تاریخچه اموزش روسیه
تاريخچه آموزشي
همانند بسياري از دولتهاي پيشين بلوك شرق، دولت فدراسيون روسيه از سال 1993، به اجراي سياست اعمال حداقل حمايت ملي از نظام آموزش ملي مبادرت نمود.دراين اثنا، بنا بربند40قانون آموزش و پرورش، 10درصد از درآمد ملي به عنوان بودجه آموزشي بدين امر اختصاص يافت.بدهي هاي مراکز آموزشي و نبود تجهيزات به روز ، از جمله عمده ترين مشکلات پيش روي مراکز آموزشي مستقر درنواحي فقير نشين کشور و شهرهاي كوچك و حاشيه اي بوده است و اين در حاليست که مدارس ايالتي و حرفه اي مستقردر نواحي بزرگ شهري، از جمله مسكو و پترزبورگ، درشرايط بسيار مناسب مالي قرار داشته اند.
با توسعه مدارس خصوصي افزايش بي عدالتي در برخورداري شهروندان روسي از حق آموزشي عمومي با كيفيت بالا مشهود گرديد.به نحويکه در طراحي سياست آموزشي ملي فدراسيون روسيه طي سال 1998، اين معضل بطور اختصاصي مورد توجه قرار گرفت.در اين اثنا همچنين،افزايش نرخ برنامه هاي آموزش پايه حرفه اي فاقد راندمان بالاي کاري بواسطه حذف شتابزده بيكاري در بازاركار،شكست نظام مديريت قديم آموزش پايه حرفه اي و کاهش نرخ افراد استخدامي ثابت در بازار کار، به بروز تنش اجتماعي در کشور منتهي گرديدكه اول از همه در جامعه معلمين مشهود است.طي سالهاي 1996-1994،افزايش اعتراض معلمين تا سرحد اعتصاب به پيش رفت.بروز چنين حوادثي درزمينه آموزش، با انعكاس گسترده اي در حوزه فعاليتي مجلس دوماي ايالتي مواجه گرديدكه به نوبه خود به اتخاذ سياست « آموزش و پرورش و امنيت ملي» در مي سال 1996 منجر گرديد.متعاقب اتخاذ چنين سياستي، نظام آموزشي روسيه مستقيماً تحت تاثير پايه امنيت ملي قرار گرفته و مشخص گرديد که نقاط ضعف موجود در حوزه آموزش خود عامل اصلي بروز نتيجه غير منطقي وخطاي سياسي دولت است.
از جمله دستاوردهاي اتخاذ سياست آموزش و پرورش و امنيت ملي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
تضمين فراهم سازي آموزشي عمومي متوسطه آزاد براي کليه شهروندان روسي
افزايش سهم هزينه هاي آموزشي و پرورشي در بودجه كشور
برقراري فرصتهاي متساوي براي کليه شهروندان روسي جهت دستيابي به آموزش وجلوگيري از طبقاتي شدن سطوح مختلف اجتماع دردستيابي به امکانات آموزش و پرورش بر اساس قانون اساسي فدراسيون روسيه و قانون آموزش و پرورش
ايجاد شرايط مناسب جهت توسعه تاسيسات آموزشي با اشكال متفاوت ملكيتي
توسعه برنامه هاي آموزشي درجهت جلوگيري از كاهش نرخ سواد و پائين آمدن توسعه روشنفكري و فرهنگي شهروندان روسي
با اتخاذ سياست آموزش و پرورش و امنيت ملي و تصويب آن در مجلس دوماي روسيه،در خواست دولت روسيه فدرال جهت درنظرگرفتن شرايط اصلاحات آموزشي مورد پذيرش واقع گرديد.از اين روي،ماموريت اجراي طرح سوم اصلاح نظام آموزشي در دستور جولاي سال1997دولت گنجانيده شد.
از جمله مهمترين مسائل پيش روي اعمال اصلاحات آموزشي مذکور مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
عدم تعيين معياري مشخص جهت افزايش سرمايه گذاري آموزشي توسط دولت روسيه و کاهش چشمگير بودجه فدرال طي سالهاي1997-1995
عدم برآورد نيازهاي قانوني جاري آموزشي در روند اجراي اصلاحات آموزشي توسط دولت فدراسيون روسيه
عدم تخصيص بودجه جبراني در حوزه اصلاحات آموزشي
کاهش سريع بودجه فدرال در ارائه خدمات عمومي آموزشي
عدم مسئوليت پذيري دولت فدراسيون روسيه در انتشار كتب درسي مقاطع مختلف آموزشي
افزايش نرخ جرم و جنايت درميان کودکان به واسطه آموزش سهم عمده اي ازآنان درخارج از نظام رسمي آموزشي
آموزش پيش دانشگاهي
آموزش پايه
سن ورود به دوره : 6 سالگي
سن اتمام دوره : 17 سالگي
ساختار آموزش پايه طي سالهاي1997-1990
مقطع آموزش ابتدايي
طول دوره آموزشي : 4 سال
مقطع سني : از 6سالگي تا 10سالگي
مقطع متوسطه مقدماتي
طول دوره آموزش 5 سال
مقطع سني : از 10سالگي تا 15 سالگي
مدرك اعطائي : گواهي نام اتمام دوره متوسطه مقدماتي
مقطع متوسطه تكميلي
طول دوره آموزشي : 2 سال
مقطع سني : از 15سالگي تا 17 سالگي
مدرك اعطايي : گواهي نامه اتمام دوره متوسطه تكميلي
3/60 هزار مرکز پيش دبستاني با 7/4 ميليون كودك
7/66 هزار مرکز آموزش عمومي با2/21 ميليون دانش آموز
1/4هزار مرکز آموزش پايه با 7/1ميليون دانش آموز
6/2هزار مرکز آموزش متوسطه با بيش از 2ميليون دانش آموز
880 مركز آموزش عالي با 04/3 ميليون دانشجو
آموزش پيش دبستاني
سياستهاي آموزشي
اصلي ترين سياست آموزشي مراکزپيش دبستاني،تدوين برنامه هاي آموزشي ناحيه اي برخورداراز خصوصيات تاريخي، فرهنگي و جغرافيائي نواحي مختلف كشور است.
سياستهاي حمايتي
حمايت اجتماعي از كودكان
در عرصه حمايت اجتماعي كودكان روسي جهت هاي مذکور در ذيل از ارجحيت برخوردار بوده است :
- حفاظت از حقوق اجتماعي كودكان و عدم فقر اجتماعي آنان درجهت پيش گيري از بروز بزهکاري
- توسعه مدارس شبانه روزي و تاسيسات آموزشي ويزه كودكان جهت جلوگيري ازابتلاي آنان به مشکلات اخلاقي و رفتاري نظيراعتياد به مواد مخدر و .....
- سپارش كودكان بي سرپرست به شهروندان فدراسيون روسيه و افراد خارجي داوطلب جهت مراقبت از ين کودکان
- تشكيل مراکز ويزه كودكان مطرود از کانون خانواده و مهاجرين اجباري
- برقراري هماهنگي ميان وزارت آموزش و پرورش و نهاد رياست جمهوري درجهت برخورداري كودكان بي سرپرست روسي و كودكان مطرود از کانون خانواده و مهاجرين اجباري از امکانات مناسب آموزشي و تفريحي
دستاوردهاي آموزشي دهه1990
- تاسيس1425مرکز پيش دبستاني و مدارس شبانه روزي براي4/218هزار نفر ازكودكان بي سرپرست و مهاجر
- تاسيس 566 مدرسه جامع شبانه روزي
- تاسيس35 مدرسه اختصاصي ويزه 6/5 هزار كودك بزهکار
- افزايش تعداد خانه كودكان به 268 مرکز با تحت پوشش قرار دادن 9/11هزار کودک
- افزايش تعداد مدارس شبانه روزي ويزه كودكان عقب مانده بي سرپرست
- افزايش نرخ كودكان بي سرپرست مدارس شبانه روزي به932/7 نفر )از ميان اين تعداد، 3495 نفر در مدارس تربيتي حرفه اي حضور يافته اند.(
- تاسيس736 مدرسه کارآموزي و 814 انستيتوي آموزش متوسطه و عالي حرفه اي
- افزايش 3/4درصدي تعداد فارغ التحصيلان خانه هاي كودكان ومدارس شبانه روزي جهت ورود به انستيتوهاي آموزش عالي
توسعه آموزشي
تخصيص بودجه اختصاصي به تاسيسات آموزش پيش دبستاني اشكال مختلف سازماني و حقوقي
حفظ نظام تاسيساتي آموزش پيش دبستاني در روند انتقال آن از مالكيت فدرال به نوع شهري
توسعه شبكه آموزش پيش دبستاني و ايجاد ساختار جديد براي آموزش پيش دبستاني
توسعه تاسيسات مختلف آموزش پيش دبستاني و تجربه علوم جديد
توسعه طرح قانون فدراسيون روسيه در حوزه آموزش پيش دبستاني
فراهم سازي قابليت دسترسي کليه كودكان روسي به برنامه هاي آموزش پيش دبستاني
غناي محتوايي برنامه هاي آموزش پيش دبستاني ازطريق بهره گيري ازامکانات تكنولوژيک آموزشي
تلاش جهت غلبه بر شكاف موجود ميان کانون خانواده و جامعه پيش دبستاني
افزايش75 درصدي مراکز پيش دبستاني شهري
تفکيک مراکزآموزشي پيش دبستاني بواسطه نوع و طبقات آن ازسال 1995
افزايش تعداد مراکز آموزش پيش دبستاني به 288مرکز طي سال1998
اجباري سازي نظام آموزشي پيش دبستاني از سال1995
آماده سازي تعداد 3603مرکز آموزش پيش دبستاني براي كودكان رده سني پيش دبستاني و سنين پائين تر جهت جذب بالغ بر 186083كودك
معضلات آموزشي
عدم كفايت و تاخير درسرمايه گذاري که به نوبه خود برعدم ثبات و ايجاد شرايط بحراني درنظام آموزش پيش دبستاني منجر گرديده است.
تجديد ساختار آموزش پيش دبستاني تنها درشكل و نه نوع فعاليت آموزشي
کاهش نرخ کودکان ثبت نامي مراکزآموزش پيش دبستاني13استان فدراسيون روسيه اعم از(DSKOV،
حور،ماسك،نيومن،تيژني، نوگورد، ساخالين، كالوگا ، روستو، چيتا و...
کاهش نرخ ثبت نامي کودکان عمدتا بواسطه کاهش نرخ تولد و عدم توجه والدين به مقطع آموزش پيش دبستاني به جهت افزايش هزينه نگهداري كودكان در اين مراکز بوده است.
ورود تنها 9/54 % ازكودكان رده هاي سني 6-1سال به مراکز آموزش پيش دبستان طي سال 1996
آمار تحصيلي
طبق آمار بدست آمده طي سال 1998،بالغ بر 60256 مرکزآموزش پيش دبستاني با 4705954کودک (7/4 ميليون نفر) در روسيه فعال بوده اند.اين در حاليست که نرخ مذکورتا سال1992، بر630/2 ميليون کودک بالغ مي گرديد.
آموزش متوسطه
ساختار آموزشي
دولت روسيه امكان دستيابي و بهره مندي رايگان از امکانات آموزش متوسطه مقدماتي را تضمين مي نمايد . مدت زمان تحصيل در كلاسهاي متوسطه مقدماتي 30-32ساعت درهفته ودرمتوسطه تكميلي 34-36ساعت در هفته مي باشد. فارغ التحصيلان آموزش متوسطه به كسب مدرك متوسطه تكميلي پس از5سال تحصيل درمقطع متوسطه مقدماتي ومتعاقب آن دو سال تحصيل در متوسطه تكميلي نائل مي گردند.
ارزيابي تحصيلي
کارنامه تحصيلي
در مدارس روسي هر دانش آموز ملزم به تدارک دفترچه مخصوصي با عنوان ديونيک (diunik)«کارنامه تحصيلي » علاوه برتدارک ديگر ابزارمورد نياز در آغاز سال تحصيلي است.
گفتني است که در صفحه اول اين دفترچه، ضمن الصاق يک قطعه عکس، اطلاعات کاملي اعم از نام و نام خانوادگي ،نشاني منزل، نام پدر و مادر،تلفن محل کار پدر و مادر، تلفن مستقيم مدير مدرسه، نام و نام خانوادگي مدير مدرسه، گروه خوني و RH دانش آموز، شماره بيمه، حساسيت هاي پزشکي و دارويي دانش آموز ثبت مي گردد.علاوه بر اين، تلفن هاي ضروري نظير آتش نشاني، فوريت هاي پزشکي، حوادث گاز، پليس و ساير موارد درصفحه اول دفتر لحاظ مي گردد.درصفحه هاي بعدي دفترچه نيز، برنامه کلاسي هر ترم لحاظ مي گردد. گفتني است که سال تحصيلي به چهار ترم تقسيم مي شود.در هر ترم ممکن است برنامه کلاسي تغيير يابد.کلاسهاي فوق برنامه نيز در اين دفتر به ثبت مي رسد تا خانواده ها دقيقاً درجريان برنامه مدرسه باشند.
صفحه بعدي اختصاص به مشخصات معلمين هر يک از دروس آموزشي دارد.باقي صفحات - بجز چند صفحه ، تماما به نظارت درسي دانش آموز اختصاص داشته و خود بر جدول برنامه روزانه به تفکيک دروس، تکليف منزل ، نمرات کلاسي و نظر معلم مشتمل مي گردد.والدين دانش آموزان با بررسي روزانه دفترچه مذکور از نحوه عملکرد فرزندان خودآگاهي مييابند.
علاوه براين،درپايان هرهفته،درمحل مخصوصي،ناظم مدرسه به ارائه نظرخود درخصوص عملکرد آموزشي و اخلاقي دانش آموز مي پردازد که بايد به اطلاع والدين کودکان رسده و توسط آنان تاييد گردد.لازم به ذکر است که در مدارس روسي براي هرچند کلاس يک ناظم تعيين مي شود که امور تحصيلي و انضباطي دانش آموزان آن کلاس ها به اين ناظم مربوط است و چنانچه دانش آموزي مشکلي پيدا کند از طريق وي برطرف مي شود. مدير مدرسه بيشتر جنبه اداري داشته و اوليا به ندرت با مدير در ارتباط مي باشند.
در پايان دفترچه نيز صفحات نتيجه گيري عملکرد دانش آموز در سال تحصيلي وجود دارد که بر ريز نمرات دروس چهار ترم تحصيلي ،معدل نمرات کلاسي، معدل نمرات کلاسي و امتحانات ترمي، نمره انضباط و امضاي ناظم و ولي دانش آموز مشتمل مي گردد.نمره انضباط با نمرات ديگر جمع و معدل گيري نمي شود و نقش مهمي در آينده دانش آموز دارد.در صفحه پاياني کارنامه تحصيلي همچنين نظر کلي مدرسه درخصوص ترم هاي چهارگانه و نظريه کلي درخصوص وضعيت دانش آموز طي سال تحصيلي درج مي گردد.از آنجاييکه اين دفترچه به منزله پرونده تحصيلي غير رسمي دانش آموز بشمار مي رود ، از اين روي طريقه نگهداري مناسب از آن الزامي است.
سيستم نمره دهي
نظام معمول اعطاي نمره در مدارس متوسطه
نمره 2 نمره قبولي ونمره عدم رضايت وكفايت در درس مربوطه
نمره 3 نمره رضايت بخش مرز بين قبولي ومردودي
نمره 4 نمره خوب
نمره 5 نمره عالي
آموزش عالي
تاريخچه
آموزش عالي روسيه از گذشته قـابـل توجـهـي برخوردار بوده است كـه فصل آغـازيـن آن را دانشمند بـرجستـه لومانوسف بـا تـاسيس آكـادمـي لاتين- يـونـانـي- اسلاو در مسكو گشود.ايـن دانشمند بزرگ روشهايي را بنيان نـهاد كـه بعدها در دانشگاههاي مسكو و سن پـطرزبورگ ادامـه يـافته و بعنوان يكي از مشهورترين بنيانهاي آموزشي جهان ازجايگاه با ثباتي برخوردار گرديد. طي قـرون19و20 تـعـدادي ازمـكـاتـب فـكـري دنـيـا در روسيـه شـكـل گـرفـت.در نمايشگاههاي بين المللي فيـلادلفـيـا(طي سال1876) و پـاريس(طي سال1900) بـه سيستم اصلي آمـوزشـي تحت عنوان "متدهاي روسي تدريس"جوايزي تعلق گرفت.طي سـال 1865، وزارت وقـت آمـوزش روسيـه تصميم بـه پـذيـرش و جذب دانـشجـويـان خارجي گرفت.اتحاد جماهير شوروي سابق نيز اين روش را اتخاذ نمود.در دهـه 20 (سالهاي1920- 1910) دانشجوياني از کشورهاي مغولستان، تركيه ، ايران و افغانستان جهت تحصيل به اتحاد جماهير شوروي آمدند.طي دهه40نيز دانشجـويـاني از اروپـا و آسيـا و ازدهه50 بـه بعد از آفـريـقـا و سپس از آمريكاي لاتين به شوروي سابق رهسپار گرديدند.درسال1960،دانشگاه دوستيهـاي ملل بـا هـدف جـذب دانشجويان خارجي تاسيس گرديد.درسال1990،بيش از120هزاردانشجوي خـارجـي درموسسـات آمـوزش عـالي روسيه ثبت نام نمودند.طي75سال گذشته، موسسات آموزش عالي روسيه از30برنده جوايز ملي و بين المللي و برندگان جايزه نوبل برخوردار گرديده اند. در سال 1993،نظام مقطع دوم آموزش عالي (کارشناسي ارشد) مشتمل بر 2609 زمينه تخصصي تصويب گرديـد و در حال حاضر 432 موسسه آموزش عالي از اين سيستم برخوردار ميباشند.
ساختار آموزشي
آموزش دانشگاهي درموسسات آموزش دانشگاهي معتبردولتي وغير دولتي ارائه ميگردد.آموزش در موسسات آموزش دانشگاهي دولتي رايگان است.آموزش دانشگاهي تحت لواي قضايي كميته دولتي آموزش دانشگاهي فدراسيون روسيه به علاقه مندان ارائه ميگردد که عهده دارمسئوليت برسميت شناختن وهويت بخشيدن به موسسات آموزش دانشگاهي و ايجاد تحول وگسترش وحمايت ازاستادنداردهاي آموزش دولتي مي باشد.
ساختار آموزش عالي در روسيه در مقايسه با سايركشورهاي جهان
موسسات آموزشي
بـه طور كلي در كشور روسيه از سه عنوان آكادمي ، دانشگاه و انستيتو بـراي مـوسسـات آموزش عالي استفاده مي گردد.
- انستيتو : انستيتوهاي آموزش عالي بـه ارائه رشتـه هـاي تخصصي خاص مبادرت مي نمايند که از آن جمله ميتوان ازانستيتو هواشناسي،انستيتوهوافضا،انستيتومعدن،انستيتوصنايع ماهي نام برد.
- دانشگاه : بـه موسسات آموزش عالي اطلاق ميگردد كـه داراي رشتـه هـا و تخصص هـاي مختلفي ميباشند.برخي از اين دانشگاهها جامع بوده، تقريبا ازكـليه رشته هـاي دانشگاهي برخوردار بوده واكثرا"به بخشي ازعلوم و فنون رشته هاي مختلف مشتمل مي گردند که از آن جمله مي توان از دانشگاه علوم پزشكي ، دانشگاه فني، دانشگاه چـاپ و انتشارات ، دانشگاه عـلـوم انساني و غيـره .... نام برد.بـر طبق مقررات، برخي از انستيتوها كه تنوع رشته هاي تخصصي آنها به حد نصاب خاصي برسد بـه دانشگاه تغيير نام يافته و در صورت برخورداري از حد نصاب كادر هيئت علمي با عنوان آكادميسين به آكادمي تغيير نام ميابند .
- آكادمي : آكادمي به موسسات آمـوزش عالي اطلاق ميگردد كـه معمولا در بخشي از علوم به تربيت دانشجو و امور پژوهشي مي پردازند.دركادر هيئت علمي اين موسسات ميبايست بيش از5نفرازاساتيد با عنوان علمي آكادميك يا آكادميسين عضو باشند.از جمله مهمترين آکادميهاي روسيه مي توان ازآكادمي پزشكي مسكو ، آكادمي كشاورزي مسكو ، آكادمي صنايع شيمي و آكادمي دريا اشاره نمود. برخي ازدانشگاهها بـا وجود سطح علمي بـالا و دارا بودن حـد نصاب كافي بدليل جامع بودن با همان نام دانشگاه باقيمانده اندکه از آن جمله مي توان از دانشگاه دولتي مسكو نام برد.
سال تحصيلي
سال تحصيلي دانشگاهي از ماه سپتامبر آغاز شده و تا ماه ژوئن به طول مي انجامد.بيشترين تعطيلات مراکز دانشگاهي از يكم ماه جولاي تا سي ام ماه آگوست است.زبان آموزشي مراکز دانشگاهي نيز روسي و گاها انگليسي است.
سيستم تحصيلات چند مقطعي
سيستم چند مقطعي تحصيلات دانشگاهي در كشور روسيـه بـا هـدف گسترش مـراكـز آموزش عالي و رشته هاي تخصص وهمچنين افزودن برمهارتهاي علمي وفني دانش آموختگان و ايجاد تناسب با بازاركار براي متخصصين ايجاد شده است.در واقع اين سيستم تركيبي ازسيستم ملي كشور روسيه و آموزش كلاسيك بين المللي و سازمان يونسكو ميباشد.مـقـاطع مختلف اين سيستم براي رشته هاي مختلف تحصيلي به شرح ذيل ميباشد :
مقطع اول : دوره آموزشي2 ساله که حاصل آن مدرك "غير تكميلي" (معادل كارداني) است.
مقطع دوم : طي اين مقطع دانشجويان آموزشهـاي پـايـه اي را در علوم ، تكنولوژي علوم انساني و هـنـر طـي نموده و مهارتهـاي حرفـه اي كسب ميكنند.طول دوره4سال و مدرك پـايـاني آن كارشناسي (B.Sc) ميباشد.
مقطع سوم : در اين مقطع متخصصاني با مهارتها و شايستگيهاي بـالا آموزش مي بينند.طـول دوره 5سال وحاصل آن مدركي با عنوان ديپلم تخصصي است که در رشته هاي مهندسي تحت عنوان کارشناسي مهندسي اطلاق مي گردد.
مقطع چهارم : طول اين دوره 6سال وحاصل آن مدرك كارشناسي ارشد M.Sc ميباشد.
مقاطع تكميلي در آموزش عالي روسيه دوره هاي دكتري و فوق دكتري ميباشند. امكان ادامه تحصيل ازهر يك ازاين مقاطع به مقاطع بالاتر وجود دارد.بعنوان مثال مقطع كارشناسي ارشد ناپيوسته كه طول دوره آن دوسال است براي دارندگان مدرك B.Sc. وجود دارد.
دوره هاي آموزشي
-دوره هاي باز آموزي ويژه اعضاء هيئت علمي
-دوره هاي پژوهشي جهت ارتقاء سطح كيفي اعضاء هيئت علمي
-دوره هاي خاص آموزشي ويزه دانشجويان خارجي
-دوره هاي آموزش زبان روسي ويزه دانشجويان خارجي
-دوره هاي باز آموزي وتقويتي ويزه مدرسين خارجي كه به زبان روسي تدريس مي نمايند
-دوره هاي تربيت مدرس درقالب دوره هاي شش ماه تا يكسال
لازم به ذکر است، آندسته از متقاضياني كه قصد دارند بعنوان مدرس در دانشگاهها فعاليت نمايند، گذراندن اين دوره الزامي است. دراين دوره علاوه بر تعدادي از دروس عمومي ، تعليم و تربيت و برنامه ريزي آموزشي، روشهاي تدريس دروس تخصصي همان رشته نيز تدريس مي گردد.
دوره هاي پيش دانشگاهي ويژه دانشجويان خارجي
آندسته از دانشجويان خارجي كه قصد ورود به موسسات آموزش عالي روسيه را داشته و از مدرك ديپلم متوسطه نيز برخوردار مي باشند، ملزم به گذراندن تعدادي از دروس علوم پايه علاوه برآموزش زبـان روسي طي مدت يكسال مي باشند.
مقاطع تحصيلي
مقطع آموزش دانشگاهي ناپيوسته كه مدت زمان 2 سال به طول مي انجامد .
آموزش پايه دانشگاهي كه مدت زمان4سال بطول انجاميده و به كسب مدرك کارشناسي(نخستين مدرك رسمي دانشگاهي ) منتج مي گردد.
آموزش تكميلي دانشگاهي(کارشناسي ارشد و دکتري)که مدت زمان 5-6 سال يا بيشتر طول مي انجامد .
مقطع كارشناسي ارشد ناپيوسته
اين دوره بطور كلي براي دانشجويان خارجي برخوردار از مدرك B.Sc. که قصد تحصيل در موسسات آموزش عالي روسيه را دارند ايجاد شده است . طول دوره كارشناسي ارشد نـاپيوسته بطور متوسط2سال ميباشد که براي دانشجويان خارجي مدت9ماه آموزش زبان روسي به طول مدت تحصيل اين دوره اضافه ميگردد.دانشجويـان در ايـن دوره ملزم به گذراندن تـعدادي از دروس تخصصي مي باشند.تعداد ايـن دروس بطور متوسط10الـي 12درس مشتمل بر40واحـد درسي است.در صورتيكـه دانشجو در دوره كارشناسي برخي دروس پيش نيار ايـن دوره را نگذرانده بـاشد پـس از تطبيـق مـدارك دوره كارشناسي تعدادي درس بعنوان كسر واحد به دروس اين دوره اضافه ميگردد.بطور كـلـي تـعداد ساعات درسي دانشجو در دوره كـارشنـاسي ارشد ناپيوسته بطور متوسط نيايد از 14ساعت درسي در هفته تجاوزكند.علاوه بـر دروس تخصصي دانشجو ملزم به انجام فعاليت تحقيقاتي بعنوان پـايـان نـامه دوره كارشناسي ارشد مي باشد. اين پايان نامه بنابه تعريف عبارت است ازمجموع نتايج علمي كشف شده اي كه توسط يك مولف به رشته تحرير درآيد.پايان نامه كارشناسي ارشد تحقيق علمي كاملي است كه حاوي نتايج تئوريك،آزمايشات علمي وابداع شيوه ها ومتدولوژي جديد در حل مسائل پيچيده علمي بوده و بعنوان پايه هاي تئوريك محسوب گردد.حجم صفحات پايان نامه كـارشناسي ارشد بـا احـتـسـاب تـابـلوهـا ، نمودارهـا ، اشكـال و فهرست منابع نبايداز75صفحه تجاوزكند.(اشكال و تابلوهـا ممكـن است دربـخـش ضميمه بيايند).براي هردانشجوي كـارشنـاسي ارشد1استاد راهنما با درجـه علمـي بالا مشخص مي گردد. علاوه بر اين دانشجو ميتواند يك يا دو استاد مشاور داشته باشد.دانشجوي كارشناسي ارشد ميبايست بصورت فعال به امـر تحصيل پرداخته و دروس تعيين شده و تحقيقات انفرادي خود را به موقع به پايان برده و درمهلت تعيين شده پايان نامه هاي كارشناسي ارشد خودرا براي دفاع تحويل دپارتمان مربوط وكميسيون دفاع از پايان نامه هاي كارشناسي ارشد دهد.به منظور كنترل بر فعاليتهاي تحقيقاتي دانشجوي كارشناسي ارشد فرمهاي خاصي وجود دارد كه برنامه كار،ويژگيهاي تحقيق ،برنامه زمان بندي شده و ارزيابي دپارتمان و استاد راهنماي وي بـا نظم و ترتيب خاص و با دقت ثبت ميگردد.دفاع از پايان نامه كارشناسي ارشد ميبايست درحضور هيئت ارزياب وزارت آمـوزش عالي روسيه بوده و پايان نامه و امتحانات دانشجو به تصويب اين هيئت برسد
پذيرش تحصيلي
بـراي اخـذ پذيرش دوره كـارشنـاسي نـاپيوستـه ميبايست در خـواست متقاضي خـطاب بـه رئيس موسسه آموزش عالي همراه با ذكررشته تخصصي مورد تقاضا ومدارك تحصيلي و ريزنمرات دوره كارشناسي (B.Sc.) به مـوسسه آموزش عالي مـورد نظر ارسال گرديده و يـا از طريـق دفـتـر نمايندگي وزارتين آموزش عالي و بهداشت و درمان و آموزش پزشكي كه در مسكو مستقر است بصورت متمركز عمل گردد.علاوه بر اين، پذيرش شهروندان خـارجي بصورت انعقاد موافقتنامه هاي مستقيم نيز صورت ميپذيرد .
مقطع دكتري تخصصي(Ph.D)
دوره دكتري Ph.D. عبارت است از شكل اصلي تربيت و آمـاده سـازي كـادر عـلـمـي و آموزشي در سيستم تحصيلات تكميلي كه امكان دستيابي دانشجويان به سطح بالايي از تخصص را فراهم ساخته و بركيفيت تحصيلات آنان مي افزايد. دوره دكتري در كشور روسيه عبارت است از شكل اصلي تربيت و آمـاده سـازي كـادر علمي – آموزشي درسيستم فوق دوره كارشناسي ارشد كه امكان دستيابي دانشجويان را بـه سطح بالايي از تخصص فراهم ساخته و بر كيفيت تحصيلات عالي آنان ميافزايد .دانشجوياني براي تحصيل دردوره دكتري پذيرفته ميشوندكه از مدرك پايان تحصيلات دانشگاهي(كارشناسي ارشد)بوده ، موفقيتهايي درفعاليتهاي علمي داشته و ازخلاقيت لازم دركار علمي برخوردار باشند. تاريخ شروع سال تحصيلي در دوره دكتري در روسيه اول اكتبر هرسال ميباشد.مـدت تحصيل در دوره دكتري3 سال بوده ودر اين دوره دانشجو ميبايست حداقل سه درس فلسفه علم،درس زبان خارجي (براي دانشجويان خارجي اين درس ميتواند زبان روسي باشد) و دروس تخصصي را امتحان بدهد .ماده درس تخصصي شامل كليه مباحث در دروس مختلفي است كه دانشجودر آن رشته تخصصي درحال تحصيل است.دانشجو ميبايست اطلاعـات عـلمي خـود را در آن رشتـه تخصصي كامل نموده و خود را به مرزهاي علمي آن رشته تخصصي برساند.قبولي درامتحانـات اين دوره توسط هيئتي بررسي مي گردد كه توسط رئيس موسسه آموزش عالي مربوطه تعيين ميشوند.در تركيب اين هيئت حداقل2استادكرسي همان تخصص و يافوق دكتري درهمان تخصص وجود دارند.امتحانات بصورت كتبي و مصاحبه حضوري درحضور اعضاء"كميسيون امتحان"برگزارگرديده،در فرم مخصوص ارزيابي اعضاء كميسيون ثبت گرديده و توسط اعضاء ممتحن ثبت وامضاء مي گردد.هريك ازدانشجويان اين دوره ميبايست يك استاد راهنما با تصويب گروه آموزشي مربوطه انتخاب نمايد . استاد راهنما از ميان اعضاء هيئت هاي علمي در پـايـه استـادي و قوق دكتري انتخاب مي گردد. در برخي مـوارد بـا تصميم هيئت علمي گـروه آموزشي مربوطه از عضو هيئت علمي با درجه دانشياري نيز بعنوان استـاد راهنـمـاي دانشجـو استفاده مي گردد.دانشجويان اين دوره كـه مـطالـعـات و پـروژه هـاي تحقيقاتي خـود را در مرزهاي علم و تكنولوژي رشته تخصصي خود دنبال ميكنند مجازند همزمان دو استاد راهنما و يـا يك استـاد راهنما و يك استاد مشاور داشته باشند.
پذيرش تحصيلي
جهت اخذ پذيرش تحصيلي افراد ميتوانند مستقلاً اقدام نمايند.همچنين اخذپذيرش ميتواند از طريق انعقاد موافقت نامه هايي ميان موسسات آموزش عالي روسيه و نمايندگي آمـوزش عالي ديگركشورها صورت گيرد. اعلام پذيرش به متقاضي دوره دكتري توسط حكم رئيس موسسه آموزش عالي مربوطه صورت مي گيرد.جهت اخذ پذيرش توسط نمايندگي وزارت فرهنگ و آموزش عالي کشورهاي مختلف مستقر در روسيه، ارسال مدارك ذيل بطور كامل دوماه پيش از تاريخ شروع به تحصيل متقاضي به اين دفتر الزامي است :
رونوشت ترجمه شده مدارك دانشگاهي مشتمل بر مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد
كپي ترجمه ريز نمرات دوره كارشناسي ارشد متقاضي
كپي صفحات مشخصات و اعتبار گذرنامه متقاضي و همراهان
عناوين مقالات و كتب منتشره ، اختراعات و ابتكارات علمي متقاضي در صورت وجود
كپي ترجمه شده گواهي صحت مزاج متقاضي و همراهان وعدم ابتلا به بيماري ايدز
كپي نامه حمايت مالي وزارت فرهنگ و آموزش عالي براي دانشجويان بورسيه)
درخواست كتبي متقاضي براي اخذ پذيرش با ذكر گرايش و موضوع مورد علاقـه پژوهشي رساله دوره دكتري
معرفي نامه اداره بورس و امور دانشجويان خارجي
تعيين گرايش و موضوع پژوهشي پيشنهادي متقاضي براي رساله دوره دكتري
مقررات آموزشي
- تکميل برنامه انفرادي پروژه تحقيقات دانشجويي
- گذراندن موفقيت آميز امتحانات اين دوره
- انجام امور مربوط به رساله تحقيقات دانشجويي در مدت زمان معين
علاوه بر اين،دانشجو مي بايست هرساله گزارش پيشرفت تحصيلي و پـروژه تحقيقاتي خـود را در حـضور اعضاء هيئت علمي گروه آموزشي و دانشكده مربوطه ارائه دهد. دانشجويان بورسيه موظفند بطور تمام وقت به امر تحصيل و تحقيق بپردازند.دانشجويان بورسيه موظفند هر6ماه گزارش پيشرفت تحصيلي خود را بـه نمايندگـي آموزش عالي جهت ارسال به معاونت دانشجويي تحويل دهند.اين گزارشها توسط مـشـاورعلمي درمعاونت دانشجويي بررسي ونتيجه آن جهت اطلاع دانشجوي مربوطه بـه دفـتـر نمايندگي وزارت ارسال مي گردد.ميزان وام تحصيلي به هر يك ازدانشجويان و همچنين مبلغ مقرري تحصيلي هر يك ازدانشجويان مشغول به تحصيل درخارج ازكشور،همه ساله باپيشنهاد وزارت و تـصويـب هيئت وزيران تعيين مي گردد. دانشجوياني كه از بورس و يا وام كامل تحصيلي بهره برداري مينمايند،تنها مجاز به اشتغال به فعاليتهاي علمي ميباشند.وزارت (آموزش عالي)موظف است مطابق آئين نامه هاي مربوطه پس ازوصول گزارش سرپرستي ها و رسيدگي به وضع دانشجوياني كه از حيث اخلاق و رفتار شايستگي ندارند و يا در تحصيلات پيشرفت لازم را حاصل نكرده اندبا تذكر قبلي نسبت به قطع بورس ، وام تحصيلي ويا ارزتحصيلي آنان اقدام نموده واز تمديد مجوزخروج تحصيلي ايشان خودداري نمايد.
دوره فوق دكتري
دوره فوق دكتري “D.DC.”كه در روسيه به آن دكترانتوري اطلاق ميشودامكان ادامه تحصيل فارغ التحصيلان دوره دكتري كه چندين سال به امر آموزش و پژوهش مشغول بوده اند را فراهم ميسازد . طول اين دوره دو سال است وكساني در ايـن دوره پذيرفته ميشوند كه داراي مقلات ، تاليفات و تحقيقات قابل ملاحظه اي باشند و همچنين نـقـش آشكاري در پيشرفت علمي و تكنولوژيكي رشته تخصصي خود داشته باشند.افرادي كه بتوانند باموفقيت اين دوره راطي كنندواز رساله خوددفاع نمايند مدرك “D.Sc.”دريافت ميكنند سپس ايـن افـراد دو سال بـه امـر تـدريس ، پژوهش و تربيت دانشجويان دوره دكتري ميپردازند. چنانچه در اين2سال كميت و كيفيت كـارشـان ارزنده باشد به آنها لقب پروفسور (استاد كرسي) داده ميشود .
دانشگاه ها
در حال حاضر بالغ بر 548 موسسه آموزش عالي دولتي دركشور روسيه وفعاليت دارد که از آن جمله مي توان به130دانشگاه شـامـل41دانشگاه جـامـع،56 دانشگاه فني و مهندسي،8دانشگاه در زمينه هاي عـلـوم كشاورزي ،4دانشگاه تربيت معـلم، 29 آكادمي در زمينه هاي مختلف تحصيلي شامل 15آكادمي فني و مهندسي، 4 آكادمي اقتصاد ، 5 آكادمي علوم انساني ، 3 آكادمي كشاورزي و دامپزشكي،1آكادمي پزشكي و 1 آكادمي يهوديت، 378 انستيتو در 49 زمينه تخصصي و180 موسسه آموزش عالي غير دولتي اشاره نمود. بـر اساس آمـار سال تحصيلي1992-1991،مـجـموعـاً 2762800نـفـر در مـوسسـات آموزش عالي روسيه مشغول تحصيل بوده اند.در سال 1992 تعداد 652هزار نفر به تحصيل در سطح كارشناسي ارشد پيوسته مبادرت نمودند و اين در حاليست که همه سالـه همين ميزان دانشجو وارد دوره تکميلي آموزشعالي ميگردند.درحال حاضر بالغ بر3ميليون دانشجو از روسيه و 150كشور جهان به تحصيل در روسيه مبادرت دارند.
خدمات دانشجويي
نهادهاي مرکزي
خدمات دانشجويي در سطح ملي
نهاد ارائه دهنده سرويس :اداره کل توسعه اجتماعي كميته دولتي آموزش عالي
نوع سرويس ارائه شده : خدمات اجتماعي ورفاهي
سرويس فوق به دانشجويان خارجي نيز ارائه مي گردد .
نهاد ارائه دهنده سرويس : اداره آموزش متخصصان خارجي كميته دولتي آموزش عالي
نوع سرويس ارائه شده : خدمات ارائه دهنده مشاوره شغلي و آكادميك
سرويس فوق به دانشجويان خارجي نيز ارائه مي گردد .
نهاد ارائه كننده سرويس : مركز سرويس روابط بين المللي آموزش
نوع سرويس ارائه شده : مركز خدمات ويژه دانشجويان خارجي
سرويس بيمه بهداشت و امنيت اجتماعي ويزه دانشجويان روسي
سيستم فوق براي دانشجويان خارجي نيز درنظرگرفته شده است.
سرويس ارائه تخفيفهاي ويژه رفت وآمد ومسافرت دانشجويان از طريق راه آهن، زميني وهوايي
دانشجويان خارجي از تخفيفهاي فوق برخوردار مي باشند .
انجمنها وكانونهاي دانشجويي
انجمن ملي سازمانهاي اتحاديه كارگري دانشجويان
پذيرش تحصيلي دانشجويان خارجي
مدارک مورد نياز
اتباع خارجـي به موجب توافقنامـه هايي كـه ميان كميتـه هـاي دولتي آمـوزش عالـي فدراسيون روسيه و يا ارگانهاي اجرايي مركزي ديگر كـه موسسات آمـوزشي را تـحت پوشش داشته و ارگانهاي دولتي و هدايت كننده موسسات آموزشي كشورهاي خارجي،ازمجوز حضور در موسسات آموزش عالي برخوردار مي گردند.گفتني است که اين قبيل توافقنامه ها تحت نظارت كميته دولتي وزارت آموزش عالي روسيه منعقد مي گردند.
اداره همكاريهاي بين المللي كميته وزارت آموزش عالي روسيه طبق توافق با كميسيون بين اداري همكاريهاي بين المللي آموزشي،همه ساله براساس اعلام نيازارگانهاي مركزي اجرايي كه مراكزآموزشي راتحت پوشش دارند وهمچنين سفارتخانه هاي فدراسيون روسيه مستقردرخارج ازكشور، به تقديم برنامه هاي خود در خصوص پذيرش و تقسيم دانشجويان خارجي به موسسات آموزشي جهت تاييد، به رياست كميته دولتي وزارت آموزش عالي مبادرت مي نمايند. ثبت نـام اتباع خارجي در موسسات آموزش عـالي به هر صورت كـه باشد چه از لحاظ آموزشي و چه از نظر ارتقاء سطح علمي تنها با اجازه اداره همكاريهاي بين المللي كـميـتـه دولتي وزارت آموزش عالي روسيه قابل اجرا است.
الف) دانشجويان خارجي كه بـه زبـان روسي مسلط نـبـاشند در ابتداي ورود بـه مراكـز پيش دانشگاهي (آمادگي) به مدت يكسال بـه فراگيري زبـان روسي و مـقـدمـات آمـوزشي مبادرت مي نمايند.
ب) دانشجويان خارجي همچنين ملزم به گذراندن زبان روسي و ديگر مواد آموزشي متناسب با رشته تخصصي در دوره پيش دانشگاهي مي باشند.
ج) در پايان دوره پيش دانشگاهي امتحانات پاياني بـرگـزار شده و دانشجويـان موفق در آزمون زبان روسي در حد مدارس متوسطه، به دريافت گواهي اتمام دوره پيش دانشگاهي(مجوزلازم جهت ورود بـه مـراكز تخصصي آموزش عالي) نائل مي گردند.آندسته از داوطلبيني نيز که درآزمون زبان روسي درسطح تحصيلات عمومي پذيرش گردند، گواهي و مجوز لازم جهت تحصيل در دوره هاي متوسطه و حرفه اي دريافت مي دارند.
د) آندسته ازدانشجويان خـارجي نيزكـه درآزمون نهايي از معلومات كـافي و بنيه علمي لازم دررشتـه تخصصي خود برخوردار نباشند از ورود به موسسات مربوطه محروم گرديده و ازدانشگاه اخراج ميشوند.
مدارك متقاضيان خارجي داوطلب ورود به مـوسسات آمـوزش عالي روسيه ميبـايست داراي شرايط ذيل باشد :
-ترجمه مدرك داوطلبين خارجي به يكي از زبانهاي روسي ، انـگـليسي ، فرانسه و يا اسپانيايي
-فرم حاوي مشخصات كامل داوطلب و زمينه تخصصي وي
-كپي گواهي يا مدرك تحصيلي كه به ترتيب سال تحصيلي مواد درسي گذرانده شده و نمرات مربوط در آن ثبت شده باشد .
-گواهي پزشكي صحت مزاج دال بر سلامت جسمي فرد
گفتني است که اين گواهي مي بايست از سوي وزارت بهداشت و درمان كشور تابعه داوطلب صادر گردد.
گواهي عدم اطلاع به بيماري ايدز مورد تاييد ارگانهاي رسمي بهداشتي و درماني كشور تابعه داوطلب
كپي گواهي تولد (شناسنامه)
-شش قطعه عكس در ابعاد4*6
علاوه بر مدارك فوق داوطلبان تحصيل در مقطع دكتري ميبايست كپي مدارك تخصصي و ريز نمرات خود در مقطع كارشناسي ارشد را به همراه خلاصه فعاليتها و تحقيقات علمي ارائه نمايند.
