مواد روانگردان
 
آمفتامین        
          آمفتامین و مشتقات آن در انتهای قرن نوزدهم و بیستم سنتز شدند و قصد از ساختن آنها استفاده های درمانی بود. آمفتامین در دهه ۱۹۳۰ به عنوان ضد اشتها و كاهش دهنده وزن وارد بازار دارویی شد.......                               
وقتی دانشمندان داروساز شركت «مرك» در آلمان در سال ۱۹۱۲ مشتق شیمیایی جدیدی از آمفتامین، ۳ و ۴ متیلن دی اكسی آمفتامین یا MDMA را سنتز و آن را به عنوان یك ماده واسط شیمیایی چندكاره برای سنتز دارو های دیگر ثبت كردند، به فكر هیچ كس نمی رسید این ماده در آخر قرن بیستم با نام اكستازی (ecstasy) كلمه ای كه برای سرمستی عارفان و خلسه شاعران به كار می رفت _ برای توان یافتن برای ساعت ها رقصیدن در كلوپ های شبانه با درهم آمیزی موسیقی، نمایش نور و سایر جلوه های ویژه به كار رود.
آمفتامین و مشتقات آن در انتهای قرن نوزدهم و بیستم سنتز شدند و قصد از ساختن آنها استفاده های درمانی بود. آمفتامین در دهه ۱۹۳۰ به عنوان ضد اشتها و كاهش دهنده وزن وارد بازار دارویی شد. اما به زودی به خاطر خطر وابستگی و سایر عوارض از بازار خارج شد. مشتق دیگر آمفتامین «متیلن دیوكسی آمفتامین» (MDA) در سال ۱۹۵۶ به عنوان ضدسرفه در سال ۱۹۶۰به عنوان مهار كننده سرفه و در سال ۱۹۶۱ به عنوان مهار كننده اشتها ثبت شده ولی هیچ گاه وارد بازار نشد. اما MDMA، یا همان اكستازی سال های بعد، گرچه به عنوان داروی ضداشتها در نظر گرفته شده بود، اما هیچ گاه مورد بررسی دارویی و ثبت قرار نگرفت و تازه ۴دهه بعد از سنتز آن در دهه ۱۹۵۰ بود كه ارتش آمریكا به مطالعه آن به عنوان یك جنگ افزار شیمیایی برای ناتوان كردن موقت نیرو های دشمن پرداخت. در طول دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ با وجود فقدان آزمون های بالینی كنترل شده، بسیاری از روان درمانگران MDMA با توجه به اثر آن در تسهیل ارتباط با بیمار در جلسات درمانی و با این تصور كه به این ترتیب بیمار درباره مشكلاتش بینش درمان كننده ای به دست می آورد استفاده كردند و در آن زمان آن را «پنی سیلین روح» می نامیدند. در هر حال در آن زمان منافع درمانی MDMA ثابت نشد و در میانه دهه ۱۹۸۰ استفاده از آن متوقف شد.
MDMA در طول دهه ۱۹۸۰ با نام مستعار اكستازی و نام های دیگر مانند XTC، E و ... مورد تجربه گروه جدیدی قرار گرفت و این گروه جوانان بودند كه از آن به عنوان داروی كلوپ یا پارتی در پارتی های رقص های شبانه استفاده می كردند. در همان زمان گزارش شدن شواهدی در مورد احتمال صدمه سلول های عصبی مغز به وسیله MDMA آغاز شد و برای همین سازمان «اعمال قانون در مورد دارو های آمریكا» ((DEAدر سال ۱۹۸۵ این دارو را جزء فهرست I یعنی دارو های بدون مصرف پزشكی قرار داد؛ اما عرضه اكستازی با قیمت ارزان و به نحو سهل الوصول در طول دهه ۹۰سوءمصرف اكستازی در میان جوانان تا ۵ برابر افزایش یافت. در حال حاضر تخمین زده می شود كه بیش از ۲ میلیون قرص اكستازی در هر هفته در ایالات متحده قاچاق می شود و بیش از ۱۰ میلیون فرد آمریكایی ۱۲ ساله و با سن بالاتر گزارش دست كم یك بار مصرف آن را می دهند. اكثریت مصرف كنندگان اكستازی بین ۱۸ تا ۲۵ ساله هسنتد. قرص های اكستازی معمولاً ظاهر خوش ساختی دارند و با علامت های مختلفی در بازار موجودند. معمولاً در مصارف تفریحی ۵۰ تا ۱۵۰ میلی گرم از این ماده در پارتی ها مصرف می شود.
هر چند قرص های موجود در بازار ممكن است مقادیر متفاوتی MDMA داشته باشند یا دارای مشتقات MDMA مانند سایر مشتقات آمفتامینی هم باشند MDMA مانند سایر مشتقات آمفتامینی باعث آزاد شدن دسته ای از واسطه های عصبی به نام مونوآمین ها از جمله نوراپی نفرین، دوپامین و سروتونین در مغز می شود. در عین حال از بازجذب سروتونین هم جلوگیری می كند و در نتیجه میزان سروتونین در محل سیناپس ها افزایش می یابد.
آزادی این واسطه های عصبی مجموعه ای از علائم را در مصرف كننده به وجود می آورد كه برخی از آنها برای او مطلوب و برخی از آنها نامطلوب هستند. علائم مطلوب جسمی شامل احساس هوشیاری، استقامت، انرژی، برانگیختگی جنسی و به تاخیر افتادن خستگی و خواب آلودگی است. علائم روانی مطلوب شامل احساس سرخوشی، سلامت، حدت احساسات، برون گرایی و اجتماعی شدن، احساس نزدیكی با دیگران و تحمل پذیری نسبت به عقاید و احساسات دیگران است.
اما مصرف MDMA مانند بقیه آمفتامین ها باعث عوارض جانبی بسیار در كاركرد های جسمی حتی هنگام مصرف مقادیر معمول در استفاده های تفریحی می شود. مصرف اكستازی باعث افزایش تنش در فرد می شود كه خود را با تنش عضلانی، قفل شدن فك، دندان قروچه و حركات بی قرار پا مشخص نشان می دهد.
افزایش فعالیت عضلانی به همراه اثر مستقیم دارو بر سیستم تنظیم درجه حرارت بدن در مغز باعث افزایش درجه حرارت مركزی بدن می شود. این امر باعث كم آبی، افزایش فشار خون و نارسایی كلیه و قلب در افراد آسیب پذیر می شود.
سفتی و درد عضلانی در اندام ها و كمر حین دو سه روز پس از مصرف MDMA شایع است. همچنین سردرد، تهوع و فقدان اشتها، تاری دید، خشكی دهان و بی خوابی علائم شایعی است كه در طول مصرف دارو و مدتی پس از آن گزارش می شود. ضربان قلب و فشار خون معمولاً حین مصرف دارو بالا می رود و در طول چند روز پس از آن نوسان می كند. علائم روانی نامطلوب پس از مصرف دارو شكل شدت یافته علائم مطلوب هستند و شامل بیش فعالی، پرش افكار و عدم توانایی تمركز افكار، و بی خوابی است و همچنین ممكن است فرد دچار توهمات خفیف، شخصیت زدایی (depersonalization) و احساس جدایی خود از بدن، اضطراب و نگرانی و رفتار عجیب و غریب شود. معمولاً دومین روز پس از مصرف دارو شایع ترین شكایات راجع به افسردگی اضطراب و خستگی ظاهر می شود.
به رغم این شكایات اكثریت مصرف كنندگان در دفعات اول مصرف در مجموع بیشتر علائم مطلوب را تجربه می كنند، اما با مصرف مكرر اثرات منفی، فراوانی بیشتری پیدا می كنند و علائم منفی بر علائم مثبت غلبه پیدا می كنند.
مهم ترین مسئله در مورد اثرات درازمدت مصرف اكستازی بر سلول های مغز است. همان طوری كه گفته شد اكستازی باعث آزادی بیشتر سروتونین در سلول های مغز و مهار باز جذب آن می شود. بنابراین میزان سروتونین را در مغز بالا می برد و سپس در دو هفته پس از مصرف اكستازی سروتونین مغز تخلیه می شود. سروتونین واسطه ای عصبی است كه در حفظ خلق و خو و نیز حافظه و یادگیری نقش دارد.
 آمفتامين ها، مواد مخدري که نشاط کاذب مي دهند  
 آمفتامين متابوليسم بدن را افزايش داده و حالت نشاط آور به وجود مي آورد، هوشياري را  زياد مي کند و حس افزايش انرژي به مصرف کننده مي دهد، ممکن است شخص کم  رو  را به شدت تحت تاثير قرار دهد و يک شخص بسيار خسته را پرانرژي سازد
آمفتامين از جمله مواد محرک بسيار قوي است که در فروش خياباني با نام هاي اسپيد، کراک، کريستال و کريستال مت شناخته مي شود. آمفتامين ها بيشترين پتانسيل سو»مصرف را دارند زيرا با عملکرد سريع خود باعث ايجاد فوران احساسات مي شوند.
 متيل آمفتامين ها بر سه نوعند:  دي-   متامفتامين، دي ال - متامفتامين،ال - متامفتامين.
 نام تجاري آمفتامين، بيفتامين، دزوکسين، دکسدرين و يخ مي باشد.
 يخ شکل تخليص شده اي است که غالبا به صورت بلورهاي بزرگي فروخته و مانند سيگار کشيده مي شود. يخ در شکل  ظاهري و اندازه مانند نمک سنگي است و اثر آن 7 تا 24 ساعت دوام دارد.
 
 
نحوه مصرف
آمفتامين را مي توان با تمام روش هاي مصرف مواد مخدر غيرمجاز شامل استشمام، کشيدن، تزريق درون رگي و خوردن مصرف کرد اما در مورد کشيدن بايد ميزان خالصي آن بالا باشد.
 
 
 استشمام و خوردن ماده مخدر به نئشگي منجر مي شود اما فوران احساسات شديدي به وجود نمي آورد.
 استشمام، اثري به  طول 3 تا 5 دقيقه و خوردن اثراتي بين 15 تا 20 دقيقه به وجود مي آورد.
 
