پرسشگري و تفكر نقادانه
پرسشگري و تفكر نقادانه
نويسنده : حاج ابوالقاسمي، سيما
---
چكيده
در اين مقاله موضوع و اهميت پرسشگري و تفكر نقادانه مورد بررسي قرار مي گيرد. تعريف تفكر نقادانه، اصول تفكر نقادانه، ويژگي هاي افراد داراي تفكر نقادانه، راهكارهاي پرورش تفكر نقادانه مطالب اين مقاله را تشكيل مي دهند.
منبع : روزنامه همشهري، سه شنبه 21 آذر 1385، سال چهاردهم، شماره 4156، صفحه 17.
كليدواژه : پرسشگر ؛ نقاد ؛ انتقاد ؛ پرسشگري ؛ نقادي
1- مقدمه
يكي از مهمترين وجوه تمايز انسان از ديگر موجودات، قدرت تفكر و خلاقيت، قدرت دستكاري در ذهن و پديده‌ها، قدرت كشف و توليد ابزار و انديشه‌هاي جديد است. در دنياي پر از چالش امروز كه حق و باطل، درست و غلط، حقيقت و دروغ سخت به هم آميخته‌اند، داشتن حس مهارت تشخيص آنها از يكديگر، رمز موفقيت در زندگي است. ذهن نقاد هر چيزي را به راحتي نمي‌پذيرد و يا رد نمي‌كند، بلكه ابتدا در مورد آن موضوع، سؤال و استدلال مي‌كند سپس مي‌پذيرد يا رد مي‌كند. داشتن اين نوع تفكر، كمك مي‌كند تا هنگام تصميم‌گيري مسأله را از جوانب گوناگون بررسي و نقد كنيم زيرا تفكر نقادانه برپايه پرسيدن، كسب اطلاعات و استدلال قرار دارد و از تعصب و خودرأيي به دور است.
لازم است در مدارس به كودكاني كه به هر طريقي با ما سر و كار دارند، اين مهارت را بياموزيم. زيرا كساني كه فريب ديگران را مي‌خورند، يا به راحتي جذب گروه‌ها و افراد ناباب مي‌شوند، ياد نگرفته‌اند كه سؤال كنند و به عاقبت كار فكر كنند براي مثال فردي كه داراي تفكر نقاد است و روحيه پرسش و پرسشگري دارد، همواره هنگام دعوت از او به جايي و يا مجلسي مي‌پرسد: كي؟ كجا؟ با چه كسي؟ چرا؟ چه مدت؟ تفكر نقاد يكي از مهارت‌هايي است كه خود، زمينه‌ساز مهارت تصميم‌گيري و حل مسأله است. به ياد داشته باشيم كه تفكر نقاد با تفكر انتقادي فرق مي‌كند، چرا كه هدف از انتقاد شايد فقط ايراد گرفتن باشد، ولي تفكر نقاد، نقد و بررسي همه جوانب، نقاط مثبت و منفي موضوع و مقايسه آنها با يكديگر است، براي اينكه بتوانيم تصميم درست‌تر و منطقي‌تر بگيريم. اگر هر كس با تفكر در خود بتواند به نقد و بررسي و كنكاش مسائل پيش آمده بپردازد، در مي‌يابد كه كليد گشايش هر قفل و مشكلي نزد خود اوست و بي‌جهت آن را در نزد ديگران مي‌جويد.
2- تعريف تفكر نقادانه
اين نوع تفكر، نوعي فرآيند شناختي فعال، هدفمند و سازمان يافته است كه شخص با استفاده از آن به بررسي افكار و عقايد خود و ديگران مي‌پردازد و با ارزيابي و تفسير ماهرانه خود به درك و فهم روشن‌تر و بهتري دست مي‌يابد.
3- اصول تفكر نقادانه
پرسشگري: پرسيدن سؤالات مناسب از خود و ديگران براي فهميدن دقيق‌تر مطالب.
اطلاعات: جمع‌آوري اطلاعات از منابع مختلف درباره مطلب يا مسأله مطرح شده.
ارزيابي: بررسي اطلاعات جمع‌آوري شده درباره مطلب يا مسأله مطرح شده و ارزش گذاري آنها.
