تاثیرات مثبت تشویق دانش آموز
تاثیرات مثبت تشویق دانش آموز
طبق تحقیقات به عمل آمده در مورد اینکه چرا کودکان مسوولیت پذیر نیستند خانواده ها را به سه گروه تقسیم کرده اند:
الف) خانواده هایی که قانون رفتاری در آنها وجود ندارد و به خانواده هایی به هر جهت معروفند.
ب) خانواده هایی که قانون دارند ولی اصرار بر اجرای آن ندارند مثلا بچه باید ساعت 8 بخوابد ولی پدر می گوید عیبی ندارد فردا جمعه است بگذار چند ساعتی دیگر بیدار بماند. عدم وحدت در مشی خانواده ها باعث می شود کودک به سمتی که به نفع او قانون صادر می کند کشیده شود.
ج) خانواده هایی که خود قانون را عوض می کنند مثلا امروز به بچه ها می گویند به کوچه نرو سر کوچه بد است ولی فردا که مهمان دارند و کار بسیار، به بچه های خود می گویند برو سر کوچه و با بچه ها بازی کن.
بچه های این سه گونه خانواده ها مسوولیت پذیری نمی شوند و برای اینکه کودک مسوولیت پذیر باشد ابتدا باید خود خانواده مسوولیت پذیر باشد و دوم اینکه به تدریج شروع به مسوولیت پذیری کودک کند و سوم توام کردن مسوولیت با تشویق است البته نباید تشویق ما صرفا مادی باشد بلکه می توان با به کار بردن کلمات زیبا و استمرار در روشمان آنها را تشویق به انجام دوباره عمل کنیم. تاکید بر این است که نباید از جملا ت آرام استفاده کرد مورد دومی است که در تحصیل و زندگی موثر است.
هر انسانی به سه نوع محبت نیاز دارد:
1- اینکه به او محبت شود.
2- به دیگران محبت کند.
3- شاهد محبت دیگران به هم باشد.
درباره تشویق و ترغیب و اینکه در پرتو این عامل می توان تحرک و پویایی به وجود آورد نمی توان به خود شک و تردید راه داد. همه احتیاج به تایید و تشویق دارند، شاگرد دوست دارد پدر و مادر و معلمش کار او را مورد تایید قرار داده و به او آفرین و تحسین بگویند. نگاه کردن به تکالیف دانشآموزان خود یک نوع تشویق برای او محسوب می شود. عمق تاثیر تشویق را در برگ های صدآفرین به وضوح می توان درک کرد. کودک با دریافت یک برگ صدآفرین چگونه به شوق و ذوق آمده آن برگ را به همه فامیل و آشنایان خود نشان می دهد؟ تشویق می تواند در دانشآموزان خلا قیت و ابتکار به وجود آورد.
بدون تردید می توان ادعا کرد که در پرتو تشویق خلا قیت و ابداعات به وجود میآید به طور یقین افرادی که دست به اختراعات زده و قاره ها را کشف کرده اند، اگر عوامل متعددی در پویایی آنها موثر بوده بدون تردید نمی توان نقش تشویق و ترغیب را در آنان نادیده گرفت و شاید بتوان ادعا کرد که اساسا پیدایش هنرهای زیبا و علوم گوناگون مدیون تشویق ها و ترغیب ها بوده است.
نکته ظریف و دقیقی که در امر تشویق وجود دارد و بسیاری از آن غفلت می نمایند این است که تشویق نباید در انحصار افرادخاص قرار گیرد بلکه باید عمومیت داشته باشد تا همه را به تحریک و پویایی وا دارد. به عنوان مثال اگر بگوید هر شاگردی که در املا بیست بگیرد به او جایزه خواهم داد واضح است که این نوع تشویق عده معدودی را به حرکت خواهد انداخت، ولی اگر بگوید هر شاگردی که بیست بگیرد یا سه نمره به نمره قبلی خود بیفزاید جایزه به او خواهم داد واضح است که در نوع دوم حرکت و فعالیت در شاگردان به طور گسترده ای انجام خواهد شد و حتی شاگردی که نمره املا یش صفر شده او هم به فکر پیشرفت و تعالی خواهد افتاد.
چرا کودکان به خود اعتماد ندارند ؟
یکی از مشکلا تی که کودکان و نوجوان دارند این است که به خود اعتماد ندارند.این عدم اعتماد دو علت اساسی دارد، اول آن که کودک و نوجوانان هنوز وضع اش تثبیت نشده است و در هر کار و جریانی دست ودلش می لرزد و تردید دارد نمی داند می تواند یا نمی تواند.
دوم این که بزرگترها مجال و فرصت لا زمه را به آنان نمی دهند یعنی نمی گذارند کودکان و نوجوانان ارزشمندی های خود را بروز دهند.
همیشه با کلمه هنوز زود است یا این که کار شما نیست کودکان و نوجوانان را دلسرد می نمایند و از انجام کارها و خلق ابتکارات ممانعت به عمل می آورند نکته بسیار دقیقی که می توان آن را علت اساسی دانست این است که در خانواده ها و محیط مدارس اساسا روح تایید و صحت گذاشتن وجود ندارد، لذا کودکان و جوانان این مرز و بوم جز عده ای همه عملا تحقیر شده هستند. رغبت و علا قه ها در آنان مرده است. ما باید بدانیم که برای ساختن انسان در درجه اول باید او را تایید کنیم چرا که با این تایید موجودیت او را تثبیت می کنیم.
بدیهی است که کودک و نوجوان وقتی توسط دیگران مورد تایید قرار می گیرد به خود اعتماد پیدا کرده و همین اعتماد راه پیشرفت را برای او فراهم می کند. بهترین راه برای اعتماد پیدا کردن دانشآموزان این است که مورد تایید معلمان خود قرار گیرد و با این کار به آنان جان و رمق می دهند و دانشآموزان خود به خوبی در می یابند که در اثر تشویق و مورد تایید قرار گرفتنشان از طرف معلم پیشرفت کرده و موفق شده اند و خود را مدیون تایید معلمان و دیگران می دانند.
رشد فکری و عقلا نی شاگرد
شاید عده ای از معلمان یا بیشتر جزو کسانی هستند که سعی و تلا ش در تمام کردن دروس خود داشته با اهتمام فوق العاده ای از بای بسم الله تا تای تمت کتاب را دقیقا درس می دهند.