كـانديداهاي تحصيل بـراي ارتقاء سطح عـلمي لازم است بـرنامه و تحقيق خود را بـه همراه داشته باشند. بـر اساس قـانـون مـصوبـه 28 اكتـرسال 1995 بـه شماره 1039،مبني برگسترش همكاريها بـا كشورهاي خارجي در زمينه آموزشي ، موسسات آمـوزش عـالـي فدراسيون روسيه ملزم به آموزش اتباع خارجي و پرداخت كمك هزينه و ارائه خدمات پزشكي مطابق بـا شرايـط اتباع روسيه (دانشجويان روسي)مي باشند. بديهي است هزينه هـاي ايـن خدمات از محل بودجه مركزي دولت روسيه تامين مي گردد.سرآخر به آندسته از اتباع خارجي كه به گذراندن موفقيت آميز بـرنـامه تحصيلي و امتحانات نـهايـي دولتي نائل گردند، مدرك پايان تحصيلات در رشته تخصصي و درمقاطع کارشناسي (B.Sc.) وکارشناسي ارشد(M.Sc.) اعطاء مي گردد.آندسته از اتـبـاع خارجي كـه به گذراندن بـرنـامـه تحصيلي و تحقيق دوره دكتري با موفقيت نائل آمده و از پايان نامه خود دفاع نمايند، رتبه علمي كـانـديـداي عـلوم و مدرك Ph.D. دريافت مي دارند.به اتباع خارجي كه بطور موفقيت آميز دوره D.Sc. را به پايان رسانده و ازپايان نامه خود با موفقيت دفاع كنند مدرك D.Sc. (فوق دكتري) و رتبه علمي دكتراي علوم اعطا مي گردد.
نهادهاي مرکزي
كميسيونهاي پذيرش دانشجويان خارجي
درخصوص ايـجـاد سياست واحد دولتي درحمـايـت ازهمكـاريهاي موسسـات آمـوزشي فدراسيون روسيه با موسسات آموزشي خارجي كميسيوني تحت عنوان كميسيون پذيرش دانشجـويـان خارجي تشكيل گرديده است. وظيفه اصلي اين كميسيون،انتخاب كانديداهاي متقاضي ورود به رشته هاي مختلف تحصيلي وارتقاء سطح دانشجويان خارجي ميباشد.كميسيون مذکور وظيفه دارد،مدارك داوطلبين خارجي ورود به دانشگاهها را دريافت نموده و آنـهـا را دراختيار ارگانهاي فدرال(مركزي) اجرايي كه موسسات آموزش عالي را تـحـت پـوشش دارند،قرار دهد.ارگانهاي فوق نيز با بررسي مدارك ارائه شده توسط دانشجويان خارجي تصميم نهايي خود درخصوص پذيرش افراد در دانشگاه و معرفي آنان به مراكز پيش دانشگاهي(آموزش زبان) و فراهم سازي ترتيب انتقال اين افراد به موسسات عالي را ترتيب ميدهند.ايـن كميسيون بـرمـراحل پـذيـرش وتـحصيـل اتـبـاع خـارجـي نيز نـظارت دارد.رئيس واعضاء كميسيون توسط كميته دولتي وزارت آموزش عالي فدراسيون روسيه تعيين مي گردند.
اداره آموزش متخصصان خارجي كميته دولتي آموزش عا لي
مركز خدمات روابط بين الملل « Gosvuzservis»
ارزشيابي تحصيلي
ارزشيابي مدارك تحصيلي خارجي
مطابق قانون فدرال روسيه مدارك تحصيلي دانشگاهي و تحصيلات تكميلي و مدارج علمي كشورهاي خارجي در صورت تائيد ارگان مربوطه دولتي مبني بـر قانوني بـودن آن در روسيه جنبه رسمي و قانوني مي يابد . ترتيب ارزشيابي مدارك و مدارج دانشگاهي وتحصيلات تكميلي كشورهاي خارجي بـدين گونه است كـه مدارك مورد نظر بـر اساس مـدارك و مـدارج علمي و آكادميك موجود در قوانين فدراسيون روسيه ارزشيابي گـرديده و در صورت وجود مقطع و رشتـه دانشـگـاهـي و تحصيلات تـكميـلي در فدراسيون روسيه ارزشيابي مي گردد. تائيد و ارزشيابي مدارك كشورهاي خارجي ، دارنده مدرك را از رعايت قوانين و شرايط لازم جهت ورود بـه موسسه آموزشي معاف نمي سازد که از آن جمله مي توان از توانايي در مهارت زبان روسي نام برد.
همكارهاي بين المللي آموزشي
موسسات آموزش عالي مجازند در همكاريهاي بين المللي فدراسيون روسيـه در زمينه آموزش عالي و تحصيلات تكميلي و آموزش هاي تخصصي در موارد ذيل مشاركت جويند :
- مشاركت دربرنامه هاي دوطرفه ياچند جانبه تبادل دانشجويان مقاطع كارشناسي،كارشناسي ارشد ، دكتري و قوق دكتري، اساتيد و كادر علمي
- مشاركت دراجـراي تحقيقات عـلـمـي مشترك،كـنـگـره هـاي مختلف،كنـفـرانـسهـا، سمپوزيومها و ديگر اجتماعات علمي
- اجراي تحقيقات علمي و اساسي و انجام فعاليتهاي ساختاري تجربي بـرطبق سفـارشـات شركتهاي حقوقي خارجي
- مشاركت در برنامه هاي بين المللي جهت تكميل و ارتقاء تحصيلات دانشگاهي
- آماده سازي و ارتقاء سطح علمي داوطلبان خارجي و تـحـقيـقـات علمي و آماده سازي اساتيد خارجي
برنامه هاي تبادلاتي
برنامه TEMPUS
برنا مه هاي تبادل دانشجو با كنسرسيوم دانشگاهها وكالج هاي آمريكا
برنامه هاي تبادل دانشجو با شوراي آمريكايي اساتيد زبان روسي
نهادهاي مرکزي
از جمله مهمترين وظايف موسسات آموزش عالي فدراسيون روسيه در روند برقراري همکاريهاي بين المللي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
- عضويت در ارگانهاي بين المللي غيردولتي
- انعقاد قراردادهايي در زمينه همكاريهاي مشترك بـا ارگانهاي خارجي
گفتني است که اين قرار دادها همانند قرار دادهاي بين المللي فدراسيون روسيه غير قابل بررسي است.
- ايـجـاد ساختارهاي زيـر مجموعه اي با همكاران خارجي نظير مراكز علمي- پژوهشي ، آزمايشگاهها و موسسات تكنولوزيک
ارزيابي تحصيلي
نهادهاي مرکزي
كميته ملي آموزش عالي که عهده دار وظايف ارزيابي مدارك خارجي به منظور ورود به موسسات آموزش عالي و ارزيابي مدارك خارجي به منظور ورود به تحصيلات تخصصي وتكميلي است.
وزارت آموزش وپرورش که عهده دار وظايف ارزيابي مدارك خارجي به منظور ورود به موسسات آموزش عالي و ارزيابي تحصيلات جامع وتكميلي وارزيابي مراکز فني وحرفه اي است.
كميته عالي ارزيابي كه عهده دار مسئوليت ارزيابي مدارك دكتري مي باشد.
ارزيابي تحصيلي
معاهدات چندجانبه
از جمله مهمترين پيمانهاي چند جانبه كه در ارتباط با ارزيابي تحصيلات ، مدارك وديپلم ها منعقد گرديده اند، مي توان از موارد ذيل نام برد :
1- قرارداد سازمان يونسكو در ارتباط با ارزيابي تحصيلات، مدارك وديپلم ها ومدارك در برگيرنده آموزش عالي دركشورهاي حوزه اروپا مصوب سال 1979
قرارداد سازمان يونسكو در ارتباط با ارزيابي تحصيلات ، مدارك وديپلم ها و مدارک در برگيرنده آموزش عالي در آسيا وكشورهاي حوزه اقيانوس آرام
قرارداد سازمان يونسكو تحصيلات ، ديپلم ها ومدارك كشورهاي اروپا مصوب سال 1979
قرارداد منطقه اي سازمان يونسكو در ارتباط با ارزيابي تحصيلات ، ديپلم ها ومدارك كشورهالي آسيايي و حوزه اقيانوس آرام مصوب سال 1983
از جمله پيمانهاي دو جانبه كه در ارتباط با ارزيابي تحصيلات ، مدارك وديپلم ها با كشور ثالث منعقد گرديده اند، مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
نام كشور : فنلاند
مرجع قرارداد : پروتكول حكومتي در ارتباط با ارزيابي متقابل ديپلم هاي معادل آموزش عالي مصوب هفتم دسامبر 1989
نام كشور : مجارستان
مرجع قرارداد : قرارداد مدارك ومدارج معادل مصوب 11 اكتبرسال 1974
نام كشور : ويتنام
مرجع قرارداد : قرارداد مدارك ومدارج معادل مصوب 10 فوريه سال 1978
نام كشور : عراق
مرجع قرارداد : سند وثبت مدارك معادل مصوب12 فوريه سال 1978
نام كشور : هند
مرجع قرارداد : سند وثبت مدارك ومدارج معادل مصوب 24 نوامبرسال 1978
نام كشور : اسپانيا
مرجع قرارداد : قرارداد ومعادل سازي وارزيابي مدارك ومدارج معادل مصوب : 26 اكتبرسال 1990
نام كشور : چين
مرجع قرارداد : قرارداد ارزيابي دو جانبه مدارك ومدارج مصوب20 مي سال 1995
نام كشور :كوبا
مرجع قرارداد :پروتكول معادل سازي مدارك ومدارج مصوب : 4 نوامبرسال1971
نام كشور : پرو
مرجع قرارداد : پروتكول معادل سازي مدارك ومدارج مصوب : 28 اكتبرسال 1987
نام كشور : لهستان
مرجع قرارداد : قرارداد معادل سازي وارزيابي معادل مدارك ومدارج مصوب 10 مي سال 1974
نام كشور : سوريه
مرجع قرارداد : پروتكول معادل سازي مدارك ومدارج مصوب 28 سپتامبرسال 1966
نام كشور : الجزاير
مرجع قرارداد : پروتكول معادل سازي مدارك ومدارج مصوب : 12مي سال 1969
نام كشور : يوگسلاوي
مرجع قرارداد : ارزيابي متقابل مدارك ومدارج مصوب : 15 مارچ سال 1988
اصلاحات آموزشي
بسط وگسترش آموزش دانشگاهي
اصلاح و به روز نمودن آموزش دانشگاهي
تمركز زدايي مديريت آموزشي واستقلال بخشي به دانشگاه ها
ايجاد بخش غير دولتي آموزش دانشگاهي
گفتني است که بالغ بر 548موسسه آموزش دانشگاهي دولتي و206 موسسه آموزش دانشگاهي خصوصي در روسيه وجود دارد که كميته دولتي 219 موسسه آموزش دانشگاهي دولتي را تأمين مالي نموده و96 موسسه آموزش دانشگاهي نيز از جانب وزارت آموزش وپرورش تأمين اعتبار ميگردند.
توسعه آموزشي
يكي ازراههاي شناخت آموزش عالي روسيه،بررسي كميت و كيفيت دانشمندان ،محققين و شخصيتهاي مختلف فرهنگي و علمي برخاسته از نظام آموزش عـالـي ايـن كشور است كـه نقش بسزايي در پيشرفت ترويج دانش بشري داشته اند. نظام آموزش عالي روسيه علي رغم ريشه هاي عميق تاريخي،نـظامي پـويـا و انعطاف پذير بوده و بعنوان يكي از نظامهاي آموزشي معتبر جهاني از تجارب ارزشمند ومتخصصين کارآمد مطابق با استانداردهاي بين المللي برخوردار گرديده و براي آموزش و تربيت متخصصين ازسيستم چنـد مقطعي برخوردار است.همچنين به ارائه برنامه هاي پژوهشي وآموزشي اروپـا و روز دنيا مبادرت مي نمايد.يكي ازاولويتهاي نظام آموزش عالي روسيـه،فعاليت درسطح بين المللي است وامروزه اين نظام آموزشي ارگاني فعال درارائه خدمات آموزشي و پژوهشي در سطح جهان به شمار مي آيد به نحويکه در حال حاضر بالغ بر400هزار متخصص خارجي برخوردار ازمـدارك نظام آموزش عالي روسيه به فعاليت موفقيت آميزدر 50كشور جـهان مبادرت مي نمايند.
ويژگيهاي جغرافيايي و پراكندگي موسسات آموزش عالي
از آنجا كه روسيـه پهنـاورتـرين كشور جهان به شمار مي آيد، لذا بسيـار مشكـل است كـه بـتـوان خصوصيات اقليمي ، جغرافيايي و طبيعي تعريف شده اي را براي اين كشور بازگو نمود. اين كشور در قسمت اعظم قاره هاي اروپا و آسيا قرار گرفته است و از طريق مناطق شمال غربي آلاسكا بـا قاره آمريكا همسايه است . اختلاف ساعت در مرزهاي شرقي و غربي ايـن كشور بـه 10سـاعـت ميرسد، به نحويکه مردم غربي ترين نقاط روسيه زماني صبح را آغاز ميكنند كه مردم مناطق شرقي شب را آغاز خواهند كرد.در ايـن كشور پهناور بيش از138مـوسسه آموزش عالي در مناطق مركزي و شمال غربي و در محدوده شهر هاي مسكو وسن پطرزبورگ واقع گرديده است كه از اين تعداد78 موسسه آموزش عالي در مسكو و42 موسسه آموزش عالي در شهر سن پطرزبورگ واقع شده اند. رود ولـگـا كـه بزرگترين رودخـانه کشور است بـه لحـاظ كشاورزي ، صنعت و كشتي راني اهميت فراوان دارد ، از اين روي،شهرهاي بسياري در حاشيه اين رودخانه واقع شده اند. درشهرهاي حاشيه رود ولگـا تعداد 22 موسسه آموزش عالي واقع شده اند.يكي از مناطق پرجمعيت وداراي تمدنهاي فراوان دركشور فدراتيو روسيه منطقه وسيعي بنام چرنوزيوم است كه درمحدوده شمال قفقاز و رودخانه هاي حوزه آبريزدرياي سيـاه قرار گرفته است.چرنوزيوم اصطلاحاًبه معناي زمين يا خاك سياه است.مشخصه اصلي اين منطقه وجود خاكهاي عميق و حاصلخيز به رنگ سياه است كه باعث توليدات فراوان كشاورزي دراين مناطق شده است. تعداد موسسات آموزش عالي روسيه در اين منطقه به 22 موسسه بالغ مي گردد. علاوه بر اين، تعداد 200 موسسه آموزش عالي روسيه در مناطق مختلف داراي شعباتي هستند.
پژوهش و تحقيقات
تحقيقات آموزشي
طبق آمار بدست آمده طي سال 1992، 155عضو دانشگاهي روسيه ، مجريان اصلي هماهنگ كننده فعاليتهاي علمي و تحقيقاتي در زمينه آموزش و پرورش کشور روسيه به شمار مي آيند كه همگي در23مؤسسه و سازمان دانشگاهي استخدام شدند.علاوه بر اين،8مؤسسه تحقيقاتي و7 آزمايشگاه تحقيقي مؤسسه تربيت معلم ، در زمره مهمترين مراکز تحقيقاتي آموزش و پرورش کشور بودندكه علوم تعليماتي و شكل مالي بودجه كشور را به هم ارتباط مي دادند كه در سال 1992 ، به استخدام مؤسسات و آزمايشگاهها در آمدند.
نهادهاي مرکزي
تحقيقات درزمينه آموزش توسط انستيتوي تحقيقات آكادميک روسيه ومراكز وزارت آموزش و پرورش،صورت مي گيرد. 278پروژه از57ناحيه روسيه در اين خصوص فعاليت دارند.
توسعه آموزشي
توسعه علمي- روش شناختي فعاليت تاسيسات آموزشي و پزوهشي
تاليف کتب درسي جديد برمبناي متدهاي تحقيقاتي و پزوهشي
توسعه نظامهاي آموزش تكنولوژيک و ارتباط از دور در حوزه هاي آموزش و علوم
تداوم توسعه فرا ساختاري علمي و تكنيكي (تكنوپارك) در مراکز آموزشي و تحقيقاتي کشور
آموزش معلمان
معلمين مقاطع ابتدايي و پيش دبستاني
موسسات آموزشي مقطع غير دانشگاهي(كالجهاي فني و عمومي) معلمين مدارس پيشين دبستاني ودبستاني را آموزش مي دهند.مدت زمان دوره 2 تا 5 سال مي باشد.اين در حاليست که برخي موسسات آموزش معلمان مقطع دانشگاهي،معلمين مدارس ابتدايي را آموزش مي دهند که طول اين دوره ها نيز5سال مي باشد.فارغ التحصيلان دوره هاي موسسات آموزشي فوق ممكن است حرفه معلمي را به صورت عملي وحرفه اي(كارآموزي) تجربه نمايند.
معلمين مقطع متوسطه
آموزش معلمين مراکزمتوسطه درموسسات آموزش معلم مقطع دانشگاهي صورت ميپذيرد.
برنامه آموزشي موسسات فوق 5سال بطول مي انجامد.فارغ التحصيلان ممكن است بصورت كار آموزي حرفه معلمي را تجربه نمايند.
نرخ کادر مراکز آموزش دولتي فدارسيون روسيه
نرخ کادر مراکز آموزش شبانه عمومي فدراسيون روسيه طي سالهاي1999-1997
نرخ کادر آموزشي و پزشکي مراکز آموزش استثنايي
نرخ کادر مراکز آموزش غير دولتي فدراسيون روسيه
اساتيد دانشگاهي
اساتيد راهنماي دانشجويان ميبايست ازميان اعضاء هيئت عـلمـي در پـايـه استـادي و فوق دكتري علوم منصوب گردند. در برخي موارد بنا به تصميم هيئت هاي علمي موسسات آموزش عالي، عضو هيئت علمي با درجه دانشياري نيزميتواند بعنوان استادراهنما فعاليت نمايند.دانشجويان اين دوره كه پروژه تحقيقاتي خود را در مـرزهاي عـلـم و تكنولوژي رشته تخصصي خود دنبال ميكنند مجاز به انتخاب دو استاد راهنما و يا يك استاد راهنما و يك استاد مشاور مي باشند كه ممكن است يكي از آنها درمرتبه دانشياري باشند.اساتيد راهنما بر انجام برنـامـه هاي آموزشي و پـروژه هاي تحقيقاتي تصويب شده دانشجـويان نظارت كامل دارند.دانشجويان دوره دكتري موظفند همه ساله گزارش فعاليتهاي يكساله خود را بـه همراه نتايج كسب شده به اعضاء هيئت علمي گروه آموزشي مربوطه ارائه دهند.دانشجوياني كه درمدت تعيين شده ازعهده ارائه برنامه هاي آموزشي و پروژه تحقيقاتي خود برنيايند با حكم رياست موسسه آموزش عالي مربوطه از دوره اخراج مي گردند.دانشجويان اين دوره همچنين براي انجام اقدامات مربوط به رساله تحقيقاتي و تكميل مطالعات خود ميتوانند برابر با سايراعضاء هيئت علمي موسسات آموزش عالي و سازمانهاي علمي از تجهيزات ، آزمايشگاهها ، اتاقهاي كار و كتابخانه ها بهره برداري نموده و از حق ماموريت به مراكز آموزشي و پژوهشي ديگر جهت تكميل تحقيقات خود برخوردار گردند.انتقال دانشجويان ايـن دوره از يك دانشگاه بـه دانشگاه ديـگر بـا موافقت روساي دو دانشگاه بلامانع است.روسـاي موسسات آمـوزش عالي مكلفند در صورت درخواست دانشجو در حد امـكان تسهيلات و امكانات دولتي لازم را در اختيار وي قـرار داده تـا وي به مهارتهاي حـرفـه اي تكميلي دست يابد.دانشجويان ايـن دوره كه به تحصيل در سيستم حضوري مبادرت مي نمايند، همه ساله به مدت2ماه ازمرخصي تحصيلي(تعطيلات) برخوردار مي گردند.موسسات آموزش عالي مجازند برطبق قرار دادهاي فيمابين با ارگانها ومراكز اعزام دانشجو،در صورت لزوم براي دانشجويان ورودي جديد پيش دوره يا كارآموزي مقدماتي برگزار نمايند.تضمينها و مزاياي اجتماعي ويژه دانشجويان دوره دکتري مطابق قوانين روسيه و تصويب نامه هاي هيئت دولت روسيه فدراتيو تعيين مي گردد.
بررسي آماري اعضاي هيئت علمي موسسات آموزش عالي
بر طبق آمار منتشره بالغ بر700هزار نفر در موسسات آموزش عالي روسيه مشغول بكار ميباشند كه از اين تعداد350هزارنفرمدرس ، 50000 نـفر در امور پژوهشي و 300 هزار نفر در امـور مديـريتي و خدمـات اداري مشغول به فعاليت مي باشند. از تعداد مدرسين150 هزاراستاد (آكادميسين و پرفسور) و77هزار دانشيار و استاديار با مدارك فوق دكتري و دكتري در امور آموزشي و پژوهشي مشغول به فعاليت مي باشند.
نرخ كادر هيئت علمي موسسات آموزش عالي روسيه برمبناي مدرك تحصيلي ، درجه علمي و موقعيت شغلي آنا ن
حقوق و مزاياي معلمين
طبق آمارسال1998،ميزان حقوق رسمي معلمين در فدراسيون روسيه از220 تا 585 روبل متفاوت مي باشد.اين در حاليست که حقوق پرسنل مديريت مدارس بر405 تا 735بالغ مي گردد.لازم به ذکر است که حقوق مكفي براي ادامه زندگي هر فرد 411روبل در ماه ميباشد.حقوق معلمين در مقايسه با حقوق کادر ديگر حوزه هاي اقتصادي ازكمترين مقدارممکن برخوردارميباشد.به عبارت ديگرميتوان گفت که سطح حقوق کادر آموزشي کشور تنها بر30%معدل حقوقي کادر حوزه صنايع کشور بالغ مي گرددکه اين خود به افزايش تمايل تعداد بيشتري از معلمين به کاهش سن بازنشستگي در حوزه آموزش وكاهش نرخ جذب معلمين سطوح مختلف آموزشي از ميان فارغ التحصيلان مراکز آموزش عالي منجر گرديده است.علاوه بر اين حقوق پرداختي معلمين به روز نبوده و با تاخير زياد توام است.مدت زمان تاخير درپرداخت حقوق معلمين در مناطق مختلف کشور از3تا10ماه متغير است. درمقابل ميزان حقوق معلمين مدارس غيردولتي بالاتر از معلمين مدارس دولتي است که اين خود به دليل وجود اختلافات عمده در نسبت معلمين به دانش آموزان است به نحويژه در مدارس دولتي به استثناي مدارس كم ظرفيت حومه شهر، ميانگين نسبت دانش آموزان به معلمين2تا چند برابر اين نسبت درمدارس خصوصي بوده است.
آموزش بزرگسالان
ازجمله مهمترين مراکزآموزش بزرگسالان روسيه ميتوان از90انستيتوي آموزش مهارتهاي شغلي تحت مسئوليت فدراسيون نام برد.علاوه بر اين،3انستيتوي آموزش پايه شغلي تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش فعاليت دارند.
آموزش فني و حرفه اي
ساختار آموزشي
آموزش حرفه اي پايه يكي از راههاي تربيت كيفي نيروي انساني و متخصص کشور و باز آموزي جمعيت غير شاغل و بيكار به شمار مي آيد.در حال حاضر دو سوم ازكاركنان شاغل درشاخه هاي اقتصادي روسيه از مراکز فني و حرفه اي فارغ التحصيل گرديده اند.درفدراسيون روسيه بالغ بر4050موسسه با مجموع 7/1ميليون دانش آموز به انضمام 6/3 هزارمدرسه روزانه با 6/1ميليون کارآموز من جمله 883 مرکز ليسه حرفه اي در اين حوزه فعاليت داشتند.علاوه بر نظام آموزش فني و حرفه اي دولتي، 8موسسه آموزش حرفه اي پايه غيردولتي نيز فعاليت داشتند.ازسال1991 تا 1997، تاسيسات نظام آموزش حرفه اي پايه به 271مرکزتقليل يافت.طي سال 1998 نظام آموزش حرفه اي با اعمال تغييراتي درشاخصهاي كمي به بهاي تجديد سازمان تاسيسات آموزش حرفه اي تغيير يافت.دراين فرايند10موسسه آموزشي حذف شده و9 مرکز دوباره ايجاد گرديد.طي سالهاي1991تا 1997 همچنين نرخ كارگران آموزش ديده حوزه کاري کشور به1/341 هزار نفر كاهش يافت.اين در حاليست که در سال 1998 نرخ متخصصين مراکز آموزش حرفه اي پايه بر800هزار نفر من جمله 668 هزارفارغ التحصيل مدارس حرفه اي روزانه و ليسيوم بالغ گرديد.سياست سال 1998،درخصوص آموزش فني و حرفه اي مويد حفظ تمايل درجهت تقليل نرخ کادر مراکز آموزش فني و حرفه اي و تاکيد بر برخورداري جوانان از امکانات آموزش حرفه اي است.بدين لحاظ نظام آموزش حرفه اي، بازآموزي شهروندان بيكار وغير شاغل و مدرنيزه نمودن آموزش حرفه اي را دراولويت برنامه هاي خود قرارداده است. آموزش حرفه اي پايه همچنين به حمايت اجتماعي از قشر جوانان درمعرض خطر تاکيد دارد.دركل نرخ ثبت نامي افراد در مدارس حرفه اي روزانه بر5/17هزار نفربالغ مي گردد که 6/13%ازكل افراد روزانه را تشكيل ميدهند.
آموزش عالي فني و حرفه اي غير دانشگاهي
تحصيلات غير دانشگاهي حرفه اي وفني حرفه اي ، در كالجهاي فني وكالج هاي آموزش معلمان ، اقتصاد ، پزشكي وفني ارائه مي گردد.كالجهاي فوق توالي گسترده اي از دوره ها وبرنامه هاي آموزشي را به منظور پيشبرد مهارتها ودانش فني وحرفه اي ارائه مي نمايند.تحصيلات فوق بين2 تا 3سال بطول انجاميده و به كسب مدرك آموزش عالي فني حرفه اي منتج مي گردد. رشته هاي نيمه تخصصي نظير تكنسين، پرستاري ، مامايي وغيره .... ) در زمره رشته هاي عالي غير دانشگاهي محسوب مي گردند.
آموزش استثنايي
كودكان معلول ازحمايت اختصاصي دولت روسيه جهت نيل به حقوق آموزشي خويش برخوردار مي باشند.پايه اين چنين تضميني که در طرح قانون فدرال لحاظ گرديده بود، طبق ملاحظات 14مي سال1998تغيير شكل داده و توسط دوماي ايالتي مورد اصلاح قرار گرفت.در اين ارتباط،حفظ و توسعه نظام آموزش استثنايي و بكارگيري معيارهاي ايالتي آموزش عمومي براي اين طبقه ازكودكان و اصلاح مفهوم نظام آموزشي استثنايي صورت گرفت.علاوه بر8موسسه آموزش استثنايي، مراکز ديگري براي افراد مواجه با آسيب مغزي وعقب ماندگي فيزيكي و ذهني،گشايش يافته است.گفتني است که درمراکزآموزش استثنايي،آسايشگاه ها ومراکز توان بخشي كودكان نيز با تعداد 83هزارمربي،4هزاركادرپزشكي و2/2هزاردكتر با تخصصهاي مختلف فعاليت دارند. كميته مشاوره روانشناسي- پزشكي مستقر درمراکز آموزش استثنايي نيز به بررسي كودكان ناتوان پرداخته و به تعيين مسير آموزشي اين افراد از طريق مشاوره با والدين و مربيان آنان مي پردازند.
آموزش غيررسمي
مدارس جامع شبانه روزي
نرخ معلمين مدارس جامع شبانه روزي بر 14767معلم مشتمل بر 12062معلم ويزه مراکزشهري و 2705 معلم ويزه مراکز حاشيه اي مشتمل مي گردد.
سياستهاي آموزشي
افزايش نرخ جذب معلمين مدارس جامع شبانه روزي
افزايش نرخ جذب و ابقاء دانش آموزان مواجه با ناتوانييهاي جسماني و ذهني
افزايش نرخ جذب كودكان بي سرپرست و بي بضاعت
افزايش نرخ مراکز آموزش پايه شبانه روزي
فعاليت 658دكتر و 1472پرستار در مدارس جامع شبانه روزي
جذب بيش از2هزار معلم و مربي برخوردار از مدارک آموزش عالي در مراکز آموزش پايه شبانه روزي
اولويتها و علايق آموزشي
نظام آموزشي روسيه دستخوش تحولاتي عميق وابسته به شرايط جديد اجتماعي، اقتصادي و سياسي گرديده است.اين اصلاحات به منظور تقويت و پيشرفت دموكراسي و هويت ملي و تسهيل گذار به سوي اقتصاد باز است.ازجمله مهمترين اولويتهاي آموزشي روسيه در جريان اعمال اين قبيل اصلاحات ،مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
- تغيير شبكه تشكيلات و تنوع ظرفيت هاي آموزشي
- برخورداري کليه شهروندان روسي از حق آزادي انتخاب دركتب، برنامه ها ، واحدها و تخصصهاي آموزشي
- معطوف داشتن توجه بر بعد منطقه اي و ايالتي نظام آموزشي
- حمايت از پيشرفت مدارس دولتي در عين توسعه فضاهاي آموزشي مشترک
به ديگر سخن دانش آموز حق دارد از نهاد آموزشي به نهاد آموزشي ديگر منتقل شده و به ادامه تحصيلات خود در هر منطقه از كشور مبادرت نمايد.
- تدوين و تنظيم معيارهاي آموزشي كشور و نظارت بر روند اجرايي اين معيارها،به عنوان ابزارهاي اصلي تداوم و توسعه فضاي آموزشي مشترك
بازسازي و حمايت از نهادهاي آموزشي مبتكر ، بدون توجه به شكل سرمايه
ارائه خدمات پيش از آموزش و انتصاب شغلي معلمين، انتقال به نظام چند سطحي تربيت معلم و نظام جديد ادغامي
اصول و اهداف آموزشي
- حفظ ويژگي خاص مبتني بر انسانيت آموزش ، اولويت فراگير ارزشهاي كلي بشري ، زندگي ، بهداشت ، ايجاد زمينه پيشرفتهاي فردي رايگان، تأمين اهداف آموزش و پرورش دانش آموزان،حفظ روحيه بومي بودن و عشق به سرزمين مادري.
- فراهم سازي فضاي فرهنگي متساوي دركشور درعين حفظ سنتهاي فرهنگي، نژادي و منطقه اي
- فراهم سازي امکانات آموزشي براي کليه شهروندان روسي به گونه اي كه پاسخگوي کليه گروه هاي دانش آموزي باشد.
- حفظ خصوصيت همگاني بودن تحصيل براي کليه شهروندان روسي
- برخورداري شهروندان روسي از حق آزادي انتخاب مرکز آموزشي خود
- حفظ ويژگي مردمي و ملي بودن آموزش در مديريت و استقلال عمل نهادهاي آموزشي
معضلات آموزشي
نياز به سرمايه جهت تعميرات اساسي و فوري2/24هزار از تاسيسات عمومي آموزش (37% از کل تاسيسات آموزشي کشور)
نا امني5/6 درصد ازساختمان مدارس
عدم توانايي موسسات آموزشي در ارائه امکانات بهداشتي مناسب به دانش آموزان
برگزاري کلاسهاي درسي3-2نوبته به واسطه کمبود تعداد مراکز آموزشي
ناكافي بودن تجهيزات كلاسي،آزمايشگاهي و ابزار كمك آموزشي
عدم توسعه امکانات تكنولوزيك در مراکز آموزشي
مواجهه معلمين با تجهيزات آموزشي محدود جهت اجراي كارعملي در حوزه هاي شيمي، بيولوژي و فيزيك
محدوديت دروس عملي به عملکرد نمايشي معلمين به واسطه فقدان آزمايشگاه هاي علمي به تعداد کافي
وجود اختلافات فاحش ميان امکانات آموزشي مدارس شهري و روستايي تا ميزان70-50 %
عدم پويايي آموزشي به واسطه بكارگيري روشهاي آموزش تکنولوزيک به كمك فيلم هاي ويدئوئي
عدم برخورداري مدارس شبانه روزي از امکانات بهداشتي مناسب
تاخير در سرمايه گذاري آموزشي
ضعف دولت فدراسيون روسيه درغلبه برمشكلات سرمايه گذاري طي روند اصلاحات آموزشي
عدم توافق ميان آموزش پيش دانشگاهي و آموزش عالي واتخاذ سياست واحدسرمايه گذاري درنظام آموزشي
عدم تخصيص سرمايه کافي جهت انتشار كتب درسي جديد به اندازه ضروري
عدم موفقيت سياست سرمايه گذاري چند سطحي در موسسات آموزشي
تاخير در پرداخت حقوق و مزاياي کاري معلمين و کادر آموزشي که خود به كاهش پرستيژ كاري معلمين منجر گرديده است.
طبقه بندي جمعيتي برمبناي سطح درآمد و طيف خدمات آموزشي که به نوبه خود به ايجاد شرايط نامساوي براي كودكان و جوانان در دست يابي به آموزش كيفي منجر گرديده است.
پايين بودن سطح امنيت اجتماعي دانش آموزان و کادر آموزشي کشور
افزايش ارتقاء کمي برنامه‌ها و كتب درسي با هدف آماده سازي دانش آموزان جهت ورود به مراکزآموزش عالي و عدم توجه به ارتقاء کيفي
عدم برخورداري وزارت آموزش و پرورش از قدرت نظارت بر فعاليت مراکز آموزش محلي
اصلاحات آموزشي
تجديد ساختار آموزشي کشور بر مبناي سياست کودک محور طي قرن18
تشکيل كنگره معلمان روسي طي سال1989
توسعه آموزشي فدراسيون روسيه همزمان با پيروزي نيروي دمكرات طي اگست سال 1991
اجراي قانون فدرال «درزمينه آموزش» درجولاي سال1992
طراحي و اجراي سياست ايالتي درزمينه آموزش و پرورش
حذف مكانيسمهاي ركود پايه اخلاقي و ايدئولوژي در حوزه آموزش
افزايش امکانات تكنولوژيک آموزشي
توسعه برنامه فدرال آموزش بر پايه سياست ايالتي طي سال1993-1992
اصلاح برنامه فدراسيون جهت توسعه آموزشي در روسيه طي سال 1994
برطرف سازي مشكل عدم پيوستگي ديالكتيك ميان جهت يابي آموزشي به سمت گروه كوچك اجتماعي، خانوادگي و مرسوم دانش آموزان از يك سو و جهت يابي در حفظ اتحاد ايالت روسيه و تامين نيازهاي اجتماعي افراد دركل از سوي ديگر
ايجاد جامعه جديد با تغيير زائي ايدئولوژي ر، محتوي و تكنيك هاي آموزشي
ابعاد اصلاحات
- محتوي آموزشي
- تاسيسات و اشكال مختلف آموزشي
- تفكيك نظام انستيتوهاي آموزشي، حمايت از تاسيسات آموزشي بدون توجه به شكل مالكيت
- تيپ شناسي تاسيسات آموزشي و ايجاد مكانيسم كنترل آموزش ايالتي
- حمايت ازاشکال مختلف آموزش همگاني من جمله آموزش ضمن خدمت ، آموزش خانواده و آموزش زبان خارجي
- نظام پرورشي
- اقتصاد آموزشي
- پيشرفت اصول علمي-روششناختي به منظورمعرفي سرمايه گذاري قانوني وتهيه مواد و تاسيسات آموزشي
- تصويب اشكال مختلف سرمايه گذاري خصوصي براي برنامه هاي آموزشي
- ايجاد شرايط قانوني براي انتقال چند كاناله سرمايه گذاري آموزشي
مديريت آموزشي
- طراحي برنامه هدف دارمديريت آموزشي فدرال و ناحيه اي
- تفكيك مديريت آموزشي درسطوح مختلف،ازطريق برقراري موافقت ميان وزارت آموزش و پرورش و دولت روسيه ، مسئولين اجرائي استانها و تشكيلات خود مختار
- توسعه و تكميل تجربه مكانيسم مديريت آموزشي انعطاف پذير
مديريت آموزشي
اداره نظام آموزش رسمي در سطح فدرال ، در اولويت مسئوليت هاي وزارت آموزش و پرورش عمومي و تخصصي است.در داخل وزارت خانه سازماني كه مسئول تصميم گيري در سطح فدرال است ، تشكيلات وزارت آموزش و پرورش روسيه مشتمل برسياستمداران و نمايندگاني از سازمانهاي دولتي ومجامع علمي و آموزشي است. رياست اين تشكيلات نيز بر عهده وزير آموزش و پرورش است . در 89 واحد مستقل اجرايي ، مديريت آموزشي ، توسط مقامات مختلف منطقه اي ايالت همچون وزيران (در جمهوريها) ادارات کل (در مسكو ) ، انجمن هاي آموزشي ، يا افسران و اداره هاي محلي ديگر اداره مي گردند.تفاوت در ساختار و نقش سازمانها در اداره آموزش ، به نژاد ، فرهنگ و ويژگيهاي اقتصادي مناطق بستگي دارد . مقامات آموزش محلي نيز به اداره آموزش در منطقه خود مبادرت مي نمايند. اين در حاليست که ساختار سازماني آنها توسط سازمانهاي مستقل تعيين مي گردد.
مطابق قانون آموزش و پرورش ، سازمانهاي فدرال عهده دار مسئوليتهايي به شرح ذيل مي باشند :
- طراحي و اجراي خط مشي فدرال و آيين نامه هاي قانوني آموزشي و پرورشي
- برقراري روند تنظيم و تجديد سازمان و تأسيس نهاد هاي آموزشي ، مجوز تأسيس و تأييد و اعتبار محلي
- تهيه و تصويب مقررات استاندارد مراکز آموزشي
- اعطاي گواهي نامه به كادر آموزشي
- تعيين نرخ كاري و هنجارهاي فدرال در پرداخت و حقوق کادر آموزشي و تعيين حداقل نرخ حقوق و دستمزد
- تعيين سهم سالانه درآمد فدرال براي امور مالي آموزشي و پرورشي و تشکيل صندوق هاي پولي به منظور يشرفت آموزش و پرورش
- ارائه اطلاعات و حمايت علمي در جهت توسعه رشته هاي تحصيلي و واحدهاي درسي جديد،تهيه متون درسي و ساير تجهيزات كمك درسي و برقراري نظام واحد اطلاع رساني آموزشي در داخل كشور
- تشکيل نظام فدرال تربيتي و آموزش ضمن خدمت آموزگاران و مديران آموزش و پرورش
- نظارت بر اجراي قانون و تضمين دستيابي به استانداردهاي دولت فدرال
مقامات محلي نيز عهده دار مسئوليتهاي به شرح ذيل مي باشند :
پيشرفت و تكميل خط مشي آموزشي مطابق با حساسيت فدرال در حمايت مالي از تحصيلات پايه و رايگان
- تدارك و تكميل برنامه هاي آموزشي جمهوري و منطقه اي درجهت نيل به پيشرفتهاي آموزشي بر حسب ويژگيهاي هر يک از مناطق
- تأسيس سازمانهاي آموزشي و و تجديد مجوز نهاد هاي آموزشي
- تدوين آيين نامه هاي مختلف در حوزه هاي ملي و منطقه اي بر مبناي استانداردهاي آموزشي
- اخذماليات هاي محلي درجهت حمايت از پيشرفت هاي آموزشي
- حمايت هاي مادي از دانش آموزان و معلمين علاوه بر تشويق هاي دولت فدرال
- تهيه و تصويب مقررات و هنجارهاي محلي
سطوح مديريتي
کشور روسيه از نظام 3بعدي مديريت آموزشي (سطح فدرال،ناحيه اي و شهري) برخوردار است.
مديريت آموزشي درسطح فدرال
نهادهاي مرکزي
رئيس جمهوري فدراسيون روسيه
در حوزه اجرائي رئيس جمهور دپارتمان ناظر بر گزارشات اجرائي آموزشي کشوراست.
انجمن فدرال متشکل از كميته اي آموزشي ، علمي ، فرهنگي، بهداشتي و اكولوژيک
دوماي ايالتي و كميته آموزش و علوم
رئيس دولت فدراسيون روسيه
دولت فدارسيون روسيه که بخش ساختاري آن بر وزارت آموزش و پرورش و ديگر وزارتخانه ها مشتمل مي گردد كه تاسيسات آموزشي را زير چتر خود دارد.
مديريت آموزشي درسطح ناحيه اي
مديريت آموزشي درسطح ناحيه اي، در زمره مسووليتهاي اولياي امورمحلي کشور است.گزارشات مديريت نظام آموزشي کشور روسيه بنا بربندهاي 37-28قانون اساسي وفدرال درزمينه آموزش تنظيم مي گردد.درکشور روسيه 89 واحد اجرائي مشتمل براستانهاي خود مختار،كريس ها وجمهوري هاي خود مختار نظير2شهر بزرگ مسكو و پترزبورگ ساختار سازماني آموزش ناحيه اي را برعهده دارند.در راس معمولاً رئيس جمهور، فرماندار استانهاي خود مختار و کريسها و شهردار رييس مناطق شهري است.علاوه بر اين اداره اجرائي ناحيه اي با عنوان شوراي وزارت يا دولت فعاليت دارد که بردپارتمان آموزش مشتمل مي گردد.اداره اجرائي ناحيه اي نيز بطور معمول بر دپارتمان آموزش و شورهاي ايالتي و غير ايالتي مشتمل مي گردد. دپارتمان ناحيه اي آموزش به تعيين سياست آموزش ناحيه پرداخته و برکليه تاسيسات آموزش تخصصي فدراسيون روسيه مشتمل مي گردد.
مناطق روستائي وحومه شهري نيز ازساختار آموزشي مخصوص بخود برخوردارمي باشند.از آنجاييکه مناطق روستايي از تعداد مدارس كمترتحت نظارت قوه قضايي نسبت به مناطق شهري برخوردارمي باشند از نظام مديريتي بسيارآسان تري نيز برخوردار مي باشند.
نظام جديد مديريت آموزشي
به منظور اجراي سياست آموزشي واحد در آگست سال 1996، وزارت آموزش و پرورش و كميته هاي آموزش ايالتي با يکديگر ادغام گرديده واز آگست سال1999تحت عنوان وزارت آموزش عمومي و حرفه اي مبادرت به فعاليت نمودند. سياست وزارت مذکور در بسياري از موارد به واسطه پيچيدگي ارتباطات سياسي و اقتصادي ميان دولت فدرال و دولتهاي ناحيه اي ديكته گردد.
اهداف اصلي مديريتي
· اتخاذ سياست راهبردي آموزشي
· توسعه الگوهاي استاندارد آموزش وتثبيت نظام آموزشي باكيفيت تضميني مطابق با استانداردهاي آموزش ملي
· همکاري با دولت در جهت تدارک بودجه به منظور اجراي مسئوليت هاي محوله
· اعمال سياست تمركز زدايي درحوزه آموزش و تشريح عناصرآن
· اعمال قوانين آموزش محلي
· برقراري تساوي حقوق آموزشي و معطوف داشتن توجه عمده به افراد نيازمند
· اعمال سياست تثبيت توسعه آموزشي و برقراري هماهنگي ميان نواحي مختلف
· اتخاذ سياستي جهت احترام به نيازمنديهاي مراکز آموزشي نواحي مختلف کشور ازنظرشرايط و فرهنگ
· جمع آوري و تحليل اطلاعات آموزشي و اهداف ملي
· انجام تحقيق و توسعه به منظور كمك به توسعه نظام آموزشي
· وضع استانداردهاي كلي براي ناشرين كتب درسي و تشويق اين افراد به انتشار كتب درسي با كيفيت بالا
· تهيه گزارش و انعكاس عمومي پيشرفت ها و دستاوردهاي آموزشي
توسعه مديريتي
- تداوم در توسعه نظام ارتباطي ميان مديريت فدرال و مديريت آموزش محلي و توسعه و اصلاح روش تداخل عمل ميان اين دو
- برقراري موافقت ميان مديريت فدراسيون روسيه و اتباع فدراسيون روسيه در گزارشات مربوط به مديريت نظام آموزشي
- فعال سازي حوزه نظارت آموزشي، بطوركاملا تخصصي و توسعه اين حوزه ميان سطوح مختلف مديريت و انتقال مديريتي از سطح فدرال به سطح ناحيه اي
- آموزش تکميلي مديران آموزشي کشور و آشناسازي آنان با متدها و شيوه هاي مديريتي روز جهان
مديريت آموزش عالي
ساختار اداري ومديريتي
1- كميته دولتي آموزش دانشگاهي که عهده دار مسووليت تأمين مالي 219 موسسه آموزش دانشگاهي ، اعطاي مجوز فعاليت به موسسات جديد آموزشي ، اعطاي اعتبار ، ارائه طرحهاي پيشنهادي به دولت مبني بر توسعه هر چه بيشتر موسسات آموزش دانشگاهي است.
