کنم یکی از دلایل این باشد .
یکی از مشکلاتی که باعث شده افراد متفکر هم کم شوند، نبودن یک مرکز جذاب پاسخگو در جامعه ما است . از زمانی که ثروت جواب گوی مشکلات شده نه علم، توجه به مطالعه کم تر شده است .
فرهنگ کتاب خوانی و مطالعه کتب غیر درسی برای جوان ایرانی جا نیفتاده است .
مقداری از این مساله بر می گردد به خود کتاب ها و نویسنده های آن ها . اگر کتابی نثرش خوب نباشد، موضوعش خوب نباشد و مخاطب خاصی نداشته باشد، خوب مورد استقبال قرار نمی گیرد . کتاب های دینی ما کاملا از لفظهای عربی استفاده می کنند، حتما باید طلبه باشی تا بفهمی چه چیز نوشته است .
اگر یک مقدار نثر ساده و فرهنگ ساده نویسی که کتاب خلاصه و مفید باشد، در بین نویسندگان رایج شود، کمی از این مشکلات کاسته می شود .
قیمت کتابی که ارائه می شود، در بازار خیلی بالا است .
منابع تغذیه مطالعاتی ما، حوزه علمیه است . انتقادی که من به حوزه علمیه دارم، این است که علمای ما مختص قم شده اند .
اگر دانشجو با اراده باشد، مشکلی ندارد منابع تحقیقش را به دست می آورد . کتابخانه ها به اندازه کافی کتاب برای تحقیق دارند .
برای جوان های ما کتاب و کتابخانه هیچ لذتی ندارد . از کتاب خواندن لذت نمی برند . به نظر من اگر این لذت را بچشند و تشنه باشند، هیچ عاملی بر علاقه مندی شان تاثیر ندارد .
کتاب ها در سطح درک ما نیست و خیلی تخصصی نوشته شده است .
یکی از علت های این که جوان ما به مطالعه احساس نیاز نمی کند، این است که نمی داند از کجا باید شروع کند . یکی هم این که چیزهای دیگری مثل تماشای تلویزیون و گوش دادن موسیقی جاذبه اش بیش تر است .
علت درک نکردن کتب، سنگینی و در نتیجه سرد شدن از مطالعه، این است که مطالعه ما روشمند نیست . پراکنده مطالعه می کنیم; یعنی از گام های اول شروع نمی کنیم .
از همان اول برای ما کتاب یک چیز خشک بود; مثلا در طول یک سال که ما کتاب تاریخ را می خواندیم، دبیران از ما عینا جمله های کتاب را می خواستند و هیچ وقت دنبال برداشت ما از مطالب کتاب نبودند . دنبال این نبودند که ببینند شاگردشان چقدر از این کتاب برداشت کرده، اجازه پرورش قوه تجزیه و تحلیل به ما نمی دادند .
ما علاقه هایمان را مشخص نکرده ایم و خیلی از بچه ها نمی دانند چه می خواهند .
انگیزه نیست و مشوق ما هم انگیزه است .
اصل، مطالعه و پژوهش و تحقیق است; ولی در کشور ما کم ترین اهمیتی به کارهای تحقیقاتی نمی دهند، بر خلاف کشورهای دیگر .
جوانان خودشان را درگیر جاذبه های کاذب کرده اند . به این دلیل است که مطالعه نمی کنند .
رمان ها و نثرهای زیبا مال سال های خیلی پیش است; در حال و هوای آن سال ها نوشته شده است و به دوره ما مربوط نیست . بیش تر آنچه در کتابفروشی ها به چشم می خورد، کتاب های سیاسی جنجالی است .
مطالعه هم دل خوش می خواهد!
جمع های ما جمع های علمی - تفریحی نیست، جمع های ما صرفا تفریحی است . اگر جمع های خود را علمی - تفریحی کنیم، مجبور به مطالعه می شویم . به نظر من، یکی از دلائل باید همین باشد .
بعضی معتقدند فقر مالی و عدم قدرت خرید کتاب و روزنامه علت مطالعه نکردن کتاب های غیر درسی است . من این را قبول ندارم . به نظر من، در جامعه ما فرهنگ مطالعه جا نیفتاده است . هندوستان - با این که کشوری فقیر است - تیراژ روزنامه ها و کتاب های چاپ شده در آن، با توجه به جمعیتش، بالا است . این نشان می دهد فرهنگ مطالعه بین مردم فقیر این کشور جا افتاده است .
این مسئله به فرهنگ حاکم بر دانشگاه ها و جامعه باز می گردد . به این معنا که بین کار و مطالعه رابطه برقرار نکرده ایم; همین که فارغ التحصیل و به کار مشغول شدیم، احساس می کنیم دیگر به مطالعه نیاز نداریم . (ابطحی،1380)
مریم طهماسب پور:برخی می گویند مهمترین آسیب نظام عریض و طویل آموزشی مدارس و دانشگاه ها و تکیه آنها به محفوظات ذهنی ، گریز دانش آموزان و دانشجویان از مطالعه و کتابخوانی است.
گزارشی وضعیت کتابخوانی در ایران
عادت به مطالعه در بین افراد جامعه یکی از معیارهای توسعه فرهنگی است. یکی از فاکتورهای اثرگذار بر عادت به مطالعه و حوزه فرهنگ کتابخوانی، امکانات و فرصت‌هایی است که در این راستا در یک جامعه ایجاد شده یا رشد داده می‌شود.
نهادینه نشدن فرهنگ کتابخوانی، تبلیغات کم و غلط، مشکلات مالی و گرانی کتاب، سرگرمی های دیگر، فرهنگ خانوادگی و در بعضی موارد تحصیلات پایین والدین، از موانع توسعه فرهنگ مطالعه بخصوص در قشر جوان به شمار می رود.
طبق آمار مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان درباره کتابخوانی، 76 درصد از جوانان روزانه کمتر از 30 دقیقه مطالعه می کنند که از این میان، بیشتر از 70 درصد به مطالعه کتاب های روان شناسی و بازاری می پردازند. بر اساس آمار سازمان اسناد ملی ایران، ژاپن در رده اول مطالعه جهان قرار دارد که میانگین مطالعه آن به طور متوسط 90 دقیقه در روز است. (رشیدی، 1382: 52)
یکی از مهم ترین رویدادهای فرهنگی کشورها که تأثیر بسزایی در فرهنگ کتابخوانی و مطالعه کتاب دارد، برپایی نمایشگاه های بین المللی کتاب و در نظر گرفتن تسهیلات برای خرید کتاب است.
در کشور ما حدود ربع قرن است نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با رویکردهای مختلف که اغلب مرتبط با حوزه های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی بوده است، با حضور ناشران داخلی و خارجی و میلیون ها بازدیدکننده برپا شده است.
نمایشگاه کتاب تهران یکی از بزرگ ترین وقایع فرهنگی کشور است. این بزرگی، هم به سابقه برگزاری آن برمی گردد و هم به شرکت کنندگان و هم به میزان استقبال زیادی که از آن می شود. تردیدی هم نیست در صنعت نشر کشور، نقطه عطف و اوج خیلی از تحولات، همین نمایشگاه تهران است. به گونه ای که می توان آن را آغاز تقویم برنامه ها و «سال تحویل نشر» کشور دانست. هر ساله بالغ بر 40 هزار عنوان کتاب جدید در روزهای برگزاری نمایشگاه به عرصه و عرضه می رسد و میلیون ها بازدید کننده از این عناوین بازدید می‏کنند و براساس آمارهای غیر رسمی حدود 60 میلیارد تومان گردش پول در آن صورت می گیرد.
آنچه در ادامه می خوانید نتایج به دست آمده از «نظرسنجی مرکز افکارسنجی و رصد فرهنگی از بازدیدکنندگان نمایشگاه» است که در مواردی بسیار تامل برانگیز می نماید و می تواند دستمایه برنامه ریزی های جدی برای توسعه و ترویج فرهنگی مطالعه و کتابخوانی در کشور شود.
نگاهی به وضع سرانه مطالعه
بررسی آمار سرانه مطالعه سال 88، در کشور حاکی از آن است که حدود 15 درصد از افراد جامعه سواد خواندن ندارند و 80 درصد دارای سواد خواندن هستند. حدود 98 درصد جامعه بین سنین 12 تا 25 سال دارای سواد خواندن هستند. درصد خواندن در استان های مختلف نیز متفاوت است. استان های البرز، سمنان و مازندران (89 درصد) و استان های تهران، اصفهان، کرمان، یزد و بوشهر (88 درصد) بالاترین نرخ سوادِ خواندن و استان های سیستان و بلوچستان (73 درصد) و خراسان جنوبی و کردستان (78 درصد) پایین ترین نرخ سواد خواندن را دارند.
آمار میانگین تعداد مطالعه کتاب های غیر درسی 2.7 جلد بوده که این میزان در بین افراد باسواد 3.2 جلد و در میان افراد باسواد اهل مطالعه 6.2 جلد کتاب بوده است. میانگین زمان مطالعه برای باسوادان روزانه 18.42 دقیقه و برای افراد باسواد اهل مطالعه 35.15 دقیقه است. در تفکیک استان ها بالاترین استان، قم است با 22.72 دقیقه و پایین ترین استان، خراسان شمالی با 8.60 دقیقه. سرانه مطالعه کتاب های غیردرسی در مناطق شهری 18.55 دقیقه و در مناطق روستایی 9.17 است.
 