واقعیت این است که از چنین معلمانی باید تشکر کرد و امتنان به عمل آورد که در تدریس خود دچار سهل انگاری و مسامحه نشده همه مطالب درس را که آموزش و پرورش تشخیص و تعیین نموده به شاگردان درس می دهند ولی در اینجا این سوال مطرح می گردد که آیا رسالت معلم تدریس خوب و پایان دادن دروس کتاب است یا نه و به عبارت دیگر آیا معلم در ارتباط با شاگرد رسالتش تنها تدریس است و با خود شاگرد از نظر آموزش برنامه دیگری ندارد؟ بدیهی است تمام محور بحث در این مقاله بخش آموزشی است و الا پرواضح است که معلم به طور غیرمستقیم رسالت مهمی به عهده دارد که آن تربیت و پرورش اخلاقی شاگرد است ولی هدف این مقاله این است که در رابطه با بخش آموزشی هنر معلم بودن تنها در انحصار تدریس خوب و پایان دادن دروس نیست بلکه معلم در ضمن تدریس باید فکر و اندیشه شاگرد را به کار گرفته آن را به کار اندازد نه اینکه سلسله معلومات را در انبار ذهن شاگرد انباشته سازد. برای توضیح بیشتر باید با سیستم و به اصل علم و دانش توجه کرد، لذا بیشتر دیده شده که شاگرد پس از امتحان دادن کتاب درس را با بی اعتنایی دور انداخته توجهی به آن نمی نماید و گاه آن را پاره می کند. چون هدف تحصیل مدرک است با هر جان کندنی آن را به دست می آورد و خواه با التماس و نمره گرفتن خواه با تقلب و کلک زدن خود را به این هدف می رساند. در حوزه های علمیه به جای مدرک خود علم و دانش مطرح است لذا طلبه ها از اول تلاش می کنند اهل درک و استنباط بوده و خود را به درجه اجتهاد برسانند. یکی از ویژگی های درس طلبگی این است که شاگرد حالت رکود و پذیرش تنها را ندارد بلکه حالت پویایی را داشته با اینکه شاگرد است ولی به فکر و اندیشه خود متکی بوده در مواردی با استاد خود به مباحثه و گفت وگو می پردازد این ویژگی از عالی ترین تجلیات روش تدریس خوب است زیرا معلم در عین اینکه معلم است ولی هدفش تنها تدریس کردن نیست معلم هدفش پرورش شاگرد است. در پرتو این گونه تدریس ها شاگردان از نظر فکری پرورده می شوند و متکی به خود بار می آیند و اهل نظر و استنباط می شوند. جامعه انقلابی ما به معلومات و داده های ذهنی احتیاج ندارد بلکه دنبال انسان فکور می گردد انسانی که اهل فکر و اندیشیدن باشد انسانی که متعهد و متکی به خود بوده بداند که خداوند با آفرینش انسان عالی ترین تجلیات آفرینش خود را به ظهور رسانیده عملا همه زمینه های تکامل را در انسان به ودیعه نهاده است. منتهی انسان ها با اندیشیدن و اتکا به خود باید این سودمندی ها را از عمق جان خود استخراج نمایند.
تاثیر بیشتر تشویق در مقایسه با تنبیه ، تنبیه در کودکان تاثیر زیادی ندارد
دانشمندان بر اساس بررسی های جدید دریافتند ، كودكان تا سن 12 سالگی برداشت چندان درستی از تنبیه ندارند و به تشویق به مراتب بیش از تنبیه واكنش نشان می دهند .
محققان با بررسی مغز كودكان با روش ام آر آی دریافتند ، تشویق كودكان در سن 8 سالگی ، مراكز ویژه رفتاری را در مغز تحریك می كند و كودك رفتارهای مثبت خود را كه تشویق شده است ، تكرار می كند.
اما این بررسی نشان می دهد: تنبیه در كودكان 8 ساله چنین تاثیری ندارد و كودك در این سن نمی تواند درك كند كه در صورت مشاهده واكنش منفی برای یك فعالیت ، نباید آن را دوباره تكرار كند.
روشهای افزایش تاثیر تشویق دانش آموزان در کلاس درس
مبانی نظری : از آن جایی كه انسان موجودی است كه همیشه خواسته مورد تشویق دیگران قرار گیرد و از تنبیه متنفر بوده و از طرفی خداوند متعال بر خود «تبارك اله احسن الخالقین»گفته لذا رویكرد نظام آموزش و پرورش با دید گاه نوین و بر پایه اصول روانشناسی تثبیت تشویق و حذف تنبیه علی الخصوص تنبیه به شكل بدنی است .
اسكنیر معتقد است كه در انسانها یك استعداد ارثی وجود دارد كه طبق آن افراد نسبت به كسانی كه با آنها رفتار محبت آمیز دارند (تقویت كننده هستند)با محبت رفتار می كنند و نسبت به كسانی با آنها رفتار خصمانه دارند (تنبیه كننده هستند)با پرخاشگری رفتار می كنند .
از چهره های معروف یونان می توان افلاطون را نام برد. افلاطون بر آن است كه تربیت باید از دوران كودكی آغاز گردد زیرا در این دوره كودك چه از نظر جسمانی و چه از نظر روانی آماده پذیرش است . افلاطون تنبیه را وسیله ای برای بیدار كردن و تربیت می داند نه انتقام جویی .
از نظریه پردازان قرن هیجدهم روسو را می توان نام برد. افكار روسو نسبت به زمان خود خیلی پیشرفته است و كاملاً تازگی دارد او كودك به معنی فرد را مركز تمام تو جهات آموزش و پرورش قرار داد رو سو بر فعالیت كودك نادرستی روشهای تنبیهی را كه تا آن زمان در كار بود نشان داد. فلسفه تربیتی كانت خود رهبر ی است . به نظر او پاداش از كودك موجودی تابع می سازند در حالیكه بتوان كودك را به تفکر شخصی رهبری كرد. شهیدثانی با طراح محتا طانه ای این قانون را مطرح می كند می گوید : معلم بنا به اظهار محبت به شاگردان و التفات و احترام به آنها تبعیضی را معمول دارد. اگر شاگردان در سن فضایل، دریافت و سایر مزایا با هم برابر و مساوی بودند محبت و التفات خود را عادلانه میان آنها توزیع نماید. در خصوص تنبیه نیز نظرات مختلف بیان شده است قرنها این باور وجود داشته است كه تنبیه شیوه مؤثری برای كنترل رفتاراست اما باید توجه داشت كه تنبیه چند عیب مهم دارد: نخست این كه آثار آن مثل نتایج پاداش قابل پیش بینی نیست پاداش می گوید آن چه را که انجام داده ای تکرار کن، تنبیه می گوید :از آن دست بکشی. اما نمیگوید به جای آن چه کار کن در نتیجه رفتار نا مطلوبتری ممکن است جایگزین رفتار تنبیه شده بشود سوم اینکه عوارض جانبی تنبیه ممکن است نامطلوب باشد . به طور کلی اسلام تنبیه (تنبیه بدنی) را جهت تربیت کودکان روشی مناسب نمی داند که معتقد است کودک و نوجوان بدین روش خو گرفته و کاربرد تنبیه بدین گونه در آنان اثرات نامطلوبی به جای می گذارد. معروفترین قانونی که اسلام معلمان ومر بیان را بدان دعوت نموده است تا در جهت تعلیم و تربیت بهره برداری کند قانون تشویق است زیرا انسان موجودی است که بر مبنای فطرت خدادادیش حب ذات دارد به خودش محبت می ورزد همچنین از آنان اموری که اورامحبوب جامعه و افراد می كند خشنود می شود. دیدگاه امام خمینی (ره) درباره تشویق كودكان و تعلیم و تربیت دیدگاهی وسیع ، عمیق و دقیق داشته اند و در زمینه های تخصصی تعلیم و تربیت چنان دیدگاه و عملكردی ازخود نشان داده اند كه گویی در این رشته تحصیل كرده اند ؛ مثلاً درباره تشویق كودكان ، كارشناسانه به جزییات نقاشی كودكی توجه نشان می دادند . به این مورد توجه كنید :روزی یكی از بچه های اقوام امام ، پیش ایشان می رود و نقاشی قشنگی را به امام نشان می دهد . امام به نقاشی او خوب نگاه می كنند و از او می پرسند : " این نقاشی را خودت كشیده ای ؟ " بچه جواب می دهد : " نه ، نقاشی را كس دیگری كشیده ، من فقط آن را رنگ زده امامام از صداقت بچه خیلی خوششان می آید ، به او می گویند . " بارك الله ، خیلی قشنگ رنگ آمیزی كرده ای ... " و یك جعبه مداد رنگی به بچه جایزه می دهند .