2- مجمع روساي دانشگاه دولتي روسيه
3- انجمن دانشگاه ملي مسكو
4- موسسات آموزش غير دولتي
5- موسسه تحقيقاتي آموزش دانشگاهي
توسعه آموزشي
هدف نهايي اصلاحات و توسعه آموزشي روسيه به واسطه اجراي برنامه توسعه آموزش فدرال تعيين ميگرددكه درسال 1994به تصويب دولت رسيد.از جمله عمده ترين توسعه هاي بدست آمده در حوزه آموزش کشور روسيه مي توان از موارد ذيل نام برد :
1. تجديد سازمان در نظام آموزشي
2. بهره گيري ازتجارب مثبت آموزشي طي سالهاي 1998-1996
3. توسعه شبكه آموزشي و سازمان دهي نظام آموزشي و معرفي سطح ايالتي بعنوان ضامن عمده توسعه كشور
4. جلوگيري از مواجهه با بحران مالي و برقراري امنيت مادي در تاسيسات آموزشي
5. اجراي برنامه فدرال جهت توسعه آموزشي
6. تضمين قانوني حقوق شهروندي جهت دريافت برنامه هاي آموزش توسعه يافته
7. توسعه تكاملي نظام آموزشي درجهت جريان منافع و نيازهاي شخصي، اجتماعي و ايالتي
توسعه آموزش عمومي سال 2000
- اجراي برنامه فدرال توسعه آموزش توسط مجلس دوماي روسيه جهت تصويب آن بواسطه قانون فدرال
- تکميل طرح توسعه آموزش ملي در فدراسيون روسيه
- فعال سازي فرايند قانونگذاري محلي در توسعه آموزش ناحيه اي و تبعيت از قانون اساسي روسيه و قانون فدرال در روند قانون گذاري محلي
- تکميل فرآيند توسعه استانداردهاي آموزش عمومي پايه وتداوم تكميل استانداردهاي آموزش ابتدايي، متوسطه و آموزش عالي
- توسعه تكنيك‌هاي محتوايي آموزشي ويزه مدارس كوچك روستائي و تنظيم برنامه ريزي تحصيلي با هدف قوت بخشيدن به برنامه هاي آموزشي روستايي مطابق با تغييرات برنامه زندگي در اين مناطق
- اعطاي قدرت به مراکز آموزش ناحيه اي درجهت انتشاركتب درسي
- توسعه برنامه هاي آموزش از راه دور از طريق بهره گيري ازشبکه هاي چند رسانه اي و تكنولوژيک
- تثبيت آموزشي و آزادي آكادميك
- تاکيد بر مهارتهاي فردي در زمينه مديريت آموزشي
- اعمال استانداردهاي آموزشي ايالتي
- تعيين نرخ پايه بودجه سطوح مختلف آموزشي در سطوح مختلف فدرال و ملي
- ايجادفضاهاي چند بعدي آموزشي درجهت فراهم سازي فرصتهاي آموزشي جهت برطرف نمودن نيازهاي شهروندان
- تصويب آموزش فدرال توسط دولت فدراسيون روسيه به سال1994
- اجراي قوانين جديد آموزشي طي سالهاي1991تا 1996
- توسعه سياست هاي آموزشي توسط پارلمان روسيه طي سال1997
- تعيين سياستهاي ايالتي، تدوين وطراحي راهبردهايي درزمينه آموزش پيش دبستاني، آموزش متوسطه عمومي و آموزش حرفه اي
همکاريهاي آموزشي
همکاريهاي بين المللي
از جمله پروژه هاي بين المللي آموزش پيش دبستاني که طي چند سال اخير درسطح فدرال به مورد اجرا در آمده است، مي توان از موارد ذيل نام برد
- پروژه روسيه- هلند در خصوص گسترش امکانات اجتماعي – رفاهي كودكان روسي
- پروژه روسيه- بلژيك در خصوص بررسي جوانب دنياي كودکان
- پروژه روسيه- هلند درخصوص رشد و نمو اوليه كودك و امکانات آموزش پيش دبستاني
طي سالهاي اخير،مشاركت بين الملل در زمينه آموزش كودكان با توجه به نيازهاي اختصاصي دو سطح فدرال و منطقه اي بطور موثري توسعه يافته است که از آن جمله مي توان به اجراي پروژه هاي مشترك با کشور بلژيكو ايجاد مراكز روانشناختي- اجتماعي و پزشكي ويزه کودکان اشاره نمود.
پروژه الگوي آموزش حرفه اي در اوديتزوف مسكو طي سال 1998
در اين اثنا،دانشمندان و معلمين روسي در تعدادي ازكنفرانسهاي بين الملل درزمينه آموزش حرفه اي شركت نمودند. در كل ، در سرتاسرروسيه درزمينه آموزش حرفه اي پايه بيش از80 پروژه بين المللي در37 فدراسيون کشور به مورد اجرا گذارده شد. اين پروژه ها بطور عمده بر پايه ارتباط مستقيم تاسيسات آموزشي روسي و تاسيسات آموزش خارجي و سازمانها انجام گرفته است.
پروژه بين المللي«اصلاح آموزش منطقه شمال غرب روسيه» ازسال1996
هدف اصلي پروژه مذکور- ايجاد الگوي منطقه اي و اصلاح آموزش حرفه اي است. از جمله ديگر اهداف اصلي اجراي چنين پروژه اي مي توان از تقويت بدنه مديريت آموزش ناحيه اي و توسعه نظام دراز مدت آموزش حرفه اي ياد نمود.
پروژه IBRD تحت عنوان پروژه حمايت از نوساماني سيستم آموزشي
هدف اساسي اجراي پروژه فوق، تجديد نظر در سياست آموزش ملي فدراسيون روسيه است.
پروژه طويل المدت TACIS
که در چارچوب آن پست مراقبت ملي ازآموزش حرفه اي ايجاد و اجرا شده و سازمان بين الملل حمايت مالي به فرايند اصلاح و توسعه نظام آموزشي روسيه مبادرت نمود. گفتني است که پروژه فوق خود بر چهار پروژه تخصصي به ارزش 10 ميليون دلار بالغ مي گردد.
پروژهTEMPUS
به ارزش11 ميليون دلار در سال
اصول اصلي قانون اساسي
اصل 1
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي يك دولت سوسياليستي است كه بيانگر اراده ومنافع كارگران،دهقانان ، روشنفكران ، و همه اقوام كشور مي باشد.
اصل 2
در شوروي قدرت دولت ناشي از مردم است و از طريق شوراهاي نمايندگان مردم كه بنياد سياسي شوروي را تشكيل مي دهد اعمال مي شود ، كليه ارگانهاي دولتي تحت نظارت شوراهاي مزبور قرار دارند.
اصل 3
دولت شوروي بر پايه اصل مركزيت دمكراتيك ، سازمان يافته و عمل مي نمايد ، كليه ارگانهاي دولت از درجات پايين تا بالا انتخابي بوده و در برابر مردم مسؤوليت دارند و تصميمات ارگانهاي مافوق براي ارگانهاي پايين تر لازم ا لاجرا است.مركزيت دموكراتيك ،رهبري مركزي را با ابتكار و فعاليت خلاقه ارگانهاي محلي و با مسؤوليت هر يك ازارگانهاي حكومتي و مأموران درقبال وظايفي كه به آنها سپرده شده است، مي آميزد.
اصل 4
دولت شوروي و كليه اركان آن بر اساس نظام سوسياليستي وظيفه حفظ و نظم و امنيت، تأمين منافع جامعه و حقوق و آزادي شهروندان را به عهده دارند سازمانهاي دولتي و اجتماعي و مسؤولين امور مكلف به رعايت قوانين اساسي و ساير قوانين شوروي مي باشند.
اصل 5
امور مهم دولتي به معرض مباحث عمومي و همه پرسي مردم گذارده خواهد شد.
اصل 6
اصل حزب كمونيست اتحاد جماهير شوروي نيروي رهبري كننده جامعه شوروي و هسته نظام سياسي آن و كليه سازمانهاي دولتي و عمومي است . حزب كمونيست شوروي براي مردم بوجود آمده و در خدمت آنان است . اين حزب براساس ماركسيسم – لنينيسم ، سير تحول جامعه و خط مشي سياست داخلي و خارجي را تعيين مي كند.حزب همچنين كار عظيم سازندگي مردم شوروي را هدايت كرده و با برنامه منظم و تاوريك كوششهاي مردم را در جهت حصول نيروي كمونيست رهنمون مي گردد . همه سازمانهاي حزبي در چهارچوب قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي عمل مي كنند .
اصل 7
اتحاديه هاي كارگري ، اتحاديه سراسري لنينيستي جوانان كمونيست شوروي ، تعاونيها و ديگر سازمان هاي اجتماعي طبق وظايف مقرر در اساسنامه هاي مربوط در اداره امور مملكتي و در حل مسائل سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي ، و فرهنگي شركت مي نمايد .
اصل 8
هيأت كاركنان موسسات در مباحثه و تصميم گيري پيرامون امور دولتي و عمومي ، برنامه ريزي توليدي و توسعه اجتماعي ، آموزشي و كار يابي ، مديريت بنگاه ها و سازمانها ، بهبود شرايط كار و معيشت و در ساير اقدامات اجتماعي و فرهنگي مشاركت مي كند . هيأت كاركنان موسسات رقابت سوسياليستي را گسترش داده ، شيوه هاي مترقي كار و انضباط توليد بر پايه اصول كمونيستي را ترويج و ترغيب نموده و براي بالا بردن سطح آگاهي هاي سياسي ، فرهنگي و مهارتهاي حرفه اي تلاش مي نمايد.
اصل 9
اساس نظام سياسي جامعه شوروي بر پايه توسعه دموكراسي سوسياليستي به معناي مشاركت هر چه بيشتر شهروندان در اداره امور جامعه و دولت ، افزايش فعاليت سازمانهاي اجتماعي ، تحكيم مباني حقوقي ، عملكردهاي دولتي و اجتماعي آزادي بيشتر براي مردم و احترام به افكار عمومي استوار است.
اصل 10
نظام اقتصادي شوروي بر اساس اصول مالكيت سوسياليستي پروتكل توليد و درشكل مالكيت دولتي مالكيت تعاوني و مزارع جمعي مي باشد.موال اتحاديه هاي صنفي و ديگر سازمان هاي اجتماعي براي انجام وظايف محول در اساسنامه هاي مربوط طبق اصول مالكيت سوسياليستي را صيانت نموده و براي رشد ان فعاليت مينمايد.هيچكس حق ندارد در جهت منافع شخصي ومقاصد سودجويانه ازمالكيت سوسياليستي بهره برداري كند.
اصل 11
مالكيت دولتي يعني مالكيت مشترك مردم شوروي ، شكل اصلي مالكيت سوسياليستي است، زمين ، ذخاير زيرزميني، آب وجنگل منحصراً متعلق به دولت است.وسايل اساسي توليد درصنايع و ساختمان و كشاورزي، ترابري ارتباطات،بانكها،دارايي ، موسسات عام المنفعه ، شهرداريها ، بيشتر اماكن شهري و داراييهاي ديگري كه براي هدف هاي دولت ضروري است متعلق به دولت است.
اصل 12
زمينها و اراضي كشاورزي جهت استفاده رايگان در زمان نامحدود در اختيار مزارع جمعي ( كولخوزها) و سازمانهاي تعاوني و ساير مجتمع هاي مربوط كه در اساسنامه هاي مقرر عنوان شده قرار داشته و به نام آنان ثبت مي گردد .دولت به توسعه مالكيت كولخوزي و تعاوني و نزديك ساختن آن به مالكيت دولتي كمك مي كند .كولخوزها و بهره برداران از زمين موظفند از اراضي مذكور استفاده لازم را به عمل آورده و در افزايش محصولات آن جديت به عمل آورند .
اصل 13
منشاء مالكيت شخصي شهروندان شوروي، درآمد حاصله ازكار است.مالكيت شخصي ، شامل وسايل مورد استفاده زندگي روزمره اشيا لازم براي مصارف شخصي و رفاهي ،قطعات كوچك زمين ، يك خانه مسكوني ، وپس اندازهاي حاصله از كار مي باشد .اموال شخصي شهروندان و حق وراثت بر آن مورد حمايت دولت است.مي توان استفاده از زمين را به طريقي كه قانون مقرر مي دارد ، براي دامداري ، مرغداري ، باغداري ، جاليزكاري و سكونت به شهروندان واگذار نمود .دولت و تعاونيهاي كشاورزي در امر بهره برداري از اين زمينها كمكهاي لازم را به شهروندان خواهند نمود .موارد مذكور از طرف دولت واگذار شده و مي بايد به شيوه معقول از آن استفاده شود . اموالي كه در اختيار شهروندان قرار مي گيرد نبايد موجب درآمدهايي كه حاصل دسترنج آنان نيست ، گردد ، و يا موجب لطمه به منافع جامعه شود .
اصل 14
منشأ افزايش ثروت عمومي و رفاه مردم در شوروي«كار»بوده واستثمار مردم ممنوع است.
دولت ميزان كار و مصرف را طبق اصول سوسياليسم تعيين خواهد كرد .« از هر كس به اندازه تواناييش و به هر كس به اندازه نياز »
دولت از آنگونه درآمدهايي كه قابل ماليات گرفتن است ماليات مقرر را تعيين و اخذ مي نمايد.
اصل 15
هدف توليد در سوسياليسم عبارت است از تأمين نيازمنديهاي روز افزون مادي و معنووي مردم .
دولت به اتكا تلاش زحمتكشان و كاربرد تكنولوژي و بهبود مديريت نسبت به افزايش بهره وري كار ، بالا بردن سطح كارايي و بهبود كيفيت كار و رشد اقتصاد ملي اقدام مي نمايد .
اصل 16
اقتصاد شوروي مجموعه اقتصادي واحدي است كه كليه شاخه هاي توليد اجتماعي بر اساس برنامه هاي دولتي همراه با استقلال مديران و ابتكار افراد صورت گرفته و از اهرمهاي اقتصادي مانند مسؤوليت مديران ، سودها، هزينه ها و ديگر انگيزه هاي اقتصادي استفاده خواهد شد .
اصل 17
كار انفرادي در زمينه صنايع دستي ، كشاورزي ، خدمات كه صرفاً مبتني بر كار و فعاليت شهروندان و اعضاي خانواده آنان مي باشد و قانوناً مجاز شمرده شده و دولت در جهت تنظيم سود آوري آن به نفع جامعه تلاش مي كند.
اصل 18
در شوروي با توجه به منافع نسل حاضر و نسل آينده تدابير لازم جهت حفاظت و صيانت از زمين ، ذخاير زيرزميني ، منابع آب ، كشاورزي ، ثروت حيواني ، سالم نگهداشتن محيط زيست به كار گرفته مي شود .
اصل 19
مبناي اجتماعي اتحاد جماهير شوروي ، اتحاد خلل ناپذير كارگران ، دهقانان و روشنفكران است . دولت با اختلاف طبقاتي در جامعه ، مبارزه مي كند و در جهت رشد همه ملل و اقوام شوروي و نزديك كردن آنان به يكديگر تلاش خواهد كرد .
اصل 20
بر طبق آرمان كمونيستي « رشد آزاد هر فرد شرط رشد آزاد همه است ».
دولت زمينه هاي ايجاد فرصتهاي واقعي بيشتر جهت رشد تواناييها و شخصيت افراد را فراهم خواهد كرد .
اصل 21
دولت براي بهبود شرايط كار و اصول ايمني آن و از ميان بردن كارهاي سخت بدني از طريق سازماندهي علمي به مكانيزه كردن امر توليد در همه رشته هاي اقتصادي ملي اهتمام خواهد ورزيد .
اصل 22
در اتخاد شوروي برنامه تبديل كار كشاورزي به يكي از انواع كار صنعتي و نيز توسعه موسسات آموزشي ، فرهنگي ، بهداشتي ، بازرگاني ، خدمات عمومي ، امور عام المنفعه به طور مستمر اجراء مي شود .دولت در جهت بهسازي مناطق روستايي و تحول آنها به شكل شهركهاي آباد ، به صورت مستمر تلاش مي نمايد .
اصل 23
دولت از طريق افزايش باروري كار ، سطح دستمزد و در آمدهاي واقعي زحمتكشان را همواره بالا مي برد . به منظور تأمين بيشتر نيازهاي مردم شوروي ، صندوقهاي اجتماعي مصرف ايجاد مي شود . دولت با شركت وسيع سازمانهاي اجتماعي و هيأتهاي كاركنان و موسسات ، موجبات رشد و توزيع عادلانه اين قبيل صندوقها را فراهم مي سازد .
اصل24
دراتحاد شوروي سيستمهاي دولتي بهداري ، بازرگاني ، خدمات اجتماعي ، و امور عام المنفعه دارد و در حال توسعه مي باشد .دولت فعاليتهاي تعاوني اجتماعي را تشويق و به پيشرفت امر تربيت بدني عمومي و ورزش در سطح وسيع همت مي گمارد .
اصل 25
در شوروي سيستم واحد آموزش عمومي كه دائماً در حال تكامل است وجود دارد . اين سيستم ، اموزش عمومي و حرفه اي شهروندان را تأمين مي كند و رشد معنوي و جسمي جوانان را بر اساس تعاليم كمونيستي مد نظر داشته و آنان را براي كار و فعاليتهاي اجتماعي آماده مي سازد .
اصل 26
پيشرفت منظم علم و تربيت كادرهاي علمي و تشويق به پژوهش هاي علمي در عرصه اقتصاد ملي و ساير مظاهر زندگي مورد حمايت دولت است .
اصل 27
تربيت اخلاقي جامعه و پرورش ذوق هنري و ارتقاء سطح فرهنگي مردم شوروي و گسترش حرفه هاي مختلف ، مورد حمايت دولت است .
اصل 28
اتحاد شوروي با استواري سياست لنيني صلح را دنبال مي كند و براي تحكيم امنيت و همكاري گسترده بين المللي مي كوشد . هدف سياست خارجي شوروي تأمين شرايط مساعد بين المللي لازم براي اشاعه كمونيزم در شوروي و دفاع از منافع اتحاد شوروي ، تحكيم مواضع سوسياليسم جهاني ، پشتيباني از مبارزات مردم براي آزادي و ترقي ، پيشگيري از جنگهاي تجاوزكارانه ، دستيابي به خلع سلاح عمومي و تخلف اصول همزيستي مسالمت آميز با كشور هايي كه داراي نظام اجتماعي مختلف مي باشند ، خواهد بود . تبليغ جهت جنگ در شوروي ممنوع است .
اصل 29
روابط شوروي با كشورهاي ديگر اساس رعايت برابري حاكميت ، امتناع متقابل از توسل به زور يا تهديد توسل به زور ، تغيير ناپذيري مرزها ، احترام به تماميت ارضي كشورها ، حل مسالمت آميز منازعات ، عدم مداخله در امور داخلي يكديگر ، احترام به حقوق بشر و آزاديهاي اساسي ، احترام به حق مليت ها در امر حاكميت بر سرنوشت خويش ، همكاري ميان كشورها ، اجراي صحيح و دقيق معاهداتي كه از اصول و موازين حقوق بين المللي و از قراردادهاي بين المللي منعقده توسط شوروي ناشي مي شود ، استوار است .
اصل 30
شوروي به عنوان واحدي ناگسستني از سيستم جهاني سوسياليزم و جامعه كشورهاي سوسياليستي محسوب مي گردد . دوستي و همكاري با كشورهاي سوسياليستي بر اساس انتر ناسيوناليسم سوسياليستي ترويج و ترغيب مي گردد و اين كشور در وحدت اقتصادي و تقسيم كار بين المللي به طور فعال شركت مي ورزد .
اصل 31
دفاع از ميهن سوسياليستي از مهمترين وظايف دولت و تمامي احاد ملت است ، به منظور دفاع از دستاوردهاي سوسياليستي ، صلح ، حاكميت و تماميت ارضي كشور ، نيروهاي مسلح شوروي تشكيل نشده و نظام وظيفه عمومي اجباري برقرار گرديده است . وظيفه نيروهاي مسلح در قبال مردم عبارت است از دفاع مطمان از كشور و حفظ آمادگي رزمي دائمي براي دفع سريع هر گونه تجاوز
اصل 32
دولت امنيت و قدرت دفاعي كشور را تأمين مي كند و نيروهاي مسلح كشور را به كليه وسايل لازم جهت دفاع از كشورها مجهز مي نمايد . وظايف ارگانهاي دولتي ، سازمانهاي اجتماعي و مسؤولين امور و شهروندان در زمينه تأمين امنيت كشور و تحكيم قدرت دفاعي آن به وسيله قوانين شوروي سوسياليستي تعيين مي شود .
اصل 33
تابعيت فدرال يكسان در سراسر اتحاد شوروي برقرار است .شهروند يك جمهوري متحده ، شهروند اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي به شمار مي رود . مباني تحصيل و سبك تابعيت شوروي به موجب قانون تعيين مي شود . اتباع شوروي مقيم خارج از كشور از حمايت دولت شوروي برخوردارند .
اصل 34
اتباع شوروي بدون تمايز از حيث اصل و نسب ، موقعيت اجتماعي و توانائي مالي ، تعلق نژادي و ملي ، جنس ، تحصيلات ، زبان ، مذهب ، شغل ، محل سكونت و عوامل ديگر از حقوق مساوي برخوردار گرديده به طوري كه بتوانند كار را با وظايف مادر در آميزند .
اصل 35
زنان و مردان در شوروي از هر نژاد و مليت از حقوق برابر برخوردارند . تأمين اين حقوق از طريق سياست رشد همه جانبه و همكاري همه ملل و اقوام ساكن شوروي با يكديگر و از طريق تقويت روحيه ميهن پرستي و اشاعه انتر ناسيوناليسم سوسياليستي و از طريق استفاده از زبان مادري و زبان هاي ملل ديگر درشوروي انجام مي گيرد.هرگونه محدوديت مستقيم و غير مستقيم حقوق ، برتري نژاد و ملي،ستيزه جويي و تحقير يكديگر به موجب قانون ممنوع و موجب مجازات است .
اصل 36
اتباع شوروي از هر نژاد و مليت حقوق برابر برخوردارند . تأمين اين حقوق از طريق امكاناتي سياست رشد همه جانبه و همكاري همه ملل و اقوام ساكن شوروي با يكديگر و از طريق تقويت روحيه پرستي و اشاعه انترناسيوناليسم سوسياليستي و از طريق استفاده از زبان مادري و زبانهاي ملل ديگر در شوروي انجام مي گيرد . هر گونه محدوديت مستقيم و غير مستقيم حقوق ، برتري نژاد و ملي ، ستيزه جويي و تحقير يكديگر به موجب قانون ممنوع و موجب مجازات است .
اصل 37
اتباع خارجي و افراد بدون تابعيت كه در شوروي زندگي مي كنند داراي حقوق و آزاديهاي مصرح در قانون و از جمله حق مراجعه به دادگاه و ديگر دستگاه هاي دولتي براي دفاع از حقوق شخصي و دارايي و حقوق خانوادگي خود مي باشند . خارجيان و افراد بدون تابعيت در شوروي موظفند قانون اساسي و ساير قوانين را محترم شمارند .
اصل 38
شوروي به آن دسته از خارجياني كه به سبب دفاع از منافع زحمتكشان و حمايت از صلح و مشاركت در جنبشهاي انقلابي و آزاديبخش ملي و فعاليتهاي مترقيانه اجتماعي ، سياسي ، علمي مورد تعقيب قرار مي گيرند حق پناهندگي اعطاء مي كند .
اصل 39
اتباع شوروي از كليه حقوق و آزاديهاي اجتماعي ، اقتصادي ، سياسي و فردي اعلام شده و مصرح درقانون اساسي و در ساير قوانين شوروي برخوردار مي باشند .نظام سوسياليستي گسترش حقوق و آزاديها و بهبود مستمر شرايط زندگي اتباع را با اجراي برنامه هاي رشد اجتماعي ، اقتصادي و فرهنگي تأمين مي نمايد . استفاده از حقوق و آزاديها نبايد به منافع جامعه و دولت و حقوق شهروندان ديگر لطمه وارد نمايد .
اصل 40
اتباع شوروي از حق كار با دستمزدي هماهنگ با مقدار و كيفيت كار كه نبايد از حداقل مقرر شده توسط دولت كمتر باشد برخوردارند.حق انتخاب حرفه ، شغل و كار،مطابق با ذوق ، استعداد، مهارت حرفه اي و تحصيلات وباتوجه به نيازمنديهاي اجتماعي موردحمايت قرارميگيرد.اين حق ازطريق سيستم اقتصاد سوسياليستي، رشد مستمر نيروهاي سواره،آموزش حرفه اي رايگان ،بالا بردن سطح مهارت در كار از طريق آموختن تخصصهاي تازه و گسترش سيستم راهنمايي حرفه اي تأمين مي گردد .
اصل 41
اتباع شوروي از حق استراحت و فراغت برخوردارند . حق مذكور از طريق كار هفتگي حداكثر به مدت 41 ساعت براي كارگران ، كارمندان و برقراي ساعت كار كمتر در برخي مشاغل و حرفها با برخورداري از مرخصي سالانه با حفظ حقوق و تعطيلات هفتگي و امكانات مساعد براي استراحت در محل زندگي تأمين مي گردد. زمان كار و استراحت كولخوزيها توسط كولخوزها تنظيم مي شوند.
اصل 42
اتباع شوروي از حق حفاظت از تندرستي برخوردارند . اين حق از طريق كمكهاي پزشكي رايگان كه توسط موسسات بهداشتي دولتي صورت مي گيرد تأمين مي گردد.گسترش موسسات درماني و بهداري و توليدات بهداشتي ، پيشگيري بيماريها ، اتخاذ تدابير لازم براي بهسازي محيط زيست ، توجه به تندرستي اطفال ، منع كار بدون آشنايي با اصول فني و حرفه اي براي تلاش در جهت كاهش بيماريها و افزايش طول عمر از جمله تدابير لازم براي اجراء و تحقق اين حق است .
اصل 43
اتباع شوروي از حق تأمين در دوران پيري و در صورت بروز بيماري ، از كار افتادگي و از دست دادن نان آور خانواده برخوردار مي باشند.اين حق از طريق بيمه اجتماعي كارگران ،كارمندان،كالخوزيها ، پرداخت مقرري بازنشستگي از سوي دولت يا از سوي كالخوزها در دوران پيري صورت مي پذيرد . همين معلولين و كهنسالان از كمكهاي سازمان تأمين اجتماعي برخوردار مي گردند .
اصل 44
اتباع شوروي از حق مسكن برخوردارند.اين حق از طرق گسترش و حفاظت دارايي و دولتي و اجتماعي در زمينه مسكن و كمك به خانه سازي تعاوني و توزيع عادلانه خانه هاي مرغوبي كه بابت اجاره آنها مبلغ نازلي از سوي شهروندان پرداخت مي شود وسايرخدمات عام المنفعه شهري تأمين ميگردد.اتباع شوروي كه از اين كمكها برخوردار مي شوند بايد از خانه هاي مذكور مراقبت به عمل آورند .
اصل 45
اتباع شوروي از حق آموزش برخوردارند.اين حق از طريق تحصيل درهمه مقاطع تحصيلات ابتدايي، دبيرستان ، و دانشگاه ها صورت مي گيرد و آموزش فني و حرفه اي و تخصصي گسترش مي يابد.همچنين پرداخت كمك هزينه تحصيلي دولتي و فراهم اوردن كتب درسي رايگان براي تمامي محصلين و دانشجويان از جمله وظايف دولت محسوب مي گردد .
اصل 46
اتباع شوروي حق استفاده از دستاوردهاي فرهنگي را دارند ، اين حق با ايجاد سهولت در دسترسي همگان به فرهنگ ميهني و جهاني كه در مجموعه هاي دولتي گردآوري مي شود،صورت مي پذيرد و نيز از طريق گسترش موسسات فرهنگي و شبكه تلويزيوني و راديويي و نشر كتب و مطبوعات و توسعه شبكه كتابخانه ها به صورت رايگان و بسط مبادلات فرهنگي با كشورهاي خارجي صورت مي گيرد .
اصل 47
اتباع شوروي با هدف بنياد نهادن كمونيسم ، از آزادي كار علمي ،فني و هنري برخوردارند.اين حق از طريق گسترش پژوهشهاي علمي ، تشويق اختراعات و نوآوريها و گسترش ادبيات و هنر تآمين ميگردد. انجمن هاي هنرمندان و نويسندگان مورد حمايت مالي دولت قرار گرفته و از حقوق مولفان و مخترعان توسط دولت پشتيباني مي گردد .
اصل 48
اتباع شوروي در اداره امور دولتي و اجتماعي و نيز در بحث و تدوين قوانين فدرال و محلي مشاركت مي نمايند. اين حق از طريق انتخاب شدن و انتخاب كردن و مشاركت در شوراهاي نمايندگان مردم و ديگر ارگانهاي دولتي صورت مي پذيرد .
اصل 49
اتباع شوروي مي تواند با پيشنهادها خود ، در بهبود فعاليتهاي سازمانهاي دولتي و اجتماعي شركت نموده و از نواقص كار انتقاد نمايند.مسؤولين موظفند به پيشنهادها توجه نموده و تدابير لازم را اتخاذ نمايند. تعقيب افراد به سبب انتقاد ممنوع و متخلفين مورد بازخواست قرار مي گيرند.
اصل 50
آزادي بيان،مطبوعات ، اجتماعات ، تظاهرات كه مطابق با منافع مردم و به منظور تحكيم نظام سوسياليستي در شوروي باشد تضمين مي گردد به منظور تحقق آزاديهاي سياسي مذكور ، تسهيلات لازم براي مردم در جهت استفاده از ساختمانهاي عمومي . خيابانها ، و ميادين و نيز استفاده از وسايل ارتباط جمعي فراهم مي گردد .
اصل 51
اتباع شوروي به منظور تحقق بناي كمونيسم ، حق تشكيل سازمانهاي اجتماعي براي انجام فعاليتهاي سياسي را دارا مي باشند .
اصل52
اتباع شوروي از آزادي عقيده برخوردارند و لذا افراد مي توانند از يك مذهب پيروي نموده و يا به هيچ يك از مذاهب اعتقاد نداشته باشند.حق انجام مراسم و فرايض مذهبي تأمين مي گردد.درزمينه معتقدات دراتحاد شوروي ، مذهب از سياست و مدرسه از مذهب جدا است .
اصل53
خانواده از حمايت دولت برخوردار است و ازدواج با توافق زوجين صورت گرفته و زوجين در روابط خانوادگي داراي حقوق مساوي هستند.دولت ازطريق توسعه موسسات مخصوص كودكان جهت پرداخت كمك معاش خصوصاً به خانواده هاي پرجمعيت اقدام مي نمايد .
اصل 54
اتباع شوروي را نمي توان بازداشت نمود مگر به حكم دادگاه يا اجازه دادستان
اصل 55
هيچكس بدون مجوز قانوني حق ورود به خانه شهروندان را ندارد .
اصل 56
زندگي خصوصي شهروندان ، مكاتبات و مكالمت تلفني و مخابرات تلگرافي از مصونيت برخوردار است . اصل 57
احترام به شخصيت انسان و حمايت از حقوق و آزاديهاي شهروندان شوروي وظيفه همه دستگاه هاي دولتي و مقامات مسؤول است .اتباع شوروي در قبال تعدي به حيثيت ، حيات و سلامت ، آزادي شخصي و اموال خويش از حمايت قضايي برخوردارند .
اصل 58
اتباع شوروي حق دارند در صورت تلخف ارگانهاي دولتي عليه آنها شكايت كنند . شكايت طبق تشريفات وظرف مدت مقرر درقانون بايد مورد رسيدگي قرارگيرد.نقض قوانين توسط مسؤولين قابلژيكگي دردادگاه است.اتباع شوروي حق جبران خسارت ناشي از اعمال غير قانوني دستگاه هاي دولتي و مسؤولين را كه در حين انجاو وظيفه هستند ، دارا مي باشند .
اصل 59
تأمين حقوق و آزاديهاي اتباع شوروي از تكاليفي كه به عهده آنان قرار دارد قابل تفكيك نيست . مردم موظفند قانون اساسي و ساير قوانين و مقررات جامعه سوسياليستي را محترم شمرده و شايستگي خود را به عنوان تبعه شوروي نشان دهند .
اصل 60
اتباع شوروي در خصوص كار بايد رعايت انضباط را نموده و همگي در صورت توانايي مكلف به كار كردن مي باشند ، استنكاف از كار كردن با اصول حاكم بر جامعه سوسياليستي سازگار نيست .
اصل 61
تبعه شوروي مكلف به حفظ مالكيت سوسياليستي است .وظيفه مردم مبارزه عليه اختلاس و اسراف و تبذير اموال دولتي و داراييهاي عمومي مي باشد . كساني كه به مالكيت سوسياليستي تجاوز كنند طبق قانون به مجازات مي رسند.
اصل 62
اتباع شوروي مكلف به حفظ منافع دولت و كمك به تحكيم و اعتبار آن مي باشند.دفاع از ميهن وظيفه مقدس هر يك از اتباع شوروي است . خيانت به ميهن بزرگترين جرم در قبال ملت محسوب مي گردد .
اصل 63
خدمت وظيفه عمومي براي اتباع شوروي يك امر پر افتخار است .
اصل 64
اتباع شوروي مكلفند شأن ملي يكديگر را محترم بشمارند و دوستي ميان ملل و اقوام ساكن كشور كثير المله شوروي را تحكيم بخشند .
اصل 65
اتباع شوروي مكلفند حقوق و منافع قانون يكديگر را محترم شمرده و به حفظ نظم عمومي كمك كنند .
اصل 66
اتباع شوروي مكلفند فرزندان خود را به خوبي تربيت نموده و آنان را مفيد براي جامعه بار آورند .
فرزندان مكلفند از پدر و مادر مواظبت نموده و به آنان ياري رسانند .
اصل 67
اتباع شوروي مكلف به حفظ منابع و ثروت هاي طبيعي مي باشند .
اصل 68
اتباع شوروي مكلف به حفظ آثار تاريخي و ديگر آفريده اي فرهنگي و ديني مي باشند .
اصل 69
اتباع شوروي با الهام از اصل انترناسيوناليسم مي بايد در جهت توسعه دولتي و همكاري با ساير ملل و تحكيم صلح عمومي تلاش مي نمايند .
اصل 70
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي ، دولت واحد فدرال كثير المله اي كه بر اساس فراليسم سوسياليستي با رعايت حق ملل در تعيين آزادانه سرنوشت خويش و اتحاد جمهوري هاي متساوي الحقوق شوروي تشكيل شده است.اتحاد جماهير شوروي تجلي وحدت مردم شوروي در چهارچوب دولت واحد است و كليه ملل و اقوام براي ساختن كمونيسم تلاش مي نمايند .
اصل 71
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي از جمهوريهاي زير تشكيل شده است .
1- جمهوري شوروي فدراتيو سوسياليستي روسيه .
2- جمهوري شوروي سوسياليستي اوكراين
3- جمهوري شوروي سوسياليستي بلوروسي
4- جمهوري شوروي سوسياليستي ازبكستان
5- جمهوري شوروي سوسياليستي قزاقستان
6- جمهوري شوروي سوسياليستي گرجستان
7- جمهوري شوروي سوسياليستي آذربايجان
8- جمهوري شوروي سوسياليستي ليتواني
9- جمهوري شوروي سوسياليستي ملداوي
10- جمهوري شوروي سوسياليستي لتوني
11- جمهوري شوروي سوسياليستي قرقيزستان
12- جمهوري شوروي سوسياليستي تاجيكستان
13- جمهوري شوروي سوسياليستي ارمنستان
14- جمهوري شوروي سوسياليستي تركمنستان .
15- جمهوري شوروي سوسياليتي استوني .
اصل 72
حق خروج آزادانه از اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي براي هر جمهوري متحده محفوظ است .
اصل 73
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي به وسيله آزاديهاي عالي ذيصلاح دولتي حل و فصل امور را به عهده دارد:
1- قبول الحاق جمهوري هاي جديد به اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و تصويب تأسيس جمهوريهاي خود مختار و استانهاي خود مختار جديد در چهارچوب جمهوريهاي متحده .
2- تعيين مرز دولتي اتحاد جماهير شوروي
3– تعيين اصول كلي براي سازماندهي و فعاليتهاي اركانهاي قدرت و اداره امور دولتي جمهوريها و ارگان هاي محلي .
4- تأمين وحدت قانونگذاري در سراسر اتحاد جماهير شوروي و جمهوريهاي متحده .
اصل 74
در شوروي و تمامي جمهوريهاي متحده قوانين داراي اعتبار يكسان است . در صورت وجود اختلاف ميان قوانين جمهوريهاي متحده با قوانين كل كشور قانون اتحاد جماهير شوروي حاكم خواهد بود .
اصل 75
سرزمين اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي سرزمين واحدي است و دربرگيرنده ساير جمهوريهاي متحده مي باشد. حاكميت اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي سراسر كشور را شامل مي گردد.
اصل 76
جمهوري متحده شوروي يك دولت حاكم سوسياليستي است كه با ديگر جمهوريهاي شوروي، در يك اتحاد جماهير سوسياليستي ، متحد شده است . جمهوري مذكور خارج از حدود ذكر شده در اصل 73 قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي ، قدرت حكومتي را بر سرزمين خود مستقلاً اعمال مي كند اين جمهوري داراي يك قانون اساسي است كه با قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي مطابقت دارد و حاوي ويژگيهاي جمهوري مذكور است .
اصل 77
جمهوريهاي متحده در تصميم گيري در « شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي » هيأت رئيسه شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي « دولت شوروري » و ديگر اركانهاي اتحاد جماهير شوروي است ، شركت مي نمايد. يك جمهوري متحده ، رشد اقتصادي و اجتماعي را در سرزمين خود تأمين كرده اعمال اختيارات اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي را در سرزمين خود تسهيل مي نمايد ، و تصميمات ارگانهاي عالي حاكمه اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي را را اجرا مي كند . يك جمهوري متحده در مسائل مربوط به حوزه صلاحيت خود فعاليت بنگاه هاي اقتصادي ، موسسات اداري و سازمانهاي تابعه اتحاد را هماهنگ مي سازد .
اصل 78
سرزمين يك جمهوري متحده را بدون تقسيمات سرزمين خود را به مناطق ، استانها ، شهرستانها ، و نواحي تعيين كرده و مسائل مربوط به سازمانهاي اداري و منطقه اي را خود حل مي كند .
اصل 80
يك جمهوري متحده حق دارد با دول خارجي ارتباط برقرار سازد و با آنها قرارداد منعقد نمايد و نمايندگان سياسي و كنسولي مبادله كند و در فعاليتهاي سازمانهاي بين المللي شركت نمايد .
اصل 81
حقوق حاكمه جمهوريهاي متحده به وسيله اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي حفظ مي شود .
اصل 82
يك جمهوري خود مختار جزء تشكيل دهنده يك جمهوري متحده است و در امور خارج از قلمرو اختيارات اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي جمهوري متحده به مسائلي كه در صلاحيتش قرار دارد مستقلاً رسيدگي مي كند . جمهوري خود مختار داراي يك قانون اساسي است كه با قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي هماهنگي دارد و ويژگيهاي جمهوري خود مختار را در بر مي گيرد .
اصل 83
جمهوري خود مختار از طريق ارگانهاي عالي دولت و اداره امور دولتي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوري متحده مربوطه در اموري كه درصلاحيت اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوري متحده شركت مي نمايد .جمهوري خود مختار رشد و توسعه اقتصادي و اجتماعي را در سرزمين خويش تأمين كرده و تصميمات ارگانهاي عالي قدرت اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوري متحده را به مرحله اجرا در مي آورد .جمهوري خود مختار فعاليتهاي سازمانها و بنگاه ها تابعه دولت فدرال جمهوري متحده را در قلمرو اراضي خود هماهنگ مي نمايد .و قلمرو ارضي يك جمهوري خود مختار را بدون موافقت آن نمي توان تغيير داد .
اصل 85
جمهوري فدراتيو سوسياليستي شوروي جمهوريهاي خود مختار زير را در بر مي گيرد :
1– باشقيرستان
2-بورياتيا
3- داغستان
4- كاربادا- بالكاريا
5– لموكنا
6- كارليا
7- ماري (مرو)
8- مورديوبا
9- كومي
10- آستياي شمالي
11- تاتارستان
12– تووا
13- اودمورتيا
14- ئئن- اينكوشيا
15– ئوواشيا
16– پاكوتيا
جمهوري شوروي سوسياليستي ازبكستان ، جمهوري خود مختار قره قالثاق را در بر مي گيرد .جمهوري شوروي سوسياليستي گرجستان ، جمهوريهاي خود مختار شوروي سوسياليستي آث خازستان و آجارستان را در بر دارد . جمهوري شوروي سوسياليستي آذربايجان – جمهوري خود مختار شوروي سوسياليستي نخجوان را دربر دارد .
اصل 86
استان خود مختار جزو تشكيل دهنده يك جمهوري متحده مي باشد.قانون تشكيل يك استان خود مختار به پيشنهاد شوراي نمايندگان مردم استان خود مختار در شوراي عاي جمهوري متحده مربوط به تصويب مي رسد .
اصل 87
جمهوري شوروي فدراتيو سوسياليستي روسيه استانهاي خود مختار زير را در بر مي گيرد :
آديكيا ، آلتاي كوهستاني ، يهوديه ، قره چاي ، ئركس و هاكس.
جمهوري شوروي سوسياليستي گرجستان،استانهاي خودمختار آسياي جنوبي رادربرميگيرد.
جمهوري شوروي سوسياليستي آذربايجان استان خود مختار قره باغ كوهستاني را در بر دارد.
جمهوري شوروي سوسياليستي تاجيكستان استان خود مختار بدخشان كوهستاني را در بر دارد .
اصل 88
حوزه خود مختار يك جزء تشكيل دهنده يك منطقه يا يك استان است . قانون تشكيل حوزه خود مختار در شوراي عالي جمهوري متحده مربوطه به تصويب مي رسد .
اصل 89
شوراهاي نمايندگان مردم يعني : « شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي » ، « شوراهاي عالي جمهوريهاي متحده»،«شوراهاي عالي جمهوريهاي خود مختار»،«شوراهاي نمايندگان مردم مناطق و استانها ».
شوراهاي نمايندگان مردم استانهاي خود مختار و حوزه هاي خود مختار ، شوراهاي نمايندگان مردم نواحي ، شهرها و بخشها ، شهركها و دهات يك سيستم واحد تشكيلات يك قدرت حاكمه مي باشد .
اصل 90
دوره مأموريت شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و شوراهاي عالي جمهوريهاي متحده و جمهوريهاي خود مختار پنج سال و شوراي محلي نمايندگان مردم دو و نيم سال مي باشد و تاريخ انتخابات شوراهاي نمايندگان مردم حداقل دو ماه قبل از انقضاي مدت اختيارات شوراهاي مربوطه تعيين مي گردد.
اصل91
مهمترين مسائلي كه در صلاحيت شوراهاي مربوطه نمايندگان مردم قرار دارد ، طي جلسات دوره اي آنها بررسي و حل وفصل صل مي شود . اين شوراها كميسيونهاي دائمي را انتخاب و ارگانهاي اجرايي و ديگر ارگانهاي تابعه خود را تشكيل مي دهند .
اصل 92
شوراهاي نمايندگان مردم ارگانهاي نظارت مردم را تشكيل مي دهند .علاوه برنظارت دولت توسط ارگانهاي دولتي،نظارت مردم ازطريق شوراهاي فوق كه نمايندگي زحمتكشان را درموسسات ،مزارع جمعي،(كولخوزها) وادارات وسازمانها برعهده دارند،صورت مي گيرد.ارگانهاي نظارت مردم در اجراي برنامه ها و فرامين حكومت نظارت مي كند همچنين موارد نقض قوانين دولتي ، گرايشهاي نادرست در ادراه امور ، تنگ نظري هاي اداري در كار ، سوء مديريت ، اسراف و تبذير ، مسامحه و ديوانسالاري را كنترل كرده و سرانجام به بهبود كار دستگاه هاي دولتي كمك مي نمايد .