 
 
آمار مطالعه مردان و زنان
از نظر جنسیت، مردان بیشتر از زنان کتاب می خوانند؛ به عبارت دیگر، میانگین زمان مطالعه مردان 16.38 دقیقه و برای زنان 14.50 دقیقه است. 8.8 درصد افراد جامعه ما به طور متوسط کتاب های الکترونیک را در فضای مجازی مطالعه می کنند. این میزان در بین افرادی که اهل مطالعه هستند، 42 درصد افزایش داشته و تفاوت زیادی با سال قبل دارد که بر این اساس می توان گفت در سال های آینده جامعه ما به سمت مطالعه در فضای مجازی پیش خواهد رفت.
آمار متوسط مطالعه کتاب های الکترونیک در کل جامعه ما روزانه 2.29 دقیقه، در میان افراد باسواد 2.97 دقیقه، در میان افراد با سواد اهل مطالعه 5.65 دقیقه و در بین افراد باسواد اهل مطالعه کتاب های الکترونیک 34.71 دقیقه در روز است.
میزان مطالعه کتب الکترونیک
بر اساس همین پژوهش، 0.5 درصد از افراد فاقد مطالعه کتب الکترونیک در یک هفته هستند. 6.4 درصد از پاسخگویان کمتر از یک ساعت، 7.9 درصد، یک تا دو ساعت؛ 20.9 درصد، دو ساعت و بیشتر در یک هفته مطالعه کتب الکترونیک داشته اند.
میانگین مدت زمان مطالعه کتب الکترونیک در یک هفته در بین پاسخگویان، از سال 89 تا سال 92، 13.63 دقیقه افزایش یافته است.
سرانه مطالعه در کشورهای پیشرفته
مدتی است سرانه مطالعه به منزله یک شاخص فرهنگی در کشور ما طرح شده است و افراد مختلفی از سازمان های مختلف درباره آن سخنرانی کرده اند. یکی از نکاتی که به دفعات در سخنرانی ها دیده می شود، این است که وضع مطالعه و کتابخوانی را در ایران با سایر کشورها مقایسه می کنند. در این بین دو رویکرد وجود دارد؛ رویکرد نخست آن است که به دقایق پایین مطالعه در ایران اشاره و آن را با کشورهایی چون ژاپن و انگلستان مقایسه کرده و گاه از آن به فاجعه یاد می کنند. رویکرد دیگر سعی بر آن دارد آمار مطالعه در کشور را بالا نشان دهد بر این موضوع تاکید کند که میزان مطالعه در سایر کشورها در حال کاهش است و در ایران در حال افزایش. هر دوی این رویکردها در همه حال به «سرانه مطالعه در کشورهای دیگر» اشاره کرده و ایران را با نام آنها مقایسه می کنند. اما آیا چیزی به نام سرانه مطالعه در سایر کشورها سنجیده می شود؟ با پیگیری که در ارجاعات هر گزارش یا سخنرانی صورت گرفت، مشخص شد اعداد و ارقامی که به مثابه سرانه مطالعه در کشورهای دیگر ذکر می شود، سرمنشأ نامعلومی دارد و نتیجه قطعی این بود که سرانه مطالعه آن گونه که در ایران به آن فکر می شود در کشورهای دیگر سنجیده نمی شود.
اما آخرین گزارش سنجش معتبر مربوط به مرکز مطالعات گذران وقت در دانشگاه آکسفورد است که فوریه 2010 منتشر شده است و یکی از متغیرهای مورد بررسی آن میزان مطالعه (سرانه مطالعه) در سطح جامعه است. در این گزارش فنی، 30 فعالیت روزانه بین افراد 18 تا 64 سال در 22 کشور بررسی شده است.
بر اساس داده های این تحقیق، بیشترین میزان مطالعه در راستای فعالیت های حرفه با میانگین 35 دقیقه مربوط به کشور ژاپن است، بعد از آن ترکیه و برزیل در رتبه های دوم و سوم قرار دارند. نکته قابل توجه این که دو کشور اول این گزارش از آسیا و رتبه سوم از آنِ کشوری در حال توسعه است.
با توجه به سرانه مطالعه مردم در اوقات فراغت مشخص می شود فنلاند، استونی و آلمان بیشترین سرانه مطالعه آزاد را در بین کشورهای بررسی شده به خود اختصاص داده اند.
همچنین مردم آلمان، برزیل و بلژیک بیشترین مشارکت را در مطالعه حرفه ای دارند و مردم کشورهای بلغارستان، استرالیا و آمریکا کمترین میزان مشارکت را دارند. همچنین مردم کشورهای فنلاند، نروژ و آلمان بیشترین میزان مشارکت را در مطالعه اوقات فراغت نسبت به سایر کشورهای مورد بررسی انجام داده اند و کشورهای برزیل، ترکیه و اسپانیا از کمترین سهم مشارکت مطالعه در اوقات فراغت برخوردارند.
نتایج سنجش سرانه مطالعه در کشور نشان می دهد کشور ما به سمت کشوری اهل مطالعه گرایش پیدا می کند. میزان سرانه مطالعه از ۱۸ دقیقه و ۱۲ ثانیه در سال 88 به ۷۵ دقیقه و ۳۴ ثانیه در سال 91 رسیده است؛ بنابراین سرانه مطالعه در کشور از رشد خوبی برخوردار بوده است. بعلاوه، در سال 53، این میزان در شهرها فقط 2 دقیقه بوده است و در دومین سنجش که در سال ۷۸ انجام گرفته سرانه مطالعه به 7 دقیقه افزایش یافته بود.
میزان مطالعه کتاب های غیردرسی
با توجه به اهمیت مساله کتاب و کتابخوانی، یافته های نظرسنجی مرکز افکارسنجی و رصد فرهنگی از بازدیدکنندگان دوره گذشته نمایشگاه کتاب تهران را بررسی می کنیم.
براساس نتایج پژوهش نظرسنجی مرکز افکارسنجی و رصد فرهنگی از بازدیدکنندگان نمایشگاه سال 92، 81.2 درصد از پاسخگویان در یکسال گذشته مطالعه کتب غیردرسی داشته اند. نتایج به دست آمده از این نظرسنجی همچنین نشان می دهد در یک سال گذشته، 17.6 درصد از پاسخگویان دو عنوان و کمتر؛ 29.8 درصد، سه تا پنج عنوان؛ 32.3 درصد، شش عنوان و بیشتر کتب غیردرسی مطالعه کرده اند.