نتيجه‌گيري: در نظر گرفتن و انتخاب بهترين و صحيح‌ترين مفهوم يا راه‌حل براي مطلب يا مسأله مطرح شده.
4- ويژگي های افراد داراي تفكر نقادانه
روحيه پرسش و پرسشگري دارند.
نسبت به مسائل ديد وسيع و دقيقي دارند.
هرچيزي را به سادگي و بدون تفكر، نه مي‌پذيرند و نه رد مي‌كنند.
همواره به كليه جنبه‌هاي مثبت و منفي مسأله توجه مي‌كنند و يكسو نگر نيستند.
گوينده‌اي متفكر و منطقي و شنونده‌اي فعال هستند.
به اين مسأله واقفند كه ممكن است حرف يا راه‌حل ديگران يا خودشان هميشه درست نباشد.
چون به عاقبت كار مي‌انديشند، معمولاً فريب وعده‌هاي ديگران را نمي‌خورند.
4- راهكارهاي پرورش تفكر نقادانه
درباره هر موضوعي با سؤالات مناسب و مرتبط، اطلاعات بيشتري به دست آوريم.
درباره مسائل پيش آمده فكر كنيم و دچار احساسات و هيجانات كاذب نشويم و از قضاوت عجولانه و تعصب درباره موضوعات بپرهيزيم.
قبل از پاسخگويي به مسائل فكر كرده، سپس تصميم‌گيري و عمل كنيم.
از عقايد و نظريات خود دفاع معقولانه و منطقي كرده و زود تسليم نشويم.
جلسات گفتگو درباره مسائل اجتماعي و يا روزمره در خانواده و مدرسه ترتيب داده و همه را به شركت فعالانه در اين جلسات تشويق كنيم.
مشوق خوبي براي مسئولانه فكر كردن خود و ديگران، به ويژه كودكان باشيم.
براي رشد تفكر نقادانه در كودكان و نوجوانان، مطالعه زندگينامه افراد نقاد، مفيد و مؤثر است.
ديويد ايزمن مي‌گويد: همه جملات را با دقت بخوان و در پايان همه آنها علامت «؟» بگذار.
نويسنده : حاج ابوالقاسمي، سيما
---
چكيده
در اين مقاله موضوع و اهميت پرسشگري و تفكر نقادانه مورد بررسي قرار مي گيرد. تعريف تفكر نقادانه، اصول تفكر نقادانه، ويژگي هاي افراد داراي تفكر نقادانه، راهكارهاي پرورش تفكر نقادانه مطالب اين مقاله را تشكيل مي دهند.
منبع : روزنامه همشهري، سه شنبه 21 آذر 1385، سال چهاردهم، شماره 4156، صفحه 17.
كليدواژه : پرسشگر ؛ نقاد ؛ انتقاد ؛ پرسشگري ؛ نقادي
1- مقدمه
يكي از مهمترين وجوه تمايز انسان از ديگر موجودات، قدرت تفكر و خلاقيت، قدرت دستكاري در ذهن و پديده‌ها، قدرت كشف و توليد ابزار و انديشه‌هاي جديد است. در دنياي پر از چالش امروز كه حق و باطل، درست و غلط، حقيقت و دروغ سخت به هم آميخته‌اند، داشتن حس مهارت تشخيص آنها از يكديگر، رمز موفقيت در زندگي است. ذهن نقاد هر چيزي را به راحتي نمي‌پذيرد و يا رد نمي‌كند، بلكه ابتدا در مورد آن موضوع، سؤال و استدلال مي‌كند سپس مي‌پذيرد يا رد مي‌كند. داشتن اين نوع تفكر، كمك مي‌كند تا هنگام تصميم‌گيري مسأله را از جوانب گوناگون بررسي و نقد كنيم زيرا تفكر نقادانه برپايه پرسيدن، كسب اطلاعات و استدلال قرار دارد و از تعصب و خودرأيي به دور است.