اصل 93
شوراهاي نمايندگان مردم مستقيماً يا از طريق ارگانهايي كه تشكيل مي دهند كليه بخشهاي مربوط به امور دولتي ، اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگ را رهبري نموده و تصميمات لازم اتخاذ و اجراي ان را فراهم و بر آن نظارت مي نمايند .
اصل 94
فعاليت شوراهاي نمايندگان مردم از طريق مباحثه و تصميم گيري جمعي و آزاد ، آگاه سازي مردم از امور ، جوابگويي منظم ، دستگاه هاي اجرايي را در جريان فعاليتهاي خود قرار داده و آنان را در امور خويش سهيم و دخيل مي گردانند .شوراهاي مذكور مي ايد از جريانات امور تصميمات متخذه ، مردم را آگاه سازند .
اصل 95
انتخابات نمايندگان براي تمام شوراهاي نمايندگان مردم براساس حق انتخابات عمومي برابر و مستقيم استوار است.
اصل 96
انتخابات نمايندگان جنبه عمومي دارد و تمامي اتباع شوروي كه به سن 18سالگي رسيده باشند به استثناي مجانين حق انتخاب كردن و انتخاب شدن دارند.كساني كه به سن21سال رسيده باشند ميتوانند به عضويت شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي انتخاب شوند .
اصل 97
انتخابات نمايندگان بر اصل برابري استوار است . يعني هر انتخاب كننده يك رأي دارد و همه انتخاب كنندگان به صورت برابر در انتخابات شركت مي كنند .
اصل 98
نمايندگان به صورت مستقيم توسط مردم انتخاب مي شوند .
اصل 99
انتخاب نمايندگان به صورت مخفي بوده و كنترل اراده انتخاب كنندگان ممنوع است .
اصل 100
سازمانهاي زير حق معرفي نامزدهاي نمايندگي را دارند . شعب و سازمانهاي حزب كمونيست اتحاد شوروي ، اتحاديه هاي كارگري،سازمانهاي لنينستي كمونيستي جوانان سراسرشوروي،سازمانهاي تعاوني وديگر سازمانهاي اجتماعي ، هيأتهاي كاركنان موسسات و سازمانها جلسات نظاميان ، بحث آزاد و همه جانبه پيرامون سجاياي سياسي ، علمي و شخصي نامزدها و نيز حق تبليغ جلسات و مطبوعات ، تلويزيون و راديو براي اتباع شوروي و سازمانهاي اجتماعي تضمين است . هزينه هاي ناشي از انجام انتخابات شوراهاي نمايندگان مردم از سوي دولت پرداخت مي شود .
اصل 101
انتخاب نماينده براي شوراهاي نمايندگان مردم در حوزه هاي انتخابي صورت مي گيرد . يك تبعه شوروي نمي تواند در بيش از دو شوراي نمايندگان مردم انتخاب شود . انتخابات شوراها را كميسيونهاي مربوط به اجراي انتخابات كه از ميان نمايندگان سازمانهاي اجتماعي و هيأتهاي كاركنان موسسات ، و جلسات نظاميان در واحدهاي نظامي،تشكيل ميشوند ،انجام مي دهند،ترتيب انجام انتخابات طبق قوانين صورت مي گيرد .
اصل 102
انتخاب كنندگان خواسته هاي خويش را به نمايندگان منتخب تقديم مي دارند . شوراهاي مربوط ، به خواسته ها رسيدگي نموده و به تهيه برنامه هاي رشد اقتصادي و اجتماعي و تنظيم بودجه مي پردازند و و چگونگي تحقق انها را به اطلاع مردم مي رسانند .
اصل 103
نمايندگان شوراها داراي اختيار تام ازسوي مردم ميباشند.
نمايندگان مسائل مربوط به اموردولتي، اقتصادي– اجتماعي و فرهنگي را حل و فصل نموده و بركار دستگاه هاي حكومتي وسازمانها نظارت مي كنند.هر نماينده در فعاليت خود منافع و مصالح عمومي دولت و خواستهاي حوزه انتخابيه خود را ملاك قرار مي دهد.
اصل 104
نمايندگان وظايف خود را بدون تعطيل وظايف عادي خود انجام مي دهند،نمايندگان هنگام تشكيل اجلاسيه شورا و همچنين براي اجراي وظايف نمايندگي خويش به موجب قانون از انجام وظايف توليدي يا خدماتي با حفظ حقوق متوسط خود در محل كار دائمي خويش معاف است .
اصل 105
هر نماينده حق دارد دستگاه هاي دولتي و مسؤولين مورد سوال قرار دهد و آنان موظف به پاسخگويي در اجلاسيه شورا مي باشند . نماينده حق دارد در زمينه مسائل مربوط به فعاليت نمايندگي خويش به تمام ارگانهاي دولتي و اجتماعي و موسسات و ادارات مراجعه و دربررسي مسائلي كه مطرح ساخته است شركت نمايد.مسؤولين دردستگاه هاي دولتي و ادارات موظفند نماينده را بيدرنگ بپذيرند و به نظريات وي درموقع مقرر رسيدگي كنند .
اصل 106
شرايط لازم براي تحقق بلامانع و موثر حقوق و تكاليف نمايندگان شورا تأمين مي گردد . مصونيت نمايندگان و ديگر تصميمات لازم براي فعاليت نمايندگي در قانون مقام نمايندگان و ساير قوانين مربوط به اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوريهاي متحده و خود مختار تعيين مي گردد .
اصل 107
هر نماينده موظف است درباره كار خود و شورا به انتخاب كنندگان و ساير موسسات و سازمانهاي اجتماعي كه او را به نمايندگي خود انتخاب كرده اند گزارش دهد . نماينده اي كه خود را شايسته و مورد اعتماد انتخاب كنندگان نشان ندهد طبق تصميم اكثريت انتخاب كنندگان و به موجب تشريفات مقرر در قانون مي توان در هر زمان او را فرا خوانده و بر كنار ساخت .
اصل 108
ارگان عالي قدرت دولتي اتحاد جماهير شوروي،سوسياليستي،شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي است.شوراي عالي مذكور در حل جمعي مسائلي كه به موجب قانون اساسي در حيطه صلاحيت آنان قرار گرفته اختيار كامل دارد . تصويب و اصلاح قانون اساسي شوروي ، پذيرش جمهوريهاي جديد به اتحاد جماهير شوروي ، تصويب تشكيل جمهوريهاي خودمختار و استانهاي خود مختار جديد ، تصويب برنامه هاي دولتي رشد اقتصادي و اجتماعي ، تصويب بودجه و دولت و گزارش درباره اجراي آنها و تشكيل ارگانهاي اتحاد جماهير شوروي كه در برابر شوراي عالي مسؤول هستند ، منحصراً توسط شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي صورت مي پذيرد . قوانين شوروي توسط شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي يا از طريق همه پرسي كه طبق تصميمات شوراي عالي انجام مي گيرد به تصويب مي رسد .
اصل 109
شوراي عالي از دو مجلس زير تشكيل مي شود :
شوراي اتحاد و شوراي مليتها مجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي داراي حقوق متساوي مي باشند .
اصل 110
تعداد نمايندگان شوراي اتحاد و شوراي مليتها برابر است . نمايندگان شوراي اتحاد در حوزه هاي انتخابي داراي جمعيت مساوي ، انتخاب مي شوند . نمايندگان شورا ي مليتها به ترتيب ذيل انتخاب مي شوند :
از هر جمهوري متحده 32 نماينده از هر جمهوري خودمختار 11 نماينده ، از هر استان خود مختار 5 نماينده و از هر حوزه خود مختار يك نماينده .
شوراي اتحاد و شوراي مليتها پس از آن كه پيشنهاد كميسيونهاي اعتبار نامه ها كه توسط خود آنها انتخاب مي شود ، نسبت به تصويب اعتبارنامه هاي نمايندگان تصميم مي گيرند و در مواردي كه قوانين انتخاباتي نقض شده است ، انتخابات را باطل اعلام مي كند .
اصل 111
هر يك ازمجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي يك رييس مجلس و چهارمعاون انتخاب مي كنند.رؤساي شوراي اتحاد و شوراي مليتهاي دوره هاي اجلاسيه مجلس مربوط را رهبري ودر اجراي مقررات داخلي آن مراقبت مي نمايند. جلسات مشترك مجلسين از طريق رؤساي مذكور به نوبت اداره مي شود .
اصل 112
اجلاسيه هاي شوراي عالي اتحاد شوروي2 بار درسال تشكيل مي گردد.
اجلاسيه هاي فوق العاده به تقاضاي هيأت رييسه(پرزيديوم)شوراي عالي اتحاد شوروي ويا به پيشنهاد يكي ازجمهوريهاي متحده يا حداقل(3)(1)نمايندگان يكي ازمجلسين تشكيل ميشود.
هردوره اجلاسيه شوراي اتحادشوروي ازجلسات جداگانه و مشترك مجلسين و نيز از جلسات كميسيونهاي دائمي مجلسين يا جلسات كميسيونهاي شوراي عالي اتحاد شوروي كه درفواصل ميان جلسات مجلسين برگزار ميشود ، تشكيل مي گردد.هر دوره اجلاسيه در جلسات جداگانه يا مشترك مجلسين افتتاح و پايان مي يابد .
اصل 113
تقديم لوايح قانوني براي تصويب درشوراي عالي اتحاد شوروي ، توسط شوراي اتحاد،شوراي مليتها ، هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي،شوراي وزيران اتحاد شوروي،جمهوريهاي متحده يا حداقل(3) (1) نمايندگان يكي از مجلسين تشكيل مي شود.هردوره اجلاسيه شوراي اتحاد شوروي از جلسات جداگانه و مشترك مجلسين و نيز ازجلسات كميسيونهاي دائمي مجلسين آن نمايندگان شوراي عالي اتحاد شوروي و دادستان كل اتحاد شوروي صورت ميگيرد.سازمانهاي اجتماغي نيز ازطريق ارگانهاي كل كشوري مربوطه ازحق پيشنهاد قانوني برخوردارند.
اصل 114
لوايح قانوني كه براي بررسي و تصويب به شوراي عالي اتحاد شوروي پيشنهاد شده درجلسات جداگانه يا مشترك مجلسين مطرح مي گردد.در صورت لزوم لايحه قانوني را ميتوان براي بررسي مقدماتي و تكميلي به كميسيونهاي مربوطه ارجاع نمود.قانون اتحاد شوروي در صورتي مصوب به شمارميرود كه در هر يك از مجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي ، با اكثريت آراء شوراي عالي اتحاد شوروي به تصويب مي رسد. لوايح قانوني و مسائل بسيار مهم ديگر به موجب تصميمي كه شوراي عالي اتحاد شوروي با هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي به ابتكار خود يا به پيشنهاد يك جمهوري متحده اتخاذ مي نمايد مي تواند در معرض بحث همگاني مردم قرار گيرد.
اصل 115
درصورت بروز اختلاف ميان شوراي اتحاد و شوراي مليتها موضوع به يك كميسيون سازش كه توسط مجلسين بر اساس حقوق متساوي تشكيل مي شود ارجاع مي گردد و سپس بار ديگر در جلسه مشترك مورد بررسي قرار گرفته و چنانچه اين بار نيز تؤافق حاصل نشد ،موضوع در دوره اجلاسيه بعدي شوراي عالي اتحاد شوروي به بحث گذاشته شده يا توسط شوراي عالي اتحاد شوروي جهت همه پرسي به رأي عمومي گذارده خواهد شد.
اصل 116
قوانين و تصويبنامه هاي اتحاد شوروي و ديگر اسناد شوراي عالي اتحاد شوروي به زبانهاي جمهوريهاي متحده و به امضاي صدر و دبير هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروري صادر و منتشر مي گردد .
اصل 117
نماينده شوراي عالي اتحاد شوروي حق دارد شوراي وزيران ، و روساي ارگانهاي ديگر كه توسط شوراي عالي اتحاد شوروي تشكيل مي شوند را مورد سؤال قرار دهد . شوراي وزيران اتحاد شوروي يا مقام مسؤولي كه مورد سؤال قرارگرفته بايد حداكثر3روز به اجلاسيه جاري شوراي عالي اتحد شوروي شفاهي يا كتبي پاسخ دهد .
اصل 118
نماينده شوراي عالي اتحاد شوروي را نمي توان بدون موافقت شوراي مذكور و در فواصل مياندوره هاي اجلاسيه ، بدون موافقت هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي ، مورد تعقيب جزايي قرار داده و يا بازداشت نموده و يا توسط دادگاه به مجازات محكوم نمود.
اصل 119
شوراي عالي اتحاد شوروي در جلسه مشترك مجلسين ، هيأت رييسه را كه از اركان دائمي شوراي مذكور است انتخاب مي كند . اين اركان در فعاليت هاي خود در برابر شوراي عالي اتحاد شوروي مسؤول است و در فاصله ميان دوره هاي اجلاسيه شورا در چهارچوب قانون اساسي وظايف عالي ترين ركن قدرت دولتي اتحاد شوروي را انجام مي دهد .
اصل 120
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي كه از ميان نمايندگان انتخاب مي شوند مركب است از : صدر هيأت رييسه ، معاون اول صدر ، پانزده معاون صدر به نسبت يك نفر از هر جمهوري متحده ، دبير هيأت رييسه و بيست ويك عضو.
اصل121
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد داراي وظايف زير است :
1- تعيين تاريخ انتخابات شوراي عالي اتحاد شوروي .
2- دعوت به تشكيل دوره هاي اجلاسيه شوراي عالي اتحاد شوروي .
3- هماهنگ ساختن فعاليت كميسيونهاي دائمي مجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي .
4- رعايت قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي ، نظارت و تطابق قانون اساسي و قواني جمهوريهاي متحده با قانون اساسي و قوانين اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي .
5- تفسير قوانين اتحاد جماهير شوروي
6- تصويب و فسخ قراردادهاي بين المللي
7- لغو تصويبنامه ها و دستور العملهاي شوراي وزيران اتحاد شوروي و شوراهاي وزيران جمهوريهاي متحده در صورت عدم مطابقت با قانون .
8- اعطاي درجات نظامي و رتبه هاي سياسي و عناوين اختصاصي
9- وضع و اعطاي نشانها ، عناوين افتخاري و مدالهاي مخصوص .
10- سلب و اعطاي تابعيت اتحاد شوروي و رسيدگي به مسأله ترك شوروي و اعطاي پناهندگي به خارجيان .
11- صدور فرمان هاي عفو عمومي و بخشودگي .
12- تعيين نمايندگان سياسي كشور در دول خارجي و در سازمانهاي بين المللي و فراخواندن آنها .
13- پذيرفتن استوارنامه هاي نمايندگان سياسي دول خارجي و اكروديته .
14- تشكيل شوراي عالي دفاع و تصويب تركيب اعضاي آن ، عزل و نصب فرماندهان عالي نيروهاي مسلح.
15- برقراي حكومت نظامي در قسمتي از مناطق يا سراسر كشور به منظور دفاع از كشور .
16- اعلام بسيج عمومي يا حزبي
17- در فواصل مياندوره هاي اجلاسيه شورا ، اعلام حالت جنگ در صورت حمله نظامي به كشور و يا ضرورت
عمل به تعهدات بين المللي ناشي از قرارداد دفاع مشترك در قبال تجاوز
18- اعمال اختيارات ديگري كه به موجب قانون اساسي اتحاد شوروي به آن واگذار شده است .
اصل 122
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي در فواصل هر دوره هاي اجلاسيه شوراي عالي داراي صلاحيت هايي به شرح زير مي باشد مشروط بر اين كه مصوبات خود را دوره هاي اجلاسيه بعدي براي نصب به شوراي عالي تقديم كند :
1- اصلاح قوانين جاري شوروي
2- تصويب تغييرات مرزي ميان جمهوريهاي متحده
3- تأسيس وزارتخانه هاي اتحاد شوروي و كميته هاي دولتي و انحلال آنها به پيشنهاد رئيس شوراي وزيران شوروي.
4- بركناري يا انتصاب اعضاي شوراي وزيران شوروي به پيشنهاد رييس شوراي وزيران شوروي
اصل 123
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي فرامين و تصميمات لازم را تصويب و اعلام مي نمايد .
اصل 124
پس از انقضاي دوره شوراي عالي اتحاد شوروي ، هيأت رييسه شوراي عالي اختيارات خود را تا زماني كه هيأت رييسه جديد توسط شوراي عالي جديد انتخاب شود ، حفظ مي كند . شوراي عالي جديد دو ماه پس از انجام انتخابات ،به وسيله هيأت رييسه دوره پيشين شوراي عالي اتحاد شوروي تشكيل جلسه مي دهد .
اصل 125
« شوراي اتحاد » و « شوراي مليتها » از ميان نمايندگان خود ، كميسيونهاي دائمي براي رسيدگي مقدماتي مسائلي كه در حوزه صلاحيت شوراي عالي اتحاد شوروي قرار دارد و نيز براي كمك به اجراي قوانين اتحاد شوروي و ديگر تصميمات شوراي مذكور و هيأت رييسه آن و نظارت بر فعاليت دستگاه ها و سازمانهاي دولتي تشكيل مي دهند.مجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي ميتوانند كميسيونهاي مشترك بر اساس تساوي حقوق تشكيل دهند.شوراي عالي اتحاد شوروي هر وقت لازم بداند براي هر موضوعي كميسيونهاي رسيدگي و نظارت و تفتيش و غيره تشكيل مي دهد.تمام سازمانهاي دولتي و اجتماعي و مسؤولين امر موظفند به تقاضاهاي كميسيون شوراي عالي اتحاد شوروي و كميسيونهاي مجلسين عمل كنند و مدارك و اسناد لازم را در اختيار آنها قرار دهند .توصيه هاي كميسيونها مي بايد از سوي سازمانهاي دولتي و اجتماعي و ادارات مورد بررسي و توجه قرار گيرد و نتيجه امر بايد در موعد مقرر به اطلاع كميسيونها برسد .
اصل 126
شوراي عالي اتحاد شوروي بر فعاليت همه ارگانهاي دولتي كه در برابر ان پاسخگو هستند نظارت مي كند .
شوراي مذكور كميته نظارت مردم اتحاد شوروي را كه در رأس نظام ارگانهاي نظارت مردم قرار دارد ، تشكيل مي دهد.چگونگي سازماندهي و ترتيب فعاليت ارگانهاي نظارت مردم طبق قانون مربوط نظارت مردم در شوروي تعيين مي گردد.
اصل 127
ترتيب شوراي عالي اتحاد شوروي و سازمانهاي تابعه آن طبق اصول مقررتوسط شوراي عالي اتحاد شوروي و ديگرقوانين اين كشوركه براساس قانون اساسي اتحاد جماهيرشوروي سوسياليتي صادرميگردند تعيين مي گردد.
اصل 128
شوراي وزيران اتحاد شوروي، يعني حكومت اتحاد شوروي عاليترين اركان اجرايي و اداري قدرت حكومت اتحاد شوروي است .
اصل 129
شوراي وزيران اتحاد شوروي از طرف شوراي عالي اتحاد شوروي در جلسه مشترك شوراي اتحاد و شوراي مليتها با تركيب زير تشكيل مي گردند :
1- رئيس شوراي وزيران اتحاد شوروي
2- معاون اول و معاونان رييس شوراي وزيران
3- وزراي اتحاد شوروي
4- رؤساي كميته هاي دولتي شوروي
5- روساي شوراي وزيران جمهوريهاي متحده به اعتبار مقام خود جزو شوراي وزيران اتحاد شوروي هستند.
شوراي عالي اتحاد شوروي به پيشنهاد رييس شوراي وزيران اتحاد شوروي مي تواند روساي سازمانها و ديگر دستگاه هاي اتحاد شوروي را به عضويت هيأت دولت شوروي در آورد.شوراي وزيران اتحاد شوروي در نخستين دوره اجلاسيه شوراي عالي جديد اتحاد شوروي از خود سلب اختيار مي نمايد .
اصل 130
شوراي وزيران اتحاد شوروي در برابر شوراي عالي اتحاد شوروي مسؤول بوده و در فواصل ميان دوره اي اجلاسيه شوراي عالي شوروي در قبال هيأت رييسه شوراي عالي مسؤوليت دارد .شوراي وزيران اتحاد شوروي درباره فعاليت خود به صورت منظم به شوراي عالي اتحاد شوروي گزارش مي دهد.
اصل 131
شوراي وزيران اتحاد شوروي در حل و فصل كليه مسائل مربوط به اداره مملكت تا انجا كه اين مسائل به موجب قانون اساسي در حيطه صلاحيت شوراي عالي اتحاد شوروي و هيأت رييسه ان شورا نباشد ، اختيار كامل دارد .شورواي وزيران اتحاد شوروي داراي اختيارتي به شرح زير است :
1- هدايت طرح توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي ، تصويب و اجراي طرحهاي لازم به منظور افزايش رفاه و رشد فرهنگي مردم ، پيشرفت علم و تكنيك ، استفاده معقول از منابع طبيعي و حفاظت آن ، تقويت نظامي پولي و اعتباري ، اجراي سياست واحد در زمينه قيمتها ، مزد و تأمين اجتماعي ، سازماندهي بيمه دولتي و نظام اماري و محاسباتي واحد ، اداره امور موسسات و مجتمعهاي صنعتي ، ساختماني ، كشاورزي ، ترابري ، ارتباطات بانكها ، و همچنين ساير سازمانها و ادارات تابعه در سراسر كشور .
2- طرح برنامه هاي دولتي جاري و دراز مدت رشد اقتصادي اجتماعي شوروي ، تنظيم بودجه دولتي و تسليم آن به شوراي اتحاد شوروي ، تهيه گزارش اجرايي برنامه ها و عملكرد بودجه و تقديم آن به شوراي عالي مذكور .
3- اقدامات لازم براي دفاع از منافع دولت و حفظ مالكيت سوسياليستي و برقراي و حفظ نظام اجتماعي و تأمين حقوق و آزاديهاي مردم و دفاع از آن .
4–هدايت عمومي توسعه نيروهاي مسلح اتحاد شوروي و تعيين سنوات خدمت نظامي .
5-اتخاذ تصميم در خصوص برقراري مناسبات و همكاري در زمينه هاي سياسي ، بازرگاني ، اقتصادي ، علمي ، فني و فرهنگي با كشورهاي خارجي و اجراي موافقتنامه هاي بين المللي و فسخ آنها .
6– تشكيل كميته ها و هيأتهاي مديريت كل و ادارات امور اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي و دفاعي ، در كنار شوراي وزيران اتحاد شوروي
اصل 132
براي حل مسائل مربوط به هدايت اقتصادي و ساير امور دولتي ، هيأت رييسه شوراي وزيران شوروي ، به عنوان اركان دائمي شوراي وزيران شوروي مركب از رييس شوراي وزيران شوروي و معاونان اول و معاونان شوراي وزيران عمل مي نمايد .
اصل 133
شوراي وزيران شوروي در اجراي قوانين اين كشور و ساير تصميمات شوراي عالي اتحاد شوروي و هيأت رييسه آن تصويبنامه ها و دستورالعملهاي لازم را صادر و به اجرا مي گذارد .تصويب نامه ها و دستورالعملهاي شوراي مذكور در سراسر كشور لازم الاجرا است .
اصل 134
شوراي وزيران شوروي در مسائلي كه در محدوده صلاحيت اتحاد شوروي قرار دارد ، حق دارد اجراي تصويبنامه ها و دستورالعملهاي شوراي وزيران جمهوريهاي متحده را به حالت تعليق در آورده و نيز بخشنامه ها و تصميمات وزارتخانه ها و كميته هاي حكومتي كشور و ديگر دستگاه هاي تابعه را لغو نمايد .
اصل 135
شوراي وزريران اتحاد شوروي فعاليت وزارتخانه ها ،كميته هاي دولتي سراسراتحاد شوروي وكميته هاي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوريهاي متحده و ديگرسازمانهاي تابعه را هماهنگ ساخته و هدايت مي كند.
وزارتخانه ها و كميته هاي دولتي سراسر كشور مستقيماً يا از طريق دستگاه هايي كه خود تشكيل داده اند هدايت نموده و انجام مي دهند.وزارتخانه ها وكميته هاي دولتي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوريهاي متحده ، اداره اموري را كه به آنها سپرده شده رهبري و يا از طريق وزارتخانه ها و ديگر ارگان هاي جمهوري هاي متحده و ساير دستگاه هاي تابعه شوروي توسط هيأت رييسه اتحاد شوروي تعيين مي گردد .وزارتخانه ها و كميته هاي دولتي اتحاد شوروي در خصوص شرايط و پيشرفت اموري كه درحوزه صلاحيت آنهاست مسائل خواهند بود .آنها دراجراي قوانين كشوروتصميمات ديگرشورايعالي اتحاد شوروي وهيأت رييسه آن،تصويبنامه ها و دستورالعملهاي شوراي وزيران اتحاد شوروي ، تصميمات لازم اتخاذ و چگونگي اجراي آن را را سازمان مي دهند.
اصل 136
حدود صلاحيت شوراي وزيران اتحاد شوروي و هيأت رييسه آن و ترتيب فعاليت آنها و چگونگي مناسبات ميان شوراي وزيران و ديگر سازمانهاي دولتي و نيز فهرست وزارتخانه ها و كميته هاي دولتي مشترك ميان اتحاد شوروي و قوانين مربوط به شوراي اتحاد وزيران اتحاد شوروي تعيين مي گردد .
اصل 137
ركن عالي قدرت دولتي جمهوري متحده شوراي عالي جمهوري متحده است .شوراي مذكور در حل و فصل جميع مسائلي كه به موجب قانون اساسي شوروي و جمهوري متحده در صلاحيت آن قرار گرفته ، اختيار دارد .تصويب قانون اساسي جمهوري متحده و اصلاح ان با تصويب برنامه هاي رشد اقتصادي و اجتماعي و بودجه دولتي و گزارش درباره تحقق آنها، تشكيل سازمانهايي كه در برابر شوراي عالي جمهوري متحده داراي مسؤوليت مي باشند ،منحصراً توسط شورايعالي اين جمهوري صورت ميپذيرد.ازقوانين جمهوري متحد توسط شوراي عالي جمهوري متحده ، يا از طريق همه پرسي به موجب تصميمات شوراي عالي مذكور،انجام و به تصويب مي رسد .
اصل 138
شوراي عالي جمهوري متحده ، هيأت رييسه شوراي عالي كه ركن دائمي شوراي عالي جمهوري متحده مي باشد و در جميع فاعليت هاي خود در برابر آن مسؤوليت دارد ، انتخاب مي كند.تركيب و اختيارات هيأت رييسه شوراي عالي جمهوري متحده به موجب قانون اساسي جمهوري متحده تعيين مي شود .
اصل 139
شوراي عالي جمهوري متحده ، شوراي وزيران جمهوري متحده ، يعني حكومت جمهوري متحده را كه از سازمانهاي عالي اجرايي و مديريت قدرت دولتي جمهوري متحده مي باشد تشكيل مي دهد.شوراي مديران جمهوري متحده در برابر شوراي عالي داراي مسؤوليت و درفواصل ميان دوره هاي اجلاسيه در برابر هيأت رييسه شوراي عالي متحده نيز مسؤوليت دارند .
اصل 140
شوراي وزيران جمهوري متحده به موجب قوانين مصوب اتحاد شوروي و جمهوري متحده ، و تصويب نامه ها و دستور العمل هاي شوراي وزيران اتحاد شوروي تصويب نامه ها و دستورهاي لازم را صادر مي كند و چگونگي اجراي آن را سازمان داده و نظارت مي نمايد .
اصل 141
شوراي ورزيران جمهوري متحده ، حق دارد اجراي تصويب نامه ها و دستور العملهاي شوراي وزيران جمهوريهاي خودمختار را به حالت تعليق درآورد و تصميمات كميته هاي اجرايي شوراهاي نمايندگان مردم در مناطق استانها ، شهرهاي تابعه جمهوري و شوراهاي مردمي استانهاي خودمختار و جمهوريهايي كه فاقد استان مي باشد و ساير شهر ها و نواحي ديگر را لغو كند .
اصل 142
شوراي وزيران جمهوري متحده ، فعاليتهاي وزارتخانه هاي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوري متحده و وزارتخانه هاي جمهوري ، كميته هاي دولتي جمهوري متحده و ديگر سازمانهاي تابعه خود را با يكديگر هماهنگ و هدايت مي كند .وزارتخانه ها و كميته هاي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوري متحده اموري را كه در جمهوري متحده به انها سپرده شده است ، رهبري مي كنند. و يا امور رشته هاي مرتبط را اداره نموده و در فعاليت هاي خود هم تابع شوراي وزيران جمهوري متحده هستند و هم تابع وزارتخانه ها يا كميته هاي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوري متحده مي باشد . وزارتخانه هاي جمهوري و كميته هاي دولتي اموري را كه به انها سپرده شده است رهبري كرده و در امور رشته هاي مربوط كنترل و نظارت دارند و در كار خود نيز از شوراي وزيران جمهوري متحده پيروي مي كنند .
اصل 143
ركن عالي قدرت دولتي جمهوري خود مختار شوراي عالي جمهوري خود مختار ميباشد.تصويب و اصلاح قانون اساسي جمهوري خودمختار، تصويب برنامه هاي رشد اقتصادي و اجتماعي و بودجه كشور ، و تشكيل اركاني كه دربرابر شوراي عالي جمهوري خود مختار مسؤول هستند ،منحصراً توسط قوانين جمهوري خود مختار توسط شوراي عالي جمهوري خود مختار به تصويب مي رسد .
اصل 144
شوراي عالي جمهوري خود مختار ، هيأت رييسه شوراي عالي جمهوري خود مختار را انتخاب مي كند و شوراي وزيران جمهوري خود مختار يعني دولت جمهوري خود مختار را تشكيل مي دهد .
اصل 145
اركانهاي قدرت دولتي در مناطق ، استانها و استانهاي خود مختار، حوزه هاي خود مختار، نواحي ،شهرها ، بخشها ، شهركها و دهات ، شوراهاي نمايندگان مردم انها مي باشند .
اصل 146
شوراهاي محلي نمايندگان مردم جميع مسائل واجد اهميت محلي را بر اساس مصالح عمومي دولت و منافع مردم ساكن قلمرو خود حل و فصل مي نمايند.تصميمات اركان هاي حكومتي بالاتر را اجراء كرده و فعاليت شوراهاي رده هاي پايين تر نمايندگان مردم را رهبري مي كنند ، در بحث پيرامون مسائل مربوط به جمهوري و مربوط به سراسر اتحاد جماهير شوروي شركت و پيشنهادهاي خود را مطرح مي سازند.شوراهاي محلي نمايندگان مردم در قلمرو اختيارات خود مسائل مربوط به امور سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي را رهبري مي كنند بودجه محلي را تصويب و اركانهاي دولتي و موسسات و سازمانهاي تابع خود را رهبري نموده و رعايت قوانين و حفظ نظام اجتماعي و حقوق شهروندان را تأمين و به قدرت دفاعي كشور مساعدت مي نمايند .
اصل 147
شوراهاي محلي نمايندگان مردم در حيطه اختيارات خود توسعه اقتصادي و رشد اجتماعي در قلمرو خود را تأمين نموده و رعايت قوانين را از سوي سازمانها ، موسسات و ادارات نظارت مي نمايند . همچنين بر فعاليت آنها در زمينه انتفاع از اراضي ، و حفاظت طبيعت و آباداني و استفاده از نيروي انساني و توليد كالاهاي مصرفي مردم و تسهيل در امر خدمات اجتماعي ، فرهنگي و معيشتي مردم نظارت مي نمايند .
اصل 148
اركان اجرايي ومديريت شوراهاي محلي نمايندگان مردم ، كميته هاي اجرايي ، منتخب مركب از نمايندگان اين شوراها هستند.كميته هاي اجرايي هر سال حداقل يك بار پيرامون فعاليت خود در برابر شوراهاي انتخاب كننده و نيز در جلسات هيأت هاي كاركنان موسسات و در محل سكناي شهروندان گزارش لازم را ارائه مي نمايند.
اصل 149
شوراهاي محلي نمايندگان مردم در حوزه اختياراتي كه قوانين اتحاد شوروي ، جمهوري متحده و جمهوري خود مختار به آنها تفويض نموده ، تصميمات لازم را اتخاذ مي كنند. تصميمات مذكور براي كليه موسسات ، ادارات و سازمانها و همچنين مسؤولين و شهروندان مقيم قلمرو اين شوراها واجب الاطاعه است.
اصل 150
كميته هاي اجرايي شوراهاي محلي نمايندگان مردم هم در برابر شورايي كه انها را انتخاب نموده و هم در برابر ركن اجرايي و مديريت مافوق خود مستقيماً پاسخگو و مسؤوول هستند .
اصل 151
امور قضائي در اتحاذ شوروي فقط به وسيله محاكم قضايي صورت مي گيرد .
در اتحاد شوروي محاكم زير وجود دارند :
دادگاه عالي اتحاد شوروي،دادگاه عالي جمهوريهاي متحده ،دادگاه عالي جمهوريهاي خود مختار ، دادگاه هاي منطقه ، استان و شهرها، دادگاه هاي استانهاي خود مختار ، دادگاه هاي حوزه ها و دادگاه هاي خلق ناحيه در شهرها و نيز دادگاه هاي نظامي و نيروهاي مسلح .
اصل 152
در اتحاد شوروي كليه محاكم بر اساس انتخابي بودن دادرسان و داوران تشكيل مي گردند .دادرسان خلق ناحيه (شهر) به وسيله شهروندان ناحيه و بر اساس حق انتخاب عمومي برابر و مستقيم با رأي مخفي براي مدت پنج سال انتخاب مي گردند. داوران دادگاه هاي خلق ناحيه با رأي علني و در جلسات شهروندان براي دو سال و نيم انتخاب ميگردند.دادگاه هاي بالاترتوسط شوراهاي مربوطه نمايندگان خلق براي مدت پنج سال انتخاب مي شوند.دادرسان دادگاه هاي نظامي توسط هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي براي مدت پنج سال و داوران خلق اين دادگاه ها در جلسات نظاميان براي مدت دو سال و نيم انتخاب مي شوند.دادرسان و داوران خلق در برابر اشخاص يا سازمانهاي انتخاب كننده آنان مسؤول و پاسخگو هستند . سازمانهاي انتخاب كننده به ترتيب مقرر در قانون آنها را احضار و بركنار مي نمايند .
اصل 153
دادگاه عالي اتحاد شوروي ركن عالي قضايي اتحاد شوروي بوده و نظارت خود را بر فعاليتهاي قضايي محاكم اتحاد شوروي ، و جمهوريهاي متحده به موجب قانون اعمال مي نمايد.دادگاه عالي اتحاد شوروي مركب از رييس دادگاه عالي ، معاونان او ، اعضاي دادگاه و داوران مردم توسط شوراي عاالي اتحاد شوروي انتخاب مي شوند .روساي دادگاه هاي عالي جمهوريهاي متحده به اعتبار سمت ، عضو ديوان عالي اتحاد جماهير شوروي مي باشند. تشكيلات ديوان عالي اتحاد شوروي و آيين دادرسي آن طبق قانون مربوط تعيين مي شود.
اصل 154
رسيدگي به دعاوي مدني و كيفري در تمام محاكم با مشاركت كليه قضات صورت مي گيرد و دعاوي در دادگاه هاي شهرستان باشركت داوران مردم انجام ميگيرد.داوران مردم درامور قضايي ازكليه حقوق دادرسان برخوردارند.
اصل 155
دادرسان و داوران مردم مستقل بوده و فقط تابع قانون مي باشند .
اصل 156
دادرسي در اتحاد شوروي بر اصل مساوات در برابر قانون و محاكم استوار است .
اصل 157
رسيدگي به دعاوي در تمام محاكم به صورت علني است .دادرسي غير علني فقط در موارد مقرر در قانون و با رعايت تمام قواعد آيين دارسي مجاز است .
اصل 158
متهم در دعاوي كيفري از حق معاضدت قضايي برخوردار است .
اصل 159
رسيدگي به دعوي مردم به زبان محلي جمهوري هاي متحده يا خود مختار و يا استان صورت مي گيرد .
چنانچه اصحاب دعوا به زباني كه دادرسي به آن انجام مي گيرد ، آشنا نباشد از حق داشتن مترجم و دفاع به زبان مادري برخوردار خواهند بود .
اصل 160
هيچكس را نمي توان مجرم شناخت و به كيفر رسان مگر به موجب قانون و به حكم دادگاه .
اصل 161
كانون وكلاي دادگستري معاضدت قضايي لازم را دراختيارشهروندان و سازمانها قرار ميدهد.در موارد مقرر در قانون معاضدت قضايي به طور رايگان انجام مي گيرد تشكيلات وطرز كار كانون وكلاء به موجب قانون اتحاد جماهير شوروي و جمهوريهاي متحده تعيين مي شود.
اصل 162
نمايندگان سازمانهاي اجتماعي ومجموعه هاي كارگري مي توانند دردارسي هاي مدني وكيفري شركت نمايند.
اصل 163
حل وفصل اختلافات اقتصادي بين ادارات و سازمانها به وسيله هيأتهاي داوري دولتي در حدود صلاحيتشان صورت مي گيرد . سازمان و نحوه كار هيأتهاي داوري دولتي به موجب قانون داوري دولتي در اتحاد شوروي معين مي گردد .
اصل 164
نظارت عاليه بر اجراي دقيق و يكسان قوانين از جانب وزارتخانه ها ، كميته هاي دولتي ، دوائر و موسسات اركان اجرايي ، شوراهاي محلي ، كالخوزها ، تعاونيها ، مسؤولين امور و ساير شهروندان كشور بر عهده دادستان كل كشور شوروي و ساير دادستانهاي تابع مي باشد.
اصل 165
دادستان كل اتحاد شوروي توسط شوراي عالي اتحاد شوروي منصوب و در برابر آن مسؤول و در فواصل ميان دوره هاي اجلاسيه شوراي عالي ،دربرابر هيأت رييسه شورايعالي اتحاد شوروي نيزداراي مسؤوليت است.
اصل 166
دادستانهاي جمهوريهاي متحده، جمهوريهاي خود مختار، مناطق ، استانها و دادستانهاي خود مختار توسط دادستان كل اتحاد شوروي منصوب ميگردند.دادستانهاي حوزه هاي خودمختار نواحي و شهرها توسط دادستانهاي جمهوريهاي متحده تعيين و دادستان كل اتحاد شوروي ، آنان را تأييد مي كند .
اصل 167
دوره مأموريت دادستان كل اتحاد شوروي و همه دادستانهاي مادون پنج سال تمام است .
اصل 168
نمايندگان دادستانها ، اختيارات خود را مستقل از هر گونه سازمانهاي محلي اعمال و در فعاليت خود تابع دادستان كل شوروي هستند . ترتيب فعاليت نمايندگان مذكور طبق قانون تعيين مي گردد.
اصل 169
آرم كشور اتحاد شوروي سوسياليستي نقشي است از يك داس و چكش بر پهنه كره زمين ميان اشعه خورشيد و در هاله اي از خوشه هاي گندم با شعار زحمتشان تمامي كشور ها : « متحد شويد » كه به زبان تمامي ملل جمهوريهاي متحده نوشته شده است .بخش قانوني آرم به يك ستاره پنج پر منتهي مي گردد.
اصل 170
پرچم دولت اتحاد جماهير شوري سوسياليستي عبارت است از يك قطعه پارچه چهار گوش سرخ رنگ كه در زاويه بالاي آن يعني كنار پرچم تصوير يك داس و چكش زرين و بالاي داس و چكش يك ستاره سرخ پنج پر كه محدود به خطوط طلايي است . طول پرچم دو برابر عرض آن مي باشد .
اصل 171
سرود ملي اتحاد جماهير شوري سوسياليستي را هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي تصويب مي نمايد. اصل 172
پايتخت اتحاد جماهير شوروي سوسياليتي شهر « مسكو » مي باشد .
اصل 173
قانونه اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي عاليترين قانون اتحاد شوروي است .تمام قوانين و مقررات و كليه مصوبات سازمانهاي دولتي بايد به موجب قانون اساسي كشور صادر و با آن مطابقت داشته باشد .
اصل 174
هر گونه تغيير قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي با تصميم شوراي عالي اتحاد شوروي و حداقل با اكثريت دو سوم آراء كل نمايندگان هر يك از مجلسين كه تصويب شده باشد صورت مي گيرد.
همانند بسياري از دولتهاي پيشين بلوك شرق، دولت فدراسيون روسيه از سال 1993، به اجراي سياست اعمال حداقل حمايت ملي از نظام آموزش ملي مبادرت نمود.دراين اثنا، بنا بربند40قانون آموزش و پرورش، 10درصد از درآمد ملي به عنوان بودجه آموزشي بدين امر اختصاص يافت.بدهي هاي مراکز آموزشي و نبود تجهيزات به روز ، از جمله عمده ترين مشکلات پيش روي مراکز آموزشي مستقر درنواحي فقير نشين کشور و شهرهاي كوچك و حاشيه اي بوده است و اين در حاليست که مدارس ايالتي و حرفه اي مستقردر نواحي بزرگ شهري، از جمله مسكو و پترزبورگ، درشرايط بسيار مناسب مالي قرار داشته اند.
با توسعه مدارس خصوصي افزايش بي عدالتي در برخورداري شهروندان روسي از حق آموزشي عمومي با كيفيت بالا مشهود گرديد.به نحويکه در طراحي سياست آموزشي ملي فدراسيون روسيه طي سال 1998، اين معضل بطور اختصاصي مورد توجه قرار گرفت.در اين اثنا همچنين،افزايش نرخ برنامه هاي آموزش پايه حرفه اي فاقد راندمان بالاي کاري بواسطه حذف شتابزده بيكاري در بازاركار،شكست نظام مديريت قديم آموزش پايه حرفه اي و کاهش نرخ افراد استخدامي ثابت در بازار کار، به بروز تنش اجتماعي در کشور منتهي گرديدكه اول از همه در جامعه معلمين مشهود است.طي سالهاي 1996-1994،افزايش اعتراض معلمين تا سرحد اعتصاب به پيش رفت.بروز چنين حوادثي درزمينه آموزش، با انعكاس گسترده اي در حوزه فعاليتي مجلس دوماي ايالتي مواجه گرديدكه به نوبه خود به اتخاذ سياست « آموزش و پرورش و امنيت ملي» در مي سال 1996 منجر گرديد.متعاقب اتخاذ چنين سياستي، نظام آموزشي روسيه مستقيماً تحت تاثير پايه امنيت ملي قرار گرفته و مشخص گرديد که نقاط ضعف موجود در حوزه آموزش خود عامل اصلي بروز نتيجه غير منطقي وخطاي سياسي دولت است.
از جمله دستاوردهاي اتخاذ سياست آموزش و پرورش و امنيت ملي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
تضمين فراهم سازي آموزشي عمومي متوسطه آزاد براي کليه شهروندان روسي
افزايش سهم هزينه هاي آموزشي و پرورشي در بودجه كشور
برقراري فرصتهاي متساوي براي کليه شهروندان روسي جهت دستيابي به آموزش وجلوگيري از طبقاتي شدن سطوح مختلف اجتماع دردستيابي به امکانات آموزش و پرورش بر اساس قانون اساسي فدراسيون روسيه و قانون آموزش و پرورش
ايجاد شرايط مناسب جهت توسعه تاسيسات آموزشي با اشكال متفاوت ملكيتي
توسعه برنامه هاي آموزشي درجهت جلوگيري از كاهش نرخ سواد و پائين آمدن توسعه روشنفكري و فرهنگي شهروندان روسي
با اتخاذ سياست آموزش و پرورش و امنيت ملي و تصويب آن در مجلس دوماي روسيه،در خواست دولت روسيه فدرال جهت درنظرگرفتن شرايط اصلاحات آموزشي مورد پذيرش واقع گرديد.از اين روي،ماموريت اجراي طرح سوم اصلاح نظام آموزشي در دستور جولاي سال1997دولت گنجانيده شد.