 
آثار و علائم مصرف
متامفتامين، متابوليسم بدن را افزايش و حالت نشاط آور به وجود مي آورد، هوشياري را زياد مي کند و حس افزايش انرژي به مصرف کننده مي دهد، ممکن است شخص کم  رو را به شدت تحت تاثير قرار دهد و يک شخص بسيار خسته را پرانرژي سازد.
با مصرف اين ماده بدن از لحاظ فيزيولوژيکي فعال مي شود اما اين تحريک کاذب است.
از آنجا که متامفتامين از بازجذب سلول هاي عصبي جلوگيري مي کند عامل کسالت شديدي است که از مصرف دوزهاي بالا ناشي مي شود.
 مصرف کننده به مدت يک يا دو روز بي حال مي شود و بدن از اين مدت براي تهيه مجدد سلول هاي عصبي تخليه شده استفاده مي کند.
 متامفتامين هم مانند کوکائين در دوز پايين موجب توهمات افزايش هوشياري روحي و درکي، قدرت بدني، بي تفاوتي نسبت به درد و فوران احساسات که با حالت بي نهايت لذت بخش توصيف مي شود چند دقيقه به طور مي انجامد، مي گردد.
 فوران احساسات پاسخ اوليه اي است که مصرف کننده هنگام کشيدن يا تزريق متامفتامين حس مي کند و جنبه اي از اثرات ماده مخدر است که مصرف کنندگان دوز پايين هنگام استشمام يا خوردن ماده آن را تجربه نمي کنند.
 در طي فوران احساسات ضربان قلب و متابوليسم، فشارخون، سرعت نبض مصرف کننده به شدت افزايش مي يابد.
 اين حالت ممکن است 5 تا 30 دقيقه به طول بينجامد. همانند کوکائين از نظر شيميايي حالت ترس، هيجان و اضطراب به وجود مي آيد اما مغز پيام مي دهد که همه چيز عالي است زيرا متامفتامين باعث تحريک مرکز احساس لذت مغز مي شود.
 مصرف متامفتامين در دوز پايين و به صورت آزمايشي مي تواند تحريک و فعاليت جنسي را افزايش دهد. عادت به مصرف دوزهاي بالا ممکن است به فعاليت جنسي آسيب برساند و در برخي مصرف کنندگان جايگزين قوه جنسي شود.
خطرات مصرف متامفتامين
مصرف مقدار کم متامفتامين مي تواند تنفس و سرعت ضربان قلب را افزايشدهد و موجب تند زدن قلب و اضطراب يا عصبانيت شود. دوزهاي بالاتر مي تواند اين اثرات را شديدتر کند، سردرد، سرگيجه، و ضربان قلب سريع و نامنظم هم ممکن است رخ دهد.
برخي افراد ممکن است تندخو و تهاجمي شوند.
 متامفتامين غالبا موجب هيپوترمي (کاهش غيرطبيعي دماي بدن) و نقص کليه اي مي شود که مي تواند کشنده باشد.
 مصرف متامفتامين ممکن است منجر به نقص قلبي شود اما نسبت به کوکائين شيوع کمتري دارد.
استفاده بلندمدت از متامفتامين مي تواند منجر به مشکلات سلامتي شود.
مصرف کننده مقادير بالا ممکن است پرحرف، بي قرار و هيجان زده شود و احساس قدرت و برتري کند.
از آنجا که متفامفتامين اشتها را سرکوب مي کند و مصرف کنندگاني که از آن به ميزان زياد و در درازمدت استفاده مي کنند معمولا به اندازه کافي مواد غذايي مصرف نمي کنند بنابراين به بيماري هاي مختلفي که مربوط به کمبود ويتامين و سو» تغذيه است دچار مي شوند.
 آن ها همچنين براي ابتلا به بيماري ها بسيار مستعد هستند زيرا بدن آن ها درحال ضعيف شدن است و فاقد خواب کافي هستند و در محيط ناسالم زندگي مي کنند.
 به  علاوه آن ها ممکن است به روان پريشي ناشي از القاي ماده مخدر هم دچار شوند.
 آن ها ممکن است مستعد ابتلا به رفتارهاي ناگهاني، خشن و آزار دهنده باشند.
علائم روان پريشي در سطح پايين مي تواند تا مدتي پس از قطع مصرف ماده مخدر باقي بماند.
احساس به اوج رسيدن انرژي و کم بودن کنترل اجتماعي روي مزاحمت و يا رفتار تهاجمي مي تواند در برخي افراد و برخي مکان ها منجر به رفتارهاي بسيار خشن شود.
 تحت تاثير آمفتامين حتي افسرده ترين شخص بايد کاري انجام دهد حتي اگر اين کار بسيار تکراري و کسل کننده باشد که چندين ساعت طول بکشد.
وقتي مصرف کننده تصور کند که کسي از نياز شديد و عميق او براي انجام کار جلوگيري مي کند به قصد کشتن به ممانعت کننده حمله ور مي شود.
مصرف بيش از حد يا سمي متامفتامين مي تواند موجب خونريزي مغزي، حمله قلبي، تب شديد، کما و گاها مرگ شود.
اما اغلب مرگ ها به علت تصادفات ناشي از مصرف اين ماده مخدر است. متامفتامين ممکن است حاوي موادي باشد که به راحتي در آب حل نشوند، بنابراين وقتي مصرف کنندگان آن را تزريق مي کنند اين اجزا» نامحلول در آب به درون بدن راه يافته و رگ هاي خوني کوچک را مسدود يا ديواره هاي رگ هاي خوني را ضعيف مي کند و ممکن است صدمات کليوي، مشکلات ششي، سکته ها يا ديگر آسيب هاي بافتي در پي داشته باشد.
 در آزمايش هاي لابراتواري، فردي که در معرض دوز بالاي متامفتامين يا دوز پايين و طولاني مدت آن قرار مي گيرد. بيش از 50درصد سلول هاي مغزش را که سلول عصبي دوپامين استفاده مي کنند از دست مي دهد اين آسيب با افزايش سن يا قرار گرفتن در معرض عوامل سمي ديگر ممکن است با علائم پارکينسون نمايان شود اين علائم با عدم هماهنگي و لرزش شروع مي شوند و ممکن است در نهايت موجب شکلي از فلجي شود.
 
 
تحمل به متامفتامين، وابستگي و ترک آن
مقاومت به همه اثرات متامفتامين با سرعت يکسان صورت نمي گيرد در واقع ممکن است حساسيت به برخي از آن ها افزايش يابد. در مصرف کنندگان دوز بالا، فوران احساسات به طور متوالي حالت نشاط آور کمتري خواهد داشت و مصرف کننده براي کسب آن، متامفتامين بيشتري مصرف مي کند.
 به عبارت ديگر هر نشئگي به شدت نئشگي قلبي نيست و مصرف کننده براي رسيدن به نئشگي قبلي بايد متامفتامين بيشتري مصرف کند، اما با اين حال بازهم نئشگي به اندازه دفعه قبل لذت بخش نخواهد بود.
 از آنجا که مقاومت به متامفتامين طي چند دقيقه به وجود مي آيد، مصرف کننده با مصرف مستمر سعي خواهد کرد نئشگي را حفظ کند.
متامفتامين با وابستگي فيزيولوژيکي شديد همراه است حتي در نبود اين وابستگي، ميل بسيار شديدي به مصرف آمفتامين وجود دارد که بيشتر از تمايل به مصرف هروئين است. شايع ترين علائم ترک در مصرف کنندگان حرفه اي، خستگي، خواب طولاني و ناآرام، تندخويي و گرسنگي شديد و افسردگي متوسط تا شديد است که ممکن است به خودکشسي منجر شود حمله هاي صرعي شديد هم ممکن است رخ دهد اگر ماده مخدر دوباره مصرف شود اين آشفتگي ممکن است به طور موقت برطرف شود.
 در افرادي که به طور منظم ماده مخدر مصرف نمي کنند علائم شديد و آشفتگي بدني ناشي از ترک متامفتامين ديده نمي شود، به هر حال اين مرحله اي است که ممکن است فرد معتاد شود.
 غالبا بايد 30 تا 60 روز از آخرين مصرف بگذرد تا شخص تشخيص دهد که در مرحله ترک است. ترک ابتدا هيچ علامت محسوسي ندارد اما در ادامه فرد افسرده مي شود، توانايي درک لذت را از دست مي دهد، خواب آلوده و بي آنرژي مي شود پس تمايل به متامفتامين بيشتر به وجود مي آيد.
 
 
آمفتامين ها آثار مصرف و عوارض مصرف طولاني مدت آنها:
آمفتامين ها  گروهي‌ از داروها هستند كه از نظر ساختماني با ناقل‌هاي عصبي نوراپي نفرين، اپي نفرين،و دوپامين مربوطند و به نام داروهاي مقلد سمپاتيك يا محرك سيستم عصبي مركزي نيز معروفند. اين تركيبات شامل متيل فنيديت، دكستروآمفتامين، و مت آمفتامين هستند.
آمفتامين اغلب براي بهبود كارآيي، كاهش خواب و ايجاد سرخوشي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. معمولاً ورزشكاران، دانشجويان و رانندگان مسافتهاي طولاني، از اين مواد استفاده مي‌كنند. مصارف طبي  آمفتامين‌ها شامل پرتحركي كودكان، ناركولپسي، چاقي و برخي موارد افسردگي مقاوم به درمان است.
وابستگي رواني به آمفتامين‌ها ممكن است به سرعت ظاهر شود.
 
     آثار مصرف آمفتامين:
آثار مصرف آمفتامين‌ها معمولاً يك تا دو روز طول مي‌كشد. اين آثار عبارتند از:
•        تغييرات رفتاري يا رواني (سرخوشي، اضطراب و بي قراري، عصبانيت، اختلال قضاوت)
•        تاكي كاردي
•        اتساع مردمك
•        تغييرات فشار خون
•        لرز
•        تهوع واستفراغ
•        اختلال عملكرد شغلي و اجتماعي
    عوارض مصرف طولاني آمفتامين‌ها:
•        كاهش وزن
•        ضايعات پوستي مزمن
•        برخي از بيماريهاي شديد رواني نظير اسكيزوفرنيا
•        بروز سايكوز شبيه اسكيزوفرنيا
•        اختلالات ايسكميك قلبي
 