 
 
 
گرایش های مطالعه کتاب
اولویت مطالعه انواع کتاب در پژوهش نظرسنجی مرکز افکارسنجی و رصد فرهنگی از بازدیدکنندگان نمایشگاه سال 92 عبارت است از: رمان و داستان 14.4 درصد؛ روان شناسی و تربیتی 11.1 درصد؛ علوم و ریاضی، طبیعی و عملی 8.3 درصد؛ شعر 7.2 درصد؛ تاریخ 6.8 درصد؛ قرآن و ادعیه 5.1 درصد؛ زبان خارجه 4.9 درصد؛ فلسفی 4.6 درصد؛ دینی بجز قرآن و ادعیه 4.5 درصد؛ هنر 3.8 درصد؛ اجتماعی 2.7 درصد؛ سایر 2.4 درصد؛ سیاسی 1.7 درصد؛ علوم غریبه 0.7 درصد؛ جغرافیا 0.4 درصد؛ و کلیات 0.3 درصد.

ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی راهکارها و روش ها
به گفته اكثر جامعه شناسان، اقوام و مللی كه با مطالعه مانوس بوده و كتاب و كتابخوانی در میانشان رواج بیشتری داشته است، توانسته اند فرهنگی ماندگارتر و پویاتر از خود به جای بگذارند و میراث فرهنگی و گنجینه های معارف و دستاوردهای عالمان و فرهیختگان خود را به نسل های دیگر منتقل كنند.
در قرآن كریم ۳۲۲ بار ماده كتابت در ۳۷ صیغه مختلف به كار رفته است. برای مثال ۲۶۳ بار لفظ كتاب، كتب و مكتوبات در قرآن آمده است. سوره حمد را فاتحه الكتاب می خوانند و در ابتدای دومین سوره قرآن نیز لفظ كتاب به كار رفته و باز در جایی از این كتاب عظیم، خداوند متعال وصف كتابت را به خود منصوب كرده است (و كتبنا فی الارواح). علاوه بر این احادیث متعددی وجود دارد كه مبین اهمیت كتاب و كتابخوانی در سیره معصومین است، تا آن جا كه معصومین كتابخوانی و مطالعه و تفكر را در حد فریضه برای امت می دانند.
در این راستا برنامه ریزی صحیح فرهنگی علاوه بر حفظ هویت عقیدتی و قومی عاملی است كه منجر به ایستادگی در مقابل هجوم فرهنگ بی فرهنگی بیگانه شد، و به حفظ فرهنگ خودی می انجامد. یكی از مهمترین راهبردها در یك برنامه ریزی صحیح فرهنگی، رواج فرهنگ كتابخوانی و مطالعه است. رهبر انقلاب در این باره می فرماید: «این باید یك سیره و سنت در بین مردم ما بشود كه كتاب بخوانند و به بچه هایشان یاد بدهند.»
یا در جای دیگری می فرمایند: «كتابخوانی باید مثل خوردن و خوابیدن و سایر كارهای روزانه در زندگی مردم وارد شود.»
برای رسیدن به این هدف یعنی عادت به كتابخوانی و بسترسازی فرهنگی برای آن، یك برنامه ریزی صحیح و منطقی لازم است كه با ارایه راهكارها، فرهنگ كتابخوانی را در جامعه ایرانی عملی ساخته و به تداوم این فرهنگ در جامعه بینجامد.
بالطبع یكی از راه های ترویج فرهنگ كتابخوانی، مردمی كردن و تامین منابع و ایجاد انگیزه در یكایك افراد جامعه است. مهم ترین محورهایی كه در راستای تحقق این سیاست فرهنگی و نهادینه كردن فرهنگ كتابخوانی بایستی مدنظر قرار گیرد، عبارتند از: حاكمیت ارزش ها و مبانی اصیل اسلامی بر تمام فعالیت ها و برنامه ها، حمایت از نویسندگان و اهل قلم متعهد، تقویت و تعالی مبانی فكری و اعتقادی و ولایت پذیری، استفاده از توان فكری و اجرایی عموم جامعه خصوصاً شیعیان فرهیخته متعهد، مشاركت و استفاده از امكانات و مقدورات همه سازمان ها به ویژه بسیج، جمع كردن فعالیت های كتاب و كتابخوانی در یك سازمان و اجرای یك رویه واحد و جلوگیری از اقدامات ناهماهنگ و پراكنده به منظور اعمال سیاست های واحد و منسجم، تنوع و نوع آوری و جذابیت در فعالیت های كتابخوانی با رویكرد به نیازهای جوانان و نوجوانان، حمایت از ناشران و مولفان برای حمایت از تولید كتاب های مفید، ارزان قیمت و موثر، نظارت مداوم بر جریانات كتاب و كتابخوانی، استفاده از روش برنامه های تبلیغی، تشویقی، استفاده از ظرفیت های موجود در سازمان های مردمی نظیر سپاه و بسیج برای ترویج فرهنگ كتابخوانی، ایجاد، توسعه، تجهیز و اداره كتابخانه ها با استفاده از امكانات و روش های عملی برای ارتقای توانمندی فكری افراد جامعه.
راه های تبلیغ و ترویج فرهنگ كتابخوانی در جامعه
از مهم ترین عوامل برای انجام این امر، ایجاد انگیزه و احساس نیاز به كتاب و كتابخوانی و ایجاد رفتاری به نام مطالعه میان مخاطبان در جامعه است. برای ایجاد احساس نیاز و انگیزه باید از مرحله آگاهی گذر كرد. مرحله آگاهی می تواند به كمك وسایل ارتباط جمعی، بروشورها و تابلوی اعلانات و جلسات معرفی و نقد و... برای مخاطبان ایجاد شود. به طور خلاصه می توان راه های تبلیغ و گسترش فرهنگ كتابخوانی را در جامعه به صورت زیر خلاصه كرد:
۱) ایجاد مرحله آگاهی
۲) ایجاد مرحله انگیزه و علاقه به مطالعه
۳) ارایه آموزش های لازم برای مطالعه انفرادی و گروهی
۴) نگرش سنجی از وضعیت كتابخوانی در بین اقشار مختلف جامعه در گروه های مختلف سنی، جنسی، تحصیلاتی و...
۵) تشكیل كمیته های كارشناسی انتخاب كتاب به منظور سطح بندی كتب موجود و ارایه سیر مطالعاتی (معرفی منابع) در تمام سازمان های درگیر
۶) تشكیل گروه های مطالعاتی همسال در جامعه و در سازمان های مختلف
۷) تشكیل گروه های مشاوره به منظور هدایت و راهنمایی مخاطبان به صورت انفرادی یا گروهی
۸) اعمال سیاست های تشویقی (مسابقات، جوایز، هدایا، یارانه، اردو) كلاس های آموزشی و...
۹) حمایت از ناشران، مولفان و نویسندگان با ارایه تسهیلات چاپ، خرید و معرفی آثار و..
۱۰) انجام تبلیغات به منظور معرفی و شناسایی كتابخانه ها، خدمات كتابخانه ای و...
۱۱) برگزاری هفته های كتاب و معرفی بهترین های كتاب در عرصه های مختلف.
مرحله آگاهی
▪ استفاده از رسانه های جمعی
▪ استفاده از امكانات تبلیغی در داخل سازمان ها مثل تابلو اعلانات داخلی، مجلات و نشریات، كتب منتشره تابلوهای بزرگ داخل سازمان ها، فضاهای تبلیغی مثل دیوارها و... برای تشویق افراد به مطالعه و آشنایی با فواید آن.
▪ تهیه و تولید بروشورهای تبلیغاتی و توزیع آن در طول سال و در ایام مختلف در تمام سازمان ها.
چگونگی ایجاد انگیزه و علاقه به مطالعه
ارایه آموزش های لازم برای مطالعه می تواند از راه های زیر صورت گیرد:
تهیه جزوات آموزشی، برگزاری كارگاه های آموزشی، گروه های مشاوره، تشكیل گروه های مطالعه، تدوین سیاست های تشویقی و اعمال سیاست های خاص در اجرای برنامه های سازمان ها به منظور تشویق در امر مطالعه، هدایت و راهنمایی با ارایه سیر مطالعاتی و معرفی منابع، طراحی و برگزاری مسابقات مختلف متناسب با علاقه مخاطبان نظیر خلاصه نویسی، نقد و بررسی، شعر خوانی و نمایشنامه نویسی.
▪ به روز كردن منابع كتابخانه ها.
-کتاب محوری در تمام برنامه‌های اجرایی
با توجه به اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی، و اهمیت دانایی محوری در تمامی فعالیت‌ها، و همچنین اهمیت گسترش تفکر انتقادی در سطوح مختلف جامعه، به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین سیاست‌ها و جهت‌گیری‌ها در تمام برنامه‌های مختلف (اعمّ از برنامه‌های آموزشی، مشاوره‌ای، برگزاری مراسم و جشن‌ها در مناسبت‌ها و...) محور قرار دادن ترویج کتاب و مطالعه در تمامی برنامه‌های اجرایی است. به‌عبارت دیگر، با معرفی کتاب‌های مختلف (حتی یک کتاب) در تمام برنامه‌ها و ترغیب و تشویق افراد به مطالعه آنها و یا هدیه دادن کتاب‌های مربوطه در آن برنامه‌ها می‌توان کتاب و مطالعه و تحقیق و تفکر را سرلوحه تمامی فعالیت‌های خود قرار دهیم.
برای تسهیل در این امر می‌توان در بدو برنامه ریزی، مجریان را به درنظر گرفتن این امر گوشزد کرد.
- برگزاری مسابقات
مسابقات کتاب‌خوانی، مقاله نویسی و کتاب نویسی (در سطح کودکان و نوجوانان)، ویراستاری، طراحی جلد یا طراحی متناسب با داستان کتاب (مخصوص کودکان)، و ... از جمله فعالیت‌های مفید در راستای تشویق و ترغیب افراد به مطالعه است. البته اگر این مسابقات با برنامه‌های بلند مدت و کارشناسی شده طراحی شوند (با توجه به سنین مختلف و در نظر گرفتن سیر مطالعاتی مشخص در طول مدت معین، مانند مسابقات کتاب‌خوانی آثار شهید مطهری برای جوانان، یا مسابقات کتاب‌خوانی مدیریت خانواده برای خانم‌های خانه‌دار، یا...) می‌تواند مؤثرتر واقع گردد.
- برگزاری بوستان‌های کتاب در سطح شهر
بوستان‌های کتاب را می‌توان مراکز متکثر و کوچک‌تری جهت ارائه و معرفی کتاب‌های مختلف به شهروندان دانست. ایجاد بوستان‌های کتاب در سطح شهر به شهروندان کمک می‌کند که دسترسی راحت‌تر و نزدیک‌تری به کتاب و محصولات فرهنگی داشته باشند. اگر قبول داشته باشیم که « از دل برود هرآنچه از دیده رود»، پس باید برای دلنشین کردن کتاب‌ها و ترغیب مردم به‌ آنها، کتاب را در دیده و دسترس مردم قرار دهیم.