تنبیه بدنى آخرین مرحله است كه در صورت عدم موفقیت در مراحل قبل، با وجود شرایط خاصى از آن استفاده مى شود. شیوه هاى تنبیهى به طور كلى و تنبیه بدنى به طور خاص، محل اختلاف صاحب نظران است. برخى مثل سعدى و مولوى طرفدار تنبیه بدنى بوده، استفاده از آن را تجویز مى كنند. برخى دیگر چون غزالى، بوعلى و ابن خلدون، مربى را از تنبیه بدنى بیش از سه بار یا در مواقع خشم بازداشته اند. در میان روان شناسان نیز برخى همچون رین و هولز با وجود شرایط خاصى استفاده از تنبیه را در امر تغییر رفتار مفید مى دانند. با وجود این اغلب روان شناسان مخالف استفاده از تنبیه براى یادگیرى یا تغییر رفتار هستند.
اسكینر با جدیت بیشترى، استفاده از تنبیه را به طور كلى خطرناك و نامطلوب و بى تأثیر مى شمارد و دلایل چندى را براى مدعاى خود ذكر مى كند:
- تنبیه آثار جانبى نامطلوبى به بار مى آورد; مانند ترسِ تعمیم یافته.
- تنبیه به ارگانیسم نشان مى دهد، چه كار نكند نه این كه چه كار بكند.
- تنبیه صدمه زدن به دیگران را توجیه مى كند.
- متربى اگر در موقعیت مشابه قرار گیرد و تنبیهى نباشد، ممكن است وادار به انجام همان كار شود.
- نسبت به عامل تنبیه كننده و دیگران پرخاشگرى ایجاد مى كند.
- تنبیه اغلب یك پاسخ نامطلوب را جانشین پاسخ نامطلوب دیگر مى سازد; مانند گریه به جاى بى انضباطى.
شیوه اجرا
استفاده از تقویت كننده های مختلف به صورت مثبت در افزایش رفتار دانش آموزان و همكاران و اولیاء بسیار مؤثر است.
از جمله روش های اجرایی كه در بحث تقویت كننده های مثبت مد نظر است ،عبارتند از:
- جوایز و تشویقات باید تعریف شده باشند یعنی اینكه جوایزی كه مد نظر قرار می گیرند بایستی تعریف شده و با هدف باشد تا دانش آموز بداند تا چه اندازه اگر تلاش بكند بدان پاداش ها خواهد رسید.
- دومین روش و شیوه در ارائه پاداش ها و تشویقات در معرض دید بودن پاداش ها است چرا كه اگر دانش آموزی پاداشی را كه دریافت خواهد كرد.
به عینیت و در ظاهر ببیند و با خیال راحت و با اطمینان بیشتری به فعالیت می پردازد .
- مشوق ها طوری طراحی شده اند كه تمامی عوامل مدرسه (معلمان – اولیاء – دانش آموزان)را به نوعی با خود درگیر می نماید و در ارائه آن نقش مهمی دارند .
- تشویق بایستی در تعریف به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به علوم پایه و مهارت خلاقیت ارزش بیشتری داده و آنها را تقویت نماید .
- همچنین تشویقات طوری طراحی و به كار گرفته شده اند كه بتواند در بین دانش آموزان ایجاد رقابت سالم نمایند و در جهت رسیدن به آنها خیزشی هماهنگ و برانگیختگی قوی ایجاد شود و از ارزش اجرایی بسیار بالایی برخوردار باشد .
- از همه مهمتر در بحث تشویق ،تشویقها طوری طراحی شده اند كه فقط نبایستی به دانش آموزان ممتاز توجه كرد بلكه به دانش آموزان متوسط به پایین وضعیف نیز توجه بیشتر ی نمود چرا كه این گروه بیشتر از گروه اول نیاز به تشویق و ترغیب دارند و چنان چه اگر كوچكترین حركت و پیشرفت آنها مورد توجه و تشویق قرار گیرد و احساس كنند به آنها نیز توجه شده و پیشرفت آنها در نظر تعلیم دهنده بسیار با ارزش است اغلب تا حد دانش آموزان متوسط به بالا و ممتاز نیز حركت می نمایند لذا در این شیوه مدیریتی به دانش آموزان ضعیف و متوسط به اندازه دانش آموزان متوسط به بالا و ممتاز به صورت یكسان توجه می شوند و جوایزی كه در نظر قرار می گیرد از نظر ارزش و قیمت با توجه به تعاریفی كه از جوایز خواهد آمد با هم برابر ند. تشویق درست و به جا عامل موثر و سازنده در تربیت افراد است كه می تواند انگیزه كافی و لازم را ایجاد نماید تا بتواند به توانایی ها و ارزش های خود پی ببرد و موجبات رشد عقلی و تربیتی آنان را فراهم آورد و باعث تقویت رفتار های مطلوب گردد. و مواردی در شورای مدرسه به بحث وبررسی رسید كه تشویقات با انگیزه ها و تمایلات كودك و نوجوانان مطابقت داشته باشد و
اصول زیر رعایت شود:
- در تشویق لازم است اصل عمل كودك مورد تشویق قرار گیرد .
- تشویق در میان همسالان و دوستان بهتر از تشویق در تنهایی است .
- تشویق به اندازه و باید به موقع انجام گیرد .
- تشویق متناسب با میزان فعالیت و انتظار كودك باشد .
- تشویق گاه گاه انجام شود موثرتر است .
- تشویق بهتر است بلافاصله بعد از انجام كار صورت گیرد .
- شكل و چگونگی تشویق در افراد مختلف فرق می كند كه باید مورد توجه قرار گیرد
- تشویق و پاداش غیر منتظره موثرتر است .
- شخصیت تشویق كننده نزد تشویق شونده محترم و با ارزش باشد.