 
چرا آمفتامين ها و شيشه    
آمفتامين ها را از دو زاويه ميشود بررسی کرد يکی جنبه داروئی اين ترکيبات است ديگری جنبه سو مصرف يا اعتيادآور بودن اين ترکيبات داروئی. آمفتامين ها قبل از آنکه يک ماده اعتيادآور باشند نوعی دارو محسوب ميشوند و از اين نظر مثل تمام داروهای موجود قابل بحث و بررسی ميباشند و من هم بخشی را به اين بحث اختصاص داده ام. اما آنچه که اين داروها را برای ما و بجرات ميتوان ادعا کرد برای بشر امروزی مهم ميکند بيش از آنکه بعد داروئی آمفتامبن ها باشد معضل اعتيادآور بودن اين ترکيبات داروئی است. اين حقيقتی دردناک و شرم آور و غير قابل بخشش است که مافيای مواد مخدر در دنيا، همواره چند گام جلوتر از سردمداران حکومتها حرکت ميکند و در حاليکه روسا و مديران دول دنيا سرگرم جنگ و جدلهای بيهوده سياسی و مذهبی و اقتصادی هستند، سودجويان و تاجران مرگ در اتاق پهلوئی اين روسا در حال بحث و بررسی بهترين راهها و روشها جهت رونق بخشيدن بر تجارت خود ميباشند. چنين است که دولتها تا ميايند راههای مبارزه با يک نوع اعتياد را ياد بگيرند مافيای اعتياد ماده ديگری عرضه ميکند و بايد سالها بگذرد تا روسا بتوانند راهی برای مبارزه صحيح با اعتياد جديد بيابند و اين چرخه در حال تکرار بوده و هست. درواقع مافيای اعتياد دقيقا مثل يک شرکت تجاری موفق و يک کارخانه عمل ميکند دائما بازار مصرف را تحت نظر دارد بررسی ميکند تا نيازهای جديد بازار را بيابد و اشکالات و معايب کالای خود را رفع کند يا کالائی جديد منطبق بر شرايط بازار و نيازهای مصرف کنندگان توليد و عرضه کند. اين تجار موفق حتی ترکيب سنی جمعيت جهان در کشورهای مختلف را و سطح تحصيلات و آداب و رسوم و فرهنگ و سنن ملتها را می سنجند و در تنطيم فغاليتهای تجاری خود و نوع کالائی که عرضه ميکنند به اين نکات توجه کامل دارند. آيا دولتمردان جهان و کشور ما هم اين چنين کلاسيک و علمی عمل ميکنند؟
 يکی از محصولات چرخه فوق و نبوغ مافيای اعتياد آمفتامين ها ميباشند. اين ترکيبات در سال ۱۸۸۷ ساخته شدند ولی از سال ۱۹۳۰ رسما به بازار داروئی وارد شدند و از سال ۱۹۵۰زنگهای خطر در مورد اعتيادآور بودن اين مواد بصدا درآمدند و در طی دهها سال گذشته بعنوان يک ماده اعتيادآور مطرح بوده اند و کاملا شناخته شده. حال يک سوال مطرح ميشود چرا اين مواد پس از گذشت دهها سال در بازار ايران مطرح ميشوند و اينهمه مصرف کننده پيدا ميکنند؟ پاسخ اين سوال را در فوق داده ام ولی موضوع را کمی بيشتر باز ميکنم تا نبوغ مافيای اعتياد و جهالت مسئولين محترم را بيشتر بفهميم و خود بتوانيم کاری کنيم. سالهاست که ترياک و مشتقات ديگر آن مثل هروئين و مورفين اصلی ترين ماده اعتيادآور خانمانسوز در ايران هستند حال، آمفتامين ها و کرک به جنگ ترياک که نه، به کمک ترياک آمده اند و موفق هم بوده اند. چرا آمده اند و چرا موفق بوده اند، بنابر دلائل زير. 
•        نيمی از جمعيت ايران را جوانان و نوجوانان تشکيل ميدهند؛ يعنی ۳۵ ميليون نفر. اين درحاليست که بيکاری بيداد ميکند و اين بيکاران دنبال تفريحند. تفريح سالم محدود است و پول ميخواهد. اشتباه نشود مواد مخدر برای تازه کارها همواره برايگان عرضه ميشود.
•        درصد بالائی که من از بيانش شرم دارم (البته بايد مسئولين امر شرم داشته باشند و ندارند) زير خط فقر زندگی ميکنند اين يعنی والدين جوانان و نوجوانان بيکار ياد شده، از بامدادان تا شامگاهان دغدغه ای جز تهيه پول نميتوانند داشته باشند و هرکدام مشغول به دو، سه، يا چهار شغل کاذب و کم درآمد هستند و درنتيجه آنچنان که بايد نميتوانند (نه اينکه نميخواهند) بر بچه های خود نظارت داشته باشند.
•        روحيات، علائق، امکانات، رفتار، اعتقادات و ديگر ويژگيهای جوانان با آمفتامين ها سازگارتر است تا ترياک.
•        مردم ما و بويژه جوانان و نوجوانان اعتياد به ترياک را و عوارض و بدبختيهای ناشی از آن را ديده اند و ميشناسند جوان ما پدرش يا برادرش يا يکی از اقوامش به ترياک معتاد بوده و از ترياک چندان دل خوشی ندارد ولی آمفتامين ها را نميشناسد.   
•        در مقايسه با دو دهه گذشته، سطح تحصيلات جوانان چه دانشگاهی و چه غيردانشگاهی، بسيار بالاتر است. تحصيلکرده ها به آمفتامين ها بيش از ترياک تمايل دارند.
•        ترياک مخدر است، آمفتامين ها محرک. گذشته از مفهوم عملی مخدر که تخدير کننده فرد ميباشد، واژه مخدر در ضمير آگاه و ناخودآگاه مردم ما نفوذ کرده و با يک بار منفی همراه است. اين بار منفی را آمفتامين ها ندارند.
•        ترياک موجب انزوای فرد ميشود، آمفتامين ها فرد را به جمع ميبرند. کسی که ترياک مصرف کرده دوست دارد در گوشه ای چرت بزند و سيگار بکشد ولی آمفتامين ها فرد را پرحرف ميکنند و بشاش و پرانرژي. البته مصرف شيشه بخاطر عارضه بدبينی امکان دارد درنهايت به انزوای فرد منجر شود.
•        ترياک فرد را خموده و خواب آلوده ميکند، آمفتامين ها دشمن خواب هستند و اين مطابق نياز جمعيت چندميليونی دانشجويی ما هم هست.(برای بيدار ماندن و مطالعه) حتی بجهت انرژی که به شخص ميدهد برای ورزشکاران هم مناسبتر از ترياک هستند.
•        مقدار زمانی که مصرف کننده ترياک در طی روز صرف ميکند در مقايسه با شيشه و اسپيد بسيار زياد است. (درصد قابل توجهی از بيماران من دقيقا به اين نکته بعنوان دليلی جهت ترک اعتيادشان به ترياک اشاره کرده اند.)
•        مصرف ترياک مقدمات خاصی و امکاناتی و مکانی ميطلبد، مصرف آمفتامين ها حتی درصورت تدخين، بسيار آسان است.سخت بودن مصرف ترياک بويژه برای جوان و نوجوانی که از خود امکاناتی چون خانه ندارد مانع پيشرفت اعتيادش ميشود و آمفتامين ها اين مشکل را ندارند! ( بيماری داشتم، خانمی جوان، با ۳ سال سابقه اعتياد به ترياک. ايشان بنابردلائلی بمدت يک ماه از خانه خود دور ميافتند و چون ديگر امکان مصرف تدخينی ترياک را نداشته اند و مصرف خوراکی هم نميتوانستند يا نميخواستند، به کرک که مصرفش راحت تر است روی میآورند و درنتيجه به کرک معتاد ميشوند) 
•        در فرهنگ ما کسی را که ترياک مصرف ميکند با لغات و اصطلاحات زشت و تمسخرآميزی مورد خطاب قرار ميدهند و اين مانعی در راه گسترش اعتياد به ترياک است که درمورد آمفتامين ها وجود ندارد و اين را مافيای اعتياد ميداند  
•        ترياک با روحيات قشر جوان و نوجوان چندان سازگار نيست، آمفتامين ها هستند
•        مردم ما در گذر سالها تجربه! بويژه با ترياک آشنا هستند؛ علائم مصرف، خصوصيات ظاهری، نحوه مصرف و ديگر مشخصات ترياک را مردم ما ميشناسند ولی آمفتامين ها را نه. تصورش را بکنيد پدر و مادری در جيب فرزندشان ترياک بيابند؛ چه ميشود؟ اين را مقايسه کنيد با قرص آمفتامين. ترياک را همه ميشناسند،  آمفتامين را چند درصد از مردم ما ميشناسند؟. شناسائی شدن جوان و نوجوان معتاد به ترياک مانعی در مسير گسترش اعتياد است
•        هروئين ناميست مشهور برای مردم ما نامی توام با ترس و وحشت. حتی وقتی از بيماران وابسته به ترياک هم درمورد اعتيادشان به هروئين فقط سوال ميکنم، بسياری از ايشان يک متری میپرند يا در جايشان جابجا ميشوند و با اعتراض و محکم ميگويند نه!، خدانکند!، اصلا! و از اين قبيل حرفها. اين يعنی بسياری از مردم ايران درگذر زمان و در اثر بدبختيهايی که از هروئين ديده اند، نسبت به هروئين واکسينه شده اند. ولی آمفتامين ها و کرک را اصلا نميشناسند و درصد زيادی از بيماران من فقط بخاطر نشناختن آمفتامين و کرک و بخيال اينکه از هروئين بهتر هستند مصرف کرده اند.
مطالب فوق را مافيای اعتياد بخوبی درک کرده و براساس اين حقايق اقدام به عرضه انواع آمفتامين ها و کرک در بازار ايران کرده است. اميدوارم دولتمردان ما هم درک کنند، بويژه وزير محترم بهداشت مسئولين سازمان مبارزه با مواد مخدر و .... 
 
ترامادول
اگر اين روزها به بيلبوردهاي هشداري که در محدوده مراکز ترک اعتياد نصب شده‌اند دقت کرده باشيد، عبارت «ترامادول، اعتياد خاموش» را بارها و بارها ديده‌ايد اما براي پاسخ به اين سوال که ترامادول چيست و چگونه وابستگي به آن مي‌تواند اعتيادآور باشد، گفتگوي اين هفته سلامت را با دکتر سعيد کفراشي، پزشک کلينيک تخصصي ترک اعتياد «آينده» بخوانيد.
سلامت: آقاي دکتر، ترامادول چيست و چرا از آن به عنوان اعتياد خاموش ياد مي‌شود؟
ترامادول يک داروي ضد درد است که براي کاهش دردهاي متوسط تا شديد به وسيله پزشک تجويز مي‌شود. اين دارو به طور معمول براي تخفيف درد پس از عمل به ويژه پس از جراحي‌هاي ارتوپدي، دردهاي مزمن مفصلي، درد ناشي از سرطان، سنگ کليه و ... به کار مي‌رود و به صورت قرص، کپسول و تزريقي توليد مي‌شود و البته مدتي است که بدون نسخه هم به فروش نمي‌رسد. با توجه به اينکه مکانيسم کنترل درد در ترامادول مشابه مورفين است، به همين دليل مصرف مداوم آن به وابستگي فيزيکي و رواني مشابه اعتياد به مواد مخدر، منجر مي‌شود اما به اين دليل از ترامادول با نام اعتياد خاموش ياد مي‌شود که شايد در روزهاي اول به ظاهر علايم اعتياد را نشان ندهد اما با گذشت زمان و مصرف طولاني‌مدت، اعتياد ايجاد مي‌کند و درماني کاملا مشابه با درمان سوءمصرف‌ مواد مخدري مانند ترياک، کراک و هروئين دارد. در عين حال، علايم ترک آن نيز به صورت عصبانيت، تعريق، بي‌خوابي، تهوع، اسهال، لرزش اندام‌ها و توهم بروز مي‌کند.
 