- فعال‌سازی مراکزی جهت تعویض کتاب
این کار نیز برای مردم هم از لحاظ اقتصادی به‌صرفه است و هم گامی در جهت ترویج کتاب‌خوانی است. شهروندان در این مراکز هم می‌توانند کتاب‌های غیرضروری خود را با یکدیگر تعویض کنند و هم می‌توانند کتاب‌های مورد نیاز خود را بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای تهیه کنند.

 -راه اندازی کتابخانه‌های سیار در سطح شهر
یکی از نافع‌ترین فعالیت‌ها در جهت استفاده مفید شهروندان از اوقات فراغت خود، وجود کتابخانه‌های سیار در تمام سطح شهر است. راحتی استفاده از این کتابخانه‌ها و در دسترس بودن آنها کمک مؤثری به سهل‌الوصول بودن کتاب برای شهروندان می‌کند. ضمناً این فعالیت می‌تواند با مدیریتی صحیح و جهت‌دهی درست، توسط خود ساکنین محلات (مخصوصاً نوجوانان و جوانان) و با استفاده از کتاب‌های موجود در منازل آنها صورت گیرد.
-برگزاری نمایشگاه‌ها و حراج‌های کتاب
برگزاری نمایشگاه‌های دائمی و فصلی کتاب (با عرضه کتاب به قیمت‌های مناسب) و حراج‌های دائمی و فصلی کتاب گام مفیدی در جهت معرفی کتاب‌های جدید و عرضه مناسب آنها به اقشار مختلف مردم است. اینگونه مراکز که به‌گونه‌ای تفریحی نیز محسوب می‌شوند، مکان‌هایی برای حضور با رغبت شهروندان و به‌خصوص حضور کودکان و نوجوانان به‌همراه اولیاء خانواده‌هاست.
- برگزاری کلاس‌های آشنایی با کتاب و کتاب‌خوانی
آشناساختن افراد با نحوه تولید کتاب (از نویسندگی و ویرایش تا صفحه‌بندی و چاپ و...) و نیز آشناساختن آنها با شیوه‌های صحیح مطالعه، گام میانی ترویج کتاب‌خوانی است. این کلاس‌ها می‌توانند به‌صورت‌های بدیعی (مانند صحبت‌های یک ناشر یا طراح معروف) نیز وجود داشته باشند.
- برگزاری برنامه‌های آشنایی با کتابخانه‌های شهر
اغلب شهروندان تا نیازمند به استفاده از کتاب نشوند به کتابخانه‌ها رجوع نمی‌کنند؛ به همین دلیل اغلب آنها از وجود کتابخانه‌های شهر اطلاع دقیقی نداشته و یا با ساختار کتابخانه‌ها و نحوه استفاده از آنها آشنا نیستند. برگزاری برنامه‌هایی جهت آشنایی کودکان، نوجوانان و جوانان، و حتی خانم‌های خانه‌دار با کتابخانه‌های محله و شهر و آشنا کردن ایشان با نحوه استفاده از آنها می‌تواند گام اولیه و مهمی در ترویج کتاب‌خوانی باشد.
- تبلیغات وسیع برای معرفی کتاب‌های جدید
در زمانه‌ای که تبلیغات نقش بسیار مهمی در ترغیب و ایجاد انگیزه و گرایش شهروندان به مصرف کالاها دارد، ما نیز بایستی به همین طریق آنها را با محصولات فرهنگی ،‌به‌ویژه کتاب، آشنا ساخته و ترغیب به مطالعه آنها کنیم. بخشی از هزینه‌های تبلیغاتی را می‌توان از ناشرین تأمین کرد. البته این امر نیز خود نیازمند کارشناسی‌های مختلف است (چه کتاب‌هایی و در چه زمان‌هایی و چگونه تبلیغ شوند).
- آشنایی با نحوه ترویج کتاب‌خوانی
بخشی از فعالیت‌ها بایستی صرف مطالعه و پژوهش پیرامون نحوه عملکرد دیگر مراکز فرهنگی در سطح کشور خود و نیز دیگر کشورهای پیشرو در این زمینه باشد. قطعاً امر ترویج کتاب‌خوانی محدود به یک دوره یکساله یا چند ساله نمی‌شود، بنابراین افزایش آگاهی خود در این‌باره از کارهای مبنایی است که باید برای آن جای خاصی در نظر گرفت.