لازم است در مدارس به كودكاني كه به هر طريقي با ما سر و كار دارند، اين مهارت را بياموزيم. زيرا كساني كه فريب ديگران را مي‌خورند، يا به راحتي جذب گروه‌ها و افراد ناباب مي‌شوند، ياد نگرفته‌اند كه سؤال كنند و به عاقبت كار فكر كنند براي مثال فردي كه داراي تفكر نقاد است و روحيه پرسش و پرسشگري دارد، همواره هنگام دعوت از او به جايي و يا مجلسي مي‌پرسد: كي؟ كجا؟ با چه كسي؟ چرا؟ چه مدت؟ تفكر نقاد يكي از مهارت‌هايي است كه خود، زمينه‌ساز مهارت تصميم‌گيري و حل مسأله است. به ياد داشته باشيم كه تفكر نقاد با تفكر انتقادي فرق مي‌كند، چرا كه هدف از انتقاد شايد فقط ايراد گرفتن باشد، ولي تفكر نقاد، نقد و بررسي همه جوانب، نقاط مثبت و منفي موضوع و مقايسه آنها با يكديگر است، براي اينكه بتوانيم تصميم درست‌تر و منطقي‌تر بگيريم. اگر هر كس با تفكر در خود بتواند به نقد و بررسي و كنكاش مسائل پيش آمده بپردازد، در مي‌يابد كه كليد گشايش هر قفل و مشكلي نزد خود اوست و بي‌جهت آن را در نزد ديگران مي‌جويد.
2- تعريف تفكر نقادانه
اين نوع تفكر، نوعي فرآيند شناختي فعال، هدفمند و سازمان يافته است كه شخص با استفاده از آن به بررسي افكار و عقايد خود و ديگران مي‌پردازد و با ارزيابي و تفسير ماهرانه خود به درك و فهم روشن‌تر و بهتري دست مي‌يابد.
3- اصول تفكر نقادانه
پرسشگري: پرسيدن سؤالات مناسب از خود و ديگران براي فهميدن دقيق‌تر مطالب.
اطلاعات: جمع‌آوري اطلاعات از منابع مختلف درباره مطلب يا مسأله مطرح شده.
ارزيابي: بررسي اطلاعات جمع‌آوري شده درباره مطلب يا مسأله مطرح شده و ارزش گذاري آنها.
نتيجه‌گيري: در نظر گرفتن و انتخاب بهترين و صحيح‌ترين مفهوم يا راه‌حل براي مطلب يا مسأله مطرح شده.
4- ويژگي های افراد داراي تفكر نقادانه
روحيه پرسش و پرسشگري دارند.
نسبت به مسائل ديد وسيع و دقيقي دارند.
هرچيزي را به سادگي و بدون تفكر، نه مي‌پذيرند و نه رد مي‌كنند.
همواره به كليه جنبه‌هاي مثبت و منفي مسأله توجه مي‌كنند و يكسو نگر نيستند.
گوينده‌اي متفكر و منطقي و شنونده‌اي فعال هستند.
به اين مسأله واقفند كه ممكن است حرف يا راه‌حل ديگران يا خودشان هميشه درست نباشد.
چون به عاقبت كار مي‌انديشند، معمولاً فريب وعده‌هاي ديگران را نمي‌خورند.
4- راهكارهاي پرورش تفكر نقادانه
درباره هر موضوعي با سؤالات مناسب و مرتبط، اطلاعات بيشتري به دست آوريم.
درباره مسائل پيش آمده فكر كنيم و دچار احساسات و هيجانات كاذب نشويم و از قضاوت عجولانه و تعصب درباره موضوعات بپرهيزيم.
قبل از پاسخگويي به مسائل فكر كرده، سپس تصميم‌گيري و عمل كنيم.
از عقايد و نظريات خود دفاع معقولانه و منطقي كرده و زود تسليم نشويم.
جلسات گفتگو درباره مسائل اجتماعي و يا روزمره در خانواده و مدرسه ترتيب داده و همه را به شركت فعالانه در اين جلسات تشويق كنيم.
مشوق خوبي براي مسئولانه فكر كردن خود و ديگران، به ويژه كودكان باشيم.
براي رشد تفكر نقادانه در كودكان و نوجوانان، مطالعه زندگينامه افراد نقاد، مفيد و مؤثر است.
ديويد ايزمن مي‌گويد: همه جملات را با دقت بخوان و در پايان همه آنها علامت «؟» بگذار.
- مشخصات
- دانلود
نظرات خود را اینجا بنویسید