 
سلامت: چرا عده‌اي به مصرف ترامادول روي مي‌آورند؟
گاهي تحمل دردهاي شديد ناشي از بيماري‌ها براي فرد دشوار است و بدون مشورت پزشک و رعايت دوز مناسب، اقدام به مصرف بيش از حد اين دارو مي‌کند و متاسفانه ادامه اين روند، اعتيادآور است اما در موارد بسياري نيز معتادان به مواد مخدر در مواردي که امکان تهيه يا استفاده از مواد مخدر را ندارند از اين دارو براي جايگزين کردن مواد مخدر استفاده مي‌کنند. حتي عده‌اي نيز به غلط آن را براي ترک اعتياد مورد استفاده قرار مي‌دهند اما از آنجا که قريب به اتفاق بيماران وابسته به مواد مخدر در کنار مصرف مواد از داروهاي اعصاب، آرامش‌بخش و خواب‌آور نيز استفاده مي‌کنند، با مصرف همزمان ترامادول و اين داروها به علت تداخلات دارويي، فرد در معرض خطر تشنج و ايست تنفسي قرار مي‌گيرد. البته نبايد اين نکته را فراموش کرد که تعداد کساني که به واسطه مصرف ترامادول وارد دنياي مخرب اعتياد شده‌اند، کمتر از افرادي است که اين داروها را براي جايگزيني مواد مخدر، مورد استفاده قرار مي‌دهند. اينها به طور معمول کساني هستند که براي درد، ترامادول را به صورت طولاني‌مدت مصرف کرده‌اند و از عواقب اعتياد به آن غافل مانده‌اند.
 
 
سلامت: شايع‌ترين عوارض مصرف ترامادول شامل چه مواردي است؟
شايع‌ترين عوارض گزارش شده ناشي از مصرف ترامادول، تهوع، استفراغ شديد و کاهش فشارخون است. ساير عوارض نيز شامل عوارض سيستم عصبي مانند سردرد، سرگيجه، افسردگي، تشنج به‌خصوص در انواع تزريق وريدي و اختلال تنفسي در فرد معتاد به ترامادول بروز مي‌کند.
سلامت: عده‌اي از افراد به دليل خاصيت شادي‌آور بودن ترامادول اقدام به مصرف آن مي‌کنند. اين تصور چقدر صحت دارد؟
تصور اينکه اين دارو شادي‌آور است، کاملا عاميانه و غلط است و تمام موارد استفاده از اين دارو سوءمصرف تلقي مي‌شود و فقط و فقط ترامادول به عنوان مسکن قوي و  زيرنظر پزشک بايد مصرف شود زيرا مصرف اين دارو بيشتر از دو هفته مجاز نيست و وابستگي دارويي و اعتياد را به دنبال دارد. بسياري از افراد که به بهانه شادي‌آور بودن ترامادول به سمت آن گرايش پيدا مي‌کنند، افراد بي‌اطلاع و در بيشتر موارد معتاداني هستند که به علت مصرف يکنواخت مواد مخدر و گاهي به اشتباه به دليل کاهش عوارض قطع مواد به ترامادول روي مي‌آورند و گاهي جان خود را به علت مصرف بيش از حد و يا تداخلات دارويي از دست مي‌دهند.
 
 
سلامت: چرا مصرف ترامادول شيوع پيدا کرده است؟
گاهي افراد براي رفع مشکلات جنسي، دردهاي شديد و ... به توصيه افراد ناآگاه ترامادول مصرف مي‌کنند اما علت شيوع اصلي آن در دسترس بودن ترامادول، قيمت پايين آن، گاهي ارايه بدون نسخه در داروخانه‌ها و اطلاعات ناکافي درباره عوارض سوء مصرف آن است. حتي افرادي که به توصيه پزشک معالج خود و براي مدت طولاني از ترامادول استفاده مي‌کنند بايد تا زمان قطع کامل زير نظر باشند زيرا ترک مصرف اين دارو به صورت کاهش تدريجي استفاده از آن ميسر است در غير اين صورت فرد قادر نيست مصرف ترامادول را به يک‌باره کنار بگذارد چرا که با علايم ترک مخدر، حتي علايمي مانند ترک مورفين روبه‌رو خواهد شد.
 
 
سلامت: نقش رسانه‌ها را در زمينه آگاه‌سازي جامعه چه قدر مفيد مي‌دانيد؟
ببينيد، اگر رسانه‌ها آموزش صحيح و اطلاعات درستي را در زمينه مصرف مواد اعتيادآور مانند ترامادول به مردم ارايه دهند، افراد به دليل آشنايي با عوارض اين مواد به‌طور مسلم به سمت اين مواد گرايش پيدا نمي‌کنند و به اين نتيجه مي‌رسند که ترامادول فقط و فقط يک مسکن براي دردهاي متوسط تا شديد بوده و مصرف طولاني‌مدت آن اعتيادآور است. از هفته‌نامه سلامت و به خصوص دست‌اندرکاران صفحه شوکران هم تشکر مي‌کنم که به اين موضوع توجه ويژه‌اي دارند.
 
 
ترامادول دارویی بسیار خطرناک
بررسي ها نشان مي دهند اعتياد به ماده مخدر كراك نتيجه مصرف ناآگاهانه ترامادول بوده است. مصرف دراز مدت ريتالين نيز مانند ساير محرك ها انرژي فرد را در كوتاه مدت افزايش مي دهد ولي در دراز مدت ...
در حالي كه كارشناسان همچنان نسبت به افزايش سوء مصرف برخي داروها به خصوص مخدرهايي نظير ترامادول هشدار مي دهند
 
هفته گذشته سرهنگ سيدجواد كشفي، رئيس پليس مبارزه با مواد مخدر تهران نسبت به عوارض اين داروها هشدار داد: اعتياد به كراك در ايران نتيجه مصرف خودسرانه ريتالين و ترامادول است.
 
وي تصريح كرد: به تازگي گروهي داروي ريتالين را به عنوان قرص تقويت حافظه به جوانان معرفي مي كنند كه مصرف خودسرانه آن بدون تجويز پزشك اعتياد آور است.
 
وي با بيان اينكه برخي نيز قرص ترامادول را به خاطر خاصيت ضد درد خودسرانه به ديگران توصيه مي كنند، ادامه داد: بررسي ها نشان مي دهند اعتياد به ماده مخدر كراك نتيجه مصرف ناآگاهانه ترامادول بوده است.شنيدن اين اظهارات از زبان رئيس پليس مبارزه با مواد مخدر تهران شايد اين سؤال را ايجاد كند كه آيا ريتالين و ترامادول واقعا در سوق دادن مصرف كنندگان به سمت ماده مخدري مثل كراك مؤثر هستند؟
 
مصرف فقط تحت نظر پزشك
با توجه به عوارض بسيار شديد ناشي از تزريق آمپول ترامادول، اداره كل نظارت بر امور دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي از حدود 2 سال قبل، تجويز و تزريق آن را صرفاً محدود به بيمارستان ها كرده است.
همچنين توزيع و مصرف اين دارو تنها به مراكز درماني مجهز به سيستم اورژانسي و بيمارستان ها، تحت نظر مستقيم پزشك و مطابق پروتكل كنترل درد محدود شده است.
اين دارو به صورت خوراكي يا تزريقي در درد هاي نسبتاً شديد حاد يا مزمن از قبيل درد هاي بعد از عمل جراحي و درد هاي سرطاني استفاده مي شود.
دكتر شاهين شادنيا، سرپرست بخش مراقبت هاي ويژه مسموميت بيمارستان لقمان و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با تصريح اينكه ترامادول به دليل اينكه يك مسكن مخدر است، مسلما سوء مصرف آن زمينه ساز مصرف مواد ديگر و در دوزهاي بالاتر مي شود، به همشهري مي گويد: افرادي كه اين دارو را سوء مصرف مي كنند، افرادي با رفتارهاي پرخطر هستند و نوع مصرف آنها مسلما رو به تغيير خواهد بود؛
چون ماهيت اعتياد يك ماهيت پيش رونده است يعني از دوزها و تركيبات پايين شروع مي شود و فرد را به سوي تركيبات با دوز بالا مثل كراك سوق مي دهد.دكتر شادنيا، رئيس بخش مسمومين بيمارستان لقمان نيز با اشاره به اينكه تصور اينكه اين دارو مي تواند در ترك اعتياد مؤثر باشد يا اينكه شادي آور است، كاملاً عاميانه و غلط است، در ادامه بيان مي كند: تمام موارد استفاده از اين دارو از نظر ما سوءمصرف دارو است و ترامادول به هيچ وجه خاصيت ترك اعتياد يا شادي زايي ندارد.
 
وي با بيان اينكه تركيبات ترامادول فقط به عنوان مسكن هستند، تصريح مي كند: به دليل اينكه بعضي از گيرنده هاي سيستم اعصاب مركزي با تركيبات مخدر مشترك هستند، براي همين اين باور غلط وجود دارد كه اين دارو خاصيت ترك اعتياد دارد.دكتر محمد علي شهركي، روانپزشك نيز با اشاره به اينكه ترامادول جزء دسته داروهايي است كه بايد توسط روانپزشكان و پزشكان تجويز شود، به همشهري ابراز مي دارد: در مورد داروي ترامادول بايد گفت اين دارو باعث گرايش به مواد مخدر به خصوص ترياك مي شود.
 
به گفته وي البته در يك حكم كلي ما نمي توانيم بگوييم سوء مصرف اين دارو منجر به استفاده از كراك مي شود چون هر داروي مخدري اگر سوء مصرف شود، وابستگي به مواد مخدر را هم حتما خواهد داشت.
 
ريتالين فقط به ريتالين معتاد مي كند
اما در حالي كه كارشناسان معتقدند سوء مصرف ترامادول فرد را براي استفاده از كراك نيز كاملا آماده مي كند، ظاهرا در مورد داروي ريتالين نظرات متفاوتي وجود دارد.متيل فنيديت (MPH) با نام تجاري «ريتالين» توسط كمپاني داروسازي «نوارتين» در سال 1954 به بازار دارويي دنيا عرضه شد.
 
ابتدا قرار بود اين دارو براي درمان افسردگي، خواب آلودگي در طول روز و سندروم خستگي مزمن استفاده شود اما به تدريج با پيشرفت علم و تجربه هاي گوناگون مشخص شد مي توان از اين دارو در درمان كودكاني كه دچار اختلال بيش فعالي و كم توجهي هستند نيز استفاده كرد.
 
ابتدا تمام ماجرا از كالج هاي آمريكايي و استراليايي شروع شد. قرص ريتالين خواصي شبيه آمفتامين (همان قرصي كه به اكستازي مشهور است) دارد؛ به طوري كه خيلي از دانشجويان به دليل تأثير آن در درمان خواب آلودگي در طول روز، براي درس خواندن چند عدد از اين قرص ها را مصرف مي كردند.
 
دكتر شادنيا با بيان اينكه ريتالين هم جزء مشتقات آمفتامين هاست و تركيبي است كه به خاطر داشتن اثرات تحريكي مورد مصرف قرار مي گيرد، توضيح مي دهد: اين دارو هم اگر زير نظر پزشك مصرف نشود، براي فرد مصرف كننده وابستگي مي آورد.
 