رعایت نكات زیر بر تأثیر تشویق مى افزاید:
- تشویق وسیله اى براى برانگیختن و تقویت است و نباید خودش به صورت هدف درآید و تمام ذهن و فكر متربى را به خود مشغول كند. تناوب در تشویق، بالا بردن آن از سطح فیزیكى به اجتماعى و معنوى، و مستحق تشویق بودن (حالت رشوه نداشتن) تا حدى اشكال پیش گفته را برطرف مى كند.
- علّت تشویق كردن باید براى متربى كاملا معلوم باشد.
- تشویق به موقع و متناسب باشد، تا تأثیر و كارآیى داشته باشد.
-در موقع تشویق نباید او را با دیگران مقایسه كرد; زیرا جنبه بدآموزى مى یابد.
- تشویق و تحسین در حضور جمع تأثیر بیشترى دارد; زیرا دیگران را هم برمى انگیزد. - محرومیت از پاداش و پاداش به نیكوكار: از این مرحله وارد شیوه هاى تنبیه مى شویم. مربى مى تواند جهت فرونشاندن رفتار ناشایست متربى، وى را از بعضى پاداش ها و مواهب مورد انتظار محروم سازد و یا این كه با پاداش دادن به نیكوكار او را متوجه محرومیت خود سازد و به اشتباهش واقف گرداند. این سخن زیبا از حضرت على(علیه السلام) است كه فرمود: «بدكار را با پاداش دادن به نیكوكار، از عمل بد بازدار.»
راه كار های اجرایی در مدرسه
حمد و سپاس خدای را كه انسانها را اشرف مخلوقات قرار داد و ما معلمان را مبلغان تعلیم و تربیت،بنده در حدود 3 سال است كه مدیریت مدرسه راهنمایی دخترانه را عهده دار هستم و در طول این سال از الگو های مختلفی استفاده كرده ام از جمله روابط انسانی مطلوب و مدیریت زمان .
امسال درصد بر آمدم كه راه های استفاده موثر ازتشویق را برای رسیدن به اهداف آموزشی مد نظر قرار دهم و تلاشهاو طرحهای كه برای برقراری این الگو در بین دانش آموزان و معلمان و اولیاء انجام داده ایم تا به این هدف برسیم .
بی شك نقش الگو های آموزشی كه در قالب طرح های آموزشی ارائه شده در فر آیند آموزش یاد دهی و یاد گیری و مشاركت اولیاء بسیار موثر بوده و قابل انكار می باشد ، لذا ما سعی كردیم كه این طرح ها را با جدیت و به صورت دقیق به مورد اجرا بگذاریم . علاوه بر آن طرح ها و برنامه های دیگر كه به نظر ما در امر آموزش تربیتی موثر و مفید بود و به مورد اجرا گذاشته ایم كه درصفحات بعدی شرح این طرح ها و برنامه ها آمده است .
نتیجه گیری
طبیعت انسانها به گونه ای است كه وقتی در انجام امور مورد تشویق قرار می گیرند ، معمولاً در صدد بر می آیند تا آن امور را بهتر انجام دهند . بدون تردید تشویق و ترغیب از مهمترین اركان روان شناسی تربیتی و عاملی مؤثر در تحریك انگیزش های پیشرفت و عملكرد فرد در فرایند یادگیری و تقویت رفتارهای مطلوب است . همه انسانها حتی بزرگسالان ، تا آخر عمر نیاز به تشویق دارند . تشویق موجب رغبت و دلگرمی و نشاط و تحرك می شود و انسان را به جدیت وادار می كند . انسانی كه مورد تشویق قرار بگیرد احساس آرامش و رضایت خاطر و اعتماد به نفس می كند و برای جدیت بیشتر و تحمل دشواری ها آماده می گردد . برعكس ، اگر مورد نكوهش یا ناسپاسی قرار گرفت دلسرد و بی رغبت می شود و احساس حقارت و ضعف می كند و نمی تواند از استعدادهای خویش به نحو مطلوبی استفاده نماید . اصل تشویق و تنبیه به عنوان امری مسلم در تربیت اسلامی شناخته و پذیرفته شده است . اصولاً بهشت و جهنم ، انذار و تبشیر پیامبران ، آیه های مربوط به پاداش و كیفر ، وعده و وعیدهای شوق انگیز و خوفناك و ... همه جلوه هایی از تشویق و تنبیه هستند .
اگر بخواهیم یک مدرسه فعال وپویا داشته باشیم یکی از مهمترین عامل پویایی و زنده بودن آن مدرسه توجه به اصول تشویق خواهد بود چرا که اگر مدیریت مدرسه با اصول تشویق آشنایی داشته باشد وفردی آگاه و متخصص باشد زیر مجموعه آن مدیریت نبز که شامل دانش آموزان و همکاران و اولیاءو دیگر عوامل هستندبه تبعیت از آن ودر کنار آن افرادی دانا وتوانا مبتکر وخلاق خواهند بود که برای رسیدن به اهداف مدرسه با در نظر گرفتن تمام شرایط مدیریت با جان ودل کوشش وفعالیت خواهند کرد. راز موفقیت در این است که بدانیم چگونه می توان تشویق کرد و راههای تشویق موثر را دانست .از مجموعه هنجارها ونا به هنجارهای آموزشی و محیط آموزشی وعوامل وکار کنان و دانش آموزان واولیاء در مفهوم تشویق که از مهمترین نتایج آن ارتقاءروحیه دانش آموزان ومقابله با پدیده شوم افت تحصیلی وبکار گیری مشارکت اولیاءوبا مد نظر قرار دادن تمامی جوانب وابعاد جامعه آموزشی وتاثیرات متفاوت روانی اقتصادی واجتماعی نه تنها دانش آموزان و اولیاء وسایر همکاران تاثیر مثبتی می گذارد .
پیشنهادات
-برای ایجاد انگیزه در دبیران و همکاران محترم ،لازم است که کار های آنان به جای خرده گیری مسئولان آموزشی از خدمات آموزشی آنان به نحو احسن تقدیر و تشکر به عمل آید
-توجه به مسئله تشویق و تنبیه : ضروری است که سازمان آموزش و پرورش و اولیاء و معلمان توجه ویژه ای به آن معطوف داشته تا درچگونگی روابط اولیاء مدرسه و معلمان با دانش آموزان تغییرات مثبت ایجاد شود.
-سازمان آموزش وپرورش با ایجاد دوره های ضمن خدمت مربیان ومدیران را با اصول اولیه روانشناسی با تکیه بر مفاهیم تشویق و تنبیه واهداف تشویق وتنبیه جهت بالا بردن فعالیت های یاددهی ویاد گیری اقدام نمایید
-در مدارس یک مشاور متخصص و آشنا با اصول روانشناسی و دلسوز به کار گمارده شود و متصدی این مسئولیت در کارهای فردی وگروهی ونیازهای روانی دانش آموزان فعالیت نشان دهد و آنها راشناسایی کند تا در نحوه تشویق وتنبیه معلمان ومیر مدرسه از آن نیازها استفاد ه شود وتشویق از روی آنها صورت گیرد.