از جمله مهمترين مسائل پيش روي اعمال اصلاحات آموزشي مذکور مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
عدم تعيين معياري مشخص جهت افزايش سرمايه گذاري آموزشي توسط دولت روسيه و کاهش چشمگير بودجه فدرال طي سالهاي1997-1995
عدم برآورد نيازهاي قانوني جاري آموزشي در روند اجراي اصلاحات آموزشي توسط دولت فدراسيون روسيه
عدم تخصيص بودجه جبراني در حوزه اصلاحات آموزشي
کاهش سريع بودجه فدرال در ارائه خدمات عمومي آموزشي
عدم مسئوليت پذيري دولت فدراسيون روسيه در انتشار كتب درسي مقاطع مختلف آموزشي
افزايش نرخ جرم و جنايت درميان کودکان به واسطه آموزش سهم عمده اي ازآنان درخارج از نظام رسمي آموزشي
آموزش پيش دانشگاهي
آموزش پايه
سن ورود به دوره : 6 سالگي
سن اتمام دوره : 17 سالگي
ساختار آموزش پايه طي سالهاي1997-1990
| 1990 | 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | |
| تعداد مراکز آموزش پيش دبستاني (به هزار) | 9/87 | 6/87 | 82 | 3/78 | 8/72 | 6/68 | 2/64 | 3/60 |
| نرخ كودكان تحت پوشش برنامه هاي آموزش پيش دبستاني برمبناي ميليون | 9 | 4/8 | 2/7 | 8/6 | 1/6 | 6/5 | 1/6 | - |
| درصدكودكان ثبت نامي مراکز پيش دبستاني | 4/66 | 9/63 | 8/56 | 4/57 | 2/56 | 5/55 | 9/54 | 4/54 |
| درصد کل مدارس جامع روزانه بر مبناي هزار | 6/67 | 9/67 | 3/68 | 5/68 | 6/68 | 9/68 | 8/68 | 5/68 |
| مدارس ايالتي (شهري) | 6/67 | 9/67 | 3/68 | 1/68 | 3/68 | 4/68 | 3/68 | 9/67 |
| مدارس غير ايالتي | - | - | - | 4/0 | 4/0 | 5/0 | 5/0 | 6/0 |
| تعداد مدارس جامع روزانه بر مبناي هزار | 20328 | 20427 | 20503 | 6/20597 | 5/21143 | 8/21566 | 9/21728 | 4/21733 |
| نرخ دانش‌آموزانمدارس جامع بر مبناي ميليون | 5/0 | 5/0 | 5/0 | 5/0 | 5/0 | 5/0 | 5/0 | 5/0 |
مقطع آموزش ابتدايي
طول دوره آموزشي : 4 سال
مقطع سني : از 6سالگي تا 10سالگي
مقطع متوسطه مقدماتي
طول دوره آموزش 5 سال
مقطع سني : از 10سالگي تا 15 سالگي
مدرك اعطائي : گواهي نام اتمام دوره متوسطه مقدماتي
مقطع متوسطه تكميلي
طول دوره آموزشي : 2 سال
مقطع سني : از 15سالگي تا 17 سالگي
مدرك اعطايي : گواهي نامه اتمام دوره متوسطه تكميلي
3/60 هزار مرکز پيش دبستاني با 7/4 ميليون كودك
7/66 هزار مرکز آموزش عمومي با2/21 ميليون دانش آموز
1/4هزار مرکز آموزش پايه با 7/1ميليون دانش آموز
6/2هزار مرکز آموزش متوسطه با بيش از 2ميليون دانش آموز
880 مركز آموزش عالي با 04/3 ميليون دانشجو
آموزش پيش دبستاني
سياستهاي آموزشي
اصلي ترين سياست آموزشي مراکزپيش دبستاني،تدوين برنامه هاي آموزشي ناحيه اي برخورداراز خصوصيات تاريخي، فرهنگي و جغرافيائي نواحي مختلف كشور است.
سياستهاي حمايتي
حمايت اجتماعي از كودكان
در عرصه حمايت اجتماعي كودكان روسي جهت هاي مذکور در ذيل از ارجحيت برخوردار بوده است :
- حفاظت از حقوق اجتماعي كودكان و عدم فقر اجتماعي آنان درجهت پيش گيري از بروز بزهکاري
- توسعه مدارس شبانه روزي و تاسيسات آموزشي ويزه كودكان جهت جلوگيري ازابتلاي آنان به مشکلات اخلاقي و رفتاري نظيراعتياد به مواد مخدر و .....
- سپارش كودكان بي سرپرست به شهروندان فدراسيون روسيه و افراد خارجي داوطلب جهت مراقبت از ين کودکان
- تشكيل مراکز ويزه كودكان مطرود از کانون خانواده و مهاجرين اجباري
- برقراري هماهنگي ميان وزارت آموزش و پرورش و نهاد رياست جمهوري درجهت برخورداري كودكان بي سرپرست روسي و كودكان مطرود از کانون خانواده و مهاجرين اجباري از امکانات مناسب آموزشي و تفريحي
دستاوردهاي آموزشي دهه1990
- تاسيس1425مرکز پيش دبستاني و مدارس شبانه روزي براي4/218هزار نفر ازكودكان بي سرپرست و مهاجر
- تاسيس 566 مدرسه جامع شبانه روزي
- تاسيس35 مدرسه اختصاصي ويزه 6/5 هزار كودك بزهکار
- افزايش تعداد خانه كودكان به 268 مرکز با تحت پوشش قرار دادن 9/11هزار کودک
- افزايش تعداد مدارس شبانه روزي ويزه كودكان عقب مانده بي سرپرست
- افزايش نرخ كودكان بي سرپرست مدارس شبانه روزي به932/7 نفر )از ميان اين تعداد، 3495 نفر در مدارس تربيتي حرفه اي حضور يافته اند.(
- تاسيس736 مدرسه کارآموزي و 814 انستيتوي آموزش متوسطه و عالي حرفه اي
- افزايش 3/4درصدي تعداد فارغ التحصيلان خانه هاي كودكان ومدارس شبانه روزي جهت ورود به انستيتوهاي آموزش عالي
توسعه آموزشي
تخصيص بودجه اختصاصي به تاسيسات آموزش پيش دبستاني اشكال مختلف سازماني و حقوقي
حفظ نظام تاسيساتي آموزش پيش دبستاني در روند انتقال آن از مالكيت فدرال به نوع شهري
توسعه شبكه آموزش پيش دبستاني و ايجاد ساختار جديد براي آموزش پيش دبستاني
توسعه تاسيسات مختلف آموزش پيش دبستاني و تجربه علوم جديد
توسعه طرح قانون فدراسيون روسيه در حوزه آموزش پيش دبستاني
فراهم سازي قابليت دسترسي کليه كودكان روسي به برنامه هاي آموزش پيش دبستاني
غناي محتوايي برنامه هاي آموزش پيش دبستاني ازطريق بهره گيري ازامکانات تكنولوژيک آموزشي
تلاش جهت غلبه بر شكاف موجود ميان کانون خانواده و جامعه پيش دبستاني
افزايش75 درصدي مراکز پيش دبستاني شهري
تفکيک مراکزآموزشي پيش دبستاني بواسطه نوع و طبقات آن ازسال 1995
افزايش تعداد مراکز آموزش پيش دبستاني به 288مرکز طي سال1998
اجباري سازي نظام آموزشي پيش دبستاني از سال1995
آماده سازي تعداد 3603مرکز آموزش پيش دبستاني براي كودكان رده سني پيش دبستاني و سنين پائين تر جهت جذب بالغ بر 186083كودك
معضلات آموزشي
عدم كفايت و تاخير درسرمايه گذاري که به نوبه خود برعدم ثبات و ايجاد شرايط بحراني درنظام آموزش پيش دبستاني منجر گرديده است.
تجديد ساختار آموزش پيش دبستاني تنها درشكل و نه نوع فعاليت آموزشي
کاهش نرخ کودکان ثبت نامي مراکزآموزش پيش دبستاني13استان فدراسيون روسيه اعم از(DSKOV،
حور،ماسك،نيومن،تيژني، نوگورد، ساخالين، كالوگا ، روستو، چيتا و...
کاهش نرخ ثبت نامي کودکان عمدتا بواسطه کاهش نرخ تولد و عدم توجه والدين به مقطع آموزش پيش دبستاني به جهت افزايش هزينه نگهداري كودكان در اين مراکز بوده است.
ورود تنها 9/54 % ازكودكان رده هاي سني 6-1سال به مراکز آموزش پيش دبستان طي سال 1996
آمار تحصيلي
طبق آمار بدست آمده طي سال 1998،بالغ بر 60256 مرکزآموزش پيش دبستاني با 4705954کودک (7/4 ميليون نفر) در روسيه فعال بوده اند.اين در حاليست که نرخ مذکورتا سال1992، بر630/2 ميليون کودک بالغ مي گرديد.
آموزش متوسطه
ساختار آموزشي
دولت روسيه امكان دستيابي و بهره مندي رايگان از امکانات آموزش متوسطه مقدماتي را تضمين مي نمايد . مدت زمان تحصيل در كلاسهاي متوسطه مقدماتي 30-32ساعت درهفته ودرمتوسطه تكميلي 34-36ساعت در هفته مي باشد. فارغ التحصيلان آموزش متوسطه به كسب مدرك متوسطه تكميلي پس از5سال تحصيل درمقطع متوسطه مقدماتي ومتعاقب آن دو سال تحصيل در متوسطه تكميلي نائل مي گردند.
ارزيابي تحصيلي
کارنامه تحصيلي
در مدارس روسي هر دانش آموز ملزم به تدارک دفترچه مخصوصي با عنوان ديونيک (diunik)«کارنامه تحصيلي » علاوه برتدارک ديگر ابزارمورد نياز در آغاز سال تحصيلي است.
گفتني است که در صفحه اول اين دفترچه، ضمن الصاق يک قطعه عکس، اطلاعات کاملي اعم از نام و نام خانوادگي ،نشاني منزل، نام پدر و مادر،تلفن محل کار پدر و مادر، تلفن مستقيم مدير مدرسه، نام و نام خانوادگي مدير مدرسه، گروه خوني و RH دانش آموز، شماره بيمه، حساسيت هاي پزشکي و دارويي دانش آموز ثبت مي گردد.علاوه بر اين، تلفن هاي ضروري نظير آتش نشاني، فوريت هاي پزشکي، حوادث گاز، پليس و ساير موارد درصفحه اول دفتر لحاظ مي گردد.درصفحه هاي بعدي دفترچه نيز، برنامه کلاسي هر ترم لحاظ مي گردد. گفتني است که سال تحصيلي به چهار ترم تقسيم مي شود.در هر ترم ممکن است برنامه کلاسي تغيير يابد.کلاسهاي فوق برنامه نيز در اين دفتر به ثبت مي رسد تا خانواده ها دقيقاً درجريان برنامه مدرسه باشند.
صفحه بعدي اختصاص به مشخصات معلمين هر يک از دروس آموزشي دارد.باقي صفحات - بجز چند صفحه ، تماما به نظارت درسي دانش آموز اختصاص داشته و خود بر جدول برنامه روزانه به تفکيک دروس، تکليف منزل ، نمرات کلاسي و نظر معلم مشتمل مي گردد.والدين دانش آموزان با بررسي روزانه دفترچه مذکور از نحوه عملکرد فرزندان خودآگاهي مييابند.
علاوه براين،درپايان هرهفته،درمحل مخصوصي،ناظم مدرسه به ارائه نظرخود درخصوص عملکرد آموزشي و اخلاقي دانش آموز مي پردازد که بايد به اطلاع والدين کودکان رسده و توسط آنان تاييد گردد.لازم به ذکر است که در مدارس روسي براي هرچند کلاس يک ناظم تعيين مي شود که امور تحصيلي و انضباطي دانش آموزان آن کلاس ها به اين ناظم مربوط است و چنانچه دانش آموزي مشکلي پيدا کند از طريق وي برطرف مي شود. مدير مدرسه بيشتر جنبه اداري داشته و اوليا به ندرت با مدير در ارتباط مي باشند.
در پايان دفترچه نيز صفحات نتيجه گيري عملکرد دانش آموز در سال تحصيلي وجود دارد که بر ريز نمرات دروس چهار ترم تحصيلي ،معدل نمرات کلاسي، معدل نمرات کلاسي و امتحانات ترمي، نمره انضباط و امضاي ناظم و ولي دانش آموز مشتمل مي گردد.نمره انضباط با نمرات ديگر جمع و معدل گيري نمي شود و نقش مهمي در آينده دانش آموز دارد.در صفحه پاياني کارنامه تحصيلي همچنين نظر کلي مدرسه درخصوص ترم هاي چهارگانه و نظريه کلي درخصوص وضعيت دانش آموز طي سال تحصيلي درج مي گردد.از آنجاييکه اين دفترچه به منزله پرونده تحصيلي غير رسمي دانش آموز بشمار مي رود ، از اين روي طريقه نگهداري مناسب از آن الزامي است.
سيستم نمره دهي
نظام معمول اعطاي نمره در مدارس متوسطه
نمره 2 نمره قبولي ونمره عدم رضايت وكفايت در درس مربوطه
نمره 3 نمره رضايت بخش مرز بين قبولي ومردودي
نمره 4 نمره خوب
نمره 5 نمره عالي
آموزش عالي
تاريخچه
آموزش عالي روسيه از گذشته قـابـل توجـهـي برخوردار بوده است كـه فصل آغـازيـن آن را دانشمند بـرجستـه لومانوسف بـا تـاسيس آكـادمـي لاتين- يـونـانـي- اسلاو در مسكو گشود.ايـن دانشمند بزرگ روشهايي را بنيان نـهاد كـه بعدها در دانشگاههاي مسكو و سن پـطرزبورگ ادامـه يـافته و بعنوان يكي از مشهورترين بنيانهاي آموزشي جهان ازجايگاه با ثباتي برخوردار گرديد. طي قـرون19و20 تـعـدادي ازمـكـاتـب فـكـري دنـيـا در روسيـه شـكـل گـرفـت.در نمايشگاههاي بين المللي فيـلادلفـيـا(طي سال1876) و پـاريس(طي سال1900) بـه سيستم اصلي آمـوزشـي تحت عنوان "متدهاي روسي تدريس"جوايزي تعلق گرفت.طي سـال 1865، وزارت وقـت آمـوزش روسيـه تصميم بـه پـذيـرش و جذب دانـشجـويـان خارجي گرفت.اتحاد جماهير شوروي سابق نيز اين روش را اتخاذ نمود.در دهـه 20 (سالهاي1920- 1910) دانشجوياني از کشورهاي مغولستان، تركيه ، ايران و افغانستان جهت تحصيل به اتحاد جماهير شوروي آمدند.طي دهه40نيز دانشجـويـاني از اروپـا و آسيـا و ازدهه50 بـه بعد از آفـريـقـا و سپس از آمريكاي لاتين به شوروي سابق رهسپار گرديدند.درسال1960،دانشگاه دوستيهـاي ملل بـا هـدف جـذب دانشجويان خارجي تاسيس گرديد.درسال1990،بيش از120هزاردانشجوي خـارجـي درموسسـات آمـوزش عـالي روسيه ثبت نام نمودند.طي75سال گذشته، موسسات آموزش عالي روسيه از30برنده جوايز ملي و بين المللي و برندگان جايزه نوبل برخوردار گرديده اند. در سال 1993،نظام مقطع دوم آموزش عالي (کارشناسي ارشد) مشتمل بر 2609 زمينه تخصصي تصويب گرديـد و در حال حاضر 432 موسسه آموزش عالي از اين سيستم برخوردار ميباشند.
ساختار آموزشي
آموزش دانشگاهي درموسسات آموزش دانشگاهي معتبردولتي وغير دولتي ارائه ميگردد.آموزش در موسسات آموزش دانشگاهي دولتي رايگان است.آموزش دانشگاهي تحت لواي قضايي كميته دولتي آموزش دانشگاهي فدراسيون روسيه به علاقه مندان ارائه ميگردد که عهده دارمسئوليت برسميت شناختن وهويت بخشيدن به موسسات آموزش دانشگاهي و ايجاد تحول وگسترش وحمايت ازاستادنداردهاي آموزش دولتي مي باشد.
ساختار آموزش عالي در روسيه در مقايسه با سايركشورهاي جهان
| كشور | تعداد دانشگاه | تعداد دانشجو | تعدادكادر هيئت علمي | جمعيت كشور (ميليون نفر) | نسبت دانشجو به جمعيت% | نسبت كادر هيئت علمي به دانشجو | بودجه آموزش عالي(ميليون دلار) |
| آمريكا | 2157 | 8529130 | 427560 | 3 ، 258 | 4% | 5% | 59244 |
| روسيه | 904 | 2991000 | 539600 | 150 | 2% | 18% | - |
| استراليا | 48 | 505800 | 33660 | 8 ، 17 | 1 ، 3% | 7 ، 6% | 3113 |
| كره جنوبي | 150 | 1193000 | 41744 | 5 ، 44 | 9 ، 2% | 5 ، 3% | 803 |
| فرانسه | 554 | 1480300 | 53110 | 5 ، 57 | 9 ، 2% | 6 ، 3% | 5659 |
| كانادا | 68 | 499177 | 35800 | 4 ، 27 | 3 ، 2% | 2 ، 7% | - |
| آلمان | 302 | 1827229 | 38170 | 1 ، 81 | 3 ، 2% | 2 ، 2% | 19100 |
| ژاپن | 538 | 2209000 | 129000 | 4 ، 124 | 9 ، 1% | 8 ، 5% | 28824 |
| انگلستان | 97 | 728300 | 53000 | 5 ، 57 | 4 ، 1% | 2 ، 7% | 4768 |
| هند | 232 | 3796000 | 256000 | 5 ، 897 | 47 ، 0% | 7 ، 6% | - |
| ايران | 90 | 625000 | 20360 | 4 ، 63 | 1% | 2 ، 3% | - |
بـه طور كلي در كشور روسيه از سه عنوان آكادمي ، دانشگاه و انستيتو بـراي مـوسسـات آموزش عالي استفاده مي گردد.
- انستيتو : انستيتوهاي آموزش عالي بـه ارائه رشتـه هـاي تخصصي خاص مبادرت مي نمايند که از آن جمله ميتوان ازانستيتو هواشناسي،انستيتوهوافضا،انستيتومعدن،انستيتوصنايع ماهي نام برد.
- دانشگاه : بـه موسسات آموزش عالي اطلاق ميگردد كـه داراي رشتـه هـا و تخصص هـاي مختلفي ميباشند.برخي از اين دانشگاهها جامع بوده، تقريبا ازكـليه رشته هـاي دانشگاهي برخوردار بوده واكثرا"به بخشي ازعلوم و فنون رشته هاي مختلف مشتمل مي گردند که از آن جمله مي توان از دانشگاه علوم پزشكي ، دانشگاه فني، دانشگاه چـاپ و انتشارات ، دانشگاه عـلـوم انساني و غيـره .... نام برد.بـر طبق مقررات، برخي از انستيتوها كه تنوع رشته هاي تخصصي آنها به حد نصاب خاصي برسد بـه دانشگاه تغيير نام يافته و در صورت برخورداري از حد نصاب كادر هيئت علمي با عنوان آكادميسين به آكادمي تغيير نام ميابند .
- آكادمي : آكادمي به موسسات آمـوزش عالي اطلاق ميگردد كـه معمولا در بخشي از علوم به تربيت دانشجو و امور پژوهشي مي پردازند.دركادر هيئت علمي اين موسسات ميبايست بيش از5نفرازاساتيد با عنوان علمي آكادميك يا آكادميسين عضو باشند.از جمله مهمترين آکادميهاي روسيه مي توان ازآكادمي پزشكي مسكو ، آكادمي كشاورزي مسكو ، آكادمي صنايع شيمي و آكادمي دريا اشاره نمود. برخي ازدانشگاهها بـا وجود سطح علمي بـالا و دارا بودن حـد نصاب كافي بدليل جامع بودن با همان نام دانشگاه باقيمانده اندکه از آن جمله مي توان از دانشگاه دولتي مسكو نام برد.
سال تحصيلي
سال تحصيلي دانشگاهي از ماه سپتامبر آغاز شده و تا ماه ژوئن به طول مي انجامد.بيشترين تعطيلات مراکز دانشگاهي از يكم ماه جولاي تا سي ام ماه آگوست است.زبان آموزشي مراکز دانشگاهي نيز روسي و گاها انگليسي است.
سيستم تحصيلات چند مقطعي
سيستم چند مقطعي تحصيلات دانشگاهي در كشور روسيـه بـا هـدف گسترش مـراكـز آموزش عالي و رشته هاي تخصص وهمچنين افزودن برمهارتهاي علمي وفني دانش آموختگان و ايجاد تناسب با بازاركار براي متخصصين ايجاد شده است.در واقع اين سيستم تركيبي ازسيستم ملي كشور روسيه و آموزش كلاسيك بين المللي و سازمان يونسكو ميباشد.مـقـاطع مختلف اين سيستم براي رشته هاي مختلف تحصيلي به شرح ذيل ميباشد :
مقطع اول : دوره آموزشي2 ساله که حاصل آن مدرك "غير تكميلي" (معادل كارداني) است.
مقطع دوم : طي اين مقطع دانشجويان آموزشهـاي پـايـه اي را در علوم ، تكنولوژي علوم انساني و هـنـر طـي نموده و مهارتهـاي حرفـه اي كسب ميكنند.طول دوره4سال و مدرك پـايـاني آن كارشناسي (B.Sc) ميباشد.
مقطع سوم : در اين مقطع متخصصاني با مهارتها و شايستگيهاي بـالا آموزش مي بينند.طـول دوره 5سال وحاصل آن مدركي با عنوان ديپلم تخصصي است که در رشته هاي مهندسي تحت عنوان کارشناسي مهندسي اطلاق مي گردد.
مقطع چهارم : طول اين دوره 6سال وحاصل آن مدرك كارشناسي ارشد M.Sc ميباشد.
مقاطع تكميلي در آموزش عالي روسيه دوره هاي دكتري و فوق دكتري ميباشند. امكان ادامه تحصيل ازهر يك ازاين مقاطع به مقاطع بالاتر وجود دارد.بعنوان مثال مقطع كارشناسي ارشد ناپيوسته كه طول دوره آن دوسال است براي دارندگان مدرك B.Sc. وجود دارد.
دوره هاي آموزشي
-دوره هاي باز آموزي ويژه اعضاء هيئت علمي
-دوره هاي پژوهشي جهت ارتقاء سطح كيفي اعضاء هيئت علمي
-دوره هاي خاص آموزشي ويزه دانشجويان خارجي
-دوره هاي آموزش زبان روسي ويزه دانشجويان خارجي
-دوره هاي باز آموزي وتقويتي ويزه مدرسين خارجي كه به زبان روسي تدريس مي نمايند
-دوره هاي تربيت مدرس درقالب دوره هاي شش ماه تا يكسال
لازم به ذکر است، آندسته از متقاضياني كه قصد دارند بعنوان مدرس در دانشگاهها فعاليت نمايند، گذراندن اين دوره الزامي است. دراين دوره علاوه بر تعدادي از دروس عمومي ، تعليم و تربيت و برنامه ريزي آموزشي، روشهاي تدريس دروس تخصصي همان رشته نيز تدريس مي گردد.
دوره هاي پيش دانشگاهي ويژه دانشجويان خارجي
آندسته از دانشجويان خارجي كه قصد ورود به موسسات آموزش عالي روسيه را داشته و از مدرك ديپلم متوسطه نيز برخوردار مي باشند، ملزم به گذراندن تعدادي از دروس علوم پايه علاوه برآموزش زبـان روسي طي مدت يكسال مي باشند.
مقاطع تحصيلي
مقطع آموزش دانشگاهي ناپيوسته كه مدت زمان 2 سال به طول مي انجامد .
آموزش پايه دانشگاهي كه مدت زمان4سال بطول انجاميده و به كسب مدرك کارشناسي(نخستين مدرك رسمي دانشگاهي ) منتج مي گردد.
آموزش تكميلي دانشگاهي(کارشناسي ارشد و دکتري)که مدت زمان 5-6 سال يا بيشتر طول مي انجامد .
مقطع كارشناسي ارشد ناپيوسته
اين دوره بطور كلي براي دانشجويان خارجي برخوردار از مدرك B.Sc. که قصد تحصيل در موسسات آموزش عالي روسيه را دارند ايجاد شده است . طول دوره كارشناسي ارشد نـاپيوسته بطور متوسط2سال ميباشد که براي دانشجويان خارجي مدت9ماه آموزش زبان روسي به طول مدت تحصيل اين دوره اضافه ميگردد.دانشجويـان در ايـن دوره ملزم به گذراندن تـعدادي از دروس تخصصي مي باشند.تعداد ايـن دروس بطور متوسط10الـي 12درس مشتمل بر40واحـد درسي است.در صورتيكـه دانشجو در دوره كارشناسي برخي دروس پيش نيار ايـن دوره را نگذرانده بـاشد پـس از تطبيـق مـدارك دوره كارشناسي تعدادي درس بعنوان كسر واحد به دروس اين دوره اضافه ميگردد.بطور كـلـي تـعداد ساعات درسي دانشجو در دوره كـارشنـاسي ارشد ناپيوسته بطور متوسط نيايد از 14ساعت درسي در هفته تجاوزكند.علاوه بـر دروس تخصصي دانشجو ملزم به انجام فعاليت تحقيقاتي بعنوان پـايـان نـامه دوره كارشناسي ارشد مي باشد. اين پايان نامه بنابه تعريف عبارت است ازمجموع نتايج علمي كشف شده اي كه توسط يك مولف به رشته تحرير درآيد.پايان نامه كارشناسي ارشد تحقيق علمي كاملي است كه حاوي نتايج تئوريك،آزمايشات علمي وابداع شيوه ها ومتدولوژي جديد در حل مسائل پيچيده علمي بوده و بعنوان پايه هاي تئوريك محسوب گردد.حجم صفحات پايان نامه كـارشناسي ارشد بـا احـتـسـاب تـابـلوهـا ، نمودارهـا ، اشكـال و فهرست منابع نبايداز75صفحه تجاوزكند.(اشكال و تابلوهـا ممكـن است دربـخـش ضميمه بيايند).براي هردانشجوي كـارشنـاسي ارشد1استاد راهنما با درجـه علمـي بالا مشخص مي گردد. علاوه بر اين دانشجو ميتواند يك يا دو استاد مشاور داشته باشد.دانشجوي كارشناسي ارشد ميبايست بصورت فعال به امـر تحصيل پرداخته و دروس تعيين شده و تحقيقات انفرادي خود را به موقع به پايان برده و درمهلت تعيين شده پايان نامه هاي كارشناسي ارشد خودرا براي دفاع تحويل دپارتمان مربوط وكميسيون دفاع از پايان نامه هاي كارشناسي ارشد دهد.به منظور كنترل بر فعاليتهاي تحقيقاتي دانشجوي كارشناسي ارشد فرمهاي خاصي وجود دارد كه برنامه كار،ويژگيهاي تحقيق ،برنامه زمان بندي شده و ارزيابي دپارتمان و استاد راهنماي وي بـا نظم و ترتيب خاص و با دقت ثبت ميگردد.دفاع از پايان نامه كارشناسي ارشد ميبايست درحضور هيئت ارزياب وزارت آمـوزش عالي روسيه بوده و پايان نامه و امتحانات دانشجو به تصويب اين هيئت برسد
پذيرش تحصيلي
بـراي اخـذ پذيرش دوره كـارشنـاسي نـاپيوستـه ميبايست در خـواست متقاضي خـطاب بـه رئيس موسسه آموزش عالي همراه با ذكررشته تخصصي مورد تقاضا ومدارك تحصيلي و ريزنمرات دوره كارشناسي (B.Sc.) به مـوسسه آموزش عالي مـورد نظر ارسال گرديده و يـا از طريـق دفـتـر نمايندگي وزارتين آموزش عالي و بهداشت و درمان و آموزش پزشكي كه در مسكو مستقر است بصورت متمركز عمل گردد.علاوه بر اين، پذيرش شهروندان خـارجي بصورت انعقاد موافقتنامه هاي مستقيم نيز صورت ميپذيرد .
مقطع دكتري تخصصي(Ph.D)
دوره دكتري Ph.D. عبارت است از شكل اصلي تربيت و آمـاده سـازي كـادر عـلـمـي و آموزشي در سيستم تحصيلات تكميلي كه امكان دستيابي دانشجويان به سطح بالايي از تخصص را فراهم ساخته و بركيفيت تحصيلات آنان مي افزايد. دوره دكتري در كشور روسيه عبارت است از شكل اصلي تربيت و آمـاده سـازي كـادر علمي – آموزشي درسيستم فوق دوره كارشناسي ارشد كه امكان دستيابي دانشجويان را بـه سطح بالايي از تخصص فراهم ساخته و بر كيفيت تحصيلات عالي آنان ميافزايد .دانشجوياني براي تحصيل دردوره دكتري پذيرفته ميشوندكه از مدرك پايان تحصيلات دانشگاهي(كارشناسي ارشد)بوده ، موفقيتهايي درفعاليتهاي علمي داشته و ازخلاقيت لازم دركار علمي برخوردار باشند. تاريخ شروع سال تحصيلي در دوره دكتري در روسيه اول اكتبر هرسال ميباشد.مـدت تحصيل در دوره دكتري3 سال بوده ودر اين دوره دانشجو ميبايست حداقل سه درس فلسفه علم،درس زبان خارجي (براي دانشجويان خارجي اين درس ميتواند زبان روسي باشد) و دروس تخصصي را امتحان بدهد .ماده درس تخصصي شامل كليه مباحث در دروس مختلفي است كه دانشجودر آن رشته تخصصي درحال تحصيل است.دانشجو ميبايست اطلاعـات عـلمي خـود را در آن رشتـه تخصصي كامل نموده و خود را به مرزهاي علمي آن رشته تخصصي برساند.قبولي درامتحانـات اين دوره توسط هيئتي بررسي مي گردد كه توسط رئيس موسسه آموزش عالي مربوطه تعيين ميشوند.در تركيب اين هيئت حداقل2استادكرسي همان تخصص و يافوق دكتري درهمان تخصص وجود دارند.امتحانات بصورت كتبي و مصاحبه حضوري درحضور اعضاء"كميسيون امتحان"برگزارگرديده،در فرم مخصوص ارزيابي اعضاء كميسيون ثبت گرديده و توسط اعضاء ممتحن ثبت وامضاء مي گردد.هريك ازدانشجويان اين دوره ميبايست يك استاد راهنما با تصويب گروه آموزشي مربوطه انتخاب نمايد . استاد راهنما از ميان اعضاء هيئت هاي علمي در پـايـه استـادي و قوق دكتري انتخاب مي گردد. در برخي مـوارد بـا تصميم هيئت علمي گـروه آموزشي مربوطه از عضو هيئت علمي با درجه دانشياري نيز بعنوان استـاد راهنـمـاي دانشجـو استفاده مي گردد.دانشجويان اين دوره كـه مـطالـعـات و پـروژه هـاي تحقيقاتي خـود را در مرزهاي علم و تكنولوژي رشته تخصصي خود دنبال ميكنند مجازند همزمان دو استاد راهنما و يـا يك استـاد راهنما و يك استاد مشاور داشته باشند.
پذيرش تحصيلي
جهت اخذ پذيرش تحصيلي افراد ميتوانند مستقلاً اقدام نمايند.همچنين اخذپذيرش ميتواند از طريق انعقاد موافقت نامه هايي ميان موسسات آموزش عالي روسيه و نمايندگي آمـوزش عالي ديگركشورها صورت گيرد. اعلام پذيرش به متقاضي دوره دكتري توسط حكم رئيس موسسه آموزش عالي مربوطه صورت مي گيرد.جهت اخذ پذيرش توسط نمايندگي وزارت فرهنگ و آموزش عالي کشورهاي مختلف مستقر در روسيه، ارسال مدارك ذيل بطور كامل دوماه پيش از تاريخ شروع به تحصيل متقاضي به اين دفتر الزامي است :
رونوشت ترجمه شده مدارك دانشگاهي مشتمل بر مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد
كپي ترجمه ريز نمرات دوره كارشناسي ارشد متقاضي
كپي صفحات مشخصات و اعتبار گذرنامه متقاضي و همراهان
عناوين مقالات و كتب منتشره ، اختراعات و ابتكارات علمي متقاضي در صورت وجود
كپي ترجمه شده گواهي صحت مزاج متقاضي و همراهان وعدم ابتلا به بيماري ايدز
كپي نامه حمايت مالي وزارت فرهنگ و آموزش عالي براي دانشجويان بورسيه)
درخواست كتبي متقاضي براي اخذ پذيرش با ذكر گرايش و موضوع مورد علاقـه پژوهشي رساله دوره دكتري
معرفي نامه اداره بورس و امور دانشجويان خارجي
تعيين گرايش و موضوع پژوهشي پيشنهادي متقاضي براي رساله دوره دكتري
مقررات آموزشي
- تکميل برنامه انفرادي پروژه تحقيقات دانشجويي
- گذراندن موفقيت آميز امتحانات اين دوره
- انجام امور مربوط به رساله تحقيقات دانشجويي در مدت زمان معين
علاوه بر اين،دانشجو مي بايست هرساله گزارش پيشرفت تحصيلي و پـروژه تحقيقاتي خـود را در حـضور اعضاء هيئت علمي گروه آموزشي و دانشكده مربوطه ارائه دهد. دانشجويان بورسيه موظفند بطور تمام وقت به امر تحصيل و تحقيق بپردازند.دانشجويان بورسيه موظفند هر6ماه گزارش پيشرفت تحصيلي خود را بـه نمايندگـي آموزش عالي جهت ارسال به معاونت دانشجويي تحويل دهند.اين گزارشها توسط مـشـاورعلمي درمعاونت دانشجويي بررسي ونتيجه آن جهت اطلاع دانشجوي مربوطه بـه دفـتـر نمايندگي وزارت ارسال مي گردد.ميزان وام تحصيلي به هر يك ازدانشجويان و همچنين مبلغ مقرري تحصيلي هر يك ازدانشجويان مشغول به تحصيل درخارج ازكشور،همه ساله باپيشنهاد وزارت و تـصويـب هيئت وزيران تعيين مي گردد. دانشجوياني كه از بورس و يا وام كامل تحصيلي بهره برداري مينمايند،تنها مجاز به اشتغال به فعاليتهاي علمي ميباشند.وزارت (آموزش عالي)موظف است مطابق آئين نامه هاي مربوطه پس ازوصول گزارش سرپرستي ها و رسيدگي به وضع دانشجوياني كه از حيث اخلاق و رفتار شايستگي ندارند و يا در تحصيلات پيشرفت لازم را حاصل نكرده اندبا تذكر قبلي نسبت به قطع بورس ، وام تحصيلي ويا ارزتحصيلي آنان اقدام نموده واز تمديد مجوزخروج تحصيلي ايشان خودداري نمايد.
دوره فوق دكتري
دوره فوق دكتري “D.DC.”كه در روسيه به آن دكترانتوري اطلاق ميشودامكان ادامه تحصيل فارغ التحصيلان دوره دكتري كه چندين سال به امر آموزش و پژوهش مشغول بوده اند را فراهم ميسازد . طول اين دوره دو سال است وكساني در ايـن دوره پذيرفته ميشوند كه داراي مقلات ، تاليفات و تحقيقات قابل ملاحظه اي باشند و همچنين نـقـش آشكاري در پيشرفت علمي و تكنولوژيكي رشته تخصصي خود داشته باشند.افرادي كه بتوانند باموفقيت اين دوره راطي كنندواز رساله خوددفاع نمايند مدرك “D.Sc.”دريافت ميكنند سپس ايـن افـراد دو سال بـه امـر تـدريس ، پژوهش و تربيت دانشجويان دوره دكتري ميپردازند. چنانچه در اين2سال كميت و كيفيت كـارشـان ارزنده باشد به آنها لقب پروفسور (استاد كرسي) داده ميشود .
دانشگاه ها
در حال حاضر بالغ بر 548 موسسه آموزش عالي دولتي دركشور روسيه وفعاليت دارد که از آن جمله مي توان به130دانشگاه شـامـل41دانشگاه جـامـع،56 دانشگاه فني و مهندسي،8دانشگاه در زمينه هاي عـلـوم كشاورزي ،4دانشگاه تربيت معـلم، 29 آكادمي در زمينه هاي مختلف تحصيلي شامل 15آكادمي فني و مهندسي، 4 آكادمي اقتصاد ، 5 آكادمي علوم انساني ، 3 آكادمي كشاورزي و دامپزشكي،1آكادمي پزشكي و 1 آكادمي يهوديت، 378 انستيتو در 49 زمينه تخصصي و180 موسسه آموزش عالي غير دولتي اشاره نمود. بـر اساس آمـار سال تحصيلي1992-1991،مـجـموعـاً 2762800نـفـر در مـوسسـات آموزش عالي روسيه مشغول تحصيل بوده اند.در سال 1992 تعداد 652هزار نفر به تحصيل در سطح كارشناسي ارشد پيوسته مبادرت نمودند و اين در حاليست که همه سالـه همين ميزان دانشجو وارد دوره تکميلي آموزشعالي ميگردند.درحال حاضر بالغ بر3ميليون دانشجو از روسيه و 150كشور جهان به تحصيل در روسيه مبادرت دارند.
خدمات دانشجويي
نهادهاي مرکزي
خدمات دانشجويي در سطح ملي
نهاد ارائه دهنده سرويس :اداره کل توسعه اجتماعي كميته دولتي آموزش عالي
نوع سرويس ارائه شده : خدمات اجتماعي ورفاهي
سرويس فوق به دانشجويان خارجي نيز ارائه مي گردد .
نهاد ارائه دهنده سرويس : اداره آموزش متخصصان خارجي كميته دولتي آموزش عالي
نوع سرويس ارائه شده : خدمات ارائه دهنده مشاوره شغلي و آكادميك
سرويس فوق به دانشجويان خارجي نيز ارائه مي گردد .
نهاد ارائه كننده سرويس : مركز سرويس روابط بين المللي آموزش
نوع سرويس ارائه شده : مركز خدمات ويژه دانشجويان خارجي
سرويس بيمه بهداشت و امنيت اجتماعي ويزه دانشجويان روسي
سيستم فوق براي دانشجويان خارجي نيز درنظرگرفته شده است.
سرويس ارائه تخفيفهاي ويژه رفت وآمد ومسافرت دانشجويان از طريق راه آهن، زميني وهوايي
دانشجويان خارجي از تخفيفهاي فوق برخوردار مي باشند .
انجمنها وكانونهاي دانشجويي
انجمن ملي سازمانهاي اتحاديه كارگري دانشجويان
پذيرش تحصيلي دانشجويان خارجي
مدارک مورد نياز
اتباع خارجـي به موجب توافقنامـه هايي كـه ميان كميتـه هـاي دولتي آمـوزش عالـي فدراسيون روسيه و يا ارگانهاي اجرايي مركزي ديگر كـه موسسات آمـوزشي را تـحت پوشش داشته و ارگانهاي دولتي و هدايت كننده موسسات آموزشي كشورهاي خارجي،ازمجوز حضور در موسسات آموزش عالي برخوردار مي گردند.گفتني است که اين قبيل توافقنامه ها تحت نظارت كميته دولتي وزارت آموزش عالي روسيه منعقد مي گردند.
اداره همكاريهاي بين المللي كميته وزارت آموزش عالي روسيه طبق توافق با كميسيون بين اداري همكاريهاي بين المللي آموزشي،همه ساله براساس اعلام نيازارگانهاي مركزي اجرايي كه مراكزآموزشي راتحت پوشش دارند وهمچنين سفارتخانه هاي فدراسيون روسيه مستقردرخارج ازكشور، به تقديم برنامه هاي خود در خصوص پذيرش و تقسيم دانشجويان خارجي به موسسات آموزشي جهت تاييد، به رياست كميته دولتي وزارت آموزش عالي مبادرت مي نمايند. ثبت نـام اتباع خارجي در موسسات آموزش عـالي به هر صورت كـه باشد چه از لحاظ آموزشي و چه از نظر ارتقاء سطح علمي تنها با اجازه اداره همكاريهاي بين المللي كـميـتـه دولتي وزارت آموزش عالي روسيه قابل اجرا است.
الف) دانشجويان خارجي كه بـه زبـان روسي مسلط نـبـاشند در ابتداي ورود بـه مراكـز پيش دانشگاهي (آمادگي) به مدت يكسال بـه فراگيري زبـان روسي و مـقـدمـات آمـوزشي مبادرت مي نمايند.
ب) دانشجويان خارجي همچنين ملزم به گذراندن زبان روسي و ديگر مواد آموزشي متناسب با رشته تخصصي در دوره پيش دانشگاهي مي باشند.
ج) در پايان دوره پيش دانشگاهي امتحانات پاياني بـرگـزار شده و دانشجويـان موفق در آزمون زبان روسي در حد مدارس متوسطه، به دريافت گواهي اتمام دوره پيش دانشگاهي(مجوزلازم جهت ورود بـه مـراكز تخصصي آموزش عالي) نائل مي گردند.آندسته از داوطلبيني نيز که درآزمون زبان روسي درسطح تحصيلات عمومي پذيرش گردند، گواهي و مجوز لازم جهت تحصيل در دوره هاي متوسطه و حرفه اي دريافت مي دارند.
د) آندسته ازدانشجويان خـارجي نيزكـه درآزمون نهايي از معلومات كـافي و بنيه علمي لازم دررشتـه تخصصي خود برخوردار نباشند از ورود به موسسات مربوطه محروم گرديده و ازدانشگاه اخراج ميشوند.
مدارك متقاضيان خارجي داوطلب ورود به مـوسسات آمـوزش عالي روسيه ميبـايست داراي شرايط ذيل باشد :
-ترجمه مدرك داوطلبين خارجي به يكي از زبانهاي روسي ، انـگـليسي ، فرانسه و يا اسپانيايي
-فرم حاوي مشخصات كامل داوطلب و زمينه تخصصي وي
-كپي گواهي يا مدرك تحصيلي كه به ترتيب سال تحصيلي مواد درسي گذرانده شده و نمرات مربوط در آن ثبت شده باشد .
-گواهي پزشكي صحت مزاج دال بر سلامت جسمي فرد
گفتني است که اين گواهي مي بايست از سوي وزارت بهداشت و درمان كشور تابعه داوطلب صادر گردد.
گواهي عدم اطلاع به بيماري ايدز مورد تاييد ارگانهاي رسمي بهداشتي و درماني كشور تابعه داوطلب
كپي گواهي تولد (شناسنامه)
-شش قطعه عكس در ابعاد4*6
علاوه بر مدارك فوق داوطلبان تحصيل در مقطع دكتري ميبايست كپي مدارك تخصصي و ريز نمرات خود در مقطع كارشناسي ارشد را به همراه خلاصه فعاليتها و تحقيقات علمي ارائه نمايند.
كـانديداهاي تحصيل بـراي ارتقاء سطح عـلمي لازم است بـرنامه و تحقيق خود را بـه همراه داشته باشند. بـر اساس قـانـون مـصوبـه 28 اكتـرسال 1995 بـه شماره 1039،مبني برگسترش همكاريها بـا كشورهاي خارجي در زمينه آموزشي ، موسسات آمـوزش عـالـي فدراسيون روسيه ملزم به آموزش اتباع خارجي و پرداخت كمك هزينه و ارائه خدمات پزشكي مطابق بـا شرايـط اتباع روسيه (دانشجويان روسي)مي باشند. بديهي است هزينه هـاي ايـن خدمات از محل بودجه مركزي دولت روسيه تامين مي گردد.سرآخر به آندسته از اتباع خارجي كه به گذراندن موفقيت آميز بـرنـامه تحصيلي و امتحانات نـهايـي دولتي نائل گردند، مدرك پايان تحصيلات در رشته تخصصي و درمقاطع کارشناسي (B.Sc.) وکارشناسي ارشد(M.Sc.) اعطاء مي گردد.آندسته از اتـبـاع خارجي كـه به گذراندن بـرنـامـه تحصيلي و تحقيق دوره دكتري با موفقيت نائل آمده و از پايان نامه خود دفاع نمايند، رتبه علمي كـانـديـداي عـلوم و مدرك Ph.D. دريافت مي دارند.به اتباع خارجي كه بطور موفقيت آميز دوره D.Sc. را به پايان رسانده و ازپايان نامه خود با موفقيت دفاع كنند مدرك D.Sc. (فوق دكتري) و رتبه علمي دكتراي علوم اعطا مي گردد.