به گفته وي، مصرف دراز مدت ريتالين نيز مانند ساير محرك ها انرژي فرد را در كوتاه مدت افزايش مي دهد ولي در دراز مدت براي فرد مشكلاتي نظير اختلال در خواب، افسردگي، عدم لذت از زندگي و گوشه گيري را به همراه دارد. پس اين دارو هم مسلما زمينه ساز گرايش به مواد مخدر ديگري مثل كراك خواهد شد.
 
شنيدن اين عبارات از زبان سرپرست بخش مراقبت هاي ويژه مسموميت بيمارستان لقمان در حالي است كه به عقيده دكتر شهركي مصرف اين دارو به صورت كنترل شده و تحت نظر پزشك هيچ گونه عوارضي از جمله وابستگي به كراك ندارد.
 
وي به نكته ديگري نيز اشاره مي كند: در حال حاضر آنقدر كه مصرف ماده اي مثل شيشه در جامعه زياد شده، كمتر كسي رو به سوي مصرف اين دارو مي آورد علاوه بر اينكه ريتالين اگر هم قرار باشد اعتياد بياورد، فقط اعتياد به ريتالين را به همراه خواهد داشت كه آن هم برطرف شدني است.
 
پس به دنبال مصرف ريتالين، اعتياد به كراك به هيچ وجه ايجاد نخواهد شد. البته فراموش نشود كه به گفته كارشناسان ريتالين دارويي است كه اگرچه توسط پزشكان تجويز مي شود، ولي مصرف كنندگان تصور مي كنند اين قرص ها بي خطرند و بدنامي مواد مخدر را ندارند.
 
در حالي كه به گفته كارشناسان عوارض مصرف خودسرانه اين قرص ها مي تواند در حد مواد ديگر نظير كوكايين و آمفتامين باشد.
 
همچنين پزشكان و روانپزشكان نيز با صراحت اعلام مي كنند ترك كردن داروهاي محرك آمفتاميني نظير ريتالين و اكستازي، بسيار سخت تر و پيچيده تر از كراك، هرويين و ساير مواد مخدر است.
 
شايع ترين عوارض ترامادول؛ تشنج و كاهش فشار خون
 
از تير ماه 1384 تا پايان مهر 1385 تعداد 162 مورد گزارش عارضه دارويي مربوط به ترامادول از 49 شهرستان مختلف به مركز ثبت عوارض جانبي ايران (ADR) ارسال شده است.
 
سوزش سينه، تنگي نفس شديد، افت فشار خون و حتي مرگ در اثر تزريق در مجموعه گزارش ها ديده مي شود. همچنين شايع ترين عوارض گزارش شده ناشي از مصرف ترامادول، تهوع و استفراغ شديد و كاهش فشار خون بوده است.
 
ساير عوارض هم شامل عوارض سيستم عصبي (سردرد و سرگيجه، افسردگي و تشنج خصوصاً در انواع تزريق وريدي) است.ترامادول اثرات وابستگي و عوارضي شبيه به دارو هاي مخدر از قبيل سرگيجه، خواب آلودگي، يبوست، تعريق، خارش و در مواردي نادر كاهش فعاليت سيستم تنفس در بدن ايجاد مي كند، به همين دليل با قطع ناگهاني ترامادول بعد از مصرف طولاني مدت آن، علائم ترك مرفين در بدن مانند بي خوابي، تحريك پذيري، تشنج، لرزش، تهوع، استفراغ، درد عضلات و شكم و... ظاهر مي شود .
ترامادول يک داروي ضد درد است که براي کاهش دردهاي متوسط تا شديد به وسيله پزشک تجويز مي‌شود و با نام های مختلفی از جمله بایومادول در داروخانه ها عرضه می شود.
اين دارو به طور معمول براي تخفيف درد پس ازعمل به ويژه پس از جراحي‌هاي ارتوپدي، دردهاي مزمن مفصلي، درد ناشي از سرطان، سنگ کليه و ... به کار مي‌رود و به صورت قرص، کپسول و تزريقي توليد مي‌شود و البته مدتي است که بدون نسخه هم به فروش نمي‌رسد. مکانيسم کنترل درد در ترامادول مشابه مورفين است، ترامادول مانند مورفین در مغز به گیرنده های اپیوئیدی متصل شده، باعث ایجاد تسکین می گردد.
به همين دليل مصرف مداوم آن به وابستگي فيزيکي و رواني مشابه اعتياد به مواد مخدر، منجر مي‌شود     ترامادول=اعتیاد خاموش
 اما به اين دليل از ترامادول با نام اعتياد خاموش ياد مي‌شود که شايد در روزهاي اول به ظاهر علايم اعتياد را نشان ندهد اما با گذشت زمان و مصرف طولاني‌مدت، اعتياد ايجاد مي‌کند و درماني کاملا مشابه با درمان سوءمصرف‌ مواد مخدري مانند ترياک، کراک وهروئين دارد. در عين حال، علايم ترک آن نيز به صورت عصبانيت، تعريق، بي‌خوابي، تهوع، اسهال، لرزش اندام‌ها و توهم بروز مي‌کند.
ایندارو بصورت آمپول، قرص یا کپسول های 50 و 100میلی گرمی در بازار دارویی کشور وجود دارد و در داروخانه ها عرضه می شود. بالاترین دوز روزانه آن 400 میلیگرم است. خوردنش با غذا یا بدون غذاتأثیری در میزان جذب آن ندارد.
 
 
تداخلات دارويي
داروهایی مانندکاربامازپین و کینیدین مانع از خنثی شدن ترامادول در بدن شده، غلظت آنرا در خون بالا می برند! استفاده همزمان ترامادول با داروهای مهار کننده مونوآمینواکسیداز ومهارکننده انتخابی گیرنده های سروتونین مانندفلوکستین منجر به عوارض جانبی شدیدی از جمله تشنج می شود. این دارو در صورتیکه باالکل، داروهای بیهوشی، مواد مخدر، داروهای آرام بخش یا خواب آور استفاده شود خطر ایست تنفسی را به شدت افزایش می دهد.
 
آیا ترامادول باعث اعتیاد به مواد مخدر می شود؟
در پاسخ به این سئوالات باید بگوییم که:با توجه به اینکه مکانیسم کنترل درد در ترامادول مشابه مورفین است. مصرف مداوم آن منجر به وابستگی فیزیکی و روانی مشابه اعتیاد به مواد مخدر میشود. و مصرف طولانی مدت ترامادول منجر به اعتیاد به آن شده و درمانی کاملامشابه با درمان سوء مصرف مواد مخدری چون تریاک، کراک و هروئین دارد!
بیمارانی که درمراکز بستری جهت ترک ترامادول بستری می شوند علایم خماری یا ترک غیر قابل تحمل تری نسبت به سایر بیماران وابسته به مواد مخدر از خود نشان می دهند!
شايع‌ترين عوارض مصرف ترامادول شامل چه مواردي است؟
شايع‌ترين عوارض گزارش شده ناشي از مصرف ترامادول، تهوع، استفراغ شديد و کاهش فشارخون است. ساير عوارض نيز شامل عوارض سيستم عصبي مانند سردرد، سرگيجه، افسردگي، تشنج به‌خصوص در انواع تزريق وريدي و اختلال تنفسي در فرد معتاد به ترامادول بروز مي‌کند.
تصور خاصيت شادي‌آور بودن ترامادول
تصور اينکه اين دارو شادي‌آور است، کاملا عاميانه و غلط است و تمام موارد استفاده از اين دارو سوءمصرف تلقي مي‌شود و فقط و فقط ترامادول به عنوان مسکن قوي و  زيرنظر پزشک بايد مصرف شود زيرا مصرف اين دارو بيشتر از دو هفته مجاز نيست و وابستگي دارويي و اعتياد را به دنبال دارد. بسياري از افراد که به بهانه شادي‌آور بودن ترامادول به سمت آن گرايش پيدا مي‌کنند، افراد بي‌اطلاع و در بيشتر موارد معتاداني هستند که به علت مصرف يکنواخت مواد مخدر و گاهي به اشتباه به دليل کاهش عوارض قطع مواد به ترامادول روي مي‌آورند و گاهي جان خود را به علت مصرف بيش از حد و يا تداخلات دارويي از دست مي‌دهند.
كارشناسان مي‌گويند مسموميت ناشي از مصرف ترامادول همچنان جزء شايع‌ترين مسموميت‌ها محسوب مي‌شود.
معتادان به مواد مخدر در مواردی که امکان تهیه یااستفاده از مواد مخدر را ندارند از این دارو جهت جایگزین کردن مواد مخدراستفاده می کنند. عده ای نیز به غلط آنرا برای ترک اعتیاد مورد استفاده قرار می دهند!
 
ترامادول يك داروي ضد درد صناعي است كه جهت تسكين دردهاي متوسط تا شديد در بزرگسالان بصورت خوراكي و تزريقي بكار مي‌رود. با توجه به افزايش مصرف نادرست اين دارو داشتن آگاهي هاي بيشتر در اين زمينه لازم به نظر مي‌رسد.
 
موارد مصرف دارويي:
اين دارو در درمان دردهاي بعد از عمل جراحي و دردهاي ناشي از سرطان بكار مي‌رود و علاوه بر اين در استئوآرتريت، نارسايي كبد و كليه نيز كاربرد دارد.
 
عوارض جانبي و ناخواسته:
علاوه بر عوارض جانبي مثل: اضطراب، سردرد، سرگيجه، اختلال خواب، افسردگي، خشكي دهان، بي‌اشتهايي، تهوع و استفراغ، افزايش انقباضات ماهيچه‌اي، خارش پوستي، يبوست، دل درد، اختلالات بينايي احتباس ادراري، كاهش هموگلوبين خون مهمترين و خطرناك‌ترين عوارض آن خطر تشنج و افت عملكرد تنفسي مي‌باشد كه خطر تشنج حتي در دوزهاي درماني در برخي بيماران گزارش شده است كه مي‌تواند منجر به مرگ گردد.
 
وابستگي و سوء استفاده دارويي:
ترامادول مانند ديگر مخدرها مي‌تواند باعث وابستگي فيزيكي و رواني مانند ديگر مخدرها شود كه مهمترين علت توصيه به مصرف محدود آن مي‌باشد، علاوه بر اين در مصرف طولاني مدت به اثرات ضد دردي آن تحمل ايجاد مي‌شود.
 
 
هشدار 1:
اين دارو نبايد با نوشابه‌هاي الكلي مصرف شود چون باعث تضعيف سيستم تنفسي مي‌گردد.
 
هشدار 2:
ايمني و اثربخشي دارو در كودكان زير 16 سال اثبات نشده است و مصرف آن در اين گروه سني توصيه نمي‌شود.
 
هشدار 3:
تشنج و افت عملكرد تنفسي 2 عارضه اصلي و مهم‌ ترامادول است كه باعث وارد آمدن صدمات جبران‌ناپذيري به فرد مي‌گردد.
 