 
پیشینه عملی پژوهش:
زال زاده (1379)پژوهشی را باهدف ارزیابی چگونگی وضعیت مطالعه غیردرسی دربین دانش آموزان پسردبیرستان های شهرستان شیراز انجام داد.نتایج پژوهش او نشان داد که 75درصد دانش آموزان ازکتاب خانه عمومی استفاده نمی کنند.ازاین میزان6/46 درصد آن ها دلیل عدم استفاده از کتاب خانه را (کمبود وقت)دانسته اند.دلیل دیگر را فقدان کتاب خانه ،حجم زیاد دروس وتکالیف مدرسه ، فقدان کتاب های مناسب ومفید در کتاب خانه ها ، عدم آشنایی با کتاب خانه ها،مشکل عضویت نداشتن،علایق شخصی،فقدان امکانات ، وعدم تشویق معلمان و والدین معرفی کرده اند.
موضوع مورد علاقه دربین اکثر دانش آموزان مطالب ورزشی بود.طبق بررسی زال زاده فقط 8درصد از دانش آموزان مورد بررسی در اوقات فراغت خود مطالعه آزاد یاغیردرسی داشته اند.همچنین بین متغیرمعرفی کتاب از سوی معلمان ومیزان استفاده از کتاب خانه ها رابطه معناداری وجود دارد.
سامانیان(1384)
به بررسی وتحلیل وضعیت مطالعه آزاد دانشجویان وشناسایی عوامل مؤثر برآن پرداخته است.دراین بررسی فرضیه اصلی گرایش عمده دانشجویان دانشگاه آزاداسلامی واحدبجنورد در مطالعه غیر درسی به سوی مجلات عمومی است و فرضیه فرعی کمتربودن میزان مطالعه آزاد دانشجویان پسر نسبت به دانشجویان دختر بود.طبق یافته های پژوهش اکثر دانشجویان ازبین منابع خواندنی بیشتر کتاب را ترجیح داده اند و اولویت اول مطالعه آزادوموضوعات علمی و اولویت آخرموضوعات حقوقی بود.همچنین در ایجاد انگیزه به مطالعه والدین ودر بین والدین مادر بیشترین نقش را داشته است.در این پژوهش هردوفرضیه رد شد.
ترکیان تبار(1384)
به بررسی میزان گرایش به مطالعه آزاد و غیر درسی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد دورود پرداخت.نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که بیش از نیمی از جامعه آماری روزانه کمتر از یک ساعت مطالعه غیر درسی داشتند و انگیزه اصلی مطالعه غیر درسی آموزش و یادگیری عنوان شده بود. و همچنین گرانی کتاب عامل بازدارنده مطالعه غیر درسی ذکر شده بود.از نظر اولویت فعالیت ها در اوقات فراغت، مطالعه غیر درسی بعد از تماشای تلویزیون ،فعالیت هنری و همنشینی با دوستان در رتبه چهارم قرار گرفت.بررسی رابطه همبستگی بین متغیر هادر پژوهش فوق نتایج زیر را در بر داشته است.
الف)بین جنسیت ومیزان مطالعه رابطه معنی دار وجود دارد.
ب)بین مقطع تحصیلی و لذت بخش بودن مطالعه غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
ج) بین مقطع تحصیلی و انگیزه مطالعه رابطه معنی دار وجود دارد.
د)بین عوامل بازدارنده مطالعه غیر درسی گرایش به مطالعه آزاد رابطع معکوس وجود دارد. همچنین بین میزان تحصیلات والدین و میزان مطالعه دانشجویان رابطه معنی دار وجود دارد.
آفتابی و آرانی و بتولی(1386)
بررسی میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان دوره متوسطه و شناسایی عوامل موثر برآن در شهرستان آران و بید گل پرداختند.نتایج پژوهش آنها نشان داد که دانش آموزان پسر نسبت به دانش آموزان دختر به طور معنی داری مطالعه غیر درسی کمتری دارند از نظر موضوع مورد مطالعه دختران بیشتر به موضوعات ادبی گرایش داشتند. نامناسب بودن محیط و شرایط فیزیکی کتابخانه به عنوان عامل بازدارنده معرفی شده بود.
رضوی،جعفر زاده،نوروزی (1385)
پژوهش را به منظور بررسی رابطه موجود بین تماشای تلویزیون واستفاده ازمنابع اطلاعاتی غیردرسی مانند:کتاب،روزنامه،مجله انجام داد.براساس یافته های پژوهش آن ها بین میزان مطالعه مجله و میزان تماشای تلویزیون در اوقات فراغت رابطه معناداری وجود دارد.طوری که هرچه میزان تماشای تلویزیون بیشتر شود میزان مطالعه مجله کاهش می یابد.بین مطالعه کتاب های غیردرسی و روزنامه و میزان تماشای تلویزیون رابطه معناداری مشاهده نشد.علیرغم جست و جوی بسیار در اینترنت و منابع چاپی پیشینه خارجی زیادی پیدانشد.اکثرپژوهش های انجام گرفته در این موضوع روی جامعه دانش آموزان بوده است.
اوین ولوین(1996)
در کتابی تحت عنوان« جامعه وآموزش» اعلام کرده اند که بیش از نیمی از دانش آموزان مدارس ایالت متحده بیش از سه ساعت در روز تلویزیون تماشا می کنند.آن ها هم چنین دریافتند که میان تماشای تلویزیون ومطالعه غیر درسی رابطه معناداری وجود دارد.بدین معنی که هرچه دانش آموزان بیشتر به تماشای برنامه های تلویزیون می پرداختند کمتربه مطالعه مبادرت می ورزند.
توماس(2001)
معتقد است که مطالعه غیر درسی نقش بسیارمهمی در موفقیت افراد داردوعلیرغم این نقش سازنده درکل جامعه آمریکا و به خصوص در بین دانشجویان و اعضای هیئت علمی میزان مطالعه غیر درسی نسبت به دهه های گذشته به طور قابل توجهی رو به کاهش است.دلیل این عدم رغبت به مطالعه غیر درسی افزایش انواع و اشکال مختلف رسانه ها و خدمات رسانه ای ومقدار زمانی است که این رسانه در اوقات فراغت به خود اختصاص می دهد.هم چنین در طی سال های اخیر کاهش توان اقتصادی خانواده ها و گرانی منابع اطلاعاتی می تواند دلیل دیگری برکاهش میزان مطالعه غیر درسی باشد.توماس خاطرنشان می کند شایددلیل دیگر کاهش مطالعه غیر درسی توقف آموزش شیوه های مطالعه و کتاب خوانی بعدازمقطع متوسطه وسطوح بالاتر و کاهش میزان تبلیغ وترویج مطالعه باشد.
گاتری وسفرت(1983)
ضمن بررسی میزان مطالعه گروهی از شهروندان زلاندنو مشاهده کردند که میانگین مدت مطالعه روزنامه 29دقیقه ،کتاب 24 دقیقه ومجلات 8 دقیقه در روز می باشد.یافته های تحقیقی شارون(1973-74)در آمریکا نشان می دهد مردم روزانه به طور متوسط 105 دقیقه مطالعه می کنند. هم کودکان در انگلستان به طور متوسط هر ماه 3 کتاب می خوانند.در ایرلند نیز میزان مطالعه نوجوانان و جوانان 90 دقیقه در روز گزارش شده است.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فصل سوم
(روش اجرای تحقیق)
 