نهادهاي مرکزي
كميسيونهاي پذيرش دانشجويان خارجي
درخصوص ايـجـاد سياست واحد دولتي درحمـايـت ازهمكـاريهاي موسسـات آمـوزشي فدراسيون روسيه با موسسات آموزشي خارجي كميسيوني تحت عنوان كميسيون پذيرش دانشجـويـان خارجي تشكيل گرديده است. وظيفه اصلي اين كميسيون،انتخاب كانديداهاي متقاضي ورود به رشته هاي مختلف تحصيلي وارتقاء سطح دانشجويان خارجي ميباشد.كميسيون مذکور وظيفه دارد،مدارك داوطلبين خارجي ورود به دانشگاهها را دريافت نموده و آنـهـا را دراختيار ارگانهاي فدرال(مركزي) اجرايي كه موسسات آموزش عالي را تـحـت پـوشش دارند،قرار دهد.ارگانهاي فوق نيز با بررسي مدارك ارائه شده توسط دانشجويان خارجي تصميم نهايي خود درخصوص پذيرش افراد در دانشگاه و معرفي آنان به مراكز پيش دانشگاهي(آموزش زبان) و فراهم سازي ترتيب انتقال اين افراد به موسسات عالي را ترتيب ميدهند.ايـن كميسيون بـرمـراحل پـذيـرش وتـحصيـل اتـبـاع خـارجـي نيز نـظارت دارد.رئيس واعضاء كميسيون توسط كميته دولتي وزارت آموزش عالي فدراسيون روسيه تعيين مي گردند.
اداره آموزش متخصصان خارجي كميته دولتي آموزش عا لي
مركز خدمات روابط بين الملل « Gosvuzservis»
ارزشيابي تحصيلي
ارزشيابي مدارك تحصيلي خارجي
مطابق قانون فدرال روسيه مدارك تحصيلي دانشگاهي و تحصيلات تكميلي و مدارج علمي كشورهاي خارجي در صورت تائيد ارگان مربوطه دولتي مبني بـر قانوني بـودن آن در روسيه جنبه رسمي و قانوني مي يابد . ترتيب ارزشيابي مدارك و مدارج دانشگاهي وتحصيلات تكميلي كشورهاي خارجي بـدين گونه است كـه مدارك مورد نظر بـر اساس مـدارك و مـدارج علمي و آكادميك موجود در قوانين فدراسيون روسيه ارزشيابي گـرديده و در صورت وجود مقطع و رشتـه دانشـگـاهـي و تحصيلات تـكميـلي در فدراسيون روسيه ارزشيابي مي گردد. تائيد و ارزشيابي مدارك كشورهاي خارجي ، دارنده مدرك را از رعايت قوانين و شرايط لازم جهت ورود بـه موسسه آموزشي معاف نمي سازد که از آن جمله مي توان از توانايي در مهارت زبان روسي نام برد.
همكارهاي بين المللي آموزشي
موسسات آموزش عالي مجازند در همكاريهاي بين المللي فدراسيون روسيـه در زمينه آموزش عالي و تحصيلات تكميلي و آموزش هاي تخصصي در موارد ذيل مشاركت جويند :
- مشاركت دربرنامه هاي دوطرفه ياچند جانبه تبادل دانشجويان مقاطع كارشناسي،كارشناسي ارشد ، دكتري و قوق دكتري، اساتيد و كادر علمي
- مشاركت دراجـراي تحقيقات عـلـمـي مشترك،كـنـگـره هـاي مختلف،كنـفـرانـسهـا، سمپوزيومها و ديگر اجتماعات علمي
- اجراي تحقيقات علمي و اساسي و انجام فعاليتهاي ساختاري تجربي بـرطبق سفـارشـات شركتهاي حقوقي خارجي
- مشاركت در برنامه هاي بين المللي جهت تكميل و ارتقاء تحصيلات دانشگاهي
- آماده سازي و ارتقاء سطح علمي داوطلبان خارجي و تـحـقيـقـات علمي و آماده سازي اساتيد خارجي
برنامه هاي تبادلاتي
برنامه TEMPUS
برنا مه هاي تبادل دانشجو با كنسرسيوم دانشگاهها وكالج هاي آمريكا
برنامه هاي تبادل دانشجو با شوراي آمريكايي اساتيد زبان روسي
نهادهاي مرکزي
از جمله مهمترين وظايف موسسات آموزش عالي فدراسيون روسيه در روند برقراري همکاريهاي بين المللي مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
- عضويت در ارگانهاي بين المللي غيردولتي
- انعقاد قراردادهايي در زمينه همكاريهاي مشترك بـا ارگانهاي خارجي
گفتني است که اين قرار دادها همانند قرار دادهاي بين المللي فدراسيون روسيه غير قابل بررسي است.
- ايـجـاد ساختارهاي زيـر مجموعه اي با همكاران خارجي نظير مراكز علمي- پژوهشي ، آزمايشگاهها و موسسات تكنولوزيک
ارزيابي تحصيلي
نهادهاي مرکزي
كميته ملي آموزش عالي که عهده دار وظايف ارزيابي مدارك خارجي به منظور ورود به موسسات آموزش عالي و ارزيابي مدارك خارجي به منظور ورود به تحصيلات تخصصي وتكميلي است.
وزارت آموزش وپرورش که عهده دار وظايف ارزيابي مدارك خارجي به منظور ورود به موسسات آموزش عالي و ارزيابي تحصيلات جامع وتكميلي وارزيابي مراکز فني وحرفه اي است.
كميته عالي ارزيابي كه عهده دار مسئوليت ارزيابي مدارك دكتري مي باشد.
ارزيابي تحصيلي
معاهدات چندجانبه
از جمله مهمترين پيمانهاي چند جانبه كه در ارتباط با ارزيابي تحصيلات ، مدارك وديپلم ها منعقد گرديده اند، مي توان از موارد ذيل نام برد :
1- قرارداد سازمان يونسكو در ارتباط با ارزيابي تحصيلات، مدارك وديپلم ها ومدارك در برگيرنده آموزش عالي دركشورهاي حوزه اروپا مصوب سال 1979
قرارداد سازمان يونسكو در ارتباط با ارزيابي تحصيلات ، مدارك وديپلم ها و مدارک در برگيرنده آموزش عالي در آسيا وكشورهاي حوزه اقيانوس آرام
قرارداد سازمان يونسكو تحصيلات ، ديپلم ها ومدارك كشورهاي اروپا مصوب سال 1979
قرارداد منطقه اي سازمان يونسكو در ارتباط با ارزيابي تحصيلات ، ديپلم ها ومدارك كشورهالي آسيايي و حوزه اقيانوس آرام مصوب سال 1983
از جمله پيمانهاي دو جانبه كه در ارتباط با ارزيابي تحصيلات ، مدارك وديپلم ها با كشور ثالث منعقد گرديده اند، مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
نام كشور : فنلاند
مرجع قرارداد : پروتكول حكومتي در ارتباط با ارزيابي متقابل ديپلم هاي معادل آموزش عالي مصوب هفتم دسامبر 1989
نام كشور : مجارستان
مرجع قرارداد : قرارداد مدارك ومدارج معادل مصوب 11 اكتبرسال 1974
نام كشور : ويتنام
مرجع قرارداد : قرارداد مدارك ومدارج معادل مصوب 10 فوريه سال 1978
نام كشور : عراق
مرجع قرارداد : سند وثبت مدارك معادل مصوب12 فوريه سال 1978
نام كشور : هند
مرجع قرارداد : سند وثبت مدارك ومدارج معادل مصوب 24 نوامبرسال 1978
نام كشور : اسپانيا
مرجع قرارداد : قرارداد ومعادل سازي وارزيابي مدارك ومدارج معادل مصوب : 26 اكتبرسال 1990
نام كشور : چين
مرجع قرارداد : قرارداد ارزيابي دو جانبه مدارك ومدارج مصوب20 مي سال 1995
نام كشور :كوبا
مرجع قرارداد :پروتكول معادل سازي مدارك ومدارج مصوب : 4 نوامبرسال1971
نام كشور : پرو
مرجع قرارداد : پروتكول معادل سازي مدارك ومدارج مصوب : 28 اكتبرسال 1987
نام كشور : لهستان
مرجع قرارداد : قرارداد معادل سازي وارزيابي معادل مدارك ومدارج مصوب 10 مي سال 1974
نام كشور : سوريه
مرجع قرارداد : پروتكول معادل سازي مدارك ومدارج مصوب 28 سپتامبرسال 1966
نام كشور : الجزاير
مرجع قرارداد : پروتكول معادل سازي مدارك ومدارج مصوب : 12مي سال 1969
نام كشور : يوگسلاوي
مرجع قرارداد : ارزيابي متقابل مدارك ومدارج مصوب : 15 مارچ سال 1988
اصلاحات آموزشي
بسط وگسترش آموزش دانشگاهي
اصلاح و به روز نمودن آموزش دانشگاهي
تمركز زدايي مديريت آموزشي واستقلال بخشي به دانشگاه ها
ايجاد بخش غير دولتي آموزش دانشگاهي
گفتني است که بالغ بر 548موسسه آموزش دانشگاهي دولتي و206 موسسه آموزش دانشگاهي خصوصي در روسيه وجود دارد که كميته دولتي 219 موسسه آموزش دانشگاهي دولتي را تأمين مالي نموده و96 موسسه آموزش دانشگاهي نيز از جانب وزارت آموزش وپرورش تأمين اعتبار ميگردند.
توسعه آموزشي
يكي ازراههاي شناخت آموزش عالي روسيه،بررسي كميت و كيفيت دانشمندان ،محققين و شخصيتهاي مختلف فرهنگي و علمي برخاسته از نظام آموزش عـالـي ايـن كشور است كـه نقش بسزايي در پيشرفت ترويج دانش بشري داشته اند. نظام آموزش عالي روسيه علي رغم ريشه هاي عميق تاريخي،نـظامي پـويـا و انعطاف پذير بوده و بعنوان يكي از نظامهاي آموزشي معتبر جهاني از تجارب ارزشمند ومتخصصين کارآمد مطابق با استانداردهاي بين المللي برخوردار گرديده و براي آموزش و تربيت متخصصين ازسيستم چنـد مقطعي برخوردار است.همچنين به ارائه برنامه هاي پژوهشي وآموزشي اروپـا و روز دنيا مبادرت مي نمايد.يكي ازاولويتهاي نظام آموزش عالي روسيـه،فعاليت درسطح بين المللي است وامروزه اين نظام آموزشي ارگاني فعال درارائه خدمات آموزشي و پژوهشي در سطح جهان به شمار مي آيد به نحويکه در حال حاضر بالغ بر400هزار متخصص خارجي برخوردار ازمـدارك نظام آموزش عالي روسيه به فعاليت موفقيت آميزدر 50كشور جـهان مبادرت مي نمايند.
ويژگيهاي جغرافيايي و پراكندگي موسسات آموزش عالي
از آنجا كه روسيـه پهنـاورتـرين كشور جهان به شمار مي آيد، لذا بسيـار مشكـل است كـه بـتـوان خصوصيات اقليمي ، جغرافيايي و طبيعي تعريف شده اي را براي اين كشور بازگو نمود. اين كشور در قسمت اعظم قاره هاي اروپا و آسيا قرار گرفته است و از طريق مناطق شمال غربي آلاسكا بـا قاره آمريكا همسايه است . اختلاف ساعت در مرزهاي شرقي و غربي ايـن كشور بـه 10سـاعـت ميرسد، به نحويکه مردم غربي ترين نقاط روسيه زماني صبح را آغاز ميكنند كه مردم مناطق شرقي شب را آغاز خواهند كرد.در ايـن كشور پهناور بيش از138مـوسسه آموزش عالي در مناطق مركزي و شمال غربي و در محدوده شهر هاي مسكو وسن پطرزبورگ واقع گرديده است كه از اين تعداد78 موسسه آموزش عالي در مسكو و42 موسسه آموزش عالي در شهر سن پطرزبورگ واقع شده اند. رود ولـگـا كـه بزرگترين رودخـانه کشور است بـه لحـاظ كشاورزي ، صنعت و كشتي راني اهميت فراوان دارد ، از اين روي،شهرهاي بسياري در حاشيه اين رودخانه واقع شده اند. درشهرهاي حاشيه رود ولگـا تعداد 22 موسسه آموزش عالي واقع شده اند.يكي از مناطق پرجمعيت وداراي تمدنهاي فراوان دركشور فدراتيو روسيه منطقه وسيعي بنام چرنوزيوم است كه درمحدوده شمال قفقاز و رودخانه هاي حوزه آبريزدرياي سيـاه قرار گرفته است.چرنوزيوم اصطلاحاًبه معناي زمين يا خاك سياه است.مشخصه اصلي اين منطقه وجود خاكهاي عميق و حاصلخيز به رنگ سياه است كه باعث توليدات فراوان كشاورزي دراين مناطق شده است. تعداد موسسات آموزش عالي روسيه در اين منطقه به 22 موسسه بالغ مي گردد. علاوه بر اين، تعداد 200 موسسه آموزش عالي روسيه در مناطق مختلف داراي شعباتي هستند.
پژوهش و تحقيقات
تحقيقات آموزشي
طبق آمار بدست آمده طي سال 1992، 155عضو دانشگاهي روسيه ، مجريان اصلي هماهنگ كننده فعاليتهاي علمي و تحقيقاتي در زمينه آموزش و پرورش کشور روسيه به شمار مي آيند كه همگي در23مؤسسه و سازمان دانشگاهي استخدام شدند.علاوه بر اين،8مؤسسه تحقيقاتي و7 آزمايشگاه تحقيقي مؤسسه تربيت معلم ، در زمره مهمترين مراکز تحقيقاتي آموزش و پرورش کشور بودندكه علوم تعليماتي و شكل مالي بودجه كشور را به هم ارتباط مي دادند كه در سال 1992 ، به استخدام مؤسسات و آزمايشگاهها در آمدند.
نهادهاي مرکزي
تحقيقات درزمينه آموزش توسط انستيتوي تحقيقات آكادميک روسيه ومراكز وزارت آموزش و پرورش،صورت مي گيرد. 278پروژه از57ناحيه روسيه در اين خصوص فعاليت دارند.
توسعه آموزشي
توسعه علمي- روش شناختي فعاليت تاسيسات آموزشي و پزوهشي
تاليف کتب درسي جديد برمبناي متدهاي تحقيقاتي و پزوهشي
توسعه نظامهاي آموزش تكنولوژيک و ارتباط از دور در حوزه هاي آموزش و علوم
تداوم توسعه فرا ساختاري علمي و تكنيكي (تكنوپارك) در مراکز آموزشي و تحقيقاتي کشور
آموزش معلمان
معلمين مقاطع ابتدايي و پيش دبستاني
موسسات آموزشي مقطع غير دانشگاهي(كالجهاي فني و عمومي) معلمين مدارس پيشين دبستاني ودبستاني را آموزش مي دهند.مدت زمان دوره 2 تا 5 سال مي باشد.اين در حاليست که برخي موسسات آموزش معلمان مقطع دانشگاهي،معلمين مدارس ابتدايي را آموزش مي دهند که طول اين دوره ها نيز5سال مي باشد.فارغ التحصيلان دوره هاي موسسات آموزشي فوق ممكن است حرفه معلمي را به صورت عملي وحرفه اي(كارآموزي) تجربه نمايند.
معلمين مقطع متوسطه
آموزش معلمين مراکزمتوسطه درموسسات آموزش معلم مقطع دانشگاهي صورت ميپذيرد.
برنامه آموزشي موسسات فوق 5سال بطول مي انجامد.فارغ التحصيلان ممكن است بصورت كار آموزي حرفه معلمي را تجربه نمايند.
نرخ کادر مراکز آموزش دولتي فدارسيون روسيه
| مناطق شهري | مناطق حاشيه اي | تعداد کل | ||||
| 97-96 | 98-97 | 97-96 | 98-97 | 97-96 | 98-97 | |
| تعدادمعلمين تک شغل | 922913 | 931035 | 646002 | 645794 | 1568915 | 15676829 |
| آموزش عالي تکميلي | 727630 | 7434431 | 447113 | 449423 | 1174743 | 1192854 |
| آموزش عالي مقدماتي | 25895 | 25439 | 18178 | 17799 | 44073 | 43238 |
| 8/2% | 7/2% | 8/2% | 7/2% | 8/2% | 7/2% | |
| آموزش متوسطه | 165161 | 158148 | 169749 | 168527 | 334910 | 326770 |
| 9/17% | 17% | 3/26% | 1/26% | 3/21% | 7/20% | |
| معلمين زن سطوح مختلف آموزشي | 817689 | 825444 | 515730 | 515848 | 1333419 | 1341292 |
نرخ کادر مراکز آموزش شبانه عمومي فدراسيون روسيه طي سالهاي1999-1997
| - | تعداد معلمين | |
| 98-1997 | 99- 1998 | |
| تعداد کل معلمين | 50232 | 51223 |
| تعداد معلمين مراکز آموزش شهري | 28790 | 29736 |
| تعداد معلمين مراکز آموزش حاشيه اي | 21442 | 21360 |
| تعداد معلمين مدارس آموزش متوسطه شبانه | - | 29352 |
| تعداد اساتيد مراکز آموزش عالي شبانه | - | 3053 |
نرخ کادر آموزشي و پزشکي مراکز آموزش استثنايي
| مدارس | تعداد کادر آموزشي و پزشکي | |||||
| معلمين | پزشکان | پرستاران | ||||
| 98-97 | 99-98 | 98-97 | 99-98 | 98-97 | 99-98 | |
| مدارس ويژه كودكان عقب مانده ذهني | 34195 | 34720 | 1227 | 1229 | 2337 | 2323 |
| مدارس افراد ناشنوا | 3111 | 3228 | 37 | 102 | 152 | 147 |
| مدارس ويژه افراد مواجه با آسيب شنوايي | 2915 | 3015 | 108 | 110 | 132 | 159 |
| مدارس ويژه كودكان نابينا | 785 | 579 | 35 | 25 | 50 | 37 |
| مدارس ويژه افراد مواجه با آسيبهاي بينايي | 1649 | 1866 | 118 | 134 | 148 | 174 |
| مدارس ويژه افراد مواجه با ناتوانييهاي تکلمي | 1876 | 1825 | 78 | 82 | 123 | 115 |
| مدارس ويژه كودكان مواجه با ناتوانييهاي حركتي | 1363 | 1727 | 166 | 226 | 404 | 506 |
| مدارس ويژه كودكان عقب مانده ذهني | 2032 | 2617 | 115 | 141 | 153 | 215 |
| مدارس شبانه روزي استثنايي | 31110 | 33284 | 333 | 309 | 794 | 804 |
نرخ کادر مراکز آموزش غير دولتي فدراسيون روسيه
| 98-1997 | 99-1998 | |
| معلمين آموزش پيش دانشگاهي | 15645 | 16045 |
| معلمين برخوردار از مشاغل ديگر | 4212 | 4379 |
| کادر آموزش عالي تکميلي | 13443 | 14069 |
| کادر آموزش عالي مقدماتي | 511 | 469 |
| کادر آموزش متوسطه | 1622 | 1461 |
| کادر برخوردار از 5 تا 10 سال سابقه کاري | 3513 | 3257 |
| کادر برخوردار از بيش از 10 سال سابقه کاري | 8476 | 9407 |
اساتيد راهنماي دانشجويان ميبايست ازميان اعضاء هيئت عـلمـي در پـايـه استـادي و فوق دكتري علوم منصوب گردند. در برخي موارد بنا به تصميم هيئت هاي علمي موسسات آموزش عالي، عضو هيئت علمي با درجه دانشياري نيزميتواند بعنوان استادراهنما فعاليت نمايند.دانشجويان اين دوره كه پروژه تحقيقاتي خود را در مـرزهاي عـلـم و تكنولوژي رشته تخصصي خود دنبال ميكنند مجاز به انتخاب دو استاد راهنما و يا يك استاد راهنما و يك استاد مشاور مي باشند كه ممكن است يكي از آنها درمرتبه دانشياري باشند.اساتيد راهنما بر انجام برنـامـه هاي آموزشي و پـروژه هاي تحقيقاتي تصويب شده دانشجـويان نظارت كامل دارند.دانشجويان دوره دكتري موظفند همه ساله گزارش فعاليتهاي يكساله خود را بـه همراه نتايج كسب شده به اعضاء هيئت علمي گروه آموزشي مربوطه ارائه دهند.دانشجوياني كه درمدت تعيين شده ازعهده ارائه برنامه هاي آموزشي و پروژه تحقيقاتي خود برنيايند با حكم رياست موسسه آموزش عالي مربوطه از دوره اخراج مي گردند.دانشجويان اين دوره همچنين براي انجام اقدامات مربوط به رساله تحقيقاتي و تكميل مطالعات خود ميتوانند برابر با سايراعضاء هيئت علمي موسسات آموزش عالي و سازمانهاي علمي از تجهيزات ، آزمايشگاهها ، اتاقهاي كار و كتابخانه ها بهره برداري نموده و از حق ماموريت به مراكز آموزشي و پژوهشي ديگر جهت تكميل تحقيقات خود برخوردار گردند.انتقال دانشجويان ايـن دوره از يك دانشگاه بـه دانشگاه ديـگر بـا موافقت روساي دو دانشگاه بلامانع است.روسـاي موسسات آمـوزش عالي مكلفند در صورت درخواست دانشجو در حد امـكان تسهيلات و امكانات دولتي لازم را در اختيار وي قـرار داده تـا وي به مهارتهاي حـرفـه اي تكميلي دست يابد.دانشجويان ايـن دوره كه به تحصيل در سيستم حضوري مبادرت مي نمايند، همه ساله به مدت2ماه ازمرخصي تحصيلي(تعطيلات) برخوردار مي گردند.موسسات آموزش عالي مجازند برطبق قرار دادهاي فيمابين با ارگانها ومراكز اعزام دانشجو،در صورت لزوم براي دانشجويان ورودي جديد پيش دوره يا كارآموزي مقدماتي برگزار نمايند.تضمينها و مزاياي اجتماعي ويژه دانشجويان دوره دکتري مطابق قوانين روسيه و تصويب نامه هاي هيئت دولت روسيه فدراتيو تعيين مي گردد.
بررسي آماري اعضاي هيئت علمي موسسات آموزش عالي
بر طبق آمار منتشره بالغ بر700هزار نفر در موسسات آموزش عالي روسيه مشغول بكار ميباشند كه از اين تعداد350هزارنفرمدرس ، 50000 نـفر در امور پژوهشي و 300 هزار نفر در امـور مديـريتي و خدمـات اداري مشغول به فعاليت مي باشند. از تعداد مدرسين150 هزاراستاد (آكادميسين و پرفسور) و77هزار دانشيار و استاديار با مدارك فوق دكتري و دكتري در امور آموزشي و پژوهشي مشغول به فعاليت مي باشند.
نرخ كادر هيئت علمي موسسات آموزش عالي روسيه برمبناي مدرك تحصيلي ، درجه علمي و موقعيت شغلي آنا ن
| موقعيت شغلي | مدرك علمي | درجه علمي | عضوهيئت علمي تمام وقت | ||
| D.Sc. | Ph. D | استاد/ پرفسور | دانشيار و استاديار | ||
| روساي موسسات آموزش عالي | 292 | 207 | 413 | 108 | 563 |
| معاونين موسسات آموزش عالي | 507 | 1159 | 698 | 885 | 2202 |
| روساي دانشكده ها | 617 | 2672 | 730 | 2410 | 3720 |
| روساي گروههاي آموزش | 7254 | 9769 | 7515 | 8952 | 18799 |
| استاد گروه آموزشي | 8438 | 2973 | 8547 | 2840 | 12315 |
| دانشيار و استاديار گروه آموزشي | 413 | 76601 | 26 | 66012 | 82702 |
| مدرس ارشد | 13 | 12424 | 1 | 194 | 55272 |
| مدرس | 25 | 11101 | 0 | 113 | 63720 |
| مجموع | 17629 | 117449 | 17985 | 81927 | 239848 |
طبق آمارسال1998،ميزان حقوق رسمي معلمين در فدراسيون روسيه از220 تا 585 روبل متفاوت مي باشد.اين در حاليست که حقوق پرسنل مديريت مدارس بر405 تا 735بالغ مي گردد.لازم به ذکر است که حقوق مكفي براي ادامه زندگي هر فرد 411روبل در ماه ميباشد.حقوق معلمين در مقايسه با حقوق کادر ديگر حوزه هاي اقتصادي ازكمترين مقدارممکن برخوردارميباشد.به عبارت ديگرميتوان گفت که سطح حقوق کادر آموزشي کشور تنها بر30%معدل حقوقي کادر حوزه صنايع کشور بالغ مي گرددکه اين خود به افزايش تمايل تعداد بيشتري از معلمين به کاهش سن بازنشستگي در حوزه آموزش وكاهش نرخ جذب معلمين سطوح مختلف آموزشي از ميان فارغ التحصيلان مراکز آموزش عالي منجر گرديده است.علاوه بر اين حقوق پرداختي معلمين به روز نبوده و با تاخير زياد توام است.مدت زمان تاخير درپرداخت حقوق معلمين در مناطق مختلف کشور از3تا10ماه متغير است. درمقابل ميزان حقوق معلمين مدارس غيردولتي بالاتر از معلمين مدارس دولتي است که اين خود به دليل وجود اختلافات عمده در نسبت معلمين به دانش آموزان است به نحويژه در مدارس دولتي به استثناي مدارس كم ظرفيت حومه شهر، ميانگين نسبت دانش آموزان به معلمين2تا چند برابر اين نسبت درمدارس خصوصي بوده است.
آموزش بزرگسالان
ازجمله مهمترين مراکزآموزش بزرگسالان روسيه ميتوان از90انستيتوي آموزش مهارتهاي شغلي تحت مسئوليت فدراسيون نام برد.علاوه بر اين،3انستيتوي آموزش پايه شغلي تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش فعاليت دارند.
آموزش فني و حرفه اي
ساختار آموزشي
آموزش حرفه اي پايه يكي از راههاي تربيت كيفي نيروي انساني و متخصص کشور و باز آموزي جمعيت غير شاغل و بيكار به شمار مي آيد.در حال حاضر دو سوم ازكاركنان شاغل درشاخه هاي اقتصادي روسيه از مراکز فني و حرفه اي فارغ التحصيل گرديده اند.درفدراسيون روسيه بالغ بر4050موسسه با مجموع 7/1ميليون دانش آموز به انضمام 6/3 هزارمدرسه روزانه با 6/1ميليون کارآموز من جمله 883 مرکز ليسه حرفه اي در اين حوزه فعاليت داشتند.علاوه بر نظام آموزش فني و حرفه اي دولتي، 8موسسه آموزش حرفه اي پايه غيردولتي نيز فعاليت داشتند.ازسال1991 تا 1997، تاسيسات نظام آموزش حرفه اي پايه به 271مرکزتقليل يافت.طي سال 1998 نظام آموزش حرفه اي با اعمال تغييراتي درشاخصهاي كمي به بهاي تجديد سازمان تاسيسات آموزش حرفه اي تغيير يافت.دراين فرايند10موسسه آموزشي حذف شده و9 مرکز دوباره ايجاد گرديد.طي سالهاي1991تا 1997 همچنين نرخ كارگران آموزش ديده حوزه کاري کشور به1/341 هزار نفر كاهش يافت.اين در حاليست که در سال 1998 نرخ متخصصين مراکز آموزش حرفه اي پايه بر800هزار نفر من جمله 668 هزارفارغ التحصيل مدارس حرفه اي روزانه و ليسيوم بالغ گرديد.سياست سال 1998،درخصوص آموزش فني و حرفه اي مويد حفظ تمايل درجهت تقليل نرخ کادر مراکز آموزش فني و حرفه اي و تاکيد بر برخورداري جوانان از امکانات آموزش حرفه اي است.بدين لحاظ نظام آموزش حرفه اي، بازآموزي شهروندان بيكار وغير شاغل و مدرنيزه نمودن آموزش حرفه اي را دراولويت برنامه هاي خود قرارداده است. آموزش حرفه اي پايه همچنين به حمايت اجتماعي از قشر جوانان درمعرض خطر تاکيد دارد.دركل نرخ ثبت نامي افراد در مدارس حرفه اي روزانه بر5/17هزار نفربالغ مي گردد که 6/13%ازكل افراد روزانه را تشكيل ميدهند.
آموزش عالي فني و حرفه اي غير دانشگاهي
تحصيلات غير دانشگاهي حرفه اي وفني حرفه اي ، در كالجهاي فني وكالج هاي آموزش معلمان ، اقتصاد ، پزشكي وفني ارائه مي گردد.كالجهاي فوق توالي گسترده اي از دوره ها وبرنامه هاي آموزشي را به منظور پيشبرد مهارتها ودانش فني وحرفه اي ارائه مي نمايند.تحصيلات فوق بين2 تا 3سال بطول انجاميده و به كسب مدرك آموزش عالي فني حرفه اي منتج مي گردد. رشته هاي نيمه تخصصي نظير تكنسين، پرستاري ، مامايي وغيره .... ) در زمره رشته هاي عالي غير دانشگاهي محسوب مي گردند.
آموزش استثنايي
كودكان معلول ازحمايت اختصاصي دولت روسيه جهت نيل به حقوق آموزشي خويش برخوردار مي باشند.پايه اين چنين تضميني که در طرح قانون فدرال لحاظ گرديده بود، طبق ملاحظات 14مي سال1998تغيير شكل داده و توسط دوماي ايالتي مورد اصلاح قرار گرفت.در اين ارتباط،حفظ و توسعه نظام آموزش استثنايي و بكارگيري معيارهاي ايالتي آموزش عمومي براي اين طبقه ازكودكان و اصلاح مفهوم نظام آموزشي استثنايي صورت گرفت.علاوه بر8موسسه آموزش استثنايي، مراکز ديگري براي افراد مواجه با آسيب مغزي وعقب ماندگي فيزيكي و ذهني،گشايش يافته است.گفتني است که درمراکزآموزش استثنايي،آسايشگاه ها ومراکز توان بخشي كودكان نيز با تعداد 83هزارمربي،4هزاركادرپزشكي و2/2هزاردكتر با تخصصهاي مختلف فعاليت دارند. كميته مشاوره روانشناسي- پزشكي مستقر درمراکز آموزش استثنايي نيز به بررسي كودكان ناتوان پرداخته و به تعيين مسير آموزشي اين افراد از طريق مشاوره با والدين و مربيان آنان مي پردازند.
آموزش غيررسمي
مدارس جامع شبانه روزي
نرخ معلمين مدارس جامع شبانه روزي بر 14767معلم مشتمل بر 12062معلم ويزه مراکزشهري و 2705 معلم ويزه مراکز حاشيه اي مشتمل مي گردد.
سياستهاي آموزشي
افزايش نرخ جذب معلمين مدارس جامع شبانه روزي
افزايش نرخ جذب و ابقاء دانش آموزان مواجه با ناتوانييهاي جسماني و ذهني
افزايش نرخ جذب كودكان بي سرپرست و بي بضاعت
افزايش نرخ مراکز آموزش پايه شبانه روزي
فعاليت 658دكتر و 1472پرستار در مدارس جامع شبانه روزي
جذب بيش از2هزار معلم و مربي برخوردار از مدارک آموزش عالي در مراکز آموزش پايه شبانه روزي
اولويتها و علايق آموزشي
نظام آموزشي روسيه دستخوش تحولاتي عميق وابسته به شرايط جديد اجتماعي، اقتصادي و سياسي گرديده است.اين اصلاحات به منظور تقويت و پيشرفت دموكراسي و هويت ملي و تسهيل گذار به سوي اقتصاد باز است.ازجمله مهمترين اولويتهاي آموزشي روسيه در جريان اعمال اين قبيل اصلاحات ،مي توان به موارد ذيل اشاره نمود :
- تغيير شبكه تشكيلات و تنوع ظرفيت هاي آموزشي
- برخورداري کليه شهروندان روسي از حق آزادي انتخاب دركتب، برنامه ها ، واحدها و تخصصهاي آموزشي
- معطوف داشتن توجه بر بعد منطقه اي و ايالتي نظام آموزشي
- حمايت از پيشرفت مدارس دولتي در عين توسعه فضاهاي آموزشي مشترک
به ديگر سخن دانش آموز حق دارد از نهاد آموزشي به نهاد آموزشي ديگر منتقل شده و به ادامه تحصيلات خود در هر منطقه از كشور مبادرت نمايد.
- تدوين و تنظيم معيارهاي آموزشي كشور و نظارت بر روند اجرايي اين معيارها،به عنوان ابزارهاي اصلي تداوم و توسعه فضاي آموزشي مشترك
بازسازي و حمايت از نهادهاي آموزشي مبتكر ، بدون توجه به شكل سرمايه
ارائه خدمات پيش از آموزش و انتصاب شغلي معلمين، انتقال به نظام چند سطحي تربيت معلم و نظام جديد ادغامي
اصول و اهداف آموزشي
- حفظ ويژگي خاص مبتني بر انسانيت آموزش ، اولويت فراگير ارزشهاي كلي بشري ، زندگي ، بهداشت ، ايجاد زمينه پيشرفتهاي فردي رايگان، تأمين اهداف آموزش و پرورش دانش آموزان،حفظ روحيه بومي بودن و عشق به سرزمين مادري.
- فراهم سازي فضاي فرهنگي متساوي دركشور درعين حفظ سنتهاي فرهنگي، نژادي و منطقه اي
- فراهم سازي امکانات آموزشي براي کليه شهروندان روسي به گونه اي كه پاسخگوي کليه گروه هاي دانش آموزي باشد.
- حفظ خصوصيت همگاني بودن تحصيل براي کليه شهروندان روسي
- برخورداري شهروندان روسي از حق آزادي انتخاب مرکز آموزشي خود
- حفظ ويژگي مردمي و ملي بودن آموزش در مديريت و استقلال عمل نهادهاي آموزشي
معضلات آموزشي
نياز به سرمايه جهت تعميرات اساسي و فوري2/24هزار از تاسيسات عمومي آموزش (37% از کل تاسيسات آموزشي کشور)
نا امني5/6 درصد ازساختمان مدارس
عدم توانايي موسسات آموزشي در ارائه امکانات بهداشتي مناسب به دانش آموزان
برگزاري کلاسهاي درسي3-2نوبته به واسطه کمبود تعداد مراکز آموزشي
ناكافي بودن تجهيزات كلاسي،آزمايشگاهي و ابزار كمك آموزشي
عدم توسعه امکانات تكنولوزيك در مراکز آموزشي
مواجهه معلمين با تجهيزات آموزشي محدود جهت اجراي كارعملي در حوزه هاي شيمي، بيولوژي و فيزيك
محدوديت دروس عملي به عملکرد نمايشي معلمين به واسطه فقدان آزمايشگاه هاي علمي به تعداد کافي
وجود اختلافات فاحش ميان امکانات آموزشي مدارس شهري و روستايي تا ميزان70-50 %
عدم پويايي آموزشي به واسطه بكارگيري روشهاي آموزش تکنولوزيک به كمك فيلم هاي ويدئوئي
عدم برخورداري مدارس شبانه روزي از امکانات بهداشتي مناسب
تاخير در سرمايه گذاري آموزشي
ضعف دولت فدراسيون روسيه درغلبه برمشكلات سرمايه گذاري طي روند اصلاحات آموزشي
عدم توافق ميان آموزش پيش دانشگاهي و آموزش عالي واتخاذ سياست واحدسرمايه گذاري درنظام آموزشي
عدم تخصيص سرمايه کافي جهت انتشار كتب درسي جديد به اندازه ضروري
عدم موفقيت سياست سرمايه گذاري چند سطحي در موسسات آموزشي
تاخير در پرداخت حقوق و مزاياي کاري معلمين و کادر آموزشي که خود به كاهش پرستيژ كاري معلمين منجر گرديده است.
طبقه بندي جمعيتي برمبناي سطح درآمد و طيف خدمات آموزشي که به نوبه خود به ايجاد شرايط نامساوي براي كودكان و جوانان در دست يابي به آموزش كيفي منجر گرديده است.
پايين بودن سطح امنيت اجتماعي دانش آموزان و کادر آموزشي کشور
افزايش ارتقاء کمي برنامه‌ها و كتب درسي با هدف آماده سازي دانش آموزان جهت ورود به مراکزآموزش عالي و عدم توجه به ارتقاء کيفي
عدم برخورداري وزارت آموزش و پرورش از قدرت نظارت بر فعاليت مراکز آموزش محلي
اصلاحات آموزشي
تجديد ساختار آموزشي کشور بر مبناي سياست کودک محور طي قرن18
تشکيل كنگره معلمان روسي طي سال1989
توسعه آموزشي فدراسيون روسيه همزمان با پيروزي نيروي دمكرات طي اگست سال 1991
اجراي قانون فدرال «درزمينه آموزش» درجولاي سال1992
طراحي و اجراي سياست ايالتي درزمينه آموزش و پرورش
حذف مكانيسمهاي ركود پايه اخلاقي و ايدئولوژي در حوزه آموزش
افزايش امکانات تكنولوژيک آموزشي
توسعه برنامه فدرال آموزش بر پايه سياست ايالتي طي سال1993-1992
اصلاح برنامه فدراسيون جهت توسعه آموزشي در روسيه طي سال 1994
برطرف سازي مشكل عدم پيوستگي ديالكتيك ميان جهت يابي آموزشي به سمت گروه كوچك اجتماعي، خانوادگي و مرسوم دانش آموزان از يك سو و جهت يابي در حفظ اتحاد ايالت روسيه و تامين نيازهاي اجتماعي افراد دركل از سوي ديگر
ايجاد جامعه جديد با تغيير زائي ايدئولوژي ر، محتوي و تكنيك هاي آموزشي
ابعاد اصلاحات
- محتوي آموزشي
- تاسيسات و اشكال مختلف آموزشي
- تفكيك نظام انستيتوهاي آموزشي، حمايت از تاسيسات آموزشي بدون توجه به شكل مالكيت
- تيپ شناسي تاسيسات آموزشي و ايجاد مكانيسم كنترل آموزش ايالتي
- حمايت ازاشکال مختلف آموزش همگاني من جمله آموزش ضمن خدمت ، آموزش خانواده و آموزش زبان خارجي
- نظام پرورشي
- اقتصاد آموزشي
- پيشرفت اصول علمي-روششناختي به منظورمعرفي سرمايه گذاري قانوني وتهيه مواد و تاسيسات آموزشي
- تصويب اشكال مختلف سرمايه گذاري خصوصي براي برنامه هاي آموزشي
- ايجاد شرايط قانوني براي انتقال چند كاناله سرمايه گذاري آموزشي
مديريت آموزشي
- طراحي برنامه هدف دارمديريت آموزشي فدرال و ناحيه اي
- تفكيك مديريت آموزشي درسطوح مختلف،ازطريق برقراري موافقت ميان وزارت آموزش و پرورش و دولت روسيه ، مسئولين اجرائي استانها و تشكيلات خود مختار
- توسعه و تكميل تجربه مكانيسم مديريت آموزشي انعطاف پذير
مديريت آموزشي
اداره نظام آموزش رسمي در سطح فدرال ، در اولويت مسئوليت هاي وزارت آموزش و پرورش عمومي و تخصصي است.در داخل وزارت خانه سازماني كه مسئول تصميم گيري در سطح فدرال است ، تشكيلات وزارت آموزش و پرورش روسيه مشتمل برسياستمداران و نمايندگاني از سازمانهاي دولتي ومجامع علمي و آموزشي است. رياست اين تشكيلات نيز بر عهده وزير آموزش و پرورش است . در 89 واحد مستقل اجرايي ، مديريت آموزشي ، توسط مقامات مختلف منطقه اي ايالت همچون وزيران (در جمهوريها) ادارات کل (در مسكو ) ، انجمن هاي آموزشي ، يا افسران و اداره هاي محلي ديگر اداره مي گردند.تفاوت در ساختار و نقش سازمانها در اداره آموزش ، به نژاد ، فرهنگ و ويژگيهاي اقتصادي مناطق بستگي دارد . مقامات آموزش محلي نيز به اداره آموزش در منطقه خود مبادرت مي نمايند. اين در حاليست که ساختار سازماني آنها توسط سازمانهاي مستقل تعيين مي گردد.
مطابق قانون آموزش و پرورش ، سازمانهاي فدرال عهده دار مسئوليتهايي به شرح ذيل مي باشند :
- طراحي و اجراي خط مشي فدرال و آيين نامه هاي قانوني آموزشي و پرورشي
- برقراري روند تنظيم و تجديد سازمان و تأسيس نهاد هاي آموزشي ، مجوز تأسيس و تأييد و اعتبار محلي
- تهيه و تصويب مقررات استاندارد مراکز آموزشي
- اعطاي گواهي نامه به كادر آموزشي
- تعيين نرخ كاري و هنجارهاي فدرال در پرداخت و حقوق کادر آموزشي و تعيين حداقل نرخ حقوق و دستمزد
- تعيين سهم سالانه درآمد فدرال براي امور مالي آموزشي و پرورشي و تشکيل صندوق هاي پولي به منظور يشرفت آموزش و پرورش
- ارائه اطلاعات و حمايت علمي در جهت توسعه رشته هاي تحصيلي و واحدهاي درسي جديد،تهيه متون درسي و ساير تجهيزات كمك درسي و برقراري نظام واحد اطلاع رساني آموزشي در داخل كشور
- تشکيل نظام فدرال تربيتي و آموزش ضمن خدمت آموزگاران و مديران آموزش و پرورش
- نظارت بر اجراي قانون و تضمين دستيابي به استانداردهاي دولت فدرال
مقامات محلي نيز عهده دار مسئوليتهاي به شرح ذيل مي باشند :
پيشرفت و تكميل خط مشي آموزشي مطابق با حساسيت فدرال در حمايت مالي از تحصيلات پايه و رايگان
- تدارك و تكميل برنامه هاي آموزشي جمهوري و منطقه اي درجهت نيل به پيشرفتهاي آموزشي بر حسب ويژگيهاي هر يک از مناطق
- تأسيس سازمانهاي آموزشي و و تجديد مجوز نهاد هاي آموزشي
- تدوين آيين نامه هاي مختلف در حوزه هاي ملي و منطقه اي بر مبناي استانداردهاي آموزشي
- اخذماليات هاي محلي درجهت حمايت از پيشرفت هاي آموزشي
- حمايت هاي مادي از دانش آموزان و معلمين علاوه بر تشويق هاي دولت فدرال
- تهيه و تصويب مقررات و هنجارهاي محلي
سطوح مديريتي
کشور روسيه از نظام 3بعدي مديريت آموزشي (سطح فدرال،ناحيه اي و شهري) برخوردار است.
مديريت آموزشي درسطح فدرال
نهادهاي مرکزي
رئيس جمهوري فدراسيون روسيه
در حوزه اجرائي رئيس جمهور دپارتمان ناظر بر گزارشات اجرائي آموزشي کشوراست.
انجمن فدرال متشکل از كميته اي آموزشي ، علمي ، فرهنگي، بهداشتي و اكولوژيک
دوماي ايالتي و كميته آموزش و علوم
رئيس دولت فدراسيون روسيه
دولت فدارسيون روسيه که بخش ساختاري آن بر وزارت آموزش و پرورش و ديگر وزارتخانه ها مشتمل مي گردد كه تاسيسات آموزشي را زير چتر خود دارد.
مديريت آموزشي درسطح ناحيه اي
مديريت آموزشي درسطح ناحيه اي، در زمره مسووليتهاي اولياي امورمحلي کشور است.گزارشات مديريت نظام آموزشي کشور روسيه بنا بربندهاي 37-28قانون اساسي وفدرال درزمينه آموزش تنظيم مي گردد.درکشور روسيه 89 واحد اجرائي مشتمل براستانهاي خود مختار،كريس ها وجمهوري هاي خود مختار نظير2شهر بزرگ مسكو و پترزبورگ ساختار سازماني آموزش ناحيه اي را برعهده دارند.در راس معمولاً رئيس جمهور، فرماندار استانهاي خود مختار و کريسها و شهردار رييس مناطق شهري است.علاوه بر اين اداره اجرائي ناحيه اي با عنوان شوراي وزارت يا دولت فعاليت دارد که بردپارتمان آموزش مشتمل مي گردد.اداره اجرائي ناحيه اي نيز بطور معمول بر دپارتمان آموزش و شورهاي ايالتي و غير ايالتي مشتمل مي گردد. دپارتمان ناحيه اي آموزش به تعيين سياست آموزش ناحيه پرداخته و برکليه تاسيسات آموزش تخصصي فدراسيون روسيه مشتمل مي گردد.