ترامادول چیست
امسال 28 تن داروی اعتیاد‌آور ترامادول در كشور مصرف شد.خبرگزاری فارس: مدیر كل نظارت بر دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت گفت: مصرف داروی مسكن ترامادول در كشور تا سال گذشته رو به افزایش بود و به 39 تن در سال رسید اما امسال مصرف آن كاهش یافت و تا آخر سال حدود 28 تن ترامادول در كشور مصرف می‌شود.به گزارش خبرنگار اجتماعی فارس، اكبر عبداللهی اصل، پنجشنبه در همایش كنترل سوء مصرف ترامادول در تالار مركز قلب تهران، افزود: نمی توان به صراحت گفت كه مصرف داروی ترامادول خوب است یا بد، زیرا ممكن است فردی از مواد مخدر سنگین به این ماده رو آورد یا اینكه فقط معتاد به ترامادول باشد. وی اضافه كرد: داروهای مخدر دسته‌بندی‌های مختلفی دارند، در یك دسته‌بندی 400 نوع داروی مخدر را در یك دسته قرار می‌دهند، دیازپام و داروهای مشابه آن را در دسته دوم و پیش سازهای مواد مخدر دیگر را در دسته سوم قرار می‌دهند در مورد ترامادول چون یك مسكن است و تركیب شیمیایی دیگری دارد، شك و شبهه وجود دارد به همین علت در دنیا آن را در هیچ یك از این 3 دسته قرار نداده‌اند.
 مدیر كل نظارت بر دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت ادامه داد: ترامادول از سال 81 برای اولین بار به عنوان یك مسكن در كشور ما مورد مصرف قرار گرفت، در آن زمان فقط آمپول تزریقی100میلی گرمی آن در بازار بود كه 43 هزار ویال دارویی آن در آن سال مصرف شد، بعد از آن قرص 50 و 100 میلی‌گرمی آن وارد بازار شد و با ورود آمپول 50 میلی گرمی آن آمپول 100 میلی گرمی كم كم از بازار جمع شد.
وی گفت: سرانه مصرف داروی ترامادول در سال 81 حدود 54 میلی گرم بود اما بعد از آن تا سال 85 هر سال افزایش یافت و به عدد سرانه 580 میلی گرم برای هر نفر رسید اما امسال با كنترل‌های بیشتر، این میزان كاهش یافت و به سرانه 400 میلی‌گرم رسید، به بیان دیگر در سال 82 حدود 3 هزار و 580 كیلوگرم از این دارو در كشور مصرف شد. در سال 85 این میزان به 40تن در سال رسید و در سال 86 این میزان به 39 تن كاهش یافت. امسال نیز پیش بینی می‌شود تا آخر سال حدود 28 تن از این دارو در كشور مصرف شود.
عبداللهی‌اصل افزود: در زمان حاضر 15 شركت مجوز تولید داروی ترامادول را دارند،‌80 درصد آنها ماده اولیه این دارو را از داخل تولید می‌كنند اما به علت اینكه 20درصد داروی تولید شده ترامادول در كشور از ماده اولیه خارجی است شاهد تنوع و قیمت‌های متفاوت این دارو در كشور هستیم. شركت‌های توزیع كننده مجاز این دارو نیز سال گذشته به 2 شركت كاهش یافت كه البته امسال یك شركت دیگر نیز به آن اضافه شد.
وی اضافه كرد:‌ گر چه داروی مسكن ترامادول جزء داروهای بدون نسخه(OTC) نیست اما متأسفانه شاهد فروش بدون نسخه آن در كشور هستیم كه البته به علت تحت پوشش بیمه نبودن آن آمار دقیقی در این زمینه در دست نیست.
وی گفت: با تصویب كمیسیون بهداشت و درمان مجلس امسال قیمت ترامادول 2 برابر شد و قرار شد، درآمد ناشی از این افزایش قیمت برای كاهش قیمت داروهای اساسی‌تر هزینه شود.
وی افزود: فهرست ملی دارویی كشور ما نیز بر اساس شرایط اجتماعی مانند جوان بودن جمعیت، در حال توسعه بودن و ویژگی‌های فرهنگی و مذهبی هر سال بازنگری می‌شود و این فهرست بر اساس فهرست دارویی سازمان ملل یا كشورهای دیگر تنظیم نمی‌شود.
عبدالهی اصل اضافه كرد: ترامادول اكنون مشكل دارویی كشور ما نیست، مشكلات مهمتری وجود دارد از جمله اینكه از داروی سودوافدرین به عنوان پیش ساز مواد روانگردان و اكستازی در كشور استفاده می‌شود، به همین علت تولید این دارو در كشور ممنوع و متوقف شده است و در تلاشیم تا جایگزینی را برای آن معرفی كنیم.
وی گفت: در تمام دنیا داروهای مسكن تنوع زیادی دارند اما در كشور ما اكنون فقط 4 نوع داروی مسكن بدون نسخه وجود دارد كه اگر مصرف هر یك از آنها مانند استامینوفن كدئین كاهش یابد، مصرف داروی دیگر افزایش می‌یابد، بنابراین یكی از سیاست‌های وزارت بهداشت افزایش و تنوع بخشیدن به داروهای مسكن در كشور است.
 
 
 
(tramadol ( یک مسکن شبه مخدر است که با اسم های تجاری Ultram, Ultram ER (و بایومادول)از سال 1995 وارد بازار دارویی شده است.در ابتدا تصور می شد که به دلیل اثرات خفیفی که ترامادول در تسکین درد داشته و هم چنین به دلیل خواص مخدری ضعیفی که دارد، می توان از آن به عنوان داروی ترک اعتیاد استفاده کرد اما بعدها گزارشاتی از وابستگی و علایم شدیدتری از ترک مصرف (به دلیل اثر دارو بر گیرنده های مخدر(µ-opioid) در دستگاه عصبی مرکزی)در افرادی که از آن به عنوان داروی ترک اعتیاد یا برای کاهش درد ناشی از ترک اعتیاد استفاده می کردند،ارائه شد.در صورت اعتیاد به ترامادول، ترک اعتیاد باید تحت نظر پزشک و به صورت کاهش تدریجی دوز مصرفی باشد.
 
موارد مصرف قانونی:
ترامادول برای تسکین دردهای متوسط تا شدید در بزگسالان استفاده می شود.
 
اطلاعاتی که در مورد ترامادول باید بدانیم
نکته مهم:افرادی که به مواد مخدر یا الکل معتاد هستند نباید از ترامادول استفاده کنند. در این افراد در صورت مصرف ترامادول ممکن است تشنج ایجاد شود.احتمال تشنح در افرادی که سابقه ی تشنج یا سابقه ی جراحت مغزی دارند و یا از داروهایی مثل ضدافسردگی ها،شل کننده های عضلانی و داروهای ضد تهوع و استفراغ استفاده می کنند،بیشتر است.
 
استفاده بیش از حد (Overdose ) می تواند کشنده باشد.علایم Overdose دارو عبارتند از: خواب آلودگی،تنفس کم عمق،کندی ضربان قلب،ضعف مفرط،پوست سرد و مرطوب ، احساس سبکی سر،غش یا کما.
 
به دلیل وابستگی که ترامادول ایجاد می کند،نباید مصرف آن را به دیگران توصیه کرد(به ویژه فردی که سابقه اعتیاد دارویی دارد) و تنها باید توسط فردی که دارو برای او تجویز شده استفاده شود.ترامادول می تواند باعث اختلال واکنش های عصبی و قدرت تفکر فرد شود، از این رو هنگام استفاده از این دارو از رانندگی خودداری شود.
 
مصرف ترامادول را نباید به طور ناگهانی قطع کرد، قطع ناگهانی ترامادول باعث سندرم ناخوشایند قطع مصرف می شود که علایم آن عبارتند از: اضطراب،تعریق،تهوع،اسهال،ترمور(رعشه)،لرز،توهم،اختلال خواب یا مشکلات تنفسی .
 
نباید ترامادول را همراه با این مواد استفاده کرد:
- الکل یا مواد مخدر
-داروهای مخدر ضد درد
- داروهای آرامش بخش از قبیل والیوم
- داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب
- داروهای ضد اختلالات دو قطبی و اسکیزوفرنی(جنون جوانی)
 
ترامادول در دوران حاملگی و شیردهی به دلیل اثرات مضر بر روی جنین و نوزاد منع مصرف دارد. ترامادول نباید برای افراد زیر 18 سال تجویز شود.
 
نحوه مصرف دارو
قرص های ترامادول را نباید خرد کرد (از پودر قرص خرد شده نباید به صورت استنشاقی یا رقیق شده با مایع استفاده کرد چون باعث اثرات تهدید کننده حیات،Overdose یا مرگ می شود)،این دارو تنها به صورت قرص خوراکی استفاده می شود.در صورتی که با تجویز پزشک ترامادول مصرف می کنید،بدون کم و کاست از نسخه ی پزشک پیروی کرده و از مصرف دوزهای بالاتر دارو خودداری کنید.نباید بیش از 300 میلی گرم در روز استفاده شود.ترامادول را با یک لیوان پر آب مصرف کنید.هم چنین می توان دارو را با یا بدون غذا مصرف کرد اما هر بار به روشی مشابه از دارو استفاده کنید(مثلاً اگر بار اول با غذا مصرف می کنید تا آخر دوره درمانی همین روش را ادامه دهید).
 
اگر از قرص های آهسته رهش استفاده می کنید ممکن است قرص را در مدفوع خود ببینید که امری طبیعی است.دوزهای مصرفی خود را بدون نظر پزشک تغییر ندهید.
 
در صورت فراموش کردن یک دوز در اولین فرصت دوز فراموش شده را مصرف کنید ، اگر نزدیک دوز بعدی دارو باشد،بدون توجه به دوز فراموش شده،زمان بندی دارویی را رعایت کنید.
 
اثرات جانبی دارو
- علایم آلرژی از قبیل خارش،مشکلات تنفسی،ورم صورت،لب ها و زبان یا گلو
- تشنج
-راش های قرمز،تاول پوستی
- تنفس کم عمق و ضربان ضعیف
اثرات جانبی کم اهمیت تر:
 
- خواب آلودگی و گیجی،تهوع،استفراغ،یبوست،کاهش اشتها، لکه های بینایی،فلاشینگ(قرمزی،گرمی ) و بی خوابی.
 
 
تداخلات دارویی ترامادول
- مهارکننده های MAO از قبیل : ایزوکربوکساید (Marplan)،ترانیل سیپرومین (Parnate)،فنلزین (Nardil)،سلژلین (Eldepryl, Emsam).
 
-داروهای ضد افسردگی از قبیل آمی تریپتیلین (Elavil)،سیتالوپرام(Celexa)،کلومی پرامین (Anafranil)،دزی پرامین(Norpramin)،فلوکستین(Prozac, Sarafem).
 