طبق تحقیقات به عمل آمده در مورد اینکه چرا کودکان مسوولیت پذیر نیستند خانواده ها را به سه گروه تقسیم کرده اند:
الف) خانواده هایی که قانون رفتاری در آنها وجود ندارد و به خانواده هایی به هر جهت معروفند.
ب) خانواده هایی که قانون دارند ولی اصرار بر اجرای آن ندارند مثلا بچه باید ساعت 8 بخوابد ولی پدر می گوید عیبی ندارد فردا جمعه است بگذار چند ساعتی دیگر بیدار بماند. عدم وحدت در مشی خانواده ها باعث می شود کودک به سمتی که به نفع او قانون صادر می کند کشیده شود.
ج) خانواده هایی که خود قانون را عوض می کنند مثلا امروز به بچه ها می گویند به کوچه نرو سر کوچه بد است ولی فردا که مهمان دارند و کار بسیار، به بچه های خود می گویند برو سر کوچه و با بچه ها بازی کن.
بچه های این سه گونه خانواده ها مسوولیت پذیری نمی شوند و برای اینکه کودک مسوولیت پذیر باشد ابتدا باید خود خانواده مسوولیت پذیر باشد و دوم اینکه به تدریج شروع به مسوولیت پذیری کودک کند و سوم توام کردن مسوولیت با تشویق است البته نباید تشویق ما صرفا مادی باشد بلکه می توان با به کار بردن کلمات زیبا و استمرار در روشمان آنها را تشویق به انجام دوباره عمل کنیم. تاکید بر این است که نباید از جملا ت آرام استفاده کرد مورد دومی است که در تحصیل و زندگی موثر است.
هر انسانی به سه نوع محبت نیاز دارد:
1- اینکه به او محبت شود.
2- به دیگران محبت کند.
3- شاهد محبت دیگران به هم باشد.
درباره تشویق و ترغیب و اینکه در پرتو این عامل می توان تحرک و پویایی به وجود آورد نمی توان به خود شک و تردید راه داد. همه احتیاج به تایید و تشویق دارند، شاگرد دوست دارد پدر و مادر و معلمش کار او را مورد تایید قرار داده و به او آفرین و تحسین بگویند. نگاه کردن به تکالیف دانشآموزان خود یک نوع تشویق برای او محسوب می شود. عمق تاثیر تشویق را در برگ های صدآفرین به وضوح می توان درک کرد. کودک با دریافت یک برگ صدآفرین چگونه به شوق و ذوق آمده آن برگ را به همه فامیل و آشنایان خود نشان می دهد؟ تشویق می تواند در دانشآموزان خلا قیت و ابتکار به وجود آورد.
بدون تردید می توان ادعا کرد که در پرتو تشویق خلا قیت و ابداعات به وجود میآید به طور یقین افرادی که دست به اختراعات زده و قاره ها را کشف کرده اند، اگر عوامل متعددی در پویایی آنها موثر بوده بدون تردید نمی توان نقش تشویق و ترغیب را در آنان نادیده گرفت و شاید بتوان ادعا کرد که اساسا پیدایش هنرهای زیبا و علوم گوناگون مدیون تشویق ها و ترغیب ها بوده است.
نکته ظریف و دقیقی که در امر تشویق وجود دارد و بسیاری از آن غفلت می نمایند این است که تشویق نباید در انحصار افرادخاص قرار گیرد بلکه باید عمومیت داشته باشد تا همه را به تحریک و پویایی وا دارد. به عنوان مثال اگر بگوید هر شاگردی که در املا بیست بگیرد به او جایزه خواهم داد واضح است که این نوع تشویق عده معدودی را به حرکت خواهد انداخت، ولی اگر بگوید هر شاگردی که بیست بگیرد یا سه نمره به نمره قبلی خود بیفزاید جایزه به او خواهم داد واضح است که در نوع دوم حرکت و فعالیت در شاگردان به طور گسترده ای انجام خواهد شد و حتی شاگردی که نمره املا یش صفر شده او هم به فکر پیشرفت و تعالی خواهد افتاد.
چرا کودکان به خود اعتماد ندارند ؟
یکی از مشکلا تی که کودکان و نوجوان دارند این است که به خود اعتماد ندارند.این عدم اعتماد دو علت اساسی دارد، اول آن که کودک و نوجوانان هنوز وضع اش تثبیت نشده است و در هر کار و جریانی دست ودلش می لرزد و تردید دارد نمی داند می تواند یا نمی تواند.
دوم این که بزرگترها مجال و فرصت لا زمه را به آنان نمی دهند یعنی نمی گذارند کودکان و نوجوانان ارزشمندی های خود را بروز دهند.
همیشه با کلمه هنوز زود است یا این که کار شما نیست کودکان و نوجوانان را دلسرد می نمایند و از انجام کارها و خلق ابتکارات ممانعت به عمل می آورند نکته بسیار دقیقی که می توان آن را علت اساسی دانست این است که در خانواده ها و محیط مدارس اساسا روح تایید و صحت گذاشتن وجود ندارد، لذا کودکان و جوانان این مرز و بوم جز عده ای همه عملا تحقیر شده هستند. رغبت و علا قه ها در آنان مرده است. ما باید بدانیم که برای ساختن انسان در درجه اول باید او را تایید کنیم چرا که با این تایید موجودیت او را تثبیت می کنیم.
بدیهی است که کودک و نوجوان وقتی توسط دیگران مورد تایید قرار می گیرد به خود اعتماد پیدا کرده و همین اعتماد راه پیشرفت را برای او فراهم می کند. بهترین راه برای اعتماد پیدا کردن دانشآموزان این است که مورد تایید معلمان خود قرار گیرد و با این کار به آنان جان و رمق می دهند و دانشآموزان خود به خوبی در می یابند که در اثر تشویق و مورد تایید قرار گرفتنشان از طرف معلم پیشرفت کرده و موفق شده اند و خود را مدیون تایید معلمان و دیگران می دانند.
رشد فکری و عقلا نی شاگرد
شاید عده ای از معلمان یا بیشتر جزو کسانی هستند که سعی و تلا ش در تمام کردن دروس خود داشته با اهتمام فوق العاده ای از بای بسم الله تا تای تمت کتاب را دقیقا درس می دهند.