 
 
 
جامعه آماری:
جامعه آماری در این تحقیق راکلیه دانشجویان دانشگاه پیام نور-آزاد اسلامی وعلوم پزشکی اسفراین وپردیس امام جعفرصادق(ع)بجنورد در سال تحصیلی 94-93که 4053نفر هستندرا تشکیل می دهند.
نمونه آماری:
در این تحقیق براساس فرمول کوکران از حجم آماری 4053 جامعه تحقیق 200نفرکه80نفر پسرو120نفردختر به عنوان نمونه آماری تعیین شده که به صورت نمونه گیری طبقه ای انتخاب گردیدند.
ابزار اندازه گیری:
ابزار اندازه گیری پرسش نامه محقق ساخته می باشد که پس ازمطالعه کتب و پرسیدن نظرات دانشجویان پرسشنامه 5گزینه لیکرت(خیلی زیاد،زیاد،متوسط،کم،خیلی کم) تهیه شد.پرسشنامه که بین دانشجویان تقسیم کردیم.
1-معرفی پرسش نامه
2-بخش اطلاعات شخصی
3-سی سوال پنج گزینه ای
4-یک سوال پاسخ نگار
روش جمع آوری اطلاعات:
ابتدا پرسش نامه به نظر استاد محترم رسیده وپس از تأییدایشان پرسش نامه در200نسخه تکثیر ودراختیار 200دانشجوکه 80نفر پسرو120نفر دختر قرارگرفت.
 
 
 
روش آماری:
این تحقیق به صورت میدانی انجام گردیده است وروش تجزیه وتحلیل داده هاازنوع علت یابی(علی)است و نمونه گیری طبقه ای استفاده گردیده است و اطلاعات اخذ شده بوسیله فراوانی ، درصدورسم نمودارمورد تجزیه وتحلیل و بااستفاده از روش آمار توصیفی و استنباطی است واز مجذور خی دو استفاده شده است.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فصل چهارم
(تجزیه و تحلیل داده ها)
 
 
 
 
1-به نظرشما استفاده از اینترنت تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	14	17.5	26	21.66	40	20
زیاد	30	37.5	39	32.5	69	34.5
متوسط	24	30	34	28.33	58	29
کم	7	8.75	14	11.66	21	10.5
خیلی کم	5	6.25	7	5.83	12	6
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
2-تا چه میزان از اینترنت استفاده مفید مناسب دارید؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	15	18.75	20	16.66	35	17.5
زیاد	21	26.25	31	25.83	52	26
متوسط	30	37.5	46	38.33	76	38
کم	10	12.5	16	13.33	26	13
خیلی کم	4	5	7	5.83	11	5.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

                                          2-4
 
 
 
 
3-به نظرشما عدم دسترسی به کتاب های موردعلاقه تاچه میزان دانشجویان را ازمطالعه کتب غیردرسی بازمی دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	13	16.25	25	20.83	38	19
زیاد	23	28.75	43	35.83	66	33
متوسط	24	30	30	25	54	27
کم	16	20	16	13.33	32	16
خیلی کم	4	5	6	12	10	5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
4-به نظر شما غنی نبودن کتابخانه دانشگاه تاچه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	21	26.25	29	24.16	50	25
زیاد	22	27.5	41	34.16	63	31.5
متوسط	22	27.5	29	24.16	51	25.5
کم	14	17.5	16	13.33	30	15
خیلی کم	1	1.25	5	4.166	6	3
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
5-فضاومحیط کتابخانه ازنظر زیبایی وآرامش تاچه میزان دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	12	15	32	26.66	44	22
زیاد	30	37.5	35	29.16	65	32.5
متوسط	20	25	30	25	50	25
کم	15	18.75	20	16.46	35	17.5
خیلی کم	3	3.75	3	2.5	6	3
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
6-نحوه برخورد کتابدار تاچه میزان دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	12	15	26	21.66	38	19
زیاد	26	32.5	40	33.33	66	33
متوسط	24	30	32	26.66	56	28
کم	14	17.5	18	15	32	16
خیلی کم	4	5	4	3.33	8	4
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
7-شرایط بد فیزیکی کتابخانه تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	22	27.5	42	35	64	32
زیاد	29	36.25	30	25	59	29.5
متوسط	20	25	32	26.66	52	26
کم	5	6.25	15	12.5	20	10
خیلی کم	4	5	1	0.83	5	2.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
8-نبودن تنوع در بین کتب غیر درسی در زمینه های مختلف کتابخانه تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	6	7.5	22	18.33	28	14
زیاد	21	26.25	57	47.5	78	39
متوسط	36	45	30	25	66	33
کم	13	16.25	7	5.83	20	10
خیلی کم	4	5	4	3.33	8	4
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
9-به نظرشماتماشای تلویزیون تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	16	20	22	18.33	38	19
زیاد	28	35	40	33.33	68	34
متوسط	25	31.25	32	26.66	57	28.5
کم	5	6.25	19	15.83	24	12
خیلی کم	6	7.5	7	5.83	13	6.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
10-به نظرشماضعف تبلیغات درزمینه مطالعه  تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	15	18075	12	10	27	13.5
زیاد	22	27.5	46	38.33	68	34
متوسط	32	40	38	31.66	70	35
کم	9	11.25	20	16.66	29	14.5
خیلی کم	2	2.5	4	3.33	6	3
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
11-به نظرشماعادت نداشتن به مطالعه ازدوران کودکی تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	17	21.25	31	25.83	48	24
زیاد	32	40	40	33.33	72	36
متوسط	18	22.5	27	22.5	45	22.5
کم	9	11.25	12	10	21	2.5
خیلی کم	4	5	10	8.33	14	7
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
12-به نظرشما میزان تحصیلات پدرومادر تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	17	21.25	33	27.5	50	25
زیاد	25	31.25	39	32.5	64	32
متوسط	25	31.25	33	27.5	58	29
کم	7	8.75	12	10	19	9.5
خیلی کم	6	7.5	3	2.5	9	4.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
13-به نظرشما طبقه اجتماعی والدین تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	17	21025	28	23.33	45	22.5
زیاد	27	33.75	47	39.16	74	37
متوسط	24	30	25	20.83	49	24.5
کم	9	11.25	16	13.33	25	12.5
خیلی کم	3	3.75	4	3.33	7	3.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
14-به نظر شما نگرش والدین نسبت به مطالعه تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	15	18.75	31	25.33	46	23
زیاد	32	40	51	42.5	83	41.5
متوسط	21	26.25	24	20	45	22.5
کم	7	8.75	10	8.33	17	805
خیلی کم	5	6.25	4	3.33	9	4.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
15-به نظرشماعلاقه فرزند نسبت به کتاب و مطالعه تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	18	22.5	41	34.16	59	29.5
زیاد	27	33.75	49	40.83	76	38
متوسط	24	30	20	16.66	44	22
کم	6	7.5	5	4.16	11	5.5
خیلی کم	5	6.25	5	4.16	10	5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
16-به نظرشمانداشتن فرصت کافی تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	18	22.5	28	23.33	46	23
زیاد	23	28.75	50	41.66	73	36.5
متوسط	29	36.25	28	23.33	57	28.5
کم	7	8.75	10	8.33	17	8.5
خیلی کم	22.5	3.75	4	3.33	7	3.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
17-به نظرشما مشکلات اقتصادی تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	21	26.25	26	21.66	47	23.5
زیاد	27	33.75	47	40.83	76	38
متوسط	23	28.75	31	25.83	54	27
کم	6	7.5	10	8.33	16	8
خیلی کم	3	3.75	4	3.33	7	3.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
18-تیراژپایین کتاب و در دسترس نبودن آن تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	10	12.5	17	14.16	27	13.5
زیاد	30	37.5	42	35	72	36
متوسط	27	33.75	42	35	69	34.5
کم	8	10	14	11.66	22	11
خیلی کم	5	6.25	5	4.16	10	5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
19-به نظرشمابها ندادن به علم و دانش تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	12	15	20	16.66	32	16
زیاد	29	36.25	46	38.33	75	37.5
متوسط	19	23.75	38	31.66	57	28.5
کم	16	20	12	10	28	14
خیلی کم	4	5	4	3.33	8	4
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
20-به نظرشماحجم زیاد تکالیف دانشگاه تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	17	21.25	28	23.33	45	22.5
زیاد	27	33.75	51	42.5	78	39
متوسط	30	37.5	12	18.33	52	26
کم	5	6.25	17	14.16	22	11
خیلی کم	1	1.25	2	1.66	3	1.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
 