مناطق روستائي وحومه شهري نيز ازساختار آموزشي مخصوص بخود برخوردارمي باشند.از آنجاييکه مناطق روستايي از تعداد مدارس كمترتحت نظارت قوه قضايي نسبت به مناطق شهري برخوردارمي باشند از نظام مديريتي بسيارآسان تري نيز برخوردار مي باشند.
نظام جديد مديريت آموزشي
به منظور اجراي سياست آموزشي واحد در آگست سال 1996، وزارت آموزش و پرورش و كميته هاي آموزش ايالتي با يکديگر ادغام گرديده واز آگست سال1999تحت عنوان وزارت آموزش عمومي و حرفه اي مبادرت به فعاليت نمودند. سياست وزارت مذکور در بسياري از موارد به واسطه پيچيدگي ارتباطات سياسي و اقتصادي ميان دولت فدرال و دولتهاي ناحيه اي ديكته گردد.
اهداف اصلي مديريتي
· اتخاذ سياست راهبردي آموزشي
· توسعه الگوهاي استاندارد آموزش وتثبيت نظام آموزشي باكيفيت تضميني مطابق با استانداردهاي آموزش ملي
· همکاري با دولت در جهت تدارک بودجه به منظور اجراي مسئوليت هاي محوله
· اعمال سياست تمركز زدايي درحوزه آموزش و تشريح عناصرآن
· اعمال قوانين آموزش محلي
· برقراري تساوي حقوق آموزشي و معطوف داشتن توجه عمده به افراد نيازمند
· اعمال سياست تثبيت توسعه آموزشي و برقراري هماهنگي ميان نواحي مختلف
· اتخاذ سياستي جهت احترام به نيازمنديهاي مراکز آموزشي نواحي مختلف کشور ازنظرشرايط و فرهنگ
· جمع آوري و تحليل اطلاعات آموزشي و اهداف ملي
· انجام تحقيق و توسعه به منظور كمك به توسعه نظام آموزشي
· وضع استانداردهاي كلي براي ناشرين كتب درسي و تشويق اين افراد به انتشار كتب درسي با كيفيت بالا
· تهيه گزارش و انعكاس عمومي پيشرفت ها و دستاوردهاي آموزشي
توسعه مديريتي
- تداوم در توسعه نظام ارتباطي ميان مديريت فدرال و مديريت آموزش محلي و توسعه و اصلاح روش تداخل عمل ميان اين دو
- برقراري موافقت ميان مديريت فدراسيون روسيه و اتباع فدراسيون روسيه در گزارشات مربوط به مديريت نظام آموزشي
- فعال سازي حوزه نظارت آموزشي، بطوركاملا تخصصي و توسعه اين حوزه ميان سطوح مختلف مديريت و انتقال مديريتي از سطح فدرال به سطح ناحيه اي
- آموزش تکميلي مديران آموزشي کشور و آشناسازي آنان با متدها و شيوه هاي مديريتي روز جهان
مديريت آموزش عالي
ساختار اداري ومديريتي
1- كميته دولتي آموزش دانشگاهي که عهده دار مسووليت تأمين مالي 219 موسسه آموزش دانشگاهي ، اعطاي مجوز فعاليت به موسسات جديد آموزشي ، اعطاي اعتبار ، ارائه طرحهاي پيشنهادي به دولت مبني بر توسعه هر چه بيشتر موسسات آموزش دانشگاهي است.
2- مجمع روساي دانشگاه دولتي روسيه
3- انجمن دانشگاه ملي مسكو
4- موسسات آموزش غير دولتي
5- موسسه تحقيقاتي آموزش دانشگاهي
توسعه آموزشي
هدف نهايي اصلاحات و توسعه آموزشي روسيه به واسطه اجراي برنامه توسعه آموزش فدرال تعيين ميگرددكه درسال 1994به تصويب دولت رسيد.از جمله عمده ترين توسعه هاي بدست آمده در حوزه آموزش کشور روسيه مي توان از موارد ذيل نام برد :
1. تجديد سازمان در نظام آموزشي
2. بهره گيري ازتجارب مثبت آموزشي طي سالهاي 1998-1996
3. توسعه شبكه آموزشي و سازمان دهي نظام آموزشي و معرفي سطح ايالتي بعنوان ضامن عمده توسعه كشور
4. جلوگيري از مواجهه با بحران مالي و برقراري امنيت مادي در تاسيسات آموزشي
5. اجراي برنامه فدرال جهت توسعه آموزشي
6. تضمين قانوني حقوق شهروندي جهت دريافت برنامه هاي آموزش توسعه يافته
7. توسعه تكاملي نظام آموزشي درجهت جريان منافع و نيازهاي شخصي، اجتماعي و ايالتي
توسعه آموزش عمومي سال 2000
- اجراي برنامه فدرال توسعه آموزش توسط مجلس دوماي روسيه جهت تصويب آن بواسطه قانون فدرال
- تکميل طرح توسعه آموزش ملي در فدراسيون روسيه
- فعال سازي فرايند قانونگذاري محلي در توسعه آموزش ناحيه اي و تبعيت از قانون اساسي روسيه و قانون فدرال در روند قانون گذاري محلي
- تکميل فرآيند توسعه استانداردهاي آموزش عمومي پايه وتداوم تكميل استانداردهاي آموزش ابتدايي، متوسطه و آموزش عالي
- توسعه تكنيك‌هاي محتوايي آموزشي ويزه مدارس كوچك روستائي و تنظيم برنامه ريزي تحصيلي با هدف قوت بخشيدن به برنامه هاي آموزشي روستايي مطابق با تغييرات برنامه زندگي در اين مناطق
- اعطاي قدرت به مراکز آموزش ناحيه اي درجهت انتشاركتب درسي
- توسعه برنامه هاي آموزش از راه دور از طريق بهره گيري ازشبکه هاي چند رسانه اي و تكنولوژيک
- تثبيت آموزشي و آزادي آكادميك
- تاکيد بر مهارتهاي فردي در زمينه مديريت آموزشي
- اعمال استانداردهاي آموزشي ايالتي
- تعيين نرخ پايه بودجه سطوح مختلف آموزشي در سطوح مختلف فدرال و ملي
- ايجادفضاهاي چند بعدي آموزشي درجهت فراهم سازي فرصتهاي آموزشي جهت برطرف نمودن نيازهاي شهروندان
- تصويب آموزش فدرال توسط دولت فدراسيون روسيه به سال1994
- اجراي قوانين جديد آموزشي طي سالهاي1991تا 1996
- توسعه سياست هاي آموزشي توسط پارلمان روسيه طي سال1997
- تعيين سياستهاي ايالتي، تدوين وطراحي راهبردهايي درزمينه آموزش پيش دبستاني، آموزش متوسطه عمومي و آموزش حرفه اي
همکاريهاي آموزشي
همکاريهاي بين المللي
از جمله پروژه هاي بين المللي آموزش پيش دبستاني که طي چند سال اخير درسطح فدرال به مورد اجرا در آمده است، مي توان از موارد ذيل نام برد
- پروژه روسيه- هلند در خصوص گسترش امکانات اجتماعي – رفاهي كودكان روسي
- پروژه روسيه- بلژيك در خصوص بررسي جوانب دنياي كودکان
- پروژه روسيه- هلند درخصوص رشد و نمو اوليه كودك و امکانات آموزش پيش دبستاني
طي سالهاي اخير،مشاركت بين الملل در زمينه آموزش كودكان با توجه به نيازهاي اختصاصي دو سطح فدرال و منطقه اي بطور موثري توسعه يافته است که از آن جمله مي توان به اجراي پروژه هاي مشترك با کشور بلژيكو ايجاد مراكز روانشناختي- اجتماعي و پزشكي ويزه کودکان اشاره نمود.
پروژه الگوي آموزش حرفه اي در اوديتزوف مسكو طي سال 1998
در اين اثنا،دانشمندان و معلمين روسي در تعدادي ازكنفرانسهاي بين الملل درزمينه آموزش حرفه اي شركت نمودند. در كل ، در سرتاسرروسيه درزمينه آموزش حرفه اي پايه بيش از80 پروژه بين المللي در37 فدراسيون کشور به مورد اجرا گذارده شد. اين پروژه ها بطور عمده بر پايه ارتباط مستقيم تاسيسات آموزشي روسي و تاسيسات آموزش خارجي و سازمانها انجام گرفته است.
پروژه بين المللي«اصلاح آموزش منطقه شمال غرب روسيه» ازسال1996
هدف اصلي پروژه مذکور- ايجاد الگوي منطقه اي و اصلاح آموزش حرفه اي است. از جمله ديگر اهداف اصلي اجراي چنين پروژه اي مي توان از تقويت بدنه مديريت آموزش ناحيه اي و توسعه نظام دراز مدت آموزش حرفه اي ياد نمود.
پروژه IBRD تحت عنوان پروژه حمايت از نوساماني سيستم آموزشي
هدف اساسي اجراي پروژه فوق، تجديد نظر در سياست آموزش ملي فدراسيون روسيه است.
پروژه طويل المدت TACIS
که در چارچوب آن پست مراقبت ملي ازآموزش حرفه اي ايجاد و اجرا شده و سازمان بين الملل حمايت مالي به فرايند اصلاح و توسعه نظام آموزشي روسيه مبادرت نمود. گفتني است که پروژه فوق خود بر چهار پروژه تخصصي به ارزش 10 ميليون دلار بالغ مي گردد.
پروژهTEMPUS
به ارزش11 ميليون دلار در سال
اصول اصلي قانون اساسي
اصل 1
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي يك دولت سوسياليستي است كه بيانگر اراده ومنافع كارگران،دهقانان ، روشنفكران ، و همه اقوام كشور مي باشد.
اصل 2
در شوروي قدرت دولت ناشي از مردم است و از طريق شوراهاي نمايندگان مردم كه بنياد سياسي شوروي را تشكيل مي دهد اعمال مي شود ، كليه ارگانهاي دولتي تحت نظارت شوراهاي مزبور قرار دارند.
اصل 3
دولت شوروي بر پايه اصل مركزيت دمكراتيك ، سازمان يافته و عمل مي نمايد ، كليه ارگانهاي دولت از درجات پايين تا بالا انتخابي بوده و در برابر مردم مسؤوليت دارند و تصميمات ارگانهاي مافوق براي ارگانهاي پايين تر لازم ا لاجرا است.مركزيت دموكراتيك ،رهبري مركزي را با ابتكار و فعاليت خلاقه ارگانهاي محلي و با مسؤوليت هر يك ازارگانهاي حكومتي و مأموران درقبال وظايفي كه به آنها سپرده شده است، مي آميزد.
اصل 4
دولت شوروي و كليه اركان آن بر اساس نظام سوسياليستي وظيفه حفظ و نظم و امنيت، تأمين منافع جامعه و حقوق و آزادي شهروندان را به عهده دارند سازمانهاي دولتي و اجتماعي و مسؤولين امور مكلف به رعايت قوانين اساسي و ساير قوانين شوروي مي باشند.
اصل 5
امور مهم دولتي به معرض مباحث عمومي و همه پرسي مردم گذارده خواهد شد.
اصل 6
اصل حزب كمونيست اتحاد جماهير شوروي نيروي رهبري كننده جامعه شوروي و هسته نظام سياسي آن و كليه سازمانهاي دولتي و عمومي است . حزب كمونيست شوروي براي مردم بوجود آمده و در خدمت آنان است . اين حزب براساس ماركسيسم – لنينيسم ، سير تحول جامعه و خط مشي سياست داخلي و خارجي را تعيين مي كند.حزب همچنين كار عظيم سازندگي مردم شوروي را هدايت كرده و با برنامه منظم و تاوريك كوششهاي مردم را در جهت حصول نيروي كمونيست رهنمون مي گردد . همه سازمانهاي حزبي در چهارچوب قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي عمل مي كنند .
اصل 7
اتحاديه هاي كارگري ، اتحاديه سراسري لنينيستي جوانان كمونيست شوروي ، تعاونيها و ديگر سازمان هاي اجتماعي طبق وظايف مقرر در اساسنامه هاي مربوط در اداره امور مملكتي و در حل مسائل سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي ، و فرهنگي شركت مي نمايد .
اصل 8
هيأت كاركنان موسسات در مباحثه و تصميم گيري پيرامون امور دولتي و عمومي ، برنامه ريزي توليدي و توسعه اجتماعي ، آموزشي و كار يابي ، مديريت بنگاه ها و سازمانها ، بهبود شرايط كار و معيشت و در ساير اقدامات اجتماعي و فرهنگي مشاركت مي كند . هيأت كاركنان موسسات رقابت سوسياليستي را گسترش داده ، شيوه هاي مترقي كار و انضباط توليد بر پايه اصول كمونيستي را ترويج و ترغيب نموده و براي بالا بردن سطح آگاهي هاي سياسي ، فرهنگي و مهارتهاي حرفه اي تلاش مي نمايد.
اصل 9
اساس نظام سياسي جامعه شوروي بر پايه توسعه دموكراسي سوسياليستي به معناي مشاركت هر چه بيشتر شهروندان در اداره امور جامعه و دولت ، افزايش فعاليت سازمانهاي اجتماعي ، تحكيم مباني حقوقي ، عملكردهاي دولتي و اجتماعي آزادي بيشتر براي مردم و احترام به افكار عمومي استوار است.
اصل 10
نظام اقتصادي شوروي بر اساس اصول مالكيت سوسياليستي پروتكل توليد و درشكل مالكيت دولتي مالكيت تعاوني و مزارع جمعي مي باشد.موال اتحاديه هاي صنفي و ديگر سازمان هاي اجتماعي براي انجام وظايف محول در اساسنامه هاي مربوط طبق اصول مالكيت سوسياليستي را صيانت نموده و براي رشد ان فعاليت مينمايد.هيچكس حق ندارد در جهت منافع شخصي ومقاصد سودجويانه ازمالكيت سوسياليستي بهره برداري كند.
اصل 11
مالكيت دولتي يعني مالكيت مشترك مردم شوروي ، شكل اصلي مالكيت سوسياليستي است، زمين ، ذخاير زيرزميني، آب وجنگل منحصراً متعلق به دولت است.وسايل اساسي توليد درصنايع و ساختمان و كشاورزي، ترابري ارتباطات،بانكها،دارايي ، موسسات عام المنفعه ، شهرداريها ، بيشتر اماكن شهري و داراييهاي ديگري كه براي هدف هاي دولت ضروري است متعلق به دولت است.
اصل 12
زمينها و اراضي كشاورزي جهت استفاده رايگان در زمان نامحدود در اختيار مزارع جمعي ( كولخوزها) و سازمانهاي تعاوني و ساير مجتمع هاي مربوط كه در اساسنامه هاي مقرر عنوان شده قرار داشته و به نام آنان ثبت مي گردد .دولت به توسعه مالكيت كولخوزي و تعاوني و نزديك ساختن آن به مالكيت دولتي كمك مي كند .كولخوزها و بهره برداران از زمين موظفند از اراضي مذكور استفاده لازم را به عمل آورده و در افزايش محصولات آن جديت به عمل آورند .
اصل 13
منشاء مالكيت شخصي شهروندان شوروي، درآمد حاصله ازكار است.مالكيت شخصي ، شامل وسايل مورد استفاده زندگي روزمره اشيا لازم براي مصارف شخصي و رفاهي ،قطعات كوچك زمين ، يك خانه مسكوني ، وپس اندازهاي حاصله از كار مي باشد .اموال شخصي شهروندان و حق وراثت بر آن مورد حمايت دولت است.مي توان استفاده از زمين را به طريقي كه قانون مقرر مي دارد ، براي دامداري ، مرغداري ، باغداري ، جاليزكاري و سكونت به شهروندان واگذار نمود .دولت و تعاونيهاي كشاورزي در امر بهره برداري از اين زمينها كمكهاي لازم را به شهروندان خواهند نمود .موارد مذكور از طرف دولت واگذار شده و مي بايد به شيوه معقول از آن استفاده شود . اموالي كه در اختيار شهروندان قرار مي گيرد نبايد موجب درآمدهايي كه حاصل دسترنج آنان نيست ، گردد ، و يا موجب لطمه به منافع جامعه شود .
اصل 14
منشأ افزايش ثروت عمومي و رفاه مردم در شوروي«كار»بوده واستثمار مردم ممنوع است.
دولت ميزان كار و مصرف را طبق اصول سوسياليسم تعيين خواهد كرد .« از هر كس به اندازه تواناييش و به هر كس به اندازه نياز »
دولت از آنگونه درآمدهايي كه قابل ماليات گرفتن است ماليات مقرر را تعيين و اخذ مي نمايد.
اصل 15
هدف توليد در سوسياليسم عبارت است از تأمين نيازمنديهاي روز افزون مادي و معنووي مردم .
دولت به اتكا تلاش زحمتكشان و كاربرد تكنولوژي و بهبود مديريت نسبت به افزايش بهره وري كار ، بالا بردن سطح كارايي و بهبود كيفيت كار و رشد اقتصاد ملي اقدام مي نمايد .
اصل 16
اقتصاد شوروي مجموعه اقتصادي واحدي است كه كليه شاخه هاي توليد اجتماعي بر اساس برنامه هاي دولتي همراه با استقلال مديران و ابتكار افراد صورت گرفته و از اهرمهاي اقتصادي مانند مسؤوليت مديران ، سودها، هزينه ها و ديگر انگيزه هاي اقتصادي استفاده خواهد شد .
اصل 17
كار انفرادي در زمينه صنايع دستي ، كشاورزي ، خدمات كه صرفاً مبتني بر كار و فعاليت شهروندان و اعضاي خانواده آنان مي باشد و قانوناً مجاز شمرده شده و دولت در جهت تنظيم سود آوري آن به نفع جامعه تلاش مي كند.
اصل 18
در شوروي با توجه به منافع نسل حاضر و نسل آينده تدابير لازم جهت حفاظت و صيانت از زمين ، ذخاير زيرزميني ، منابع آب ، كشاورزي ، ثروت حيواني ، سالم نگهداشتن محيط زيست به كار گرفته مي شود .
اصل 19
مبناي اجتماعي اتحاد جماهير شوروي ، اتحاد خلل ناپذير كارگران ، دهقانان و روشنفكران است . دولت با اختلاف طبقاتي در جامعه ، مبارزه مي كند و در جهت رشد همه ملل و اقوام شوروي و نزديك كردن آنان به يكديگر تلاش خواهد كرد .
اصل 20
بر طبق آرمان كمونيستي « رشد آزاد هر فرد شرط رشد آزاد همه است ».
دولت زمينه هاي ايجاد فرصتهاي واقعي بيشتر جهت رشد تواناييها و شخصيت افراد را فراهم خواهد كرد .
اصل 21
دولت براي بهبود شرايط كار و اصول ايمني آن و از ميان بردن كارهاي سخت بدني از طريق سازماندهي علمي به مكانيزه كردن امر توليد در همه رشته هاي اقتصادي ملي اهتمام خواهد ورزيد .
اصل 22
در اتخاد شوروي برنامه تبديل كار كشاورزي به يكي از انواع كار صنعتي و نيز توسعه موسسات آموزشي ، فرهنگي ، بهداشتي ، بازرگاني ، خدمات عمومي ، امور عام المنفعه به طور مستمر اجراء مي شود .دولت در جهت بهسازي مناطق روستايي و تحول آنها به شكل شهركهاي آباد ، به صورت مستمر تلاش مي نمايد .
اصل 23
دولت از طريق افزايش باروري كار ، سطح دستمزد و در آمدهاي واقعي زحمتكشان را همواره بالا مي برد . به منظور تأمين بيشتر نيازهاي مردم شوروي ، صندوقهاي اجتماعي مصرف ايجاد مي شود . دولت با شركت وسيع سازمانهاي اجتماعي و هيأتهاي كاركنان و موسسات ، موجبات رشد و توزيع عادلانه اين قبيل صندوقها را فراهم مي سازد .
اصل24
دراتحاد شوروي سيستمهاي دولتي بهداري ، بازرگاني ، خدمات اجتماعي ، و امور عام المنفعه دارد و در حال توسعه مي باشد .دولت فعاليتهاي تعاوني اجتماعي را تشويق و به پيشرفت امر تربيت بدني عمومي و ورزش در سطح وسيع همت مي گمارد .
اصل 25
در شوروي سيستم واحد آموزش عمومي كه دائماً در حال تكامل است وجود دارد . اين سيستم ، اموزش عمومي و حرفه اي شهروندان را تأمين مي كند و رشد معنوي و جسمي جوانان را بر اساس تعاليم كمونيستي مد نظر داشته و آنان را براي كار و فعاليتهاي اجتماعي آماده مي سازد .
اصل 26
پيشرفت منظم علم و تربيت كادرهاي علمي و تشويق به پژوهش هاي علمي در عرصه اقتصاد ملي و ساير مظاهر زندگي مورد حمايت دولت است .
اصل 27
تربيت اخلاقي جامعه و پرورش ذوق هنري و ارتقاء سطح فرهنگي مردم شوروي و گسترش حرفه هاي مختلف ، مورد حمايت دولت است .
اصل 28
اتحاد شوروي با استواري سياست لنيني صلح را دنبال مي كند و براي تحكيم امنيت و همكاري گسترده بين المللي مي كوشد . هدف سياست خارجي شوروي تأمين شرايط مساعد بين المللي لازم براي اشاعه كمونيزم در شوروي و دفاع از منافع اتحاد شوروي ، تحكيم مواضع سوسياليسم جهاني ، پشتيباني از مبارزات مردم براي آزادي و ترقي ، پيشگيري از جنگهاي تجاوزكارانه ، دستيابي به خلع سلاح عمومي و تخلف اصول همزيستي مسالمت آميز با كشور هايي كه داراي نظام اجتماعي مختلف مي باشند ، خواهد بود . تبليغ جهت جنگ در شوروي ممنوع است .
اصل 29
روابط شوروي با كشورهاي ديگر اساس رعايت برابري حاكميت ، امتناع متقابل از توسل به زور يا تهديد توسل به زور ، تغيير ناپذيري مرزها ، احترام به تماميت ارضي كشورها ، حل مسالمت آميز منازعات ، عدم مداخله در امور داخلي يكديگر ، احترام به حقوق بشر و آزاديهاي اساسي ، احترام به حق مليت ها در امر حاكميت بر سرنوشت خويش ، همكاري ميان كشورها ، اجراي صحيح و دقيق معاهداتي كه از اصول و موازين حقوق بين المللي و از قراردادهاي بين المللي منعقده توسط شوروي ناشي مي شود ، استوار است .
اصل 30
شوروي به عنوان واحدي ناگسستني از سيستم جهاني سوسياليزم و جامعه كشورهاي سوسياليستي محسوب مي گردد . دوستي و همكاري با كشورهاي سوسياليستي بر اساس انتر ناسيوناليسم سوسياليستي ترويج و ترغيب مي گردد و اين كشور در وحدت اقتصادي و تقسيم كار بين المللي به طور فعال شركت مي ورزد .
اصل 31
دفاع از ميهن سوسياليستي از مهمترين وظايف دولت و تمامي احاد ملت است ، به منظور دفاع از دستاوردهاي سوسياليستي ، صلح ، حاكميت و تماميت ارضي كشور ، نيروهاي مسلح شوروي تشكيل نشده و نظام وظيفه عمومي اجباري برقرار گرديده است . وظيفه نيروهاي مسلح در قبال مردم عبارت است از دفاع مطمان از كشور و حفظ آمادگي رزمي دائمي براي دفع سريع هر گونه تجاوز
اصل 32
دولت امنيت و قدرت دفاعي كشور را تأمين مي كند و نيروهاي مسلح كشور را به كليه وسايل لازم جهت دفاع از كشورها مجهز مي نمايد . وظايف ارگانهاي دولتي ، سازمانهاي اجتماعي و مسؤولين امور و شهروندان در زمينه تأمين امنيت كشور و تحكيم قدرت دفاعي آن به وسيله قوانين شوروي سوسياليستي تعيين مي شود .
اصل 33
تابعيت فدرال يكسان در سراسر اتحاد شوروي برقرار است .شهروند يك جمهوري متحده ، شهروند اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي به شمار مي رود . مباني تحصيل و سبك تابعيت شوروي به موجب قانون تعيين مي شود . اتباع شوروي مقيم خارج از كشور از حمايت دولت شوروي برخوردارند .
اصل 34
اتباع شوروي بدون تمايز از حيث اصل و نسب ، موقعيت اجتماعي و توانائي مالي ، تعلق نژادي و ملي ، جنس ، تحصيلات ، زبان ، مذهب ، شغل ، محل سكونت و عوامل ديگر از حقوق مساوي برخوردار گرديده به طوري كه بتوانند كار را با وظايف مادر در آميزند .
اصل 35
زنان و مردان در شوروي از هر نژاد و مليت از حقوق برابر برخوردارند . تأمين اين حقوق از طريق سياست رشد همه جانبه و همكاري همه ملل و اقوام ساكن شوروي با يكديگر و از طريق تقويت روحيه ميهن پرستي و اشاعه انتر ناسيوناليسم سوسياليستي و از طريق استفاده از زبان مادري و زبان هاي ملل ديگر درشوروي انجام مي گيرد.هرگونه محدوديت مستقيم و غير مستقيم حقوق ، برتري نژاد و ملي،ستيزه جويي و تحقير يكديگر به موجب قانون ممنوع و موجب مجازات است .
اصل 36
اتباع شوروي از هر نژاد و مليت حقوق برابر برخوردارند . تأمين اين حقوق از طريق امكاناتي سياست رشد همه جانبه و همكاري همه ملل و اقوام ساكن شوروي با يكديگر و از طريق تقويت روحيه پرستي و اشاعه انترناسيوناليسم سوسياليستي و از طريق استفاده از زبان مادري و زبانهاي ملل ديگر در شوروي انجام مي گيرد . هر گونه محدوديت مستقيم و غير مستقيم حقوق ، برتري نژاد و ملي ، ستيزه جويي و تحقير يكديگر به موجب قانون ممنوع و موجب مجازات است .
اصل 37
اتباع خارجي و افراد بدون تابعيت كه در شوروي زندگي مي كنند داراي حقوق و آزاديهاي مصرح در قانون و از جمله حق مراجعه به دادگاه و ديگر دستگاه هاي دولتي براي دفاع از حقوق شخصي و دارايي و حقوق خانوادگي خود مي باشند . خارجيان و افراد بدون تابعيت در شوروي موظفند قانون اساسي و ساير قوانين را محترم شمارند .
اصل 38
شوروي به آن دسته از خارجياني كه به سبب دفاع از منافع زحمتكشان و حمايت از صلح و مشاركت در جنبشهاي انقلابي و آزاديبخش ملي و فعاليتهاي مترقيانه اجتماعي ، سياسي ، علمي مورد تعقيب قرار مي گيرند حق پناهندگي اعطاء مي كند .
اصل 39
اتباع شوروي از كليه حقوق و آزاديهاي اجتماعي ، اقتصادي ، سياسي و فردي اعلام شده و مصرح درقانون اساسي و در ساير قوانين شوروي برخوردار مي باشند .نظام سوسياليستي گسترش حقوق و آزاديها و بهبود مستمر شرايط زندگي اتباع را با اجراي برنامه هاي رشد اجتماعي ، اقتصادي و فرهنگي تأمين مي نمايد . استفاده از حقوق و آزاديها نبايد به منافع جامعه و دولت و حقوق شهروندان ديگر لطمه وارد نمايد .
اصل 40
اتباع شوروي از حق كار با دستمزدي هماهنگ با مقدار و كيفيت كار كه نبايد از حداقل مقرر شده توسط دولت كمتر باشد برخوردارند.حق انتخاب حرفه ، شغل و كار،مطابق با ذوق ، استعداد، مهارت حرفه اي و تحصيلات وباتوجه به نيازمنديهاي اجتماعي موردحمايت قرارميگيرد.اين حق ازطريق سيستم اقتصاد سوسياليستي، رشد مستمر نيروهاي سواره،آموزش حرفه اي رايگان ،بالا بردن سطح مهارت در كار از طريق آموختن تخصصهاي تازه و گسترش سيستم راهنمايي حرفه اي تأمين مي گردد .
اصل 41
اتباع شوروي از حق استراحت و فراغت برخوردارند . حق مذكور از طريق كار هفتگي حداكثر به مدت 41 ساعت براي كارگران ، كارمندان و برقراي ساعت كار كمتر در برخي مشاغل و حرفها با برخورداري از مرخصي سالانه با حفظ حقوق و تعطيلات هفتگي و امكانات مساعد براي استراحت در محل زندگي تأمين مي گردد. زمان كار و استراحت كولخوزيها توسط كولخوزها تنظيم مي شوند.
اصل 42
اتباع شوروي از حق حفاظت از تندرستي برخوردارند . اين حق از طريق كمكهاي پزشكي رايگان كه توسط موسسات بهداشتي دولتي صورت مي گيرد تأمين مي گردد.گسترش موسسات درماني و بهداري و توليدات بهداشتي ، پيشگيري بيماريها ، اتخاذ تدابير لازم براي بهسازي محيط زيست ، توجه به تندرستي اطفال ، منع كار بدون آشنايي با اصول فني و حرفه اي براي تلاش در جهت كاهش بيماريها و افزايش طول عمر از جمله تدابير لازم براي اجراء و تحقق اين حق است .
اصل 43
اتباع شوروي از حق تأمين در دوران پيري و در صورت بروز بيماري ، از كار افتادگي و از دست دادن نان آور خانواده برخوردار مي باشند.اين حق از طريق بيمه اجتماعي كارگران ،كارمندان،كالخوزيها ، پرداخت مقرري بازنشستگي از سوي دولت يا از سوي كالخوزها در دوران پيري صورت مي پذيرد . همين معلولين و كهنسالان از كمكهاي سازمان تأمين اجتماعي برخوردار مي گردند .
اصل 44
اتباع شوروي از حق مسكن برخوردارند.اين حق از طرق گسترش و حفاظت دارايي و دولتي و اجتماعي در زمينه مسكن و كمك به خانه سازي تعاوني و توزيع عادلانه خانه هاي مرغوبي كه بابت اجاره آنها مبلغ نازلي از سوي شهروندان پرداخت مي شود وسايرخدمات عام المنفعه شهري تأمين ميگردد.اتباع شوروي كه از اين كمكها برخوردار مي شوند بايد از خانه هاي مذكور مراقبت به عمل آورند .
اصل 45
اتباع شوروي از حق آموزش برخوردارند.اين حق از طريق تحصيل درهمه مقاطع تحصيلات ابتدايي، دبيرستان ، و دانشگاه ها صورت مي گيرد و آموزش فني و حرفه اي و تخصصي گسترش مي يابد.همچنين پرداخت كمك هزينه تحصيلي دولتي و فراهم اوردن كتب درسي رايگان براي تمامي محصلين و دانشجويان از جمله وظايف دولت محسوب مي گردد .
اصل 46
اتباع شوروي حق استفاده از دستاوردهاي فرهنگي را دارند ، اين حق با ايجاد سهولت در دسترسي همگان به فرهنگ ميهني و جهاني كه در مجموعه هاي دولتي گردآوري مي شود،صورت مي پذيرد و نيز از طريق گسترش موسسات فرهنگي و شبكه تلويزيوني و راديويي و نشر كتب و مطبوعات و توسعه شبكه كتابخانه ها به صورت رايگان و بسط مبادلات فرهنگي با كشورهاي خارجي صورت مي گيرد .
اصل 47
اتباع شوروي با هدف بنياد نهادن كمونيسم ، از آزادي كار علمي ،فني و هنري برخوردارند.اين حق از طريق گسترش پژوهشهاي علمي ، تشويق اختراعات و نوآوريها و گسترش ادبيات و هنر تآمين ميگردد. انجمن هاي هنرمندان و نويسندگان مورد حمايت مالي دولت قرار گرفته و از حقوق مولفان و مخترعان توسط دولت پشتيباني مي گردد .
اصل 48
اتباع شوروي در اداره امور دولتي و اجتماعي و نيز در بحث و تدوين قوانين فدرال و محلي مشاركت مي نمايند. اين حق از طريق انتخاب شدن و انتخاب كردن و مشاركت در شوراهاي نمايندگان مردم و ديگر ارگانهاي دولتي صورت مي پذيرد .
اصل 49
اتباع شوروي مي تواند با پيشنهادها خود ، در بهبود فعاليتهاي سازمانهاي دولتي و اجتماعي شركت نموده و از نواقص كار انتقاد نمايند.مسؤولين موظفند به پيشنهادها توجه نموده و تدابير لازم را اتخاذ نمايند. تعقيب افراد به سبب انتقاد ممنوع و متخلفين مورد بازخواست قرار مي گيرند.
اصل 50
آزادي بيان،مطبوعات ، اجتماعات ، تظاهرات كه مطابق با منافع مردم و به منظور تحكيم نظام سوسياليستي در شوروي باشد تضمين مي گردد به منظور تحقق آزاديهاي سياسي مذكور ، تسهيلات لازم براي مردم در جهت استفاده از ساختمانهاي عمومي . خيابانها ، و ميادين و نيز استفاده از وسايل ارتباط جمعي فراهم مي گردد .
اصل 51
اتباع شوروي به منظور تحقق بناي كمونيسم ، حق تشكيل سازمانهاي اجتماعي براي انجام فعاليتهاي سياسي را دارا مي باشند .
اصل52
اتباع شوروي از آزادي عقيده برخوردارند و لذا افراد مي توانند از يك مذهب پيروي نموده و يا به هيچ يك از مذاهب اعتقاد نداشته باشند.حق انجام مراسم و فرايض مذهبي تأمين مي گردد.درزمينه معتقدات دراتحاد شوروي ، مذهب از سياست و مدرسه از مذهب جدا است .
اصل53
خانواده از حمايت دولت برخوردار است و ازدواج با توافق زوجين صورت گرفته و زوجين در روابط خانوادگي داراي حقوق مساوي هستند.دولت ازطريق توسعه موسسات مخصوص كودكان جهت پرداخت كمك معاش خصوصاً به خانواده هاي پرجمعيت اقدام مي نمايد .
اصل 54
اتباع شوروي را نمي توان بازداشت نمود مگر به حكم دادگاه يا اجازه دادستان
اصل 55
هيچكس بدون مجوز قانوني حق ورود به خانه شهروندان را ندارد .
اصل 56
زندگي خصوصي شهروندان ، مكاتبات و مكالمت تلفني و مخابرات تلگرافي از مصونيت برخوردار است . اصل 57
احترام به شخصيت انسان و حمايت از حقوق و آزاديهاي شهروندان شوروي وظيفه همه دستگاه هاي دولتي و مقامات مسؤول است .اتباع شوروي در قبال تعدي به حيثيت ، حيات و سلامت ، آزادي شخصي و اموال خويش از حمايت قضايي برخوردارند .
اصل 58
اتباع شوروي حق دارند در صورت تلخف ارگانهاي دولتي عليه آنها شكايت كنند . شكايت طبق تشريفات وظرف مدت مقرر درقانون بايد مورد رسيدگي قرارگيرد.نقض قوانين توسط مسؤولين قابلژيكگي دردادگاه است.اتباع شوروي حق جبران خسارت ناشي از اعمال غير قانوني دستگاه هاي دولتي و مسؤولين را كه در حين انجاو وظيفه هستند ، دارا مي باشند .
اصل 59
تأمين حقوق و آزاديهاي اتباع شوروي از تكاليفي كه به عهده آنان قرار دارد قابل تفكيك نيست . مردم موظفند قانون اساسي و ساير قوانين و مقررات جامعه سوسياليستي را محترم شمرده و شايستگي خود را به عنوان تبعه شوروي نشان دهند .
اصل 60
اتباع شوروي در خصوص كار بايد رعايت انضباط را نموده و همگي در صورت توانايي مكلف به كار كردن مي باشند ، استنكاف از كار كردن با اصول حاكم بر جامعه سوسياليستي سازگار نيست .
اصل 61
تبعه شوروي مكلف به حفظ مالكيت سوسياليستي است .وظيفه مردم مبارزه عليه اختلاس و اسراف و تبذير اموال دولتي و داراييهاي عمومي مي باشد . كساني كه به مالكيت سوسياليستي تجاوز كنند طبق قانون به مجازات مي رسند.
اصل 62
اتباع شوروي مكلف به حفظ منافع دولت و كمك به تحكيم و اعتبار آن مي باشند.دفاع از ميهن وظيفه مقدس هر يك از اتباع شوروي است . خيانت به ميهن بزرگترين جرم در قبال ملت محسوب مي گردد .
اصل 63
خدمت وظيفه عمومي براي اتباع شوروي يك امر پر افتخار است .
اصل 64
اتباع شوروي مكلفند شأن ملي يكديگر را محترم بشمارند و دوستي ميان ملل و اقوام ساكن كشور كثير المله شوروي را تحكيم بخشند .
اصل 65
اتباع شوروي مكلفند حقوق و منافع قانون يكديگر را محترم شمرده و به حفظ نظم عمومي كمك كنند .
اصل 66
اتباع شوروي مكلفند فرزندان خود را به خوبي تربيت نموده و آنان را مفيد براي جامعه بار آورند .
فرزندان مكلفند از پدر و مادر مواظبت نموده و به آنان ياري رسانند .
اصل 67
اتباع شوروي مكلف به حفظ منابع و ثروت هاي طبيعي مي باشند .
اصل 68
اتباع شوروي مكلف به حفظ آثار تاريخي و ديگر آفريده اي فرهنگي و ديني مي باشند .
اصل 69
اتباع شوروي با الهام از اصل انترناسيوناليسم مي بايد در جهت توسعه دولتي و همكاري با ساير ملل و تحكيم صلح عمومي تلاش مي نمايند .
اصل 70
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي ، دولت واحد فدرال كثير المله اي كه بر اساس فراليسم سوسياليستي با رعايت حق ملل در تعيين آزادانه سرنوشت خويش و اتحاد جمهوري هاي متساوي الحقوق شوروي تشكيل شده است.اتحاد جماهير شوروي تجلي وحدت مردم شوروي در چهارچوب دولت واحد است و كليه ملل و اقوام براي ساختن كمونيسم تلاش مي نمايند .
اصل 71
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي از جمهوريهاي زير تشكيل شده است .
1- جمهوري شوروي فدراتيو سوسياليستي روسيه .
2- جمهوري شوروي سوسياليستي اوكراين
3- جمهوري شوروي سوسياليستي بلوروسي
4- جمهوري شوروي سوسياليستي ازبكستان
5- جمهوري شوروي سوسياليستي قزاقستان
6- جمهوري شوروي سوسياليستي گرجستان
7- جمهوري شوروي سوسياليستي آذربايجان
8- جمهوري شوروي سوسياليستي ليتواني
9- جمهوري شوروي سوسياليستي ملداوي
10- جمهوري شوروي سوسياليستي لتوني
11- جمهوري شوروي سوسياليستي قرقيزستان
12- جمهوري شوروي سوسياليستي تاجيكستان
13- جمهوري شوروي سوسياليستي ارمنستان
14- جمهوري شوروي سوسياليستي تركمنستان .
15- جمهوري شوروي سوسياليتي استوني .
اصل 72
حق خروج آزادانه از اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي براي هر جمهوري متحده محفوظ است .
اصل 73
اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي به وسيله آزاديهاي عالي ذيصلاح دولتي حل و فصل امور را به عهده دارد:
1- قبول الحاق جمهوري هاي جديد به اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و تصويب تأسيس جمهوريهاي خود مختار و استانهاي خود مختار جديد در چهارچوب جمهوريهاي متحده .
2- تعيين مرز دولتي اتحاد جماهير شوروي
3– تعيين اصول كلي براي سازماندهي و فعاليتهاي اركانهاي قدرت و اداره امور دولتي جمهوريها و ارگان هاي محلي .
4- تأمين وحدت قانونگذاري در سراسر اتحاد جماهير شوروي و جمهوريهاي متحده .
اصل 74
در شوروي و تمامي جمهوريهاي متحده قوانين داراي اعتبار يكسان است . در صورت وجود اختلاف ميان قوانين جمهوريهاي متحده با قوانين كل كشور قانون اتحاد جماهير شوروي حاكم خواهد بود .
اصل 75
سرزمين اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي سرزمين واحدي است و دربرگيرنده ساير جمهوريهاي متحده مي باشد. حاكميت اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي سراسر كشور را شامل مي گردد.
اصل 76
جمهوري متحده شوروي يك دولت حاكم سوسياليستي است كه با ديگر جمهوريهاي شوروي، در يك اتحاد جماهير سوسياليستي ، متحد شده است . جمهوري مذكور خارج از حدود ذكر شده در اصل 73 قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي ، قدرت حكومتي را بر سرزمين خود مستقلاً اعمال مي كند اين جمهوري داراي يك قانون اساسي است كه با قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي مطابقت دارد و حاوي ويژگيهاي جمهوري مذكور است .
اصل 77
جمهوريهاي متحده در تصميم گيري در « شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي » هيأت رئيسه شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي « دولت شوروري » و ديگر اركانهاي اتحاد جماهير شوروي است ، شركت مي نمايد. يك جمهوري متحده ، رشد اقتصادي و اجتماعي را در سرزمين خود تأمين كرده اعمال اختيارات اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي را در سرزمين خود تسهيل مي نمايد ، و تصميمات ارگانهاي عالي حاكمه اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي را را اجرا مي كند . يك جمهوري متحده در مسائل مربوط به حوزه صلاحيت خود فعاليت بنگاه هاي اقتصادي ، موسسات اداري و سازمانهاي تابعه اتحاد را هماهنگ مي سازد .
اصل 78
سرزمين يك جمهوري متحده را بدون تقسيمات سرزمين خود را به مناطق ، استانها ، شهرستانها ، و نواحي تعيين كرده و مسائل مربوط به سازمانهاي اداري و منطقه اي را خود حل مي كند .
اصل 80
يك جمهوري متحده حق دارد با دول خارجي ارتباط برقرار سازد و با آنها قرارداد منعقد نمايد و نمايندگان سياسي و كنسولي مبادله كند و در فعاليتهاي سازمانهاي بين المللي شركت نمايد .
اصل 81
حقوق حاكمه جمهوريهاي متحده به وسيله اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي حفظ مي شود .
اصل 82
يك جمهوري خود مختار جزء تشكيل دهنده يك جمهوري متحده است و در امور خارج از قلمرو اختيارات اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي جمهوري متحده به مسائلي كه در صلاحيتش قرار دارد مستقلاً رسيدگي مي كند . جمهوري خود مختار داراي يك قانون اساسي است كه با قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي هماهنگي دارد و ويژگيهاي جمهوري خود مختار را در بر مي گيرد .
اصل 83
جمهوري خود مختار از طريق ارگانهاي عالي دولت و اداره امور دولتي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوري متحده مربوطه در اموري كه درصلاحيت اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوري متحده شركت مي نمايد .جمهوري خود مختار رشد و توسعه اقتصادي و اجتماعي را در سرزمين خويش تأمين كرده و تصميمات ارگانهاي عالي قدرت اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوري متحده را به مرحله اجرا در مي آورد .جمهوري خود مختار فعاليتهاي سازمانها و بنگاه ها تابعه دولت فدرال جمهوري متحده را در قلمرو اراضي خود هماهنگ مي نمايد .و قلمرو ارضي يك جمهوري خود مختار را بدون موافقت آن نمي توان تغيير داد .
اصل 85
جمهوري فدراتيو سوسياليستي شوروي جمهوريهاي خود مختار زير را در بر مي گيرد :
1– باشقيرستان
2-بورياتيا
3- داغستان
4- كاربادا- بالكاريا
5– لموكنا
6- كارليا
7- ماري (مرو)
8- مورديوبا
9- كومي
10- آستياي شمالي
11- تاتارستان
12– تووا
13- اودمورتيا
14- ئئن- اينكوشيا
15– ئوواشيا
16– پاكوتيا
جمهوري شوروي سوسياليستي ازبكستان ، جمهوري خود مختار قره قالثاق را در بر مي گيرد .جمهوري شوروي سوسياليستي گرجستان ، جمهوريهاي خود مختار شوروي سوسياليستي آث خازستان و آجارستان را در بر دارد . جمهوري شوروي سوسياليستي آذربايجان – جمهوري خود مختار شوروي سوسياليستي نخجوان را دربر دارد .