واقعیت این است که از چنین معلمانی باید تشکر کرد و امتنان به عمل آورد که در تدریس خود دچار سهل انگاری و مسامحه نشده همه مطالب درس را که آموزش و پرورش تشخیص و تعیین نموده به شاگردان درس می دهند ولی در اینجا این سوال مطرح می گردد که آیا رسالت معلم تدریس خوب و پایان دادن دروس کتاب است یا نه و به عبارت دیگر آیا معلم در ارتباط با شاگرد رسالتش تنها تدریس است و با خود شاگرد از نظر آموزش برنامه دیگری ندارد؟ بدیهی است تمام محور بحث در این مقاله بخش آموزشی است و الا پرواضح است که معلم به طور غیرمستقیم رسالت مهمی به عهده دارد که آن تربیت و پرورش اخلاقی شاگرد است ولی هدف این مقاله این است که در رابطه با بخش آموزشی هنر معلم بودن تنها در انحصار تدریس خوب و پایان دادن دروس نیست بلکه معلم در ضمن تدریس باید فکر و اندیشه شاگرد را به کار گرفته آن را به کار اندازد نه اینکه سلسله معلومات را در انبار ذهن شاگرد انباشته سازد. برای توضیح بیشتر باید با سیستم و به اصل علم و دانش توجه کرد، لذا بیشتر دیده شده که شاگرد پس از امتحان دادن کتاب درس را با بی اعتنایی دور انداخته توجهی به آن نمی نماید و گاه آن را پاره می کند. چون هدف تحصیل مدرک است با هر جان کندنی آن را به دست می آورد و خواه با التماس و نمره گرفتن خواه با تقلب و کلک زدن خود را به این هدف می رساند. در حوزه های علمیه به جای مدرک خود علم و دانش مطرح است لذا طلبه ها از اول تلاش می کنند اهل درک و استنباط بوده و خود را به درجه اجتهاد برسانند. یکی از ویژگی های درس طلبگی این است که شاگرد حالت رکود و پذیرش تنها را ندارد بلکه حالت پویایی را داشته با اینکه شاگرد است ولی به فکر و اندیشه خود متکی بوده در مواردی با استاد خود به مباحثه و گفت وگو می پردازد این ویژگی از عالی ترین تجلیات روش تدریس خوب است زیرا معلم در عین اینکه معلم است ولی هدفش تنها تدریس کردن نیست معلم هدفش پرورش شاگرد است. در پرتو این گونه تدریس ها شاگردان از نظر فکری پرورده می شوند و متکی به خود بار می آیند و اهل نظر و استنباط می شوند. جامعه انقلابی ما به معلومات و داده های ذهنی احتیاج ندارد بلکه دنبال انسان فکور می گردد انسانی که اهل فکر و اندیشیدن باشد انسانی که متعهد و متکی به خود بوده بداند که خداوند با آفرینش انسان عالی ترین تجلیات آفرینش خود را به ظهور رسانیده عملا همه زمینه های تکامل را در انسان به ودیعه نهاده است. منتهی انسان ها با اندیشیدن و اتکا به خود باید این سودمندی ها را از عمق جان خود استخراج نمایند.
تاثیر بیشتر تشویق در مقایسه با تنبیه ، تنبیه در کودکان تاثیر زیادی ندارد
دانشمندان بر اساس بررسی های جدید دریافتند ، كودكان تا سن 12 سالگی برداشت چندان درستی از تنبیه ندارند و به تشویق به مراتب بیش از تنبیه واكنش نشان می دهند .
محققان با بررسی مغز كودكان با روش ام آر آی دریافتند ، تشویق كودكان در سن 8 سالگی ، مراكز ویژه رفتاری را در مغز تحریك می كند و كودك رفتارهای مثبت خود را كه تشویق شده است ، تكرار می كند.
اما این بررسی نشان می دهد: تنبیه در كودكان 8 ساله چنین تاثیری ندارد و كودك در این سن نمی تواند درك كند كه در صورت مشاهده واكنش منفی برای یك فعالیت ، نباید آن را دوباره تكرار كند.
روشهای افزایش تاثیر تشویق دانش آموزان در کلاس درس
مبانی نظری : از آن جایی كه انسان موجودی است كه همیشه خواسته مورد تشویق دیگران قرار گیرد و از تنبیه متنفر بوده و از طرفی خداوند متعال بر خود «تبارك اله احسن الخالقین»گفته لذا رویكرد نظام آموزش و پرورش با دید گاه نوین و بر پایه اصول روانشناسی تثبیت تشویق و حذف تنبیه علی الخصوص تنبیه به شكل بدنی است .
اسكنیر معتقد است كه در انسانها یك استعداد ارثی وجود دارد كه طبق آن افراد نسبت به كسانی كه با آنها رفتار محبت آمیز دارند (تقویت كننده هستند)با محبت رفتار می كنند و نسبت به كسانی با آنها رفتار خصمانه دارند (تنبیه كننده هستند)با پرخاشگری رفتار می كنند .
از چهره های معروف یونان می توان افلاطون را نام برد. افلاطون بر آن است كه تربیت باید از دوران كودكی آغاز گردد زیرا در این دوره كودك چه از نظر جسمانی و چه از نظر روانی آماده پذیرش است . افلاطون تنبیه را وسیله ای برای بیدار كردن و تربیت می داند نه انتقام جویی .
از نظریه پردازان قرن هیجدهم روسو را می توان نام برد. افكار روسو نسبت به زمان خود خیلی پیشرفته است و كاملاً تازگی دارد او كودك به معنی فرد را مركز تمام تو جهات آموزش و پرورش قرار داد رو سو بر فعالیت كودك نادرستی روشهای تنبیهی را كه تا آن زمان در كار بود نشان داد. فلسفه تربیتی كانت خود رهبر ی است . به نظر او پاداش از كودك موجودی تابع می سازند در حالیكه بتوان كودك را به تفکر شخصی رهبری كرد. شهیدثانی با طراح محتا طانه ای این قانون را مطرح می كند می گوید : معلم بنا به اظهار محبت به شاگردان و التفات و احترام به آنها تبعیضی را معمول دارد. اگر شاگردان در سن فضایل، دریافت و سایر مزایا با هم برابر و مساوی بودند محبت و التفات خود را عادلانه میان آنها توزیع نماید. در خصوص تنبیه نیز نظرات مختلف بیان شده است قرنها این باور وجود داشته است كه تنبیه شیوه مؤثری برای كنترل رفتاراست اما باید توجه داشت كه تنبیه چند عیب مهم دارد: نخست این كه آثار آن مثل نتایج پاداش قابل پیش بینی نیست پاداش می گوید آن چه را که انجام داده ای تکرار کن، تنبیه می گوید :از آن دست بکشی. اما نمیگوید به جای آن چه کار کن در نتیجه رفتار نا مطلوبتری ممکن است جایگزین رفتار تنبیه شده بشود سوم اینکه عوارض جانبی تنبیه ممکن است نامطلوب باشد . به طور کلی اسلام تنبیه (تنبیه بدنی) را جهت تربیت کودکان روشی مناسب نمی داند که معتقد است کودک و نوجوان بدین روش خو گرفته و کاربرد تنبیه بدین گونه در آنان اثرات نامطلوبی به جای می گذارد. معروفترین قانونی که اسلام معلمان ومر بیان را بدان دعوت نموده است تا در جهت تعلیم و تربیت بهره برداری کند قانون تشویق است زیرا انسان موجودی است که بر مبنای فطرت خدادادیش حب ذات دارد به خودش محبت می ورزد همچنین از آنان اموری که اورامحبوب جامعه و افراد می كند خشنود می شود. دیدگاه امام خمینی (ره) درباره تشویق كودكان و تعلیم و تربیت دیدگاهی وسیع ، عمیق و دقیق داشته اند و در زمینه های تخصصی تعلیم و تربیت چنان دیدگاه و عملكردی ازخود نشان داده اند كه گویی در این رشته تحصیل كرده اند ؛ مثلاً درباره تشویق كودكان ، كارشناسانه به جزییات نقاشی كودكی توجه نشان می دادند . به این مورد توجه كنید :روزی یكی از بچه های اقوام امام ، پیش ایشان می رود و نقاشی قشنگی را به امام نشان می دهد . امام به نقاشی او خوب نگاه می كنند و از او می پرسند : " این نقاشی را خودت كشیده ای ؟ " بچه جواب می دهد : " نه ، نقاشی را كس دیگری كشیده ، من فقط آن را رنگ زده امامام از صداقت بچه خیلی خوششان می آید ، به او می گویند . " بارك الله ، خیلی قشنگ رنگ آمیزی كرده ای ... " و یك جعبه مداد رنگی به بچه جایزه می دهند .