 
 
 
 
21-به نظر شما برای انجام دادن تکالیف دانشگاه تاچه میزان مجبور شده اید به کتب غیر درسی مراجعه کنید؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	8	10	19	15.83	27	13.5
زیاد	20	25	32	26.66	52	36
متوسط	25	31.25	39	32.5	64	32
کم	21	26.25	20	16.66	41	20.5
خیلی کم	6	7.5	10	8.33	16	8
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
22-به نظرشمابرنامه های تفریحی ورزشی تا چه میزان دانشجویان را از مطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران		دختران		جمع کل
	F	P	F	P	F	P
خیلی زیاد	9	11.25	7	5.83	16	8
زیاد	20	25	12	10	32	16
متوسط	23	28.75	40	33.33	63	31.5
کم	16	20	40	33.33	56	28
خیلی کم	12	15	21	17.5	33	16.5
جمع کل	80	100	120	100	200	100

 
23-نظر شمادررابطه با قیمت کتب غیر درسی چیست؟

درصد فراوانی                    جنسیت گزینه ها	پسران			دختران		جمع کل
	F		P	F	P	F		P
خیلی گران	22		27.5	43	35.83	65		32.5
گران	42		52.5	60	50	102		51
مناسب	16		20	17	14.16	33		16.5
جمع کل	80	100		120	100		200	100

 
تجزیه وتحلیل داده ها:
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-1: 69% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،31% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 69% افراد استفاده از اینترنت را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
--طبق آمار به دست آمده از جدول 4-2: 62.5% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،37.5% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 62.5% افراد ازاینترنت استفاده مفیدومناسب دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-3: 65.5% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،34.5% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 65.5% افراد عدم دسترسی به کتاب مورد علاقه را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-4:.69.25% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،30.75% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 69.25% افراد غنی نبودن کتاب خانه دانشگاه را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-5: 67% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،33% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 67% افراد فضاومحیط کتابخانه از نظر زیبایی و آرامش را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-6: 66% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،34% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 66% افراد استفاده از نحوه برخورد کتابدار را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-7: 74.5% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،25.5% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 74.5% افراد شرایط بد فیزیکی را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
 
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-8: 69.5% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،30.5% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 69.5% افرادنبودن تنوع در بین کتب غیر درسی را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-9: 67.25% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،32.75% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 67.25% افراد تماشای تلویزیون را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-10: 65% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،35% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 65% افراد ضعف تبلیغات را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-11: 71.25% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،28.75% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 71.25% افراد عادت نداشتن به مطالعه را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-12: 71.5% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،28.5% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 71.5% افراد میزان تحصیلات پدرومادر را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-13: 71.75% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،28.25% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 71.75% افراد طبقه اجتماعی والدین  را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-14: 75.75% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،24.25% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 75.75% افراد نگرش والدین نسبت به مطالعه را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-15: 78.5% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،21.5% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 78.5% افرادعلاقه فرزند نسبت به کتاب و مطالعه را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
 
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-16: 73.75% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،26.25% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 73.75% افراد نداشتن فرصت کافی برای مطالعه را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند. -طبق آمار به دست آمده از جدول 4-17: 75% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،25% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 75% افراد مشکلات اقتصادی را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-18: 66.75% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،33.25% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 66.75% افراد تیراژپایین کتاب را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-19: 67.75% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،32.25% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 67.75% افراد بهاندادن به علم و دانش را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-20: 74.5% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،25.5% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 74.5% افرادحجم زیاد تکالیف دانشگاه را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-21: 55.5% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،44.5% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 55.5% افراد معتقدند برای انجام تکالیف دانشگاه مجبور شده اند کتب غیر درسی را مطالعه کنند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-22: 39.75% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،60.25% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 39.75% افرادبرنامه های ورزشی ، هنری ، تفریحی را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.
-طبق آمار به دست آمده از جدول 4-23: 58% با گزینه های خیلی زیاد و زیاد موافق اند،42% افراد با گزینه های خیلی کم و کم مخالف اند. بنابراین 58% افراد استفاده از اینترنت را به عنوان عامل بازدارنده مطالعه کتب غیر درسی  قبول دارند.    111
 
 
 
 
 
 
 
آزمون فرضیه ها:
-به نظر می رسد استفاده از اینترنت دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟
(فرضیه 1)
=خی مبین جدول9.488
54.31=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین استفاده از اینترنت با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه یک با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4  مورد تأییدقرارگرفت.
-به نظر می رسد کتاب های موردعلاقه دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 2)
=خی مبین جدول9.488
53.40=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین عدم دسترسی به کتاب مورد علاقه با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه دو با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4  مورد تأییدقرارگرفت.
-به نظرمی رسد تماشای تلویریون دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 3)
=خی مبین جدول9.488
51.55=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین تماشای تلویزیون با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه سه با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4  مورد تأییدقرارگرفت.
 
- به نظرمی رسد ضعف تبلیغات دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 4)
=خی مبین جدول9.488
78.25=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین ضعف تبلیغات با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه چهار با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 مورد تأییدقرارگرفت.
- به نظرمی رسد عادت نداشتن به مطالعه دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 5)
=خی مبین جدول9.488
66.79=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین عادت نداشتن به مطالعه با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه پنجم با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 مورد تأییدقرارگرفت.
- به نظرمی رسد نداشتن فرصت کافی برای مطالعه دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 6)
=خی مبین جدول9.488
75.78=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین نداشتن فرصت کافی برای مطالعه با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه ششم با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 مورد تأییدقرارگرفت.
 