اصل 86
استان خود مختار جزو تشكيل دهنده يك جمهوري متحده مي باشد.قانون تشكيل يك استان خود مختار به پيشنهاد شوراي نمايندگان مردم استان خود مختار در شوراي عاي جمهوري متحده مربوط به تصويب مي رسد .
اصل 87
جمهوري شوروي فدراتيو سوسياليستي روسيه استانهاي خود مختار زير را در بر مي گيرد :
آديكيا ، آلتاي كوهستاني ، يهوديه ، قره چاي ، ئركس و هاكس.
جمهوري شوروي سوسياليستي گرجستان،استانهاي خودمختار آسياي جنوبي رادربرميگيرد.
جمهوري شوروي سوسياليستي آذربايجان استان خود مختار قره باغ كوهستاني را در بر دارد.
جمهوري شوروي سوسياليستي تاجيكستان استان خود مختار بدخشان كوهستاني را در بر دارد .
اصل 88
حوزه خود مختار يك جزء تشكيل دهنده يك منطقه يا يك استان است . قانون تشكيل حوزه خود مختار در شوراي عالي جمهوري متحده مربوطه به تصويب مي رسد .
اصل 89
شوراهاي نمايندگان مردم يعني : « شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي » ، « شوراهاي عالي جمهوريهاي متحده»،«شوراهاي عالي جمهوريهاي خود مختار»،«شوراهاي نمايندگان مردم مناطق و استانها ».
شوراهاي نمايندگان مردم استانهاي خود مختار و حوزه هاي خود مختار ، شوراهاي نمايندگان مردم نواحي ، شهرها و بخشها ، شهركها و دهات يك سيستم واحد تشكيلات يك قدرت حاكمه مي باشد .
اصل 90
دوره مأموريت شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و شوراهاي عالي جمهوريهاي متحده و جمهوريهاي خود مختار پنج سال و شوراي محلي نمايندگان مردم دو و نيم سال مي باشد و تاريخ انتخابات شوراهاي نمايندگان مردم حداقل دو ماه قبل از انقضاي مدت اختيارات شوراهاي مربوطه تعيين مي گردد.
اصل91
مهمترين مسائلي كه در صلاحيت شوراهاي مربوطه نمايندگان مردم قرار دارد ، طي جلسات دوره اي آنها بررسي و حل وفصل صل مي شود . اين شوراها كميسيونهاي دائمي را انتخاب و ارگانهاي اجرايي و ديگر ارگانهاي تابعه خود را تشكيل مي دهند .
اصل 92
شوراهاي نمايندگان مردم ارگانهاي نظارت مردم را تشكيل مي دهند .علاوه برنظارت دولت توسط ارگانهاي دولتي،نظارت مردم ازطريق شوراهاي فوق كه نمايندگي زحمتكشان را درموسسات ،مزارع جمعي،(كولخوزها) وادارات وسازمانها برعهده دارند،صورت مي گيرد.ارگانهاي نظارت مردم در اجراي برنامه ها و فرامين حكومت نظارت مي كند همچنين موارد نقض قوانين دولتي ، گرايشهاي نادرست در ادراه امور ، تنگ نظري هاي اداري در كار ، سوء مديريت ، اسراف و تبذير ، مسامحه و ديوانسالاري را كنترل كرده و سرانجام به بهبود كار دستگاه هاي دولتي كمك مي نمايد .
اصل 93
شوراهاي نمايندگان مردم مستقيماً يا از طريق ارگانهايي كه تشكيل مي دهند كليه بخشهاي مربوط به امور دولتي ، اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگ را رهبري نموده و تصميمات لازم اتخاذ و اجراي ان را فراهم و بر آن نظارت مي نمايند .
اصل 94
فعاليت شوراهاي نمايندگان مردم از طريق مباحثه و تصميم گيري جمعي و آزاد ، آگاه سازي مردم از امور ، جوابگويي منظم ، دستگاه هاي اجرايي را در جريان فعاليتهاي خود قرار داده و آنان را در امور خويش سهيم و دخيل مي گردانند .شوراهاي مذكور مي ايد از جريانات امور تصميمات متخذه ، مردم را آگاه سازند .
اصل 95
انتخابات نمايندگان براي تمام شوراهاي نمايندگان مردم براساس حق انتخابات عمومي برابر و مستقيم استوار است.
اصل 96
انتخابات نمايندگان جنبه عمومي دارد و تمامي اتباع شوروي كه به سن 18سالگي رسيده باشند به استثناي مجانين حق انتخاب كردن و انتخاب شدن دارند.كساني كه به سن21سال رسيده باشند ميتوانند به عضويت شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي انتخاب شوند .
اصل 97
انتخابات نمايندگان بر اصل برابري استوار است . يعني هر انتخاب كننده يك رأي دارد و همه انتخاب كنندگان به صورت برابر در انتخابات شركت مي كنند .
اصل 98
نمايندگان به صورت مستقيم توسط مردم انتخاب مي شوند .
اصل 99
انتخاب نمايندگان به صورت مخفي بوده و كنترل اراده انتخاب كنندگان ممنوع است .
اصل 100
سازمانهاي زير حق معرفي نامزدهاي نمايندگي را دارند . شعب و سازمانهاي حزب كمونيست اتحاد شوروي ، اتحاديه هاي كارگري،سازمانهاي لنينستي كمونيستي جوانان سراسرشوروي،سازمانهاي تعاوني وديگر سازمانهاي اجتماعي ، هيأتهاي كاركنان موسسات و سازمانها جلسات نظاميان ، بحث آزاد و همه جانبه پيرامون سجاياي سياسي ، علمي و شخصي نامزدها و نيز حق تبليغ جلسات و مطبوعات ، تلويزيون و راديو براي اتباع شوروي و سازمانهاي اجتماعي تضمين است . هزينه هاي ناشي از انجام انتخابات شوراهاي نمايندگان مردم از سوي دولت پرداخت مي شود .
اصل 101
انتخاب نماينده براي شوراهاي نمايندگان مردم در حوزه هاي انتخابي صورت مي گيرد . يك تبعه شوروي نمي تواند در بيش از دو شوراي نمايندگان مردم انتخاب شود . انتخابات شوراها را كميسيونهاي مربوط به اجراي انتخابات كه از ميان نمايندگان سازمانهاي اجتماعي و هيأتهاي كاركنان موسسات ، و جلسات نظاميان در واحدهاي نظامي،تشكيل ميشوند ،انجام مي دهند،ترتيب انجام انتخابات طبق قوانين صورت مي گيرد .
اصل 102
انتخاب كنندگان خواسته هاي خويش را به نمايندگان منتخب تقديم مي دارند . شوراهاي مربوط ، به خواسته ها رسيدگي نموده و به تهيه برنامه هاي رشد اقتصادي و اجتماعي و تنظيم بودجه مي پردازند و و چگونگي تحقق انها را به اطلاع مردم مي رسانند .
اصل 103
نمايندگان شوراها داراي اختيار تام ازسوي مردم ميباشند.
نمايندگان مسائل مربوط به اموردولتي، اقتصادي– اجتماعي و فرهنگي را حل و فصل نموده و بركار دستگاه هاي حكومتي وسازمانها نظارت مي كنند.هر نماينده در فعاليت خود منافع و مصالح عمومي دولت و خواستهاي حوزه انتخابيه خود را ملاك قرار مي دهد.
اصل 104
نمايندگان وظايف خود را بدون تعطيل وظايف عادي خود انجام مي دهند،نمايندگان هنگام تشكيل اجلاسيه شورا و همچنين براي اجراي وظايف نمايندگي خويش به موجب قانون از انجام وظايف توليدي يا خدماتي با حفظ حقوق متوسط خود در محل كار دائمي خويش معاف است .
اصل 105
هر نماينده حق دارد دستگاه هاي دولتي و مسؤولين مورد سوال قرار دهد و آنان موظف به پاسخگويي در اجلاسيه شورا مي باشند . نماينده حق دارد در زمينه مسائل مربوط به فعاليت نمايندگي خويش به تمام ارگانهاي دولتي و اجتماعي و موسسات و ادارات مراجعه و دربررسي مسائلي كه مطرح ساخته است شركت نمايد.مسؤولين دردستگاه هاي دولتي و ادارات موظفند نماينده را بيدرنگ بپذيرند و به نظريات وي درموقع مقرر رسيدگي كنند .
اصل 106
شرايط لازم براي تحقق بلامانع و موثر حقوق و تكاليف نمايندگان شورا تأمين مي گردد . مصونيت نمايندگان و ديگر تصميمات لازم براي فعاليت نمايندگي در قانون مقام نمايندگان و ساير قوانين مربوط به اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي و جمهوريهاي متحده و خود مختار تعيين مي گردد .
اصل 107
هر نماينده موظف است درباره كار خود و شورا به انتخاب كنندگان و ساير موسسات و سازمانهاي اجتماعي كه او را به نمايندگي خود انتخاب كرده اند گزارش دهد . نماينده اي كه خود را شايسته و مورد اعتماد انتخاب كنندگان نشان ندهد طبق تصميم اكثريت انتخاب كنندگان و به موجب تشريفات مقرر در قانون مي توان در هر زمان او را فرا خوانده و بر كنار ساخت .
اصل 108
ارگان عالي قدرت دولتي اتحاد جماهير شوروي،سوسياليستي،شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي است.شوراي عالي مذكور در حل جمعي مسائلي كه به موجب قانون اساسي در حيطه صلاحيت آنان قرار گرفته اختيار كامل دارد . تصويب و اصلاح قانون اساسي شوروي ، پذيرش جمهوريهاي جديد به اتحاد جماهير شوروي ، تصويب تشكيل جمهوريهاي خودمختار و استانهاي خود مختار جديد ، تصويب برنامه هاي دولتي رشد اقتصادي و اجتماعي ، تصويب بودجه و دولت و گزارش درباره اجراي آنها و تشكيل ارگانهاي اتحاد جماهير شوروي كه در برابر شوراي عالي مسؤول هستند ، منحصراً توسط شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي صورت مي پذيرد . قوانين شوروي توسط شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي يا از طريق همه پرسي كه طبق تصميمات شوراي عالي انجام مي گيرد به تصويب مي رسد .
اصل 109
شوراي عالي از دو مجلس زير تشكيل مي شود :
شوراي اتحاد و شوراي مليتها مجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي داراي حقوق متساوي مي باشند .
اصل 110
تعداد نمايندگان شوراي اتحاد و شوراي مليتها برابر است . نمايندگان شوراي اتحاد در حوزه هاي انتخابي داراي جمعيت مساوي ، انتخاب مي شوند . نمايندگان شورا ي مليتها به ترتيب ذيل انتخاب مي شوند :
از هر جمهوري متحده 32 نماينده از هر جمهوري خودمختار 11 نماينده ، از هر استان خود مختار 5 نماينده و از هر حوزه خود مختار يك نماينده .
شوراي اتحاد و شوراي مليتها پس از آن كه پيشنهاد كميسيونهاي اعتبار نامه ها كه توسط خود آنها انتخاب مي شود ، نسبت به تصويب اعتبارنامه هاي نمايندگان تصميم مي گيرند و در مواردي كه قوانين انتخاباتي نقض شده است ، انتخابات را باطل اعلام مي كند .
اصل 111
هر يك ازمجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي يك رييس مجلس و چهارمعاون انتخاب مي كنند.رؤساي شوراي اتحاد و شوراي مليتهاي دوره هاي اجلاسيه مجلس مربوط را رهبري ودر اجراي مقررات داخلي آن مراقبت مي نمايند. جلسات مشترك مجلسين از طريق رؤساي مذكور به نوبت اداره مي شود .
اصل 112
اجلاسيه هاي شوراي عالي اتحاد شوروي2 بار درسال تشكيل مي گردد.
اجلاسيه هاي فوق العاده به تقاضاي هيأت رييسه(پرزيديوم)شوراي عالي اتحاد شوروي ويا به پيشنهاد يكي ازجمهوريهاي متحده يا حداقل(3)(1)نمايندگان يكي ازمجلسين تشكيل ميشود.
هردوره اجلاسيه شوراي اتحادشوروي ازجلسات جداگانه و مشترك مجلسين و نيز از جلسات كميسيونهاي دائمي مجلسين يا جلسات كميسيونهاي شوراي عالي اتحاد شوروي كه درفواصل ميان جلسات مجلسين برگزار ميشود ، تشكيل مي گردد.هر دوره اجلاسيه در جلسات جداگانه يا مشترك مجلسين افتتاح و پايان مي يابد .
اصل 113
تقديم لوايح قانوني براي تصويب درشوراي عالي اتحاد شوروي ، توسط شوراي اتحاد،شوراي مليتها ، هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي،شوراي وزيران اتحاد شوروي،جمهوريهاي متحده يا حداقل(3) (1) نمايندگان يكي از مجلسين تشكيل مي شود.هردوره اجلاسيه شوراي اتحاد شوروي از جلسات جداگانه و مشترك مجلسين و نيز ازجلسات كميسيونهاي دائمي مجلسين آن نمايندگان شوراي عالي اتحاد شوروي و دادستان كل اتحاد شوروي صورت ميگيرد.سازمانهاي اجتماغي نيز ازطريق ارگانهاي كل كشوري مربوطه ازحق پيشنهاد قانوني برخوردارند.
اصل 114
لوايح قانوني كه براي بررسي و تصويب به شوراي عالي اتحاد شوروي پيشنهاد شده درجلسات جداگانه يا مشترك مجلسين مطرح مي گردد.در صورت لزوم لايحه قانوني را ميتوان براي بررسي مقدماتي و تكميلي به كميسيونهاي مربوطه ارجاع نمود.قانون اتحاد شوروي در صورتي مصوب به شمارميرود كه در هر يك از مجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي ، با اكثريت آراء شوراي عالي اتحاد شوروي به تصويب مي رسد. لوايح قانوني و مسائل بسيار مهم ديگر به موجب تصميمي كه شوراي عالي اتحاد شوروي با هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي به ابتكار خود يا به پيشنهاد يك جمهوري متحده اتخاذ مي نمايد مي تواند در معرض بحث همگاني مردم قرار گيرد.
اصل 115
درصورت بروز اختلاف ميان شوراي اتحاد و شوراي مليتها موضوع به يك كميسيون سازش كه توسط مجلسين بر اساس حقوق متساوي تشكيل مي شود ارجاع مي گردد و سپس بار ديگر در جلسه مشترك مورد بررسي قرار گرفته و چنانچه اين بار نيز تؤافق حاصل نشد ،موضوع در دوره اجلاسيه بعدي شوراي عالي اتحاد شوروي به بحث گذاشته شده يا توسط شوراي عالي اتحاد شوروي جهت همه پرسي به رأي عمومي گذارده خواهد شد.
اصل 116
قوانين و تصويبنامه هاي اتحاد شوروي و ديگر اسناد شوراي عالي اتحاد شوروي به زبانهاي جمهوريهاي متحده و به امضاي صدر و دبير هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروري صادر و منتشر مي گردد .
اصل 117
نماينده شوراي عالي اتحاد شوروي حق دارد شوراي وزيران ، و روساي ارگانهاي ديگر كه توسط شوراي عالي اتحاد شوروي تشكيل مي شوند را مورد سؤال قرار دهد . شوراي وزيران اتحاد شوروي يا مقام مسؤولي كه مورد سؤال قرارگرفته بايد حداكثر3روز به اجلاسيه جاري شوراي عالي اتحد شوروي شفاهي يا كتبي پاسخ دهد .
اصل 118
نماينده شوراي عالي اتحاد شوروي را نمي توان بدون موافقت شوراي مذكور و در فواصل مياندوره هاي اجلاسيه ، بدون موافقت هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي ، مورد تعقيب جزايي قرار داده و يا بازداشت نموده و يا توسط دادگاه به مجازات محكوم نمود.
اصل 119
شوراي عالي اتحاد شوروي در جلسه مشترك مجلسين ، هيأت رييسه را كه از اركان دائمي شوراي مذكور است انتخاب مي كند . اين اركان در فعاليت هاي خود در برابر شوراي عالي اتحاد شوروي مسؤول است و در فاصله ميان دوره هاي اجلاسيه شورا در چهارچوب قانون اساسي وظايف عالي ترين ركن قدرت دولتي اتحاد شوروي را انجام مي دهد .
اصل 120
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي كه از ميان نمايندگان انتخاب مي شوند مركب است از : صدر هيأت رييسه ، معاون اول صدر ، پانزده معاون صدر به نسبت يك نفر از هر جمهوري متحده ، دبير هيأت رييسه و بيست ويك عضو.
اصل121
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد داراي وظايف زير است :
1- تعيين تاريخ انتخابات شوراي عالي اتحاد شوروي .
2- دعوت به تشكيل دوره هاي اجلاسيه شوراي عالي اتحاد شوروي .
3- هماهنگ ساختن فعاليت كميسيونهاي دائمي مجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي .
4- رعايت قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي ، نظارت و تطابق قانون اساسي و قواني جمهوريهاي متحده با قانون اساسي و قوانين اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي .
5- تفسير قوانين اتحاد جماهير شوروي
6- تصويب و فسخ قراردادهاي بين المللي
7- لغو تصويبنامه ها و دستور العملهاي شوراي وزيران اتحاد شوروي و شوراهاي وزيران جمهوريهاي متحده در صورت عدم مطابقت با قانون .
8- اعطاي درجات نظامي و رتبه هاي سياسي و عناوين اختصاصي
9- وضع و اعطاي نشانها ، عناوين افتخاري و مدالهاي مخصوص .
10- سلب و اعطاي تابعيت اتحاد شوروي و رسيدگي به مسأله ترك شوروي و اعطاي پناهندگي به خارجيان .
11- صدور فرمان هاي عفو عمومي و بخشودگي .
12- تعيين نمايندگان سياسي كشور در دول خارجي و در سازمانهاي بين المللي و فراخواندن آنها .
13- پذيرفتن استوارنامه هاي نمايندگان سياسي دول خارجي و اكروديته .
14- تشكيل شوراي عالي دفاع و تصويب تركيب اعضاي آن ، عزل و نصب فرماندهان عالي نيروهاي مسلح.
15- برقراي حكومت نظامي در قسمتي از مناطق يا سراسر كشور به منظور دفاع از كشور .
16- اعلام بسيج عمومي يا حزبي
17- در فواصل مياندوره هاي اجلاسيه شورا ، اعلام حالت جنگ در صورت حمله نظامي به كشور و يا ضرورت
عمل به تعهدات بين المللي ناشي از قرارداد دفاع مشترك در قبال تجاوز
18- اعمال اختيارات ديگري كه به موجب قانون اساسي اتحاد شوروي به آن واگذار شده است .
اصل 122
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي در فواصل هر دوره هاي اجلاسيه شوراي عالي داراي صلاحيت هايي به شرح زير مي باشد مشروط بر اين كه مصوبات خود را دوره هاي اجلاسيه بعدي براي نصب به شوراي عالي تقديم كند :
1- اصلاح قوانين جاري شوروي
2- تصويب تغييرات مرزي ميان جمهوريهاي متحده
3- تأسيس وزارتخانه هاي اتحاد شوروي و كميته هاي دولتي و انحلال آنها به پيشنهاد رئيس شوراي وزيران شوروي.
4- بركناري يا انتصاب اعضاي شوراي وزيران شوروي به پيشنهاد رييس شوراي وزيران شوروي
اصل 123
هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي فرامين و تصميمات لازم را تصويب و اعلام مي نمايد .
اصل 124
پس از انقضاي دوره شوراي عالي اتحاد شوروي ، هيأت رييسه شوراي عالي اختيارات خود را تا زماني كه هيأت رييسه جديد توسط شوراي عالي جديد انتخاب شود ، حفظ مي كند . شوراي عالي جديد دو ماه پس از انجام انتخابات ،به وسيله هيأت رييسه دوره پيشين شوراي عالي اتحاد شوروي تشكيل جلسه مي دهد .
اصل 125
« شوراي اتحاد » و « شوراي مليتها » از ميان نمايندگان خود ، كميسيونهاي دائمي براي رسيدگي مقدماتي مسائلي كه در حوزه صلاحيت شوراي عالي اتحاد شوروي قرار دارد و نيز براي كمك به اجراي قوانين اتحاد شوروي و ديگر تصميمات شوراي مذكور و هيأت رييسه آن و نظارت بر فعاليت دستگاه ها و سازمانهاي دولتي تشكيل مي دهند.مجلسين شوراي عالي اتحاد شوروي ميتوانند كميسيونهاي مشترك بر اساس تساوي حقوق تشكيل دهند.شوراي عالي اتحاد شوروي هر وقت لازم بداند براي هر موضوعي كميسيونهاي رسيدگي و نظارت و تفتيش و غيره تشكيل مي دهد.تمام سازمانهاي دولتي و اجتماعي و مسؤولين امر موظفند به تقاضاهاي كميسيون شوراي عالي اتحاد شوروي و كميسيونهاي مجلسين عمل كنند و مدارك و اسناد لازم را در اختيار آنها قرار دهند .توصيه هاي كميسيونها مي بايد از سوي سازمانهاي دولتي و اجتماعي و ادارات مورد بررسي و توجه قرار گيرد و نتيجه امر بايد در موعد مقرر به اطلاع كميسيونها برسد .
اصل 126
شوراي عالي اتحاد شوروي بر فعاليت همه ارگانهاي دولتي كه در برابر ان پاسخگو هستند نظارت مي كند .
شوراي مذكور كميته نظارت مردم اتحاد شوروي را كه در رأس نظام ارگانهاي نظارت مردم قرار دارد ، تشكيل مي دهد.چگونگي سازماندهي و ترتيب فعاليت ارگانهاي نظارت مردم طبق قانون مربوط نظارت مردم در شوروي تعيين مي گردد.
اصل 127
ترتيب شوراي عالي اتحاد شوروي و سازمانهاي تابعه آن طبق اصول مقررتوسط شوراي عالي اتحاد شوروي و ديگرقوانين اين كشوركه براساس قانون اساسي اتحاد جماهيرشوروي سوسياليتي صادرميگردند تعيين مي گردد.
اصل 128
شوراي وزيران اتحاد شوروي، يعني حكومت اتحاد شوروي عاليترين اركان اجرايي و اداري قدرت حكومت اتحاد شوروي است .
اصل 129
شوراي وزيران اتحاد شوروي از طرف شوراي عالي اتحاد شوروي در جلسه مشترك شوراي اتحاد و شوراي مليتها با تركيب زير تشكيل مي گردند :
1- رئيس شوراي وزيران اتحاد شوروي
2- معاون اول و معاونان رييس شوراي وزيران
3- وزراي اتحاد شوروي
4- رؤساي كميته هاي دولتي شوروي
5- روساي شوراي وزيران جمهوريهاي متحده به اعتبار مقام خود جزو شوراي وزيران اتحاد شوروي هستند.
شوراي عالي اتحاد شوروي به پيشنهاد رييس شوراي وزيران اتحاد شوروي مي تواند روساي سازمانها و ديگر دستگاه هاي اتحاد شوروي را به عضويت هيأت دولت شوروي در آورد.شوراي وزيران اتحاد شوروي در نخستين دوره اجلاسيه شوراي عالي جديد اتحاد شوروي از خود سلب اختيار مي نمايد .
اصل 130
شوراي وزيران اتحاد شوروي در برابر شوراي عالي اتحاد شوروي مسؤول بوده و در فواصل ميان دوره اي اجلاسيه شوراي عالي شوروي در قبال هيأت رييسه شوراي عالي مسؤوليت دارد .شوراي وزيران اتحاد شوروي درباره فعاليت خود به صورت منظم به شوراي عالي اتحاد شوروي گزارش مي دهد.
اصل 131
شوراي وزيران اتحاد شوروي در حل و فصل كليه مسائل مربوط به اداره مملكت تا انجا كه اين مسائل به موجب قانون اساسي در حيطه صلاحيت شوراي عالي اتحاد شوروي و هيأت رييسه ان شورا نباشد ، اختيار كامل دارد .شورواي وزيران اتحاد شوروي داراي اختيارتي به شرح زير است :
1- هدايت طرح توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي ، تصويب و اجراي طرحهاي لازم به منظور افزايش رفاه و رشد فرهنگي مردم ، پيشرفت علم و تكنيك ، استفاده معقول از منابع طبيعي و حفاظت آن ، تقويت نظامي پولي و اعتباري ، اجراي سياست واحد در زمينه قيمتها ، مزد و تأمين اجتماعي ، سازماندهي بيمه دولتي و نظام اماري و محاسباتي واحد ، اداره امور موسسات و مجتمعهاي صنعتي ، ساختماني ، كشاورزي ، ترابري ، ارتباطات بانكها ، و همچنين ساير سازمانها و ادارات تابعه در سراسر كشور .
2- طرح برنامه هاي دولتي جاري و دراز مدت رشد اقتصادي اجتماعي شوروي ، تنظيم بودجه دولتي و تسليم آن به شوراي اتحاد شوروي ، تهيه گزارش اجرايي برنامه ها و عملكرد بودجه و تقديم آن به شوراي عالي مذكور .
3- اقدامات لازم براي دفاع از منافع دولت و حفظ مالكيت سوسياليستي و برقراي و حفظ نظام اجتماعي و تأمين حقوق و آزاديهاي مردم و دفاع از آن .
4–هدايت عمومي توسعه نيروهاي مسلح اتحاد شوروي و تعيين سنوات خدمت نظامي .
5-اتخاذ تصميم در خصوص برقراري مناسبات و همكاري در زمينه هاي سياسي ، بازرگاني ، اقتصادي ، علمي ، فني و فرهنگي با كشورهاي خارجي و اجراي موافقتنامه هاي بين المللي و فسخ آنها .
6– تشكيل كميته ها و هيأتهاي مديريت كل و ادارات امور اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي و دفاعي ، در كنار شوراي وزيران اتحاد شوروي
اصل 132
براي حل مسائل مربوط به هدايت اقتصادي و ساير امور دولتي ، هيأت رييسه شوراي وزيران شوروي ، به عنوان اركان دائمي شوراي وزيران شوروي مركب از رييس شوراي وزيران شوروي و معاونان اول و معاونان شوراي وزيران عمل مي نمايد .
اصل 133
شوراي وزيران شوروي در اجراي قوانين اين كشور و ساير تصميمات شوراي عالي اتحاد شوروي و هيأت رييسه آن تصويبنامه ها و دستورالعملهاي لازم را صادر و به اجرا مي گذارد .تصويب نامه ها و دستورالعملهاي شوراي مذكور در سراسر كشور لازم الاجرا است .
اصل 134
شوراي وزيران شوروي در مسائلي كه در محدوده صلاحيت اتحاد شوروي قرار دارد ، حق دارد اجراي تصويبنامه ها و دستورالعملهاي شوراي وزيران جمهوريهاي متحده را به حالت تعليق در آورده و نيز بخشنامه ها و تصميمات وزارتخانه ها و كميته هاي حكومتي كشور و ديگر دستگاه هاي تابعه را لغو نمايد .
اصل 135
شوراي وزريران اتحاد شوروي فعاليت وزارتخانه ها ،كميته هاي دولتي سراسراتحاد شوروي وكميته هاي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوريهاي متحده و ديگرسازمانهاي تابعه را هماهنگ ساخته و هدايت مي كند.
وزارتخانه ها و كميته هاي دولتي سراسر كشور مستقيماً يا از طريق دستگاه هايي كه خود تشكيل داده اند هدايت نموده و انجام مي دهند.وزارتخانه ها وكميته هاي دولتي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوريهاي متحده ، اداره اموري را كه به آنها سپرده شده رهبري و يا از طريق وزارتخانه ها و ديگر ارگان هاي جمهوري هاي متحده و ساير دستگاه هاي تابعه شوروي توسط هيأت رييسه اتحاد شوروي تعيين مي گردد .وزارتخانه ها و كميته هاي دولتي اتحاد شوروي در خصوص شرايط و پيشرفت اموري كه درحوزه صلاحيت آنهاست مسائل خواهند بود .آنها دراجراي قوانين كشوروتصميمات ديگرشورايعالي اتحاد شوروي وهيأت رييسه آن،تصويبنامه ها و دستورالعملهاي شوراي وزيران اتحاد شوروي ، تصميمات لازم اتخاذ و چگونگي اجراي آن را را سازمان مي دهند.
اصل 136
حدود صلاحيت شوراي وزيران اتحاد شوروي و هيأت رييسه آن و ترتيب فعاليت آنها و چگونگي مناسبات ميان شوراي وزيران و ديگر سازمانهاي دولتي و نيز فهرست وزارتخانه ها و كميته هاي دولتي مشترك ميان اتحاد شوروي و قوانين مربوط به شوراي اتحاد وزيران اتحاد شوروي تعيين مي گردد .
اصل 137
ركن عالي قدرت دولتي جمهوري متحده شوراي عالي جمهوري متحده است .شوراي مذكور در حل و فصل جميع مسائلي كه به موجب قانون اساسي شوروي و جمهوري متحده در صلاحيت آن قرار گرفته ، اختيار دارد .تصويب قانون اساسي جمهوري متحده و اصلاح ان با تصويب برنامه هاي رشد اقتصادي و اجتماعي و بودجه دولتي و گزارش درباره تحقق آنها، تشكيل سازمانهايي كه در برابر شوراي عالي جمهوري متحده داراي مسؤوليت مي باشند ،منحصراً توسط شورايعالي اين جمهوري صورت ميپذيرد.ازقوانين جمهوري متحد توسط شوراي عالي جمهوري متحده ، يا از طريق همه پرسي به موجب تصميمات شوراي عالي مذكور،انجام و به تصويب مي رسد .
اصل 138
شوراي عالي جمهوري متحده ، هيأت رييسه شوراي عالي كه ركن دائمي شوراي عالي جمهوري متحده مي باشد و در جميع فاعليت هاي خود در برابر آن مسؤوليت دارد ، انتخاب مي كند.تركيب و اختيارات هيأت رييسه شوراي عالي جمهوري متحده به موجب قانون اساسي جمهوري متحده تعيين مي شود .
اصل 139
شوراي عالي جمهوري متحده ، شوراي وزيران جمهوري متحده ، يعني حكومت جمهوري متحده را كه از سازمانهاي عالي اجرايي و مديريت قدرت دولتي جمهوري متحده مي باشد تشكيل مي دهد.شوراي مديران جمهوري متحده در برابر شوراي عالي داراي مسؤوليت و درفواصل ميان دوره هاي اجلاسيه در برابر هيأت رييسه شوراي عالي متحده نيز مسؤوليت دارند .
اصل 140
شوراي وزيران جمهوري متحده به موجب قوانين مصوب اتحاد شوروي و جمهوري متحده ، و تصويب نامه ها و دستور العمل هاي شوراي وزيران اتحاد شوروي تصويب نامه ها و دستورهاي لازم را صادر مي كند و چگونگي اجراي آن را سازمان داده و نظارت مي نمايد .
اصل 141
شوراي ورزيران جمهوري متحده ، حق دارد اجراي تصويب نامه ها و دستور العملهاي شوراي وزيران جمهوريهاي خودمختار را به حالت تعليق درآورد و تصميمات كميته هاي اجرايي شوراهاي نمايندگان مردم در مناطق استانها ، شهرهاي تابعه جمهوري و شوراهاي مردمي استانهاي خودمختار و جمهوريهايي كه فاقد استان مي باشد و ساير شهر ها و نواحي ديگر را لغو كند .
اصل 142
شوراي وزيران جمهوري متحده ، فعاليتهاي وزارتخانه هاي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوري متحده و وزارتخانه هاي جمهوري ، كميته هاي دولتي جمهوري متحده و ديگر سازمانهاي تابعه خود را با يكديگر هماهنگ و هدايت مي كند .وزارتخانه ها و كميته هاي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوري متحده اموري را كه در جمهوري متحده به انها سپرده شده است ، رهبري مي كنند. و يا امور رشته هاي مرتبط را اداره نموده و در فعاليت هاي خود هم تابع شوراي وزيران جمهوري متحده هستند و هم تابع وزارتخانه ها يا كميته هاي مشترك ميان اتحاد شوروي و جمهوري متحده مي باشد . وزارتخانه هاي جمهوري و كميته هاي دولتي اموري را كه به انها سپرده شده است رهبري كرده و در امور رشته هاي مربوط كنترل و نظارت دارند و در كار خود نيز از شوراي وزيران جمهوري متحده پيروي مي كنند .
اصل 143
ركن عالي قدرت دولتي جمهوري خود مختار شوراي عالي جمهوري خود مختار ميباشد.تصويب و اصلاح قانون اساسي جمهوري خودمختار، تصويب برنامه هاي رشد اقتصادي و اجتماعي و بودجه كشور ، و تشكيل اركاني كه دربرابر شوراي عالي جمهوري خود مختار مسؤول هستند ،منحصراً توسط قوانين جمهوري خود مختار توسط شوراي عالي جمهوري خود مختار به تصويب مي رسد .
اصل 144
شوراي عالي جمهوري خود مختار ، هيأت رييسه شوراي عالي جمهوري خود مختار را انتخاب مي كند و شوراي وزيران جمهوري خود مختار يعني دولت جمهوري خود مختار را تشكيل مي دهد .
اصل 145
اركانهاي قدرت دولتي در مناطق ، استانها و استانهاي خود مختار، حوزه هاي خود مختار، نواحي ،شهرها ، بخشها ، شهركها و دهات ، شوراهاي نمايندگان مردم انها مي باشند .
اصل 146
شوراهاي محلي نمايندگان مردم جميع مسائل واجد اهميت محلي را بر اساس مصالح عمومي دولت و منافع مردم ساكن قلمرو خود حل و فصل مي نمايند.تصميمات اركان هاي حكومتي بالاتر را اجراء كرده و فعاليت شوراهاي رده هاي پايين تر نمايندگان مردم را رهبري مي كنند ، در بحث پيرامون مسائل مربوط به جمهوري و مربوط به سراسر اتحاد جماهير شوروي شركت و پيشنهادهاي خود را مطرح مي سازند.شوراهاي محلي نمايندگان مردم در قلمرو اختيارات خود مسائل مربوط به امور سياسي ، اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي را رهبري مي كنند بودجه محلي را تصويب و اركانهاي دولتي و موسسات و سازمانهاي تابع خود را رهبري نموده و رعايت قوانين و حفظ نظام اجتماعي و حقوق شهروندان را تأمين و به قدرت دفاعي كشور مساعدت مي نمايند .
اصل 147
شوراهاي محلي نمايندگان مردم در حيطه اختيارات خود توسعه اقتصادي و رشد اجتماعي در قلمرو خود را تأمين نموده و رعايت قوانين را از سوي سازمانها ، موسسات و ادارات نظارت مي نمايند . همچنين بر فعاليت آنها در زمينه انتفاع از اراضي ، و حفاظت طبيعت و آباداني و استفاده از نيروي انساني و توليد كالاهاي مصرفي مردم و تسهيل در امر خدمات اجتماعي ، فرهنگي و معيشتي مردم نظارت مي نمايند .
اصل 148
اركان اجرايي ومديريت شوراهاي محلي نمايندگان مردم ، كميته هاي اجرايي ، منتخب مركب از نمايندگان اين شوراها هستند.كميته هاي اجرايي هر سال حداقل يك بار پيرامون فعاليت خود در برابر شوراهاي انتخاب كننده و نيز در جلسات هيأت هاي كاركنان موسسات و در محل سكناي شهروندان گزارش لازم را ارائه مي نمايند.
اصل 149
شوراهاي محلي نمايندگان مردم در حوزه اختياراتي كه قوانين اتحاد شوروي ، جمهوري متحده و جمهوري خود مختار به آنها تفويض نموده ، تصميمات لازم را اتخاذ مي كنند. تصميمات مذكور براي كليه موسسات ، ادارات و سازمانها و همچنين مسؤولين و شهروندان مقيم قلمرو اين شوراها واجب الاطاعه است.
اصل 150
كميته هاي اجرايي شوراهاي محلي نمايندگان مردم هم در برابر شورايي كه انها را انتخاب نموده و هم در برابر ركن اجرايي و مديريت مافوق خود مستقيماً پاسخگو و مسؤوول هستند .
اصل 151
امور قضائي در اتحاذ شوروي فقط به وسيله محاكم قضايي صورت مي گيرد .
در اتحاد شوروي محاكم زير وجود دارند :
دادگاه عالي اتحاد شوروي،دادگاه عالي جمهوريهاي متحده ،دادگاه عالي جمهوريهاي خود مختار ، دادگاه هاي منطقه ، استان و شهرها، دادگاه هاي استانهاي خود مختار ، دادگاه هاي حوزه ها و دادگاه هاي خلق ناحيه در شهرها و نيز دادگاه هاي نظامي و نيروهاي مسلح .
اصل 152
در اتحاد شوروي كليه محاكم بر اساس انتخابي بودن دادرسان و داوران تشكيل مي گردند .دادرسان خلق ناحيه (شهر) به وسيله شهروندان ناحيه و بر اساس حق انتخاب عمومي برابر و مستقيم با رأي مخفي براي مدت پنج سال انتخاب مي گردند. داوران دادگاه هاي خلق ناحيه با رأي علني و در جلسات شهروندان براي دو سال و نيم انتخاب ميگردند.دادگاه هاي بالاترتوسط شوراهاي مربوطه نمايندگان خلق براي مدت پنج سال انتخاب مي شوند.دادرسان دادگاه هاي نظامي توسط هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي براي مدت پنج سال و داوران خلق اين دادگاه ها در جلسات نظاميان براي مدت دو سال و نيم انتخاب مي شوند.دادرسان و داوران خلق در برابر اشخاص يا سازمانهاي انتخاب كننده آنان مسؤول و پاسخگو هستند . سازمانهاي انتخاب كننده به ترتيب مقرر در قانون آنها را احضار و بركنار مي نمايند .
اصل 153
دادگاه عالي اتحاد شوروي ركن عالي قضايي اتحاد شوروي بوده و نظارت خود را بر فعاليتهاي قضايي محاكم اتحاد شوروي ، و جمهوريهاي متحده به موجب قانون اعمال مي نمايد.دادگاه عالي اتحاد شوروي مركب از رييس دادگاه عالي ، معاونان او ، اعضاي دادگاه و داوران مردم توسط شوراي عاالي اتحاد شوروي انتخاب مي شوند .روساي دادگاه هاي عالي جمهوريهاي متحده به اعتبار سمت ، عضو ديوان عالي اتحاد جماهير شوروي مي باشند. تشكيلات ديوان عالي اتحاد شوروي و آيين دادرسي آن طبق قانون مربوط تعيين مي شود.
اصل 154
رسيدگي به دعاوي مدني و كيفري در تمام محاكم با مشاركت كليه قضات صورت مي گيرد و دعاوي در دادگاه هاي شهرستان باشركت داوران مردم انجام ميگيرد.داوران مردم درامور قضايي ازكليه حقوق دادرسان برخوردارند.
اصل 155
دادرسان و داوران مردم مستقل بوده و فقط تابع قانون مي باشند .
اصل 156
دادرسي در اتحاد شوروي بر اصل مساوات در برابر قانون و محاكم استوار است .
اصل 157
رسيدگي به دعاوي در تمام محاكم به صورت علني است .دادرسي غير علني فقط در موارد مقرر در قانون و با رعايت تمام قواعد آيين دارسي مجاز است .
اصل 158
متهم در دعاوي كيفري از حق معاضدت قضايي برخوردار است .
اصل 159
رسيدگي به دعوي مردم به زبان محلي جمهوري هاي متحده يا خود مختار و يا استان صورت مي گيرد .
چنانچه اصحاب دعوا به زباني كه دادرسي به آن انجام مي گيرد ، آشنا نباشد از حق داشتن مترجم و دفاع به زبان مادري برخوردار خواهند بود .
اصل 160
هيچكس را نمي توان مجرم شناخت و به كيفر رسان مگر به موجب قانون و به حكم دادگاه .
اصل 161
كانون وكلاي دادگستري معاضدت قضايي لازم را دراختيارشهروندان و سازمانها قرار ميدهد.در موارد مقرر در قانون معاضدت قضايي به طور رايگان انجام مي گيرد تشكيلات وطرز كار كانون وكلاء به موجب قانون اتحاد جماهير شوروي و جمهوريهاي متحده تعيين مي شود.
اصل 162
نمايندگان سازمانهاي اجتماعي ومجموعه هاي كارگري مي توانند دردارسي هاي مدني وكيفري شركت نمايند.
اصل 163
حل وفصل اختلافات اقتصادي بين ادارات و سازمانها به وسيله هيأتهاي داوري دولتي در حدود صلاحيتشان صورت مي گيرد . سازمان و نحوه كار هيأتهاي داوري دولتي به موجب قانون داوري دولتي در اتحاد شوروي معين مي گردد .
اصل 164
نظارت عاليه بر اجراي دقيق و يكسان قوانين از جانب وزارتخانه ها ، كميته هاي دولتي ، دوائر و موسسات اركان اجرايي ، شوراهاي محلي ، كالخوزها ، تعاونيها ، مسؤولين امور و ساير شهروندان كشور بر عهده دادستان كل كشور شوروي و ساير دادستانهاي تابع مي باشد.
اصل 165
دادستان كل اتحاد شوروي توسط شوراي عالي اتحاد شوروي منصوب و در برابر آن مسؤول و در فواصل ميان دوره هاي اجلاسيه شوراي عالي ،دربرابر هيأت رييسه شورايعالي اتحاد شوروي نيزداراي مسؤوليت است.
اصل 166
دادستانهاي جمهوريهاي متحده، جمهوريهاي خود مختار، مناطق ، استانها و دادستانهاي خود مختار توسط دادستان كل اتحاد شوروي منصوب ميگردند.دادستانهاي حوزه هاي خودمختار نواحي و شهرها توسط دادستانهاي جمهوريهاي متحده تعيين و دادستان كل اتحاد شوروي ، آنان را تأييد مي كند .
اصل 167
دوره مأموريت دادستان كل اتحاد شوروي و همه دادستانهاي مادون پنج سال تمام است .
اصل 168
نمايندگان دادستانها ، اختيارات خود را مستقل از هر گونه سازمانهاي محلي اعمال و در فعاليت خود تابع دادستان كل شوروي هستند . ترتيب فعاليت نمايندگان مذكور طبق قانون تعيين مي گردد.
اصل 169
آرم كشور اتحاد شوروي سوسياليستي نقشي است از يك داس و چكش بر پهنه كره زمين ميان اشعه خورشيد و در هاله اي از خوشه هاي گندم با شعار زحمتشان تمامي كشور ها : « متحد شويد » كه به زبان تمامي ملل جمهوريهاي متحده نوشته شده است .بخش قانوني آرم به يك ستاره پنج پر منتهي مي گردد.
اصل 170
پرچم دولت اتحاد جماهير شوري سوسياليستي عبارت است از يك قطعه پارچه چهار گوش سرخ رنگ كه در زاويه بالاي آن يعني كنار پرچم تصوير يك داس و چكش زرين و بالاي داس و چكش يك ستاره سرخ پنج پر كه محدود به خطوط طلايي است . طول پرچم دو برابر عرض آن مي باشد .
اصل 171
سرود ملي اتحاد جماهير شوري سوسياليستي را هيأت رييسه شوراي عالي اتحاد شوروي تصويب مي نمايد. اصل 172
پايتخت اتحاد جماهير شوروي سوسياليتي شهر « مسكو » مي باشد .
اصل 173
قانونه اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي عاليترين قانون اتحاد شوروي است .تمام قوانين و مقررات و كليه مصوبات سازمانهاي دولتي بايد به موجب قانون اساسي كشور صادر و با آن مطابقت داشته باشد .
اصل 174
هر گونه تغيير قانون اساسي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي با تصميم شوراي عالي اتحاد شوروي و حداقل با اكثريت دو سوم آراء كل نمايندگان هر يك از مجلسين كه تصويب شده باشد صورت مي گيرد.
- مشخصات
- دانلود
نظرات خود را اینجا بنویسید