تنبیه بدنى آخرین مرحله است كه در صورت عدم موفقیت در مراحل قبل، با وجود شرایط خاصى از آن استفاده مى شود. شیوه هاى تنبیهى به طور كلى و تنبیه بدنى به طور خاص، محل اختلاف صاحب نظران است. برخى مثل سعدى و مولوى طرفدار تنبیه بدنى بوده، استفاده از آن را تجویز مى كنند. برخى دیگر چون غزالى، بوعلى و ابن خلدون، مربى را از تنبیه بدنى بیش از سه بار یا در مواقع خشم بازداشته اند. در میان روان شناسان نیز برخى همچون رین و هولز با وجود شرایط خاصى استفاده از تنبیه را در امر تغییر رفتار مفید مى دانند. با وجود این اغلب روان شناسان مخالف استفاده از تنبیه براى یادگیرى یا تغییر رفتار هستند.
اسكینر با جدیت بیشترى، استفاده از تنبیه را به طور كلى خطرناك و نامطلوب و بى تأثیر مى شمارد و دلایل چندى را براى مدعاى خود ذكر مى كند:
- تنبیه آثار جانبى نامطلوبى به بار مى آورد; مانند ترسِ تعمیم یافته.
- تنبیه به ارگانیسم نشان مى دهد، چه كار نكند نه این كه چه كار بكند.
- تنبیه صدمه زدن به دیگران را توجیه مى كند.
- متربى اگر در موقعیت مشابه قرار گیرد و تنبیهى نباشد، ممكن است وادار به انجام همان كار شود.
- نسبت به عامل تنبیه كننده و دیگران پرخاشگرى ایجاد مى كند.
- تنبیه اغلب یك پاسخ نامطلوب را جانشین پاسخ نامطلوب دیگر مى سازد; مانند گریه به جاى بى انضباطى.
شیوه اجرا
استفاده از تقویت كننده های مختلف به صورت مثبت در افزایش رفتار دانش آموزان و همكاران و اولیاء بسیار مؤثر است.
از جمله روش های اجرایی كه در بحث تقویت كننده های مثبت مد نظر است ،عبارتند از:
- جوایز و تشویقات باید تعریف شده باشند یعنی اینكه جوایزی كه مد نظر قرار می گیرند بایستی تعریف شده و با هدف باشد تا دانش آموز بداند تا چه اندازه اگر تلاش بكند بدان پاداش ها خواهد رسید.
- دومین روش و شیوه در ارائه پاداش ها و تشویقات در معرض دید بودن پاداش ها است چرا كه اگر دانش آموزی پاداشی را كه دریافت خواهد كرد.
به عینیت و در ظاهر ببیند و با خیال راحت و با اطمینان بیشتری به فعالیت می پردازد .
- مشوق ها طوری طراحی شده اند كه تمامی عوامل مدرسه (معلمان – اولیاء – دانش آموزان)را به نوعی با خود درگیر می نماید و در ارائه آن نقش مهمی دارند .
- تشویق بایستی در تعریف به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به علوم پایه و مهارت خلاقیت ارزش بیشتری داده و آنها را تقویت نماید .
- همچنین تشویقات طوری طراحی و به كار گرفته شده اند كه بتواند در بین دانش آموزان ایجاد رقابت سالم نمایند و در جهت رسیدن به آنها خیزشی هماهنگ و برانگیختگی قوی ایجاد شود و از ارزش اجرایی بسیار بالایی برخوردار باشد .
- از همه مهمتر در بحث تشویق ،تشویقها طوری طراحی شده اند كه فقط نبایستی به دانش آموزان ممتاز توجه كرد بلكه به دانش آموزان متوسط به پایین وضعیف نیز توجه بیشتر ی نمود چرا كه این گروه بیشتر از گروه اول نیاز به تشویق و ترغیب دارند و چنان چه اگر كوچكترین حركت و پیشرفت آنها مورد توجه و تشویق قرار گیرد و احساس كنند به آنها نیز توجه شده و پیشرفت آنها در نظر تعلیم دهنده بسیار با ارزش است اغلب تا حد دانش آموزان متوسط به بالا و ممتاز نیز حركت می نمایند لذا در این شیوه مدیریتی به دانش آموزان ضعیف و متوسط به اندازه دانش آموزان متوسط به بالا و ممتاز به صورت یكسان توجه می شوند و جوایزی كه در نظر قرار می گیرد از نظر ارزش و قیمت با توجه به تعاریفی كه از جوایز خواهد آمد با هم برابر ند. تشویق درست و به جا عامل موثر و سازنده در تربیت افراد است كه می تواند انگیزه كافی و لازم را ایجاد نماید تا بتواند به توانایی ها و ارزش های خود پی ببرد و موجبات رشد عقلی و تربیتی آنان را فراهم آورد و باعث تقویت رفتار های مطلوب گردد. و مواردی در شورای مدرسه به بحث وبررسی رسید كه تشویقات با انگیزه ها و تمایلات كودك و نوجوانان مطابقت داشته باشد و
اصول زیر رعایت شود:
- در تشویق لازم است اصل عمل كودك مورد تشویق قرار گیرد .
- تشویق در میان همسالان و دوستان بهتر از تشویق در تنهایی است .
- تشویق به اندازه و باید به موقع انجام گیرد .
- تشویق متناسب با میزان فعالیت و انتظار كودك باشد .
- تشویق گاه گاه انجام شود موثرتر است .
- تشویق بهتر است بلافاصله بعد از انجام كار صورت گیرد .
- شكل و چگونگی تشویق در افراد مختلف فرق می كند كه باید مورد توجه قرار گیرد
- تشویق و پاداش غیر منتظره موثرتر است .
- شخصیت تشویق كننده نزد تشویق شونده محترم و با ارزش باشد.