 
- به نظرمی رسد مشکلات اقتصادی دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 7)
=خی مبین جدول9.488
80.15=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین مشکلات اقتصادی با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه هفتم با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 مورد تأییدقرارگرفت.
- به نظرمی رسد تیراژپایین کتاب ها دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 8)
=خی مبین جدول9.488
81.45=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین تیراژپایین کتاب ها با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه هشتم با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 مورد تأییدقرارگرفت.
- به نظرمی رسد حجم زیادتکالیف دانشگاه دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 9)
=خی مبین جدول9.488
49.18=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین حجم زیاد تکالیف دانشگاه با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه نهم با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 مورد تأییدقرارگرفت.
 
 
- به نظرمی رسد بهاندادن به علم و دانش دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 10)
=خی مبین جدول9.488
68.65=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین بهاندادن به علم ودانش با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه دهم با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 مورد تأییدقرارگرفت.
- به نظرمی رسد برنامه های ورزشی-تفریحی دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 11)
=خی مبین جدول9.488
35.66=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین بین برنامه های ورزشی-تفریحی با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود دارد.فرضیه یازدهم با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 مورد تأییدقرارگرفت.
- به نظرمی رسد گرانی کتاب دانشجویان را ازمطالعه کتب غیر درسی باز می دارد؟(فرضیه 12)
=خی مبین جدول9.488
0.07=خی دو محاسبه شده
Df =5-1=4
-چون خی دو محاسبه شده از خی دو مبین جدول بیشتر می باشد بنابراین گرانی کتاب با مطالعه کتب غیردرسی رابطه معنا دار وجود ندارد.فرضیه دوازدهم با استفاده از آزمون خی دو ودرجه خطای 5درصدودرجه آزادی 4 رد گردید.
 
 
 
 
 
 
 
 
فصل پنجم
(خلاصه و نتیجه گیری)
 
 
 
خلاصه ونتیجه گیری:
ازشاخصه های رشدوتوسعه هر مرزوبومی مطالعه و کتابخوانی است.باتوجه به اینکه مطالعه کتب درسی ازروی زورواجبار است بایدباتوجه به علایق افراد کتاب هایی دراختیار افراد قراربگیرد تا باعث رشد حس کنجکاوی ورشد روح وفکروشخصیت افراد می شود.خانواده نقش تأثیرگذاری در به وجود آوردن انگیزه افراد به مطالعه و کتاب خوانی است.جوانان به خاطر سرگرمی بافناوری نوین تماشای تلویزیون وگوش دادن به موسیقی احساس نیاز به مطالعه نمی کند.
ازمهم ترین رویدادهای فرهنگی کشور که در فرهنگ مطالعه .کتابخوانی تأثیرگذار است،برپایی نمایشگاه بین المللی کتاب ودرنظرگرفتن تسهیلات برای خریدکتاب است.
یافته های تحقیق:
دراین تحقیق مشاهده شد که برعکس پژوهش ترکیان تبار(1384)گرانی کتاب به عنوان عامل بازدارنده معرفی شد.در این پژوهش گرانی کتاب که فرضیه 12بود رد شد و طبق پژوهش های انجام گرفته در رابطه با این موضوع کمبود کتابخانه وعدم دسترسی به کتاب ونامناسب بودن محیط وشرایط فیزیکی کتابخانه درپژوهش آفتابی آرانی وبتولی (1386)جز عوامل بازدارنده ذکرشد.
درپژوهش های خارجی هم سایه،رانر(2005)هم نتایج مشابهی حاصل شد ودلیل عمده گرایش دانشجویان به مطالعه غیر درسی ضعف منابع کتابخانه دانشگاهی معرفی شدوبراساس پژوهش تومان(2009)هم دلیل عدم رغبت به مطالعه غیر درسی افزایش روز افزون انواع واشکال مختلف رسانه عنوان شده است.متأسفانه طبق نتایج حاصل از پرسش نامه نیز استفاده از اینترنت –دسترسی به کتاب های مورد علاقه ،تماشای تلویزیون،عادت نداشتن به مطالعه و ضعف تبلیغات در رابطه با مطالعه و حجم زیاد تکالیف ،نداشتن فرصت کافی برای مطالعه و....این فرضیات پذیرفته شدودانشجویان گرامی علل بالا را جزو عوامل بازدارنده مطالعه غیر درسی دانسته اند.
 
 
 
 
 
 
محدودیت های تحقیق:
-بایاری خداوند و دانشجویان شهرستان اسفراین و پردیس امام جعفر صادق (ع)برای اجرای این تحقیق محدودیتی وجود نداشت و پرسشنامه به راحتی توزیع شد و دانشجویان با اشتیاق و دقت فراوان نسبت به پاسخگویی آن اقدام نمودند.
 
 
ارائه پیشنهادات کاربردی:
-تعیین حداقل استاندارد (ابزاروامکانات ونیروی انسانی فضاو.......)،برای ایجاد جذابیت ووارد شدن افراد برای مطالعه در کتابخانه
-ایجاد زمینه برای تشکیل انجمن کتاب .کتابخوانی
-معرفی نویسندگان به وسیله بروشورو.....
-نظارت مستقیم برعملکرد کتابخانه ودریافت نظرات مراجعین
-به روزکردن منابع کتابخانه ها
-برگزاری مسابقات،آموزش والدین در زمینه چگونگی ایجاد عادت به مطالعه در فرزندان ازکودکی.
وآنچه راه های پیشنهادی را عملی خواهد کرد عزم . همت مسئولان فرهنگی جامعه برای حل این معضل است.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فهرست منابع ومأخذ:
-آفتابی آرانی ، فاطمه-بتولی،زهرا(1386)،بررسی میزان مطالعه غیر درسی دانش آموزان دوره متوسطه
-ترکیان تبار،منصور(1384)،بررسی میزان گرایش به مطالعه غیردرسی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی.واحد درود ،پژوهش های تربیتی
-رضوی،عباس –جعفرزاده،مجید-نوروزی،داریوش(1385)،رابطه بین میزان تماشای برنامه تلویزیونی و استفاده ازمنابع اطلاعاتی غیر درسی.فصل نامه کتابداری و اطلاع رسانی
-زال زاده،ابراهیم(1379)بررسی مطالعه غیر درسی ومیزان استفاده دانش آموزان دبیرستان ازکتابخانه عمومی شیراز.مجله کتابداری
-سامانیان،مصیب(1384)بررسی مطالعات غیر درسی دانشجویان وشناسایی عوامل مؤثربرآن ازنظر دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد.پژوهش تربیتی
-مرادمند،علی(1389)بررسی تطبیقی عوامل مشوق وبازدارنده مطالعه غیر درسی ازدیدگاه دانشجویان دختروپسر کارشناسی در دانشگاه تربیت معلم آذربایجان،تحقیقات واطلاع رسانی کتابخانه های عمومی.
-کتی ای،زاهلر(مؤلف)رئیس طوسی،سارا(مترجم)50 روش ساده برای علاقه مندکردن فرزندان به مطالعه-انتشارات صابرین،تاریخ انتشار1381
-نشریه الکترونیکی،شمسه،سیدمهدی سیدقطبی،شماره10-11
-مجله پرسمان- ابطحی،شماره 4 ،آذر1380
-روزنامه جوان