در صورت مصرف کاربامازپین، وارفارین، دیگوکسین، کتوکنازول، اریترومایسین، ریفامپین و کینیدین قبل از استفاده از ترامادول ،پزشک خود را در جریان بگذارید. 
براساس گزارش مركز بهداشت جنوب این اطلاعات به منظور كاهش عوارض مصرف نابجا و طولانی مدت این دارو در جامعه بخصوص توسط قشر جوان تهیه شده است. در ادامه این گزارش آمده است، براساس آمار بررسی شده از تیرماه 1381 تا پایان مهر 1382 تعداد 162 مورد گزارش عارضه دارویی مربوطه به ترامادول از 49 شهرستان مختلف به مركز ثبت عوارض جانبی ایران(ADR) ارسال شده است. سوزش سینه، تنگی نفس شدید، افت فشار خون و حتی مرگ در اثر تزریق در مجموعه گزارشات دیده می‌شود. (اگرچه ارتباط موارد مرگ گزارش شده با مصرف ترامادول به اثبات نرسیده است) این عوارض در هر دو نوع داروهای خارجی و تولید داخلی به یك میزان گزارش شده است.براساس گزارش فوق ترامادول تركیبی صناعی است كه به عنوان ضد درد (شبیه به داروهای مخدر یا اپیوئیدی) كاربرد دارد. اشكال دارویی آن كه در بازار دارویی ایران موجود است به صورت قرص و كپسول 50 و 10 میلی گرمی و آمپول 100 میلی گرم در هر میلی لیتر می باشد.این دارو در درمان دردهای نسبتاً شدید حاد یا مزمن از قبیل دردهای بعد از عمل جراحی و یا دردهای سرطانی توسط پزشكان تجویز می‌شود. با توجه به اینكه این دارو از گروه ضد درد مخدر می‌باشد اثرات وابستگی و عوارضی شبیه به داروهای مخدر از قبیل سرگیجه، خواب آلودگی، یبوست، تعریق، خارش و در مواردی نادر كاهش فعالیت سیستم تنفس در بدن ایجاد می‌كند و در نتیجه با قطع ناگهانی ترامادول بعد از مصرف طولانی مدت آن، علایم ترك مورفین در بدن مانند بی‌خوابی، تحریك پذیری، تشنج، لرزش، تهوع، استفراغ، درد عضلات و شكم و... (علایم withdrawal) ظاهر می‌گردد.در پایان این گزارش با توجه به مصرف خودسرانه و به منظور كاهش مصرف بی‌رویه این فراورده دارویی نكاتی ذكر شده است كه با هم می خوانیم.از مصرف خودسرانه دارو به دلیل ایجاد وابستگی بعد از مصرف و تمایل به مصرف مجدد دارو، جداً خود داری شود. این دارو باید فقط با تجویز پزشك مصرف شود، از تجویز ترامادول برای دردهای خفیف تا متوسط (مانند سردردهای معمولی، دردهای عضلانی، سرماخوردگی و موارد مشابه آن) خودداری شود و این دارو فقط در دردهای متوسط تا شدید با نظر پزشك قابل مصرف می‌باشد، ایمنی و اثر بخشی مصرف ترامادول در كودكان زیر 16 سال ثابت نشده است و مصرف آن در این گروه سنی توصیه نمی‌گردد و در افراد مسن نیز باید با احتیاط مصرف شود، واكنش‌های آنافیلاكتیك كشنده و سایر واكنش‌های ازدیاد حساسیت مانند خارش، كهیر، برونكواسپاسم و آنژیوادم ممكن است بروز نماید و در بیماران با سابقه حساسیت به كدئین و سایر اپیدئیدها مصرف این دارو توصیه نمی‌شود، با توجه به بروز علایم شبیه به ترك مخدرها، از قطع ناگهانی دارو بعد از مصرف طولانی مدت آن خودداری شود، در صورت بروز خواب آلودگی شدید، سرگیجه و ضعف عضلانی شدید حتماً با پزشك معالج مشورت نمایید.
شب‌های امتحان كه می‌شود شاید یكی از مهم‌ترین دغدغه‌های دانش‌آموزان و دانشجویان خواندن درس‌های عقب‌مانده و كاهش استرس امتحان به علت نخواندن حجم زیادی از مطالب باقیمانده درس باشد.
 
افراد بسیاری هستند كه بهترین راه‌حل و شاید تنها راه‌حل را بیدار ماندن در شب‌های امتحان می‌یابند، چون خواندن دروس در سال تحصیلی را رها كرده‌اند و به امید شب امتحان به كارهای دیگر ‌پرداخته‌اند.
متاسفانه یكی از راه‌هایی كه این افراد برای بیدار ماندن در شب‌های امتحان استفاده می‌كنند استفاده از قرص‌های روانگردانی مانند آمفتامین‌ها و به خصوص ریتالین است كه به گفته متخصصان عوارض زیادی برای فرد ایجاد می‌كند كه اولین عارضه آن از دست دادن تمركز در سر جلسه امتحان در فردای آن شب است.
 
ریتالین چیست؟
متیل فنیدات در سال ۱۹۵۴ در ابتدا به نام «نوآرتیس» به بازار دارویی دنیا معرفی شد و بعد از آن از سال ۱۹۶۰ به ریتالین تغییر نام داد.
كاربرد اصلی این دارو مربوط به درمان كودكان بیش‌فعال است. این كودكان دچار مشكل عدم تمركز حواس هستند و نمی‌توانند بیش از چند ثانیه به یك موضوع فكر كنند و تجویز ریتالین از سوی پزشك باعث می‌شود این كودكان تا ۷۵ درصد قدرت فكر كردن مداوم را به دست آ‌ورند و در حد كودكان عادی باشند و البته این كودكان در سنین نوجوانی و حتی بزرگسالی نیز نباید مصرف این قرص‌ها را ترك كنند.
كاربرد دیگر این دارو برای افراد سالمندی است كه به علت سن بالا قسمت عمده‌ای از شبانه‌روز را در خواب به سر می‌برند و با مصرف این دارو هوشیاری خود را در طول روز به دست می‌آورند.
تا زمانی كه این دارو با تجویز پزشك و به‌عنوان دارو مصرف شود، مشكلی پیش‌نمی‌آید. مشكل از آنجا آغاز می‌شود كه عده‌ای از دانشجویان و دانش‌آموزان برای بیدار ماندن در شب امتحان یا میهمانی شبانه از آن به جای چای و قهوه استفاده می‌كنند تا بیشتر بیدار بمانند و البته باید منتظر عوارضی مانند عوارض تزریق كوكائین باشند.
مصرف مداوم این دارو باعث اعتیاد به آن می‌شود و افراد مصرف‌كننده دیگر نمی‌توانند بدون مصرف آن درس بخوانند و تمركز داشته باشند. از طرف دیگر باید به‌طور مداوم دوز مصرف خود را بالا ببرند.  شایع‌ترین عوارض مصرف خودسرانه ریتالین عبارتند از؛ عصبی شدن و بی‌خوابی، حالت تهوع و استفراغ، احساس سرگیجه و سردرد، افزایش ضربان قلب و فشارخون، بیماری پوستی، دردهای شكمی و مشكلات گوارشی، اعتیاد و وابستگی، بروز حالت‌های روان‌پریشی و حتی در مواردی اقدام به خودكشی.
مصرف زیاد این دارو همچنین باعث سرخوشی، هذیان، كوما، از دست دادن اشتها، لرزش و پرش عضلات، مشكلات كبدی، خشكی دهان، تب، تشنج و سردرد، تكرار حركات و اعمال بی‌هدف، ایجاد توهم، سوءظن و احساس حركت و جنبش حشرات زیر پوست می‌شود.
 
ریتالین و ریسپریدون بدون تجویز پزشك توصیه نمی‌شود
مصطفی تبریزی، روانشناس و عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی می‌گوید: مصرف ریتالین و ریسپریدون و هر نوع دارویی بدون تجویز پزشك توصیه نمی‌شود و دانش‌آموزان و دانشجویان باید توجه داشته باشند كه ضرر استفاده از آنها بیش از منفعت آنها است.
وی افزود: علت استفاده این گروه از داروها این است كه در كوتاه‌مدت این داروها تمركز را بیشتر می‌كنند و توفیق بیشتری در حفظ كردن به فرد می‌دهد اما در طولانی‌‌مدت به آن گرایش پیدا می‌كنند غافل از اینكه عوارض كوتاه‌مدت و بلندمدتی در انتظار آنها است.
 
ریتالین موجب از دست‌ دادن تمركز هنگام امتحان می‌شود
ایرج خسرونیا، رئیس جامعه متخصصان داخلی می‌گوید: مصرف ریتالین در شب امتحان موجب ازدست‌دادن تمركز و خواب‌آلودگی هنگام امتحان می‌شود و مطمئنا این افراد امتحان خوبی نخواهند داد.
وی می‌افزاید: ریتالین موجب می‌شود فعالیت مغز بیشتر شود و حالت خواب‌آلودگی كمتر شود اما پس از آنكه اثر این دارو از بین رفت حالت گیجی، بی‌حواسی و اختلال تفكر در فرد ایجاد می‌شود و بیشتر افرادی كه در شب امتحان از این ماده استفاده می‌كنند هنگام امتحان تمركز لازم را نخواهند داشت.
خسرونیا همچنین اضافه می‌كند: ریتالین باعث بی‌خوابی طبیعی نمی‌شود. این ماده مانند دارو اثر می‌كند و پس از اینكه اثر آن از بین رفت عوارض آن آغاز می‌شود. اگر از این دارو به مقدار زیادی استفاده شود مانند افرادی كه به شیشه و مواد دیگری معتاد هستند موجب تحریك اعصاب، استرس، عصبانی‌شدن، اضطراب و گاهی اوقات اختلال دستگاه گوارش و مغز و اعصاب می‌شود.
 
مصرف ریتالین باعث پرخاشگری غیرقابل كنترل می‌شود
غلامعلی شهیدی، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیات علمی دانشگاه علوم ایران نیز می‌گوید: اختلال روانی و پرخاشگری غیرقابل كنترل ازجمله عوارض مصرف ریتالین در شب امتحان است. مصرف كوتاه‌مدت ریتالین و آمفتامین‌ها در شب‌های امتحان نه‌تنها كارآیی طبیعی فرد را در روز امتحان به‌هم‌می‌ریزد، بلكه عوارض جدی را به همراه دارد.  وی می‌افزاید: مصرف این مواد در شب‌های امتحان توصیه نمی‌شود، چراكه خواب دانشجو را به هم می‌ریزد و این نخوابیدن استراحت مغز را مختل می‌كند. از طرف دیگر این مواد اعتیاد‌آور است.
این متخصص مغز و اعصاب تصریح می‌كند: مصرف این مواد در كوتاه‌مدت و درازمدت عوارضی را به دنبال دارد. اختلالات روانی، خلقی و رفتاری و تكانه‌ای، اختلال در تكانه‌ها، انجام رفتارهای بی‌پروا و بی‌مهابا مانند رانندگی‌های شبانه برخی جوانان در اتوبان‌ها، بی‌توجهی به اطرافیان، سرخوشی، عدم تمركز، پرش افكار، بی‌خوابی‌ای كه منجر به خستگی و خماری می‌شود، افسردگی پس از اتمام دوره مصرف، افكار پارانوئید و سوءظن نسبت به دوستان، اطرافیان و خانواده و پرخاشگری فیزیكی از مهم‌ترین عوارض مصرف این مواد است.
 