رعایت نكات زیر بر تأثیر تشویق مى افزاید:
- تشویق وسیله اى براى برانگیختن و تقویت است و نباید خودش به صورت هدف درآید و تمام ذهن و فكر متربى را به خود مشغول كند. تناوب در تشویق، بالا بردن آن از سطح فیزیكى به اجتماعى و معنوى، و مستحق تشویق بودن (حالت رشوه نداشتن) تا حدى اشكال پیش گفته را برطرف مى كند.
- علّت تشویق كردن باید براى متربى كاملا معلوم باشد.
- تشویق به موقع و متناسب باشد، تا تأثیر و كارآیى داشته باشد.
-در موقع تشویق نباید او را با دیگران مقایسه كرد; زیرا جنبه بدآموزى مى یابد.
- تشویق و تحسین در حضور جمع تأثیر بیشترى دارد; زیرا دیگران را هم برمى انگیزد. - محرومیت از پاداش و پاداش به نیكوكار: از این مرحله وارد شیوه هاى تنبیه مى شویم. مربى مى تواند جهت فرونشاندن رفتار ناشایست متربى، وى را از بعضى پاداش ها و مواهب مورد انتظار محروم سازد و یا این كه با پاداش دادن به نیكوكار او را متوجه محرومیت خود سازد و به اشتباهش واقف گرداند. این سخن زیبا از حضرت على(علیه السلام) است كه فرمود: «بدكار را با پاداش دادن به نیكوكار، از عمل بد بازدار.»
راه كار های اجرایی در مدرسه
حمد و سپاس خدای را كه انسانها را اشرف مخلوقات قرار داد و ما معلمان را مبلغان تعلیم و تربیت،بنده در حدود 3 سال است كه مدیریت مدرسه راهنمایی دخترانه را عهده دار هستم و در طول این سال از الگو های مختلفی استفاده كرده ام از جمله روابط انسانی مطلوب و مدیریت زمان .
امسال درصد بر آمدم كه راه های استفاده موثر ازتشویق را برای رسیدن به اهداف آموزشی مد نظر قرار دهم و تلاشهاو طرحهای كه برای برقراری این الگو در بین دانش آموزان و معلمان و اولیاء انجام داده ایم تا به این هدف برسیم .
بی شك نقش الگو های آموزشی كه در قالب طرح های آموزشی ارائه شده در فر آیند آموزش یاد دهی و یاد گیری و مشاركت اولیاء بسیار موثر بوده و قابل انكار می باشد ، لذا ما سعی كردیم كه این طرح ها را با جدیت و به صورت دقیق به مورد اجرا بگذاریم . علاوه بر آن طرح ها و برنامه های دیگر كه به نظر ما در امر آموزش تربیتی موثر و مفید بود و به مورد اجرا گذاشته ایم كه درصفحات بعدی شرح این طرح ها و برنامه ها آمده است .
نتیجه گیری
طبیعت انسانها به گونه ای است كه وقتی در انجام امور مورد تشویق قرار می گیرند ، معمولاً در صدد بر می آیند تا آن امور را بهتر انجام دهند . بدون تردید تشویق و ترغیب از مهمترین اركان روان شناسی تربیتی و عاملی مؤثر در تحریك انگیزش های پیشرفت و عملكرد فرد در فرایند یادگیری و تقویت رفتارهای مطلوب است . همه انسانها حتی بزرگسالان ، تا آخر عمر نیاز به تشویق دارند . تشویق موجب رغبت و دلگرمی و نشاط و تحرك می شود و انسان را به جدیت وادار می كند . انسانی كه مورد تشویق قرار بگیرد احساس آرامش و رضایت خاطر و اعتماد به نفس می كند و برای جدیت بیشتر و تحمل دشواری ها آماده می گردد . برعكس ، اگر مورد نكوهش یا ناسپاسی قرار گرفت دلسرد و بی رغبت می شود و احساس حقارت و ضعف می كند و نمی تواند از استعدادهای خویش به نحو مطلوبی استفاده نماید . اصل تشویق و تنبیه به عنوان امری مسلم در تربیت اسلامی شناخته و پذیرفته شده است . اصولاً بهشت و جهنم ، انذار و تبشیر پیامبران ، آیه های مربوط به پاداش و كیفر ، وعده و وعیدهای شوق انگیز و خوفناك و ... همه جلوه هایی از تشویق و تنبیه هستند .
اگر بخواهیم یک مدرسه فعال وپویا داشته باشیم یکی از مهمترین عامل پویایی و زنده بودن آن مدرسه توجه به اصول تشویق خواهد بود چرا که اگر مدیریت مدرسه با اصول تشویق آشنایی داشته باشد وفردی آگاه و متخصص باشد زیر مجموعه آن مدیریت نبز که شامل دانش آموزان و همکاران و اولیاءو دیگر عوامل هستندبه تبعیت از آن ودر کنار آن افرادی دانا وتوانا مبتکر وخلاق خواهند بود که برای رسیدن به اهداف مدرسه با در نظر گرفتن تمام شرایط مدیریت با جان ودل کوشش وفعالیت خواهند کرد. راز موفقیت در این است که بدانیم چگونه می توان تشویق کرد و راههای تشویق موثر را دانست .از مجموعه هنجارها ونا به هنجارهای آموزشی و محیط آموزشی وعوامل وکار کنان و دانش آموزان واولیاء در مفهوم تشویق که از مهمترین نتایج آن ارتقاءروحیه دانش آموزان ومقابله با پدیده شوم افت تحصیلی وبکار گیری مشارکت اولیاءوبا مد نظر قرار دادن تمامی جوانب وابعاد جامعه آموزشی وتاثیرات متفاوت روانی اقتصادی واجتماعی نه تنها دانش آموزان و اولیاء وسایر همکاران تاثیر مثبتی می گذارد .
پیشنهادات
-برای ایجاد انگیزه در دبیران و همکاران محترم ،لازم است که کار های آنان به جای خرده گیری مسئولان آموزشی از خدمات آموزشی آنان به نحو احسن تقدیر و تشکر به عمل آید
-توجه به مسئله تشویق و تنبیه : ضروری است که سازمان آموزش و پرورش و اولیاء و معلمان توجه ویژه ای به آن معطوف داشته تا درچگونگی روابط اولیاء مدرسه و معلمان با دانش آموزان تغییرات مثبت ایجاد شود.
-سازمان آموزش وپرورش با ایجاد دوره های ضمن خدمت مربیان ومدیران را با اصول اولیه روانشناسی با تکیه بر مفاهیم تشویق و تنبیه واهداف تشویق وتنبیه جهت بالا بردن فعالیت های یاددهی ویاد گیری اقدام نمایید
-در مدارس یک مشاور متخصص و آشنا با اصول روانشناسی و دلسوز به کار گمارده شود و متصدی این مسئولیت در کارهای فردی وگروهی ونیازهای روانی دانش آموزان فعالیت نشان دهد و آنها راشناسایی کند تا در نحوه تشویق وتنبیه معلمان ومیر مدرسه از آن نیازها استفاد ه شود وتشویق از روی آنها صورت گیرد.
- مشخصات
- دانلود
نظرات خود را اینجا بنویسید