ریتالین داروی بچه‌های بیش‌فعال است نه برای شب‌های امتحان
حمید صادقیان، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشكی ایران می‌گوید: متاسفانه برخی برای بیدار ماندن در شب‌های امتحان از ریتالین استفاده می‌كنند، اما باید توجه داشت ریتالین داروی بچه‌های بیش‌فعال است نه برای استفاده در شب‌های امتحان.
وی می‌افزاید: ریتالین دارویی است كه برای تنظیم فعالیت‌های مغزی بیشتر برای بچه‌های بیش فعال استفاده می‌شود اما به خاطر برخی خواص آن متاسفانه مصرف سوء هم دارد و می‌تواند مورد سوءاستفاده قرار گیرد. این دارو ابتدا تحت كنترل بود و فقط توسط دانشگاه توزیع می‌شد ولی به علت عدم‌دسترسی آسان مردم، داروهای منتخبی را از جمله ریتالین در داروخانه‌های مشخص در نقاط مختلف شهر مجوز توزیع دادیم و البته با توجه به ضوابط تدوین‌شده این داروها توزیع می‌شود.
صادقیان ادامه می‌دهد: اگر ریتالین به غیر از تجویز توسط پزشكان متخصص، تجویز و مصرف شود مورد تایید دانشگاه نیست. همچنین از طرف دیگر متاسفانه برخی داروخانه‌ها از مجاری غیرقانونی دارو را تهیه كرده و آن را با قیمت بسیار زیاد توزیع می‌كنند كه این خلاف قانون است و باید برخورد قانونی صورت گیرد.  وی اضافه می‌كند: به علت اینكه بحث تقلب و قاچاق و فروش تاییدنشده ریتالین هم مطرح است بنابراین فروش آزاد آن ممنوع شده است.
 
ریتالین قدرت مغز را به شدت كاهش می‌دهد
محمدرضا شانه‌ساز، مدیركل نظارت بر دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت نیز در این‌باره می‌گوید: فروش بدون نسخه ریتالین در داروخانه‌ها اساسا ممنوع است اما متاسفانه برخی داروخانه‌ها كه تعداد آنها هم محدود است، این دارو را بدون نسخه هم می‌فروشند كه خلاف مقررات است و اگر گزارش آن به وزارت بهداشت برسد، حتما از طریق مراجع قانونی با متخلف برخورد می‌شود.
وی می‌افزاید: البته برای جلوگیری از این مساله ماموران وزارت بهداشت به صورت نامحسوس از داروخانه‌ها خرید می‌كنند و اگر با موردی مواجه شوند، برخورد قانونی صورت می‌گیرد اما چون معمولا افراد متقاضی این داروها و داروخانه‌ها هیچ‌كدام شاكی این مساله نمی‌شوند، شكایتی از این نظر تاكنون به وزارت بهداشت نرسیده است.
شانه‌ساز اضافه می‌كند: انتظار ما این است كه والدین دانش‌آموزان و دانشجویان این دارو را بشناسند و در صورت مشاهده مصرف آن توسط فرزندان‌شان شكایت كنند.
وی می‌گوید: ریتالین و داروهای مشابه آن مانند داروهای دوپینگ عمل می‌كنند و در مدت كوتاهی مغز را برای تمركز و فعالیت بیشتر تحریك می‌كنند اما فرد بعد از چند بار مصرف این دارو حالت زندگی نرمال و طبیعی خود را از دست می‌دهد، قدرت فعالیت مغزی وی به شدت كاهش می‌یابد و حتی توانایی‌های ذهنی او از آدم‌های معمولی نیز كمتر می‌شود و البته اعتیاد به این ماده روانگردان نیز ازجمله عوارض مصرف خودسرانه این دارو است.
 
تبلیغات كاذبی درباره ماده مخدر ریتالین در حال انجام است
طاها طاهری، جانشین دبیركل ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز درباره ریتالین هشدار می‌دهد: تبلیغات كاذبی درباره ماده مخدر صنعتی ریتالین در حال انجام است. متاسفانه مصرف این ماده براساس یك باور غلط در شب امتحان بین دانشجویان شیوع یافته است و افرادی كه آن را مصرف كرده‌اند تاثیر تبلیغ‌شده آن را رد كرده‌اند. وی می‌افزاید: وزارت بهداشت به همراه ستاد مبارزه با مواد مخدر در آخرین گردهمایی درخصوص پیش‌سازها به این نتیجه رسیدند كه باید ساماندهی مناسبی درخصوص داروهای مخدر انجام شود و براساس نیازهای واقعی كشور و نسخه‌های پزشك این داروها توزیع شود. طاهری خاطرنشان می‌كند: ریتالین یك ماده مخدر بر پایه دارو است و دانش‌آموزانی كه شب امتحان از این دارو استفاده می‌‌كنند به آن وابسته شده و در آینده به مواد مخدر صنعتی نیز وابسته می‌شوند و در نهایت سر از جنون در می‌آورند.
ریتالین، در کمین دانش‎آموزان شب‌امتحانی
جامعه > سلامت  -  دانش‌آموزان از ریتالین برای شب‌بیداری‌های امتحانی استفاده می‌کنند اما این دارو عوارضی آزاردهنده دارد.
 
 
پروانه حجت: این روزها در بسیاری از مقالات و اخبار خارجی سخن از استفاده بیش از حد داروهای محرکی همچون «ریتالین» در میان دانش‎آموزان و دانشجویان است؛ دارویی که بدون توجه به موارد صحیح استفاده از آن، بدون نسخه یا تجویز پزشک خریداری می‎شود.
 
 
گزارش‎ها نشان داده‎اند که سوءمصرف آن عوارض جانبی ناخواسته‎ای نیز به‎جا می‎گذارد. آنچه در این میان ذهن بسیاری از افراد به‎خصوص والدین و مربیان را مشغول می‎سازد این است که آیا در ایران هم مصرف این داروها در میان محصلان متداول است؟ آیا اثرات جانبی آن خطرناک است و سوال‎های بسیار دیگری که شاید شنیدن پاسخ آن از زبان افراد صاحب‎نظر و متخصص خالی از لطف نباشد.
دکتر محمدعلی همتی، روانپزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نظر خود را راجع به ریتالین و نحوه عملکرد آن این‎گونه بیان می‎کند:« اصولا داروهایی همانند آمفتامین، دکستروآمفتامین و ریتالین داروهایی محرک هستند و ترشح دوپامین را زیاد کرده و تاثیر آن را در مغز بالا می‎برند، وقتی دوپامین زیاد می‎شود فرد احساس ازدیاد انرژی و کاهش خواب‎آلودگی و خستگی می‎کند. در عین حال توجه و تمرکز فرد، البته به‎طور مقطعی بالا می‎رود»
عضو هیئت علمی دانشگاه با تاکید بر عدم استفاده خودسرانه از این دارو ادامه می‎دهد:«این دارو وابسته به دوز است یعنی اگر مصرفش زیاد شود ممکن است اثرات جانبی متعددی درپی داشته باشد همانند بی‎قراری،بی‎خوابی و لرزش اندام‎ها ،حتی در موارد شدید ایجاد نوعی جنون کرده و فرد دچار توهمات و گاهی هذیان می‎شود بنابراین موارد مصرف آن حتما باید با توصیه پزشک باشد.»
دکتر همتی در ادامه، موارد مصرف دارو را نام می‎برد: «ریتالین موارد مصرف دارویی در درمان کودکان مبتلا به بیش‎فعالی یاADHD دارد، همچنین در درمان افراد مبتلا به حملات خواب یا نارکولپسی که گاهی همراه با فلج عضلانی است نیز به‎کار می‎رود؛ از دیگر موارد مصرف آن درمان بعضی از انواع افسردگی‎ها است. بنابراین این دارو اگر صحیح و به‎جا و بنا به تشخیص پزشک و روان‎پزشک مصرف شود کارایی خوبی دارد و نباید دیدگاه بدی به آن داشت.»
این پزشک تاکید می‌کند: «مهم این است که سرخود مصرف نشود. یکی از نگرانی‎های موجود درمورد سوء‎مصرف این دارو، خطر ایجاد وابستگی در فرد است، بنابراین دانشجویان باید توجه داشته باشند که برای افزایش توجه و تمرکز از آن استفاده نکنند و در نظر داشته باشند که این دارو در افراد مختلف تاثیرات متفاوت دارد یعنی در بعضی از افراد نه‎تنها ایجاد تمرکز نمی‎کند بلکه باعث ایجاد حواس‎پرتی و اختلال در توجه و تمرکز نیز می‎شود.»
دکتر همتی در پایان خاطرنشان ساخت که در ایران هم موارد مصرف خودسرانه این دارو دیده می‎شود به‎خصوص میان دانشجویان و دانش‎آموزان، ولی آمار دقیقی در این خصوص در دست نیست، وی گفت: «آنچه مسلم است خوشبختانه هنوز در ایران مصرف آن میان محصلان متداول نشده است و خانواده‎ها با نظارت بر دوستی‎ها، رفتار و عملکرد فرزندان می‎توانند تا حد زیادی از بروز چنین وقایعی پیشگیری کنند.»
دکتر کتایون خوشابی، فوق تخصص روان‎پزشکی کودکان و عضو هیئت علمی دانشکاه علوم بهزیستی و توان‎بخشی که تجربیات ارزنده‎ای در درمان کودکان مبتلا به بیش‎فعالی دارد این دارو را تایید شده و مفید در درمان این کودکان دانسته و می‎گوید: « ریتالین اگربه‎صورت طبی و نسخه‎ای برای کودکان بیش‎فعال مصرف شود؛ صورتی علمی و قانونی دارد ولی متاسفانه خیلی از اوقات به صورت خودسرانه برای ایجاد تمرکز و توجه و مقابله با خواب استفاده می‎شود؛ حتی در کشور خودمان نیز گاهی دیده می‎شود که برخی از دانشجویان، به‎خصوص دانشجویان رشته‎های علوم پزشکی که با این دارو آشنا هستند آن را بدون توجه مصرف می‎کنند.»
خوشابی از این موضوع ابراز خوشحالی می‌کند که «البته هنوز مصرف آن در میان دانشجویان ایرانی رواج نیافته است. خصوصیتی که این داروها دارند، ایجاد وابستگی به مرور زمان است. بنابراین تنها توسط پزشکان و روانپزشکان باید تجویز شود و به دانشجویان توصیه می‎شود که به اثرات موقتی این داروها توجهی نکنند زیرا خطرات سوء‎مصرف آن گاه جبران ناپذیر است.